Toen nog niet.
Ik zal helemaal beginnen bij het begin. Het was in 1938, toen wij getrouwd zijn, toen
moesten de Hollandse soldaten in de kazernes blijven, want het zou spannend zijn.
Maar die spanning die viel toch wel weer mee; ze mochten weer naar huis maar dan
in 1939 begon de mobilisatie. September 1939. Wat houdt mobilisatie in? Dat
betekent dat dan de soldaten paraat moeten zijn. Ze mogen nergens heen. En dan gaan
ze kwartier maken.
Weten jullie wat kwartier maken is? Een luitenant en een korporaal van de soldaten
komen kijken hoeveel soldaten er in je huis kunnen komen, hoeveel soldaten er
kunnen slapen. Ook de soldaten die in dienst geweest zijn moesten allemaal
opkomen. Dus dat kon niet allemaal in de kazernes.
In Amersfoort had je de infanterie en de cavalerie. Eerst kregen we de infanterie, dat
waren de soldaten die lopend van Amersfoort hier naar toe kwamen, of met de fiets.
De cavalerie, dat waren de soldaten op het paard. Toen de infanterie was weggegaan
kwam de cavalerie met de paarden; de stallen moesten in orde gemaakt worden. Een
heleboel spullen werden er gebracht: keukenwagens kwamen er met voedsel, want de
soldaten moesten natuurlijk ook eten hebben.
Weten jullie de liniedijk? Dat is de dijk die hier vlakbij ligt. Dat weten jullie wel. In
1939 begonnen ze in de liniedijk loopgraven te maken. Dat ging dag en nacht door.
Het gebied erachter
werd
inundatiegebied. Het
hele gebied werd
onder water gezet.
En alle boerderijen
moesten weg, omdat
ze een vrij
schootsveld wilden
hebben. Er zijn maar
2 boerderijen blijven
staan. De rest is
verbrand.
In het begin merkte
van. Maar, alle
mensen die nog wat geld hadden, hamsterden. Hamsteren betekent: inkopen doen,
want je weet maar nooit, als er oorlog komt dan kan er voedselschaarste komen. Dus
wat er maar te koop was dat kochten ze. Koffie, thee, kaneel, rijst. Maar alles raakte
op en toen kwam er distributie. We kregen een stamkaart. Die stamkaart was een
855
soort paspoort. Die moest je laten zien als je wat wou kopen. Je kreeg ook een
bonnenboekje. Op aanplakbiljetten en in de krant kon je zien welk bonnetje je kon
gebruiken. Aan alleen een bonnetje had je niets; je moest ook betalen. Als je geen geld
had, dan had je niks. Maar toen kwam de ruilhandel. Er werden sieraden geruild voor
eten. Dat werd veel gedaan. Overal en dus ook in Leusden.
Niks. Helemaal niks. Wij hebben alles gedeeld van hetgeen we nog hadden. We
hadden melk en aardappelen en we hadden koren. Het is misschien een beetje
ingewikkeld om dat allemaal te vertellen. Maar, het koren, dat mocht je zelf niet
houden. Als er gedorst werd, hadden de boeren er al stiekem zelf wat koren
uitgeslagen. En daar kon je de mensen weer mee helpen. De boeren hadden wat dat
betreft wel een beetje geluk.
We waren heel erg bang. In het begin nog niet, maar hoe spannender het werd, hoe
angstiger we werden. We wilden wel weg, maar we
wisten niet waarheen, want het was overal gevaarlijk. Het was hier verschrikkelijk
gevaarlijk Als het avond werd dan zeiden we tegen elkaar: "Morgen gaan we weg.ik
durf hier niet langer meer". Maar als het dan weer dag werd, nou dan ging het gewoon
weer door.
Heel weinig. Wel met de familie van mijn man. De Van den Hengels komen uit
Hamersveld, zo heette Leusden vroeger. Maar ik kom uit Eemnes.
Wat daar gebeurd is, is een heel triest verhaal. Dat zal ik jullie niet helemaal in details
Had u kinderen?
Wat gehem de er toen de oorlog begon?
Wat merkte u van de
oorlog en de
bezetting?
Boerderij Klein Krakhorst Archief Jose Huurdeman je er nog weinig
Htstorishe Kring LeusJen 2006
Wat heeft u bijvoorbeeld geruild?
Was u bang in de oorlog?
Is er wel eens huiszoeking bij u gedaan?
Ja, we hadden namelijk onderduikers. Weten
jullie wat dat zijn, onderduikers? Dat waren
bijvoorbeeld mannen die eigenlijk naar
Duitsland moesten, voor de
werkverschaffing. De onderduikers waren
vaak jonge jongens, nou dat was best wel
spannend hoor. Als er razzia's waren, want
zo heetten die huiszoekingen, dan
waarschuwden de mensen elkaar. De buren
en de mensen in de omgeving waren zo één
met elkaar. Zo gingen ze elkaar snel
waarschuwen: "Denk erom, er zijn weer
razzia's!" Zo kon je vaak helpen. Er zijn
verschillende keren huiszoekingen geweest.
De onderduikers moesten zich dan goed
verstoppen. Zelfs onder de vloer hebben we
onderduikers gehad.
Wat is er bij het monument gebeurd?
Boerderij Klein Krakhorts Foto Jose Huurdeman
Had u non contact met uw familie?
tHs torts he tering Lensden juuo
o JO