Activiteitenprogramma Historische
Kring Leusden najaar 2003.
Boerderijen en Erven in Leusden
599
600
Zaterdag 13 september:
Open monumentendag met als thema;
Het jaar van de Boerderij.
Deze uitgave van Leusden Toen staat geheel
in het teken van deze dag. Het programma
vindt u elders in dit blad.
Dinsdag 23 september:
Excursie naar de RK kerk te Achterveld.
Tijdens deze excursie zal onze voorzitter
dhr. J. van Burgsteden in de kerk een lezing
geven over de geschiedenis van de kerk en
de invloed van de kerk op het dorpsleven
van Achterveld.
Daarna wordt er een rondgang door de kerk
gemaakt en wordt er uitleg gegeven over een
aantal bijzonderheden in het interieur van de
kerk. Tevens wordt er uitleg gegeven over
enkele religieuze voorwerpen die
karakteristiek zijn voor het Rooms-
Katholieke leven in het verleden en heden.
Deze excursie is alleen toegankelijk voor
leden van de Historische Kring.
Deelname is alleen mogelijk bij opgave
vooraf aan W. van Kooij (033 4940802) of
H. Slotboom (033 4947330)
Donderdag 23 oktober:
Najaarslezing in 't Trefpunt naast de
Dorpskerk in Leusden-Zuid door dhr.
W. Bos. aanvang 20.00 uur
Aan de orde zal zijn de geschiedenis van de
Dorpskerk, die in 1827/28 is gebouwd als
opvolger van de oude Leusder kerk in
Oud-Leusden, waarvan nu alleen de toren
nog resteert.
De Dorpskerk bestaat dit jaar dus 175 jaar.
Ook de historie van de middeleeuwse kerk
komt uitgebreid aan de orde. Al rond het
jaar 1000 wordt deze kerk genoemd.
Er zullen ook enkele dia 's vertoond worden
en als er gelegenheid en tijd is, kan de
avond afgesloten worden met een bezoekje
aan de kerk zelf.
Donderdag 20 november:
Lezing in de Kom naast de Rooms
Katholieke kerk aan de Hamersveldseweg
door dhr Joh. Lagerweij. aanvang 20.00 uur.
Ter afsluiting van het Jaar van de Boerderij
houdt de dhr. Lagerweij een lezing met als
titel "12 jaar boerderij van het jaar in de
provincie Utrecht". Hij geeft een portret van
de boerderijen die de afgelopen 12 jaar in de
provincie Utrecht het predikaat Boerderij
van het Jaar hebben ontvangen. Nadere
informatie volgt ter zijner tijd.
Programma Landelijke Open Monumentendag 2003 in Leusden
Zaterdag 13 september 2003
LANDSCHAP EN BOERDERIJEN
Enkele duizenden jaren voor Chr. lag in het
hart van de Gelderse Vallei een uitgestrekt
moerasbos dat vooral uit elzen heeft
bestaan. Dit elzenbroekbos werd aan de
westkant door de steile hellingen van de
Utrechtse heuvelrug en aan de oostkant door
de vlakke glooiing van de Veluwezoom
begrensd. Deze hoger gelegen zandgronden
waren vooral met loofbossen bedekt waarin
eiken de overhand hebben gehad.
Het broekbos werd vanaf de Veluwezoom
door een aantal beken gevoed die samen de
Eem vormden, nabij de plek waar nu
D13
Amersfoort ligt. Dit stroomstelsel is nog
altijd aanwezig.
Er woonden destijds al boeren in Leusden.
Zij hadden zich op de meest gunstige
plekken op de zandgronden gevestigd,
temidden van de bossen en in de directe
nabijheid van een beek of van het moeras.
De grond was daar van nature vochtig en
vruchtbaar en vormde zo een uitstekende
gelegenheid een bedrijfje te beginnen. De
vele grafheuvels in Leusden en omgeving
wijzen op langdurige bewoning en vroege
agrarische activiteiten, maar pas vanaf de
vijfde eeuw na Chr. mag aan een
onafgebroken vestiging worden gedacht.
Oud-Leusden gaat met de eer strijken onze
oudste constant bewoonde dorpskern te zijn
geweest. Opgravingen tijdens de aanleg van
de A 28 nabij de toren van Oud-Leusden
hebben dat aangetoond. Hier heeft ook de
'villa Lisiduna' gelegen, een Frankische
nederzetting die in het jaar 777 door keizer
Karei de Grote aan de St. Maartenskerk in
Utrecht werd geschonken. Leusden werd
naar dit Lisiduna vernoemd. De kerk van
Oud-Leusden werd omstreeks het jaar 1000
voor het eerst vermeld en is de moederkerk
van bijna geheel noordelijk Eemland
geweest.
De boerderij Vlooswijk, tussen de toren en
de A 28, is misschien een rechtstreekse
afstammeling van één van de boerderijen uit
de tijd van Karei de Grote. De neergang van
Oud-Leusden is waarschijnlijk vooral te
wijten aan de ontbossing, waarbij
menselijke handelingen een grote rol
hebben gespeeld, zoals het houden van een
overtal aan schapen en het vervaardigen van
enorme hoeveelheden houtskool voor de
ijzerproductie. Die ijzerindustrie heeft
denkelijk in de 12e eeuw zijn hoogtepunt
bereikt. Het erts werd gewonnen uit ijzeroer
en de zogeheten klapperstenen. De
J. Verduin
Elzenbroekbos aan het "Moddergat" bij boerderij '"t Veentje" (Foto: Frans v. Loenen)
