676
677
planologisch richtinggevend te benutten
conform het gedachtegoed van Belvedere.
Geheel in lijn met de landelijke ontwikke
lingen gaat het ook in Leusden om veel
meer dan gebouwen alleen. Daarom is de
binnenkort te verschijnen cultuurhistorische
erfgoednota zo belangrijk als beleidskader.
Daarvan kan de gemeente vervolgens de
vruchten plukken in discussies over de toe
komst van belangrijke beeldbepalende histo
rische structuren als de Hamersveldseweg
en de Hessenweg. Als het gaat om behoud
en ontwikkeling geeft de commissie de
voorkeur aan een integrale aanpak boven
een discussie over een enkel bedreigd pand
en /.ij bracht in die richting advies uit.
Ioch vraagt de actualiteit soms om een reac
tie. De commissie boog zich op aandringen
van de Achterveldse Dorpsraad en de Histo
rische Kring Leusden uitvoerig over de
boerderij Hessenweg 307-309. Hr waren
geen mogelijkheden dat pand onmiddellijk
te beschermen, maar in een advies over de
Hessenweg en in concreto nummer 311
werd aanbevolen de cultuurhistorische iden
titeit van de Hessenweg zo veel mogelijk te
waarborgen.
Inventarisatie
Een vervolg op de beleidsnota is een ert-
goedinventarisatie. Van tijd tot tijd verdwij
nen er in Leusden gebouwen, daar helpt
geen monumentencommissie aan. Een sta
tisch Ixusden is ook helemaal niet onze
bedoeling. Maar niet goed is het verdwijnen
of wezenlijk veranderen van erfgoed zonder
enige publieke discussie. Een paar recente
voorbeelden kunnen dit illustreren. Bij
'Zomers Buiten aan de Dodeweg verdwenen
enige panden. Wat betreft 'Leusderend' (het
voormalige Don Bosco) werden hoofdge
bouw en parkaanleg zodanig veranderd, dat
een voorgenomen aanwijzing als rijksmonu
ment niet meer kon doorgaan. Indien dit erf-
goed de status van gemeentelijk monument
zou hebben zou dat in elk geval niet stil
zwijgend zijn gegaan. Het is daarom van
groot belang dat het plaatselijke erfgoed in
kaart wordt gebracht. Voor sommige aspec
ten is dit al gedaan, zoals de inventarisatie
van jonge monumenten"".
In kaart gebracht
Een inventarisatie van erfgoed in Leusden is
belangrijk als basis voor de zo wenselijke
cultuurhistorische waardenkaart. We vatten
nog even samen wat daarop zou moeten
worden ingetekend:
rijksmonumenten inclusief de archeolo
gische
archeologisch waardevolle terreinen op
grond van verwachting of vondsten
gebouwde monumenten en cultuurhisto
rische objecten
historische geografie oftewel de land
schapstypen.
Deze kaart kan vervolgens dienen als een
belangrijk beleidsinstrument om te beslissen
waar en hoe de ruimte in Leusden moet
worden ingevuld met respect voor cultuur
historische waarden Een dergelijke kaart
van Leusden betekent een enorme stap naar
de integratie van ruimtelijke ontwikkeling
en cultuurhistorie.
Plannen
Een ander uitvloeisel van de nota is het
samenstellen van een gemeentelijke monu
mentenlijst. Daarbij wordt aansluiting
gezocht bij de integrale aanpak van de erf
goednota. Er wordt dus gedacht aan
gebouwde monumenten en aan diverse his
torische situaties. Opname op de gemeente
lijke monumentenlijst betekent dat het
object onder de monumenten verordening
valt en dit heeft consequenties voor de eige
naar: hij moet immers vergunning aanvra
gen bij wijzigingen. Dit wil niet zeggen dat
er niets meer kan, maar wel dat men zorg
vuldig met het monument moet omgaan en
de historische (bouw)substantie zoveel
mogelijk moet bewaren. Eigenaars die dit
ter harte nemen kunnen rekenen op alle
medewerking. Omdat een monument een
maatschappelijk belang is, zou daar iets
tegenover moeten staan: een subsidiebeleid
voor onderhoud en liefst ook voor restaura
tie. Meestal verhoogt de aanwijzing tot
monument de waarde van een pand.
In de rol van adviseur aan het college van
B&W stelt de commissie communicatie met
andere geïnteresseerden in Leusdens erfgoed
op prijs. Dit artikel bedoelt daaraan een bij
drage te leveren en sluit af met de oproep
om de commissieleden te benaderen met
suggesties en kritiek.
De "Bolletjesbrug" in de Heiligenbergerweg is belaas verdwenen Hopelijk blijft de
Loekborsterbrug behouden Foto: archief "de Boom
Het betreft een resolutie an 1734 waarin wordt gesteld dat
het verkopen van markeringsslenen. 'ja sclfs ook van de
sogenaamde Hunebedden, die. allcnthalvcn. als waardige
monumenten en van ouds beroemde gedenktekenen behoor
den geconscrvecrt Ie worden Uit F. van Ginkel. Sake Jager
Wijnand van der Sanden 1999. Hunebedden Monumenten
van een Steentijdcultuur (Abcoude) p 132
Belvedere. Beleidsnota over de relatie cultuurhistorie en
ruimtelijke inrichting (Den Haag 1999) Deze interdeparte
mentale beleidslijn werd in 1999 geratificeerd door de
ministeries van (X'&W. VROM. l.NV en V&W
111 De commissie is gev arieerd samengesteld Lia van
Burgsteden is tuinarchitecte Jan den Hartog heeft als restau
raliearchilecl jarenlange ervaring Ronald Polak (voorzitter)
is docent geschiedenis en werd vixirgedragcn door de
Historische Kring Ixusden Jos Stover is architccluurhistori
cus en werkt als beleidsmedewerker bij de Rijksdienst voor
Oudheidkundig Bodemonderzoek Danielle Vader Rcinsma
is kunsthistorica en archeologe
IX-nk aan grafheuvels, de toren van Oud Lcusdcn. kerken,
de verschillende landgoederen, maar ook een flink aantal
boerderijen en enkele woonhuizen
Bijvoorbeeld de resten van het laat middeleeuwse bis
schoppclijkc kasteel Stoutenburg. de versterkte huizen
Wijnbergen en Wijnslcin. uil Hans Renes. Izrusdcn. geschic
denis en architectuur, p 243-244
1 Geïnventariseerd in het kader van het Monumenten
Inventarisatie Project (MIP). later uitgewerkt in Hans Renes.
Lcusden. geschiedenis en architectuur. I99X
Het betreft de Indicatieve Kaart voor Archeologische
Waarden (IKAW) die door de ROB wordt gehanteerd
Zie noot 6
