837
boeren en burgers aan het gemeentebestuur
aangeboden. Het waren er maar liefst 3500 en
zoals gezegd dus beslist niet één bezwaar
schrift met 3500 handtekeningen zoals de
burgemeester in een eerste reactie ten onrech-
moment de werkgroep bestemmingsplannen
wel de belangrijkste was. Het initiatief werd
door Knalgroen positief ontvangen, maar de
actiegroep zag nog geen reden om zichzelf op
te heffen. Integendeel. Terwijl de raadsfrac-
te beweerde. Knalgroen berekende dat 63%
van de stemgerechtigde Leusdense bevolking
tegen was, een ongekend groot aantal. Knal
groen gaf ook landelijke bekendheid aan de
actie middels een persbericht dat aan het ANP
werd aangeboden.
Op het gemeentehuis kwam men eindelijk tot
het besef dat men inspraak bij zo iets belang
rijks als het massaal bouwen in agrarisch en
landschappelijk belangrijk gebied niet zonder
inspraak van de plaatselijke bevolking tot
stand zou kunnen komen en men initieerde
een inspraakorgaan, het Comité Milieuzorg
Leusden. Daarbinnen zouden enkele werk
groepen gaan functioneren waaronder op dat
ties óf afwachtend zijn óf al terugtrekkende
bewegingen maken, gaat Knalgroen beginnen
aan een tweede rapport met de gedachte datje
niet alleen maar ergens tegen moet zijn, maar
ook een duidelijk standpunt moet hebben hoe
het dan volgens jou wel zou moeten. Dit
tweede rapport wordt: "Mogelijkheden voor
Leusdens Groei". Het was een "ontwerp van
doelstellingen die gehanteerd kunnen worden
bij de uitbreiding van Leusden". Uit die tijd
herinner ik mij talloze vergaderingen waar
bleek dat er in Leusden onder de bevolking
een geweldig kennispotentieel aanwezig was,
op het gebied van ruimtelijke ordening, ste
denbouw, milieu, biologie etc. Het rapport
vermeldt dan ook in de inleiding: "De gefor
muleerde doelstellingen zijn niet waardevrij.
maar beschouwen de problematiek vanuit de
opvattingen van een aantal Leusdenaren die
zich door hun beroep of interessesfeer zeer bij
de problematiek betrokken voelen".Het is niet
de bedoeling van dit artikel om de inhoud van
beide Knalgroen-rapporten samen te vatten,
maar het is beslist interessant om de ontwik
kelingen in Leusden tot nu toe nog eens te be
zien in het licht van de stellingen die toen ge
formuleerd werden. Het streekplan Utrechtse
Vallei en Eemland uit die tijd ging uit van
28.500 inwoners in Leusden Centrum en
Stoutenburg in 1985. Knalgroen wilde dit als
een maximumprognose zien en ging ervan uit
dat er in Centrum in 1985 maximaal 21.500
inwoners zouden zijn. Ter vergelijking: het
aantal inwoners van Leusden- Centrum is nu,
eind maart 2005, dus twintig jaar later,
22.665. De gehele gemeente Leusden heeft
thans maar circa 600 inwoners meer dan in
het Streekplan was voorzien voor Centrum en
Stoutenburg in 1985! Stelling 5 van hoofdstuk
3 luidt: "Bij uitbreiding van de bebouwing zal
ernaar worden gestreefd, dat het voortbestaan
van de agrarische bedrijven in het aangren
zend landelijk gebeid wordt gewaarborgd.
Hierdoor kunnen deze bedrijven hun beteke
nis voor de voedselvoorziening handhaven en
tevens de instandhouding en de restauratie
van het landschap behartigen".
Tegenwoordig komt de bedreiging van het
voortbestaan van agrarische bedrijven vaak
eerder voort uit bepaalde interne ontwikkelin
gen dan uit oprukkende bebouwing.
Maar je kunt ook vaststellen dat er zaken zijn
gerealiseerd zoals "de verkavelingen c.q. de
vormgeving van de woonomgeving zullen
functioneel worden ingepast in de aanwezige
natuurlijke gegevenheden van het te bebou
wen gebied (houtopstanden, waterlopen,
hoogteverschillen enz.)".
Het kabaal in Leusden kreeg landelijke be
kendheid. De Tijd/Maasbode van 24 novem
ber 1973 wijdde twee volle pagina's aan de
perikelen rond de uitbreidingsplannen.
838
Daarvoor had de journalist Kees van der Hoe
ven ondermeer een gesprek met Pieter Pad
mos en schrijver dezes en Vic Langenhoff, die
veel over natuur en milieu publiceerde, met
een strijdlustige pastoor Kitselaar. Uit de
mond van de pastoor tekende hij onder meer
op: "Nou hebben we hier een heel actieve
groep voor milieubeheer. Knalgroen; je zou
zeggen dat het een kwajongensbeweging was,
maar er zitten toch heel deskundige mensen
bij, doctorandus zus en zo".
Als secretaris kreeg ik later verschillende aan
vragen voor een exemplaar van de rapporten
ten behoeve van universitaire instituten.
Maar het grootste succes voor de actievoer
ders was natuurlijk dat het gemeentebestuur
op 12 december 1973 meedeelde dat de plan
nen voor de tweede fase werden ingetrokken
en dat de bouw ten oosten van het Valleika
naal definitief werd geschrapt. Het scheelde
ambtenaren op het gemeentehuis, die formeel
3500 bezwaarschriften apart moesten behan
delen, een heleboel werk.
Begon Knalgroen als actiecomité tegen de
aanleg van een nieuwe weg, de laatste grote
activiteit had ook weer met het verkeer te ma
ken. In oktober 1974 verscheen het rapport:
"Vervoer en Verkeer in 't licht van Leusdens
Groei". Naar aanleiding hiervan schrijft de
Leusder Krant van 17 oktober 1974 dat "de
actiegroep Knalgroen en het gemeentebestuur
wat de ideeën over Leusden's toekomst be
treft naar elkaar toe zijn gegroeid, wellicht
onder de druk van de ontwikkeling". Het rap
port stelde onder meer dat Leusden tamelijk
geïsoleerd is door het tijdrovende openbaar
vervoer met de bus via het centrum van
Amersfoort naar het NS-station en het ontbre
ken van goede aansluitingswegen naar het
rijkswegennet. Je ging toen nog via de Lock-
horsterweg naar de snelweg als je richting
Utrecht moestDe aansluiting op de A28
zoals wij die thans kennen wordt in het rap
port op pagina 10 als één van twee mogelijk
heden geschetst. Interessant is wat er gezegd
Koninginnedag 1967; "Van dorp tot parkstad". Knalgroen bepleitte begrenzing hiervan.
Foto archief Historische Kring Leusden
Inspraak
Landelijke interesse
Terug naar de oorsprong