Maaltijd.
Daar moest van moeder de tijd voor genomen worden, niet dat automatische, alsof haar
gezin leefde om te werken, nee, men werkt voor het gezin, en het hoogtepunt en rustpunt
van de dag is het eten, degelijk en overv loedig, zonder franje: groente, aardappelen, jus,
en nadat de eerste honger gestild is komt het spek op tafel, koud of gekookt naar
believen. Dat is het dan. maar misschien is er nog een restje van gisteren, wisseling van
spijs doet eten.
Aankondiging excursie in september 2006
De excursie zal gaan naar de tentoonstelling "De Grebbelinie" - De Gelderse Vallei
Noord in de meidagen van 1940, die wordt gehouden in het Cavalerie Museum op het
terrein van de Bcrnhard kazerne in Amersfoort, Barchman Wuijtierslaan 198.
Nadere informatie volgt nog.
U kunt ook op eigen gelegenheid de tentoonstelling bezichtigen, van 25 april t/m 3
november 2006. Het museum is geopend van dinsdag tot en met vrijdag van 10.00 u ur
tot 16.00 uur.U heeft wel een geldig legitimatiebewijs nodig.
Tabaksteelt.
Eeuwen heeft de tabaksteelt in onze omgeving en zeker in Hamersveld, een grote
economische rol gespeeld. Na de ontdekking door Columbus en zijn metgezellen van
Amerika, leerde men in Eurotabak kennen. In 1581 blijkt de verbouw van tabak al voor
te komen in f rankrijk, de Zuidelijke Nederlanden en Schotland. In 1610 vestigde zich
een aantal Schotse pioniers in Amersfoort. Op enkele onbebouwde terreinen binnen de
stadswallen werd een voorzichtig begin gemaakt met het telen van tabak, wat al dadelijk
een buitengewoon succes bleek te zijn. Hierdoor aangemoedigd zocht men naar andere
gronden buiten de stadswallen. Spoedig bleek dat de opbrengsten van tabak veel hoger
lagen dan de gebruikelijke graanverbouw. Als een soort goudkoorts verbreidde de rage
zich; een ieder probeerde tabak te telen, maar elke akker bleek niet even geschikt. In
Hamersveld echter was het succes buitengewoon groot. Het bleek over het geheel
genomen dat de Gelderse Vallei bij uitstek geschikt was, niet alleen wat de grondsoort
betreft, maar met het oog op de klimatologische omstandigheden. De tabakscultuur
verschafte niet alleen de telers een behoorlijke boterham. Veel andere bedrijfstakken
pikten hun graantje mee. Aanvankelijk gebruikte men, voor het drogen van tabak, de
zolders van bestaande gebouwen als pakhuizen, kerken en kloosters, maar spoedig was
het aanbod van de geoogste tabaksbladeren zo groot, dat er speciale droogschuren voor
moesten worden gebouwd. Zowel in als buiten de stad verrezen enorme tabaksschuren;
"....waarvan vele in lengte en breedte als kerkgevaarten, ja sommige nog groter zijn...",
aldus de beschrijving uit die tijd. Ook in Hamersveld bouwde men schuren. Zo stond er
bij boerderij "Munnickhoven" een schuur van 80 meter lengte en bij de boerderij "de
Zuidwind" één van 96 meter lang. Amersfoort was al vanaf het begin van de tabaksteelt
het middelpunt van de handel in de Gelderse Vallei. Vanuit Amsterdam, het landelijke
887
middelpunt van de handel en verwerking kwamen handelaren en makelaars naar
Amersfoort om zich daar te vestigen. In 1690 vestigde een vooraanstaande
tabakshandelaar, Ezechiél Cohen zich in Amersfoort. Zijn kleinzoon. Benjamin Cohen,
bracht de zaak tot grote bloei. Hij kocht in 1778 de hofstede "de Busaert in het
toenmalige Hamersveld en verder nog enkele percelen om tabak te telen. Bij de
voormalige boerderij "'t Spul",dat ook tot "Busaert" behoorde, verrees een
tabaksschuur. De weg tussen zijn landerijen door kreeg spoedig naam van Jodensteeg.
Toen aan het einde van de vorige eeuw, ook hier te lande, een minachting voor de Joden
ontstond, veranderde die naam in een smalend "Smoussesteeg" en de plaatselijke
bevolkingbevolking wist spoedig niet beter dan dat de weg altijd zo had geheten, men
vond er niets hatelijks in. (Later werd de naam gewijzigd in Cohenpad). Benjamin liet in
1870 een nieuw huis bouwen aan de Zuidsingel dat als het grootste huis in Amersfoort
werd gerekend. Het staat nog steeds aan de Zuidsingel en is nu bekend als "het-huis-
met-de-paarse-ruitjes". De directe aanleiding voor de teruggang van de inlandse
tabaksteelttabaksteelt was de Tabaksregie van Napoleon die de teelt en verwerking van
tabak verbood. Oude tijden waren voorgoed voorbij. Nadien werd in het begin van de
19' eeuw de tabak in steeds grotere hoeveelheden vanuit Amerika geïmporteerd. De teelt
van tabak werd steeds minder lonend en zo heel ongemerkt verdween die in de loop der
19dc eeuw geheel uit onze omgeving. Het is jammer dat de tabaksschuur bij "'t Spul" is
afgebroken zodat alleen de namen "Cohensteeg" en "Tabakssteeg" nog herinneren aan
Bewerking: Hout van Kooij, lid HKL
Historische Kring Ltrusden 2006
Uit:Goos van Leeuwen, Wandelen door de Geschiedenis van Leusden. (2004)
Dr.J.J. Herks, De inlandse tabaksteelt en Leusden in; Mist. Kring Leusden, T jaargang, nr. 1 1991
Er staat een maquette van de Tabakschuur in de bal van de RABO bank, llamersveldse-
weg in Leusden.(Geïntegreerd in een Tabaks teeg hypotheek reclame). U kunt hem daar
bezichtigen tot het einde van dit jaar.
Foto: Frans van Loenen
Historische Kring Lensden 2006