Een veetransporteur kijkt terug
506
UITNODIGING LEZING
LEZING: DONDERDAG 25 APRIL 2002
ONDERWERP: TABAKSTEELT EN TABAKSCULTUUR.
PLAATS: DE KOM, Hamersveldseweg 51 (bij de kerk)
TIJD: 20.00 UUR
Binnen de agrarische activiteiten in Leusden heeft de tabaksteelt in de 18dc en 19d,: eeuw
een belangrijke plaats ingenomen. In het begin van de 20"e eeuw en in de oorlogsjaren is
er nog tabak geteeld in Leusden.
De Tabakssteeg, het fietspad tussen de Hamersveldseweg en Leusden-zuid, heeft zijn
naam eraan te danken. In de jaren '70 is de laatste tabaksschuur in de wijk Groenhouten
door de gemeente gesloopt. De Cohensteeg heeft zijn naam te danken aan een van de
invloedrijkste tabakshandelaren in Amersfoort. Rondom de huidige Cohensteeg bezat dhr.
Cohen landerijen waarop tabak werd geteeld.
Deze punten zijn aanleiding geweest om een spreker uit te nodigen die ons over de teelt
van tabak en de cultuur en de handel erom heen het nodige kan vertellen.
De spreker is dhr. Ronald van der Bie uit Amsterdam. Dhr van der Bie heeft tijdens zijn
studie een scriptie gemaakt over de tabaksteelt in Nijkerk. N.a.v. deze scriptie heeft hij een
boek geschreven over de tabaksteelt met als titel Bekommering en ongewraakte vreugd".
Wij rekenen op een grote opkomst. Noteer het vast in de agenda!!!!
Namens het bestuur Wout van Kooij
Het zat er al vroeg in bij Piet Hoogland,
het rijden met een vrachtwagen. Dat kon
ook niet anders, want het werd hem met
de paplepel ingegeven: zijn grootvader en
zijn vader zaten ook al in het transport, zij
het in eerste instantie met paard en wagen.
We praten over transport met Piet
Hoogland, geboren in 1936, zoon van
Tijmen Hoogland. Hij vertelt hoe zijn
opa op kleine schaal met transport begon
en hoe zijn vader dit voortzette. En Piet,
op zijn beurt, nam het bedrijf, dat intussen
Hink was uitgegroeid, van zijn vader
Tijmen over. Het vervoer van goederen en
vee zat de Hooglanden dus in het bloed:
ook drie broers van Tijmen gingen in het
transport.
De opa van Piet reed nog met paard en
wagen en vervoerde daarmee takkenbos
sen naar de bakkers in de wijde omgeving
en eieren naar de markt in Amersfoort: in
die tijd noemde men zo iemand "sleper"
of in het plaatselijke dialect "sleuper".
Ook bouwmaterialen, zoals zand en ste
nen, werden toen vervoerd met paard en
wagen, meestal vanaf De Koppel in
Amersfoort of vanaf het spoor. Enkele
doorgaande wegen waren verhard, maar
verder waren het allemaal zandwegen, vol
kuilen en vooral in herfst en winter slecht
berijdbaar. Opa was ook boer, want van
transport alleen kon je niet leven. De
combinatie van boeren en vervoeren
kwam in die tijd vrij veel voor. Als boer
had je al de beschikking over paard en
wagen en vaak werd een knecht ingescha
keld bij het vervoer.
Tijmen, Piet zijn vader, geboren op "De
Oude Kieft"te Achterveld, nam een
vrachtwagen over van zijn broer. Hij
trouwde in 1932 met Jans Smink. Ze
kochten een stuk grond aan de
Hamersveldseweg, waar nu de Rabobank
staat, en bouwden er een garage.
Met de komst van die vrachtwagen kreeg
het bedrijf veel meer mogelijkheden.
Tijmen kon in een veel kortere tijd veel
meer over veel grotere afstanden vervoe
ren. Na de oprichting van de melkfabriek
in Achterveld, nam hij een melkrit aan.
Dit hield in dat hij de melkbussen bij de
boeren ophaalde en naar de fabriek bracht,
in de zomer zowel 's morgens als
's avonds, in de winterdag alleen 's mor
gens. In die bussen ging 50 liter melk:
later ging men over op bussen van 40 liter
en weer later naar 30 liter.
De boeren kwamen langzaam uit de crisis
van de beginjaren dertig, en door die
vooruitgang groeide ook het transport. En
omdat het veetransport vooral in de nacht
plaats vond, probeerde Hoogland overdag
wat te verdienen met het transport van
zand en andere bouwmaterialen. De
zaken liepen goed en om beter bereikbaar
te zijn kwam er telefoon, no 7.
Er waren dus al zes mensen of bedrijven
die toen in Hamersveld telefoon hadden.
De pastoor, de dokter en de burgemeester
hadden toen in ieder geval al telefoon.
De groei van het bedrijf wordt dan wreed
verstoord door het uitbreken van de
Tweede Wereldoorlog in 1939.
Aanvankelijk zag het er nog naar uit dat
alles weer bijna zijn normale loop zou
krijgen, maar gaandeweg kreeg het bedrijf
er flink van te lijden. De boeren kregen
steeds minder veevoer voor hun koeien en
veel dieren werden gedwongen geslacht
voor consumptie. Als gevolg daarvan liep
het vervoer naar de markt sterk terug.
Maar er waren meer problemen op de
boerenbedrijven.
Ook de aantallen varkens en kippen wer
den sterk verminderd; de import van vee
voer en granen viel weg als gevolg van de
J.J. van Burgsteden
1936; Piet's ouders Tijmen Hoogland en
Jans Hoogland-Smink poseren met dochter
Nokia trots voor hun 2e vrachtauto, de
•'Federal". Het tel. nr. 7" illustreert de
exclusiviteit van een telefoonaansluiting in
die tijd. Het nummerbord was in die tijd
voor het hele wagenpark hetzelfde.
