vertellen. Het is dan heel spannend. Het is 1945, eind april, de datum weet ik niet
precies meer. Het is al wapenstilstand, maar dat wisten wij hier niet. Wij waren van
de hele wereld afgesloten, we wisten niet hoe het er voor stond. In Achterveld waren
ze al bevrijd, maar hier wisten we niks.
Wat er precies gebeurd is, daar zijn we nooit goed achter gekomen. De vijand
gedroeg zich erg onrustig. We hadden wel in de gaten dat er iets niet goed zat. En we
vroegen ons af wat er gebeurd zou zijn. Mogelijk hebben Bertus Herder en de evacués
die bij hem woonden, Amerikanen geholpen. In elk geval werden zij door de Duitsers
voor terroristen aangezien. Zij werden dus voor verraders aangezien. De boerderij
werd in brand gestoken, de vrouwen en kinderen werden eruit gejaagd. En de mannen
ook. Er was ook een lamme vrouw bij. Daarom ging er een paard en wagen mee, om
die vrouw te kunnen vervoeren.
Er was ook een jongen bij, die gaf zijn leeftijd lager op dan hij in werkelijkheid was.
Dat is zijn geluk geweest. Ze vertrokken naar de zondagsschool, dat staat er nog
steeds aan de Asschatterweg, nu is het een woonhuis. De vrouwen en de kinderen
werden daar opgesloten en de mannen moesten meekomen. En de mannen zijn, op de
plek waar nu het monument staat, doodgeschoten. Daarna moesten de vrouwen en
kinderen mee. Het paard wat voor de wagen stond was hoogdrachtig. Het paard werd
ook doodgeschoten. De volgende dag lag het dode veulentje erachter.
De vrouwen en kinderen moesten dus mee. Het kanaal over. Maar er was geen brug
meer; ze zijn toen stuk voor stuk over het kanaal gezet, ook de lamme vrouw. De
jongen van 14 jaar droeg de rolstoel. Onderweg is één van de vrouwen met haar
kinderen door de weilanden gevlucht naar een boerderij op Hamersveld. (De soldaten
hebben later nog wel gezocht, maar hebben ze niet gevonden.)
We zagen in de verte die mensen aankomen. Ze kwamen naar ons toe. Toen ze er
waren moesten ze een paard en een tentwagen hebben, want iedereen moest mee voor
verhoor. Er was ook een baby bij. Mijn man heeft gevraagd of de baby alsjeblieft niet
mee hoefde, maar toen kreeg hij een geweer tegen zijn borst. Dus dan vraagje maar
niets meer. Ik heb toen de baby heel dik ingepakt; veel kleertjes en in dekens gerold.
Ze zijn nooit aangekomen bij het verhoor. Onderweg - in Amersfoort waren ze al- is
het paard op hol geslagen en is de wagen, met alle mensen erop, omgevallen. Daarbij
is de lamme vrouw overleden. Alle anderen bleven ongedeerd, ook de baby had geen
schrammetje. Hoe het verder precies gegaan is, weet ik niet, maar ze zijn allemaal
teruggekomen.
Dat zijn de namen van de mannen die op die plek zijn doodgeschoten.
Ja. daar denk ik nog heel vaak aan. Vooral nu ik ouder ben; vroeger had ik een groot
gezin en door de drukte had je geen tijd om daar veel aan te denken. Ik zag er best
tegenop om er hier over te komen praten, maar ik ben toch blij dat ik het gedaan heb.
857
Mevrouw Van den Hengel, wij willen u hartelijk bedanken dat u naar onze school bent
gekomen. U heeft alles heel mooi en duidelijk verteld. Uw verhaal heeft diepe indruk
gemaakt. We weten nu heel wat meer hoe het was om hier te leven ten tijde van de
tweede wereldoorlog. En als we nu bij het monument staan tijdens de dodenherdenking
op 4 mei, denken we zeker aan uw verhaal.
Fietsenhandcl in Leusden :Rien Osnabrugge haalt en brengt!
Met het ietwat zieltogende winkelcentrum "De Bieshaar" is de middenstand in
Leusden-Zuid zo ongeveer tot op het bot uitgebeend.
Toch bestond er tot in de jaren '70 een bloeiende winkelstand die in dit blad al enkele
malen werd belicht. In deze serie mag echter de rijwielhandel van de fam.Osnabrugge
niet ontbreken. Gesitueerd op een, voor deze branche, prachtige lokatie aan de
Arnhemseweg bij "De Mof' werd hier 100 jaar in fietsen gehandeld. Helaas sloot de
deur voorgoed in 2003. Dat deze zaak een begrip was in Leusden en ver daarbuiten
behoeft eigenlijk geen betoog. Toch vervoeg ik me bij fietsenmaker in ruste Rien
Osnabrugge om de geschiedenis van zijn nering op te tekenen.
De aanstekelijke en joviale wijze waarop hij dat doet, gelardeerd met saillante
anekdotes,moet ongetwijfeld een flink deel van zijn succes zijn geweest.
HET BEGIN.
Het verhaal begint bij zijn vader die begin vorige eeuw in dienst was van Willem
Veenendaal, de smid aan de Ooievaarshorsterweg. Naast het smeedwerk verkocht
hij ook "rijwielen", zoals die toen nog werden genoemd. Toen hij per ongeluk op
een rondslingerende rekening de winstmarge las van een nieuw afgeleverde fiets,
15 gulden!!) was het besluit snel genomen voor zichzelf te beginnen. De plek vond hij
in een geitenstal aan de Leusbroekerweg alwaar in 1903 de eerste schreden werden
gezet op het pad van het vrije ondernemerschap. In 1905 kwam het perceel "De Ouwe
Keut" te koop aan de Arnhemseweg. (zie foto 1
Ingeklemd in een gebied dat geheel in bezit was van de familie de Beaufort van
landgoed "De Boom". Rentmeester Derksen moest op de dag van de verkoping echter
door ziekte het bed houden. Door zijn afwezigheid kon het perceel niet aan het bezit van
"De Boom" worden toegevoegd en greep Osnabrugge zijn kans. Hij begon er in fietsen
en naaimachines te handelen. Een veel voorkomende combinatie destijds. Vooral
reparaties want de aanschaf van een fiets of naaimachine was maar voor zeer weinigen
weggelegd.
In het 3<.-jaar verkocht hij 9 fietsen. Een aardige omzet voor die tijd! Naaimachines
werden met de kruiwagen afgeleverd. Ook landbouwwerktuigen repareerde hij als dat
binnen zijn mogelijkheden lag. Eigenlijk pakte hij alles aan om een inkomen te
verwerven voor een danig aanwassend gezin. Elektriciteit aanleggen bijvoorbeeld bij
de boeren in de omtrek. Of fietsles geven aan de diaconessen van "Huize De Boom"
die deze kunst niet machtig waren. (Eventueel bestaande foto's van deze sessies
worden graag ingewacht bij de redactie)
Wat is er bij u thuis gebeurd?
Hoe is het afgelopen?
Van wie zijn de namen die op het monument staan?
Denkt u nog vaak aan de oorlog en bezetting?
Historishe Kring Leus Jen 2006
Opgetekend door: José Huurdeman
Vrijwilligster/moeder op Basisschool de Klimrakker
HistorLshe Kring Leus Jen 2006 858