Landgoed Nimmerdor. Baronvan Boetzelaer was burgemeester van Amersfoort. Op
Landgoed Den Treek woonde de familie De Beaufort. Leden van beide families
hebben hoge posities bekleed in bestuurlijk Nederland, van burgemeester tot minister
van buitenlandse zaken. Door hun gezamenlijke inspanning en het bijeenbrengen van
de noodzakelijke financiën kwam dit gasthuis tot stand.
Er was plaats voor 14 bedden en verder waren er een operatiekamer en allerlei
andere dienstruimtes, waaronder een ontsmettingskamer. Het gebouw had een lift en
werd centraal verwarmd. Een voor die tijd zeer modem en goed geoutilleerd gebouw
dus Zo bleek uit de nog in de archieven aanwezige bouwtekeningen dat de
operatiekamer geen scherpe, maar rondlopende hoeken had om het geheel goed
schoon en stofvrij te kunnen houden. Langs de met mozaiektegeltjes beklede wanden
kon men water laten lopen ter ontsmetting van deze ruimte.Destijds was Nederland
nog erg verzuild. Dit ziekenhuis was gebaseerd op protestantse grondslag. Omdat de
kosten behoorlijk hoog waren werd toenadering gezocht tot de katholieken om
gezamenlijk een ziekenhuis te exploiteren, maar daar is niets van terecht gekomen. In
plaats daarvan stichtten de
katholieken hun eigen
ziekenhuis, het
St.-Elisabeth ziekenhuis, dat
kwam te staan aan de
St.- Andriesstraat in
Amersfoort.
Dit gebouw, waarvan alleen
de voorgevel nog origineel is,
is nu omgevormd tot een
appartementengebouw.
Het Aldegonde ziekenhuis
heeft gefunctioneerd tot aan
het eind van de jaren zestig.
In de zeventigerjaren is het
pand gekraakt en aan het
onderhoud werd geen
aandacht meer besteedt, wat
in verval kwam en de
restauratiekosten om het te behouden wel erg hoog waren geworden. Eind van de
jaren tachtig is het gesloopt en kwam er een einde aan deze geschiedenis.
Als er lezers zijn die dit artikel kunnen aanvullen met meer kennis en
wetenswaardigheden over het functioneren van dit ziekenhuis, dan houdt de dhr.
Veltheer zich hiervoor aanbevolen. Neemt U dan even contact op met de redactie of
bestuur van de Historische Kring Leusden.
849
WEERBARSTIG VOORUITSTREVEND VIJF
Hamersveld in de eerste helft van de vorige eeuw
Dagelijks leven: het melken
De dag begint altijd vroeg, want de melk moet vroeg aan de weg staan. Dan kan de
fabriek nog een behoorlijke dagproductie draaien. Daarom loopt de wekker om half vijf
af. Toen het dorp voor de oorlog nog niet aan de zomertijd meedeed om half vier, want
de melkfabriek had wel zomertijd. Vader riep de jongens met het open zetten van de
kitdeur en 'Gerard, ben je wakker?!'
Het melkgerei werd van het emmerrek gehaald en op de kruiwagen of melkkar gezet.
Als de koeien in Het Klooster* liepen werd het op de wagen gezet terwijl intussen het
paard uit de stal of de wei werd gehaald en ingespannen. Liepen de koeien thuis dan
dreef een van de jongens ze in het melkhok. Wanneer de koeien overdag op Lokhorst
liepen, dan mochten de nog schoolgaande jongens ze 's avonds tevoren al naar de
voorste hoek land halen. Dat koeien ophalen hield niet meer in dan ze overeind roepen,
dan sjokten ze alle vijftien, twintig achter elkaar naar voren. Zo ontstond in ons land het
licht slingerend koeienpaadje van de Griftbrug tot aan het hek van het melkhok. Op de
langgerekte kavels van Hamersveld waren op elk bedrijf van die paadjes. Zo'n paadje
van 20 cm breed werd keihard, je kon er goed over fietsen.
Later, toen er bij ons geen schooljongens meer waren 'om de koeien op te halen', reed
men met paard en wagen naar Lokhorst, zo ook 10 mei '40. Het paard kon tijdens het
melken met de wagen achter zich grazen. Toen op die bewuste morgen het
afweergeschut losbarstte, maakte het hevig geschrokken dier een rondje rond de wei
(drie morgen!), maar toen het dier zag dat de mensen rustig doormolken, ging het ook
maar weer grazen.
De voeding van mens en dier
In de winter op stal lustten de beesten wel een slokje. Er werd dan een zinken pijp die
aan de balk hing uitgelegd van de waterpomp naar de zul (voergoot) aan de overkant
van de deel en dan ..pompen maar en zuipen maar. De eerste golven water kwamen niet
verder dan de vier, vijf koeien vooraan bij de mond van de pijp, zo gretig dronken zij,
terwijl de anderen reikhalzend uitkeken totdat er ook een spiertje water bij hen kwam.
Als de dorst van de elf koeien aan de lange kant gelest was, werd het putgaatje in de zul
opengemaakt en kon de rest van het water via dat putje afvloeien naar de sloot. De vier
vaarzen aan de korte kant werden geweterd door emmers water naar hun zul te slepen.
Water pompen vonden de kleine jongens wel leuk, maar een emmer met vijftien liter
water torsen was andere koffie, een enorme uitdaging, maar daar werden ze sterk van.
In november december was het knollen voeren. Zware grepen vol knollen met loof en
al, die buiten tegen de achtergevel aan op een hoop lagen, werden dan binnen naar de
zul gesleept. De knollen mochten niet op de deel opgeslagen worden, want de scherpe
lucht zou op de melk slaan en de smaak van de melk en de boter bederven.
I L rr I I tot gevolg had dat het gebouw
Het ziekenhuis aan de Arnhemsewee. Archief Eemland
Rinze ter Wal. redacteur Leusden Toen,
flislorL\he kring Lensden 2006
Persoonlijke herinneringen van Cor van den Hengel 1
*Het Klooster was een paar bunder land op de plaats waar nu de Karwei staat. Op
afgelegen weilanden ging men 'met paard en wagen melken.
Historishe Kring Leusden 2006 850
