813
Tot zover de bijzondere uitstraling van de
deur. Over de ouderdom van de deur is de nu
87 jarige Jan Verduin de voornaamste bron
In 1917 werd hij geboren op de Nieuwe Eng.
Hij weet te vertellen dat de deur afkomstig is
uit het neogotische kasteel Stoutenburg dat in
de jaren na 1874 door de dochter van Johan
nes Luden werd afgebroken. Een volgende
bron zijn de bouwtekeningen van het kasteel.
Een daarvan laat de dwarsdoorsnede over de
lengte van het huis zien. Bestudering hiervan
levert het volgende op. De deuren van de kel
derverdieping hebben een verdeling in drie
vlakken. De deuren op de eerste en tweede
etage zijn dubbel uitgevoerd en of rijk ge
profileerd. Maar komen we op de zolderver
dieping dan treffen we daar deuren aan met
een zelfde eenvoudige profilering en eenzelf
de vlakverdeling zoals de deur in de boerderij
de Nieuwe Eng!
De losse eindjes
Het kasteel, de boerderij en de deur vormen
slechts voetnootjes in de Leusdense historie.
En het zijn drie losse eindjes die slechts in de
marge van de historie met elkaar verbonden
zijn. Maar toch. Wie zich met de dimensies
van het bestaan bezig houdt heeft vragen over
het verleden, het heden en de toekomst. Wie
was die impressionistische schilder uit de
Haagse School die de deur versierde? Was
het Theophile de Bock die af en toe logeerde
bij wellicht zijn rijke achternicht? Of mis
schien vrijde Albert Neuhuys in zijn Larense
tijd wel met de dienstbode van de familie Lu-
den en beschilderde hij wellicht de panelen!
Of was het gewoon de gouverneur die de kin
deren Luden les gaf en verbleef op de Gou
verneurkamer boven in het kasteel en die heel
vaardig de stijl van de Haagse School kon
imiteren? Nog meer vragen. Na 1874 werd
het derde kasteel Stoutenburg afgebroken en
in 1886 werd de boerderij gebouwd. De
deur kan dus een tijd in opslag gestaan
hebben (een retourette avant la lettre?Zijn
of waren er meer elementen in de boerderij
afkomstig van het kasteel? Volgens de heer
Verhoef senior moet er ook een glas in lood
deur in de boerderij gezeten hebben. Kwam
die ook van het kasteel? Hoe komt het dat een
deur ongeschonden generaties hardwerkende
boerenfamilies overleeft heeft? Hoe komt het
dat bijvoorbeeld vocht en insecten geen vat
kregen op de schilderingen? En ten slotte;
hoe ziet de toekomst van de deur er uit? Nu
vormt de deur nog een interessant accent in
een boerderij. Maar blijft dat zo? Het
Utrechts Landschap gaat het Landgoed Stou
tenburg herinrichten. Op de oude kasteel
plaats moet een modern gedrocht met
woonfunctie verrijzen. Het vijfde kasteel
Stoutenburg!? Maar wellicht zou het beter en
historisch meer verantwoord zijn om op die
plaats het neogotische kasteel uit 1864 te her
bouwen waarin 'de deur' een plaats krijgt die
het wellicht verdient!
Bronnen:
De wereld van de Impressionisten,
Hans L.C. Jaffé
"v" De Haagse School, de collectie van
het Haags Gemeente museum
Erfgoed van Leusden, Jan Verduin
In 't voorbijgaan, columns gepubli
ceerd in dc Amersfoortse courant.
Jan Verduin
Kastelenboek provincie Utrecht,
Ir. J.D.M. Bardet
Stoutenburg - van burcht tot ont -
moetingscentrum, uitgegeven door
het Comité 100 jaar Kasteel
Stoutenburg
Kastelen en ridderhofsteden in
Utrecht, onder redactie van
B. Olde Meierink
Leusden - geschiedenis en architec
tuur, onder redactie van
Elisabeth Stades - Vischer
Met dank aan:
Familie Verhoef
Jan Verduin
Jan van Middelaar
KNALGROEN, een korte maar bewogen geschiedenis Wint Veen
In de kolommen van de plaatselijke pers
duikt de laatste tijd regelmatig de naam van
de actiegroep Nieuw Knalgroen op. De ge-
meentegids van Leusden vermeldt deze actie
groep bij de natuur- en milieuorganisaties.
De herkomst van deze naam zal zeker niet
iedereen bekend zijn. In ieder geval sugge
reert dat woordje "nieuw" dat er eerder een
actiegroep Knalgroen is geweest. En daarmee
zitten we in de geschiedenis van Leusden.
Weliswaar recente geschiedenis, maar een
heel turbulente, en toch al iets van Leusden
"toen".
In 1966 verscheen de Tweede Nota Ruimte
lijke Ordening, een door de regering vastge
stelde schets die de verdeling van de beschik
bare ruimte in Nederland aangeeft. Dit plan
ging uit van een bevolkingsomvang in 2000
van ongeveer 20 miljoen. Uitgaande van deze
prognose werden landelijk 11 gemeenten aan
gewezen als middelgrote kernen die zouden
kunnen uitgroeien tot een bevolkingsomvang
van een kwart tot een half miljoen. Eén van di
kernen was Amersfoort en omgeving.
Leusden werd in die studie niet als zelfstandi
ge groeikern genoemd, maar er waren aanwij
zingen in de Nota dat gedacht werd aan onge
veer 45.000 inwoners in de omgeving van het
toenmalige Hamersveld. In een ontwerp struc
tuurplan van 1966 bleek de gemeente Leusden
(toen bestaande uit Hamersveld en Leusbroek)
echter zelfs uit te gaan 65.000 inwoners. De
oostgrens van de bebouwing zou ver voorbij
het Valleikanaal komen te liggen, nog voorbij
een geplande verbindingsweg tussen Wouden
berg en Hoevelaken, de tertiaire weg T 11
(atb. 1De prognoses omtrent de benodigde
opvangcapaciteit werden, mede op grond van
de voorgenomen woningbouw in Soest, in het
Herzien Structuurplan Hamersveld 1969 bijge
steld tot 46.000 inwoners. Slechts bouwloca-
Hamersveld: naar 46.000 inwoners
A/beelding I Het structuurplan 1966 betreffende de uitbreiding van Hamersveld. De donkere lijn in het
midden is het Valleikanaal
