Speciale vlag
I april 1872
3 april
Plaats waar incidenten
plaatsvonden op
I en 2 april 1872
o Cr-"--
Xj v.
4a
4a
4a 4a
aa
y
r.
J
ka
.7
's Zaterdags voor Pasen liet de burgemeester
bij het Regt- of Raadhuis van Hamersveld
een vlag bezorgen, voorzien van de afbeel
ding van Willem de Zwijger, om deze op de
maandag daarop wegens 1 april uit te ste
ken. Dat Regthuis werd vroeger gehouden
op de boerderij De Zwartesteeg van de
katholieke boer Gart van den Hengel (groot
vader van Willen en Gradus van den
Hengel). Van hem was een kamer gehuurd
om raadsvergaderingen te houden. Op ad
vies van de pastoor vroeg Gart om de natio
nale driekleur te mogen uitsteken, maar hij
verkreeg die niet. Tijdens zijn zondagse
Paaspreek legde de pastoor zijn kerkvolk uit
dat 1 april geen reden kon zijn voor een
feest: het betrof driehonderd jaar geleden
een oproer tegen het wettige gezag en ont
heiliging der kerken. Daarom verdienden de
leiders geen verering, dus ook niet het hoofd
daarvan, de Prins van Oranje. Er kwam des
tijds slechts één partij en er was geen vrij
heid meer. Dat was nu anders onder koning
Willem III, die immers de bisschoppen zon
der meer had toegelaten in het koninkrijk
ondanks het verzet van zovelen.
Maandag, I april. Tweede Paasdag, kwam
de gemeentesecretaris onder de vroegmis
controleren: de vlag hing niet. De pastoor
adviseerde de huisbaas Gart van den
Hengel, die dit meldde, af te w achten en te
blijven weigeren de vlag zelf op te hangen
en aan te dringen op een nationale vlag,
ongeacht of de secretaris w eer kwam dan
wel de veldwachter. Om half tien kwam de
burgemeester in eigen persoon naar het
gebouw, hees de vlag zelf en beloofde stren
ge bewaking, 's Nachts molesteerden een
aantal ontevreden jongelui zo men zegt
enige protestanten. Men sloeg een meid die
ongepaste liederen zong. terw ijl haar vrijer
de sloot in werd geduwd. Één moest tot zes
weken gevangenisstraf worden veroordeeld.
De vlag werd uiteen gescheurd, 's Avonds
had de burgemeester zelfde wacht gehou
den.
Op woensdag, 3 april, ging het gerucht van
wraakneming door protestantse jongelui.
Daarom was er een groot aantal katholieken
op wacht om pastorie en kerk te beschermen
tegen beledigingen, zoals de katholieken
was aangedaan in Amersfoort, Nijkerk en
Hoevelaken. Onder aanvoering van de bur
gemeester trokken vierentwintig man paar
denvolk door de gemeente, zonder echter
volk of oproermakers [van katholieke huize]
te zien.' Hij kon niet langs de Mof naar Zuid
trekken zonder luidruchtige oproerkraaiers
tegen te komen, protestant[s]e jongelui op
Secretarie [destijds aan de Arnhemseweg
gelegen]. Naderhand moest de burgervader
erkennen dat zij zich daar verzameld hadden
en dat er bovendien vijftig man van het
gemeene volk uit Amersfoort bijeen waren
gekomen, verscholen in de bossen.
Men is in Hamersveld, zo concludeerde pas
toor ten Brink, in gevaar geweest zoals in
Amersfoort, Nijkerk en Hoevelaken, waar
de glazen zijn ingeslagen de ruiten zijn
ingegooid]. Ook elders in het land vonden
incidenten plaats rond 1 april 1872.- Dankzij
de Goddelijke Voorzienigheid en de waak
zaamheid van de rooms-katholieken van
Hamersveld was dit voorkomen. Op zijn
verzoek waren ze ijverig en bereidwillig
opgekomen om de kerk en de pastoor te ver
dedigen en hen enige nachten te bewaken.
Cor van den Hengel denkt, dat de burgemeester bij
het garnizoen Amersfoort versterking had aangevraagd
en verkregen van de cavalerie
Frans Groot. "De strijd rond Alva's bril Papen en
geuzen bij de herdenking van de inname van Den Briel.
1572-1X72". in BMGN 110(1995) 2. p. I6I-IXI
r'
i
\f>
y
i
i
.-•» ff*
De Lemmer f
.y 4a
v\
Hoogwoud
X
G .r
S
I
Amstelveen
Nóortfwljk Uithoorn
loosdulnert
l. waddtnxveen
Monster^®
Naaldwijk 4a Schipluide IJsselstein
'"S Emmench
1 V X-É: 4a
c Roosendaal
f 4a
AV
Jr^M
X'
.n
Hemden 4a -
'j Hertogenbosch
VT-' - N
<&'-* -
I
&-M 1*." I
r
's }X<
SO km
'*"X f'
Venlo'^'
liX
L/">
Uit Frans Groot.
..Dc strijd rond Al va 's bril...
