Dodenboek geeft
familiegeschiedenis
Monumentenlijst roept
agrarische vraagtekens op
schaatsen
kaarten
e:
biljarten mer
„de roskam"
PLATTELAND EEN
ONBETAALBAAR
MUSEUM
BEZICHTIGING RK-KLEUTERSCH00L ACHTERVELB
Haaien
organiseren
onderlinge
wedstrijden
DEEL 5: DOOD DOOR MESSTEKEN EN
VERMORZELD DOOR PAARDEN
Uitslagen van
„Ons Genoegen"
Steun de
Stichting
Muziekschool
Leusden
KPJ gaat
Schu tjastournooi
„De Roskam"
Spannend schut- J
jasconcours van
de NKV
DE BOERDERIJ ALS CURIOSITEIT UIT VERVLOGEN TIJD
DONDERDAG 26 FEBRUARI 1970
Eén van de leuk ingerichte, ruime lokalen, waar de kleuterszich volop kunnen uitleven.
(Van de Redaktie)
ACHTERVELD Afgelopen weekend
werd iedereen in Achterveld in de gele
genheid gesteld de nieuwe R.K.-kleu-
terschool te bezichtigen. Hier werd druk
gebruik van gemaakt. Wanneer de school
officieel in gebruik wordt gesteld, zullen
wij hier uitgebreider aandacht aan beste
den ,dan nu het geval is.
LEUSDEN De Haaien houden op za
terdag 28 februari a.s. onderlinge wed
strijden voor leden onder de 12 jaar. De
wedstrijden zullen in het bad te Leusden
worden gehouden. Natuurlijk za' het or
ganisatorisch nogal v/at moeite kosten,
maar het bestuur heeft gemeend ook de
jongeren, die normaal bijna niet voor
wedstrijden in aanmerking komen, ook
iets van de wedstrijdsfeer te laten proe
ven.
In de toekomst zullen er vooral voor
die zwemmers en zwemsters die nog niet
voor de wedstrijden in aanmerking komen
meer worden georganiseerd.
In de plannig ligt bijvoorbeeld een zo
merkamp in de buurt van een zwembad.
Niet alleen de lokalen zijn ruim, ook de gang is breed en kan bij slecht weer ook
als speelplaats worden gebruikt.
(Foto's: Leusder Courant).
ACHTERVELD Alvorens het overlij
den van l'ater Gregorius Kocli op 22 juni
1756 te vermelden dient eerst zijn komst
te worden weergegeven. In het Staatsar-
chiv van IMünsler ontdekte ik dat hij werd
geboren te Istrup in de kreis Höxter. On
der Abt Winnimar werd hij op 23 oktober
1729 geprofest, dus vast in de geestelijke
stand opgenomen. Door de Abt van Pa-
derbom werd hij naar het Achtervelds
missiorierings (zendings) gebied gezonden
op 14 november 1745. Hij is goed vijftig
jaar geworden. Er staat geschreven:
„Stierf op 26 Juni.1 1756 paater Kocli van
Agtevelt in een kerkengraft te Barneveld
begraven"
Na de dood van de rijke Heribert van
Hagen gaan de aantekeningen in het do
denboek der Parochie Achterveld verder
dat op 23 april 1748 in Barneveld overleed
Peeterjen Reiniers 22 jaar oud. De rijke
boeren in de Achterveldse Kleetersteeg
vermaakten meestal een som gelds aan
hunne hardwerkende pastoor, of aan de
kapel. Daar v/oonde Mechteld Hendrix.
Zij overleed op 70 jarige leeftijd en liet
veertig florenos (gulden) na voor de ka
pel. Dat was een jaar werkloon! De pas
toor tekende alles vrij nauwkeurig aan.
Er was hem bericht dat in friesland"
was overleden Hendrich Jansen en hij
was „een zeekere soldaat uit mijn pa
rochiegemeenschap" Zelfs het overlijden
van zijn buurtpastoor R D Hubertus van
de Broek van Hamersveld staat op 19 fe
bruari 1749 aangegeven. Bijna een maand
later is Hendrich Juvenis een jongeling
van 18 jaar oud door een snel opkomende
braakhui gestikt. Bijna 100 jaar oud is ge.
worden „Aaltje Jorclis in Hoevelaak" Hen.
drich van Bemmel bijna 80 jaar heeft de
naam van teminste Katholiek te zijn. het.
geen verder wordt uiteengezet met: „Hij
wil echter niet Katholiek genoemd worden
worden. Het kan voor mij weinig voordeel
opleveren", aldus de stervende Hendrich
„die zonder de steun van de vrome oefe
ningen is geblevenWouter Helmers van
„Koorelaar", 19 jaar oud. die daags tevo
ren was weggegaan werd de volgende
morgen dood gevonden en hierdoor omge.
komen in de sneeuw.
Als iemand geld schonk werd dat extra
aangetekend. ,.0p l maart 1751 stierf in
Barneveld de Weledel Geboren Donna An
na van Esteveld (geboren), weduwe Ha
gen. 82 jaar oud. Werkelijk, dit was de
Moeder van de Statie en de steunpilaar
van de Katholieken in Barneveld Ze ver
maakt 100 gulden aan mij, zodat de Mis
sionaris voorlopig jaarliiks (rente?) uit
de erfenis van 200 gulden haalde voor de
jaargedachtenis. De slechte scherpe alco
hol gaf in die tijd veel armoede In De
Gort", een drinkheerdstede achterin Stou-
tenburg. werd nog wel eens stevig ge
vochten. Een ware wildebras moet stellig
Jacob Gaerszen zijn geweest Deze 22
jarige knaap ging met de blote vuist hevig
van zich afslaan. De messen werden daar
na getrokken en hevig bloedig werd Jacob
tenslotte neergestoken Hij heeft nog één
uur, badend in zijn bloed, geleefd en was
zo door het dolle heen dat hij enige hulp
van de pastoor driest weigerde. Vaak wist
men niet eens hoe oud iemand was zodat
er dan werd aantekend o.m „nabij een
tachtiger."
De aantekeningen zijn vaak boeiend
maar tegelijkertijd ook erg triest te noe
men. „Op 1 maart 1754 stierf in Amers
foort Hendrich Lammerszen landbouwer
eigenaar van „Groot Hoolhorst" en gedu
rende 58 jaar koster van ons gebedshuis,
toen hij halsoverkop zijn paarden probeer
de te keren gleed hij uit door de glijpartij
van zijn vierspan werd zijn hoofd zo ver
morzeld dat hij op slag dood bleef en niet
bediend kon worden" Hendrich Heimen.
een krasse zeventiger, werd een vreemde
ling genoemd en overleed in de (versterk
te) „Kooper Moolen". Van de boer van
„Klein Vintzelaar" Wouter Ariss staat aan.
getekend dat zijn boerderij verpacht was
omdat hij door verkwisting arm was ge
worden. In Kallenbroek werd Grietjen El
Iers honderd jaar.
Tussen omstreeks augustus 1755 en mei
1756 schijnt Pastoor Koch vrij ernstig ziek
te zijn geworden. Het schrift is sterk min
der en ook verdere aanduidingen blijven
achterwege. Kennelijk is het Pater Libori.
us Cothman die korte tijd het dodenboek
hij hield, voordat de vaste opvolger Pater
Joannes Bcrnholtz 't goede onbewust we
tenschappelijke werk van Pater Kocli ge
heel overneemt. Bij de overlijdensaan-
tekening van Pastoor Koch staat dat hij
elf zeer vruchtbare jaren in zijn statiege-
bied heeft gewerkt.
(Deel 6: De dienstmeid de Jonker).
ACHTERVELD De uitslagen van de
onderlinge wedstrijd van de schietvereni
ging "Ons Genoegen" in de wintercom
petitie zijn als volgt.
J. van Rossum 48 punten, Joh. van de
Hangel 48. W van de Kletersteeg 45. H
van Ruitenbeek 45. J. E van Hamersveld
45. J. Voorburg Gzn 45. J. J. van Hamers
veld 44. J. van Nimwegen 43. C. van Dort
43, J. Pepping 42.
Totaalklassement:
Klasse A: J E. van Hamersveld 275
punten.
Klasse B; C. van Dort 263 punten.
Klasse C: H- vzr. dc K°riijk 211 punten.
(Van de redankte)
LEUSDEN Bijgaand een artikel
van W. Geldof over de monumenten
lijst met betrekking tot het platte-,
land. Aangezien ook de gemeente
Leusden als plattelandsgemeente (al
thans nu nog) tal van historische
boerderijen kent, achten wij dit ar
tikel ook boeiend genoeg cm u er
kennis van te laten nemen.
MINISTER mej. Klompé mag bij tijd
en wijle zeer vooruitstrevende schrijvers
met een kus vereren, ze kijkt ook wel eens
achterom. Dat blijkt uit de toepassing van
de Monumentenwet. Want Nederland is
rijk aan monumenten. Zelfs zó rijk dat
onherroeppelijk de vraag rijst, wie het
onderhoud van al die monumenten wel
moet betalen. Een stadje als Middelburg
heeft 1800 bouwwerken die als monument
geboekt staan! Wie een goed voorbeeld
wenst van een erkend monument waar
bij de Monumentenlijst alléén waarborgt
dat het niet afgebroken wordt, die bekij-
ke in zijn vakantietijd eens de kathedraal
van Veere! Het gevaar dreigt dat Neder
land tienduizend monumenten krijgt, die
niemand goed onderhouden kan en die al
leen maar weerzin opwekken. Beter is een
beperkt aantal monumenten dat keurig
onderhouden wordt dan een groot aantal
dat toch langzaam maar zeker vergaat.
VOLGENS de wet is een monument
een ten minste 50 jaar geleden vervaardig
de zaak. die van algemeen belang is van
wege haar schoonheid, haar betekems
voor de wetenschap of haar volkskun
dige waarde. U ziet dat men met deze de
finitie alle kanten uitkan.
Bij de toepassing van dit uitgangspunt
neemt men echter in aanmerking, aldus de
minister: de ouderdom, de kunsthistori
sche betekenis, de architectonische bij
zonderheden. de vraag of er méér exem
plaren van bestaan, de ligging alsmede de
fur.ctie die het gebouw vroeger in de sa
menleving had of nog heeft. Ook daarmee
kan men veel kanten uit en onmiddellijk
vraagt men zich dan af hoe het mogelijk
v/as dat alleen Limburg 766 boerderijen
telt die voorlopig op de lijst gezet zijn,
waarvan 740 inmiddels al onherroepelijk!
Deze provincie is dus overdekt met een le
ger van monumentboerderijen, wat nog
iets anders is dan monumentale hoeven.
Tien procent van het aantal zou reeds rij
kelijk veel zijn, maar het kan blijkbaar
niet op.
Groningen daarentegen heeft slechts 8
bleven op de lijst, waarvan 5 onherroe
pelijk. Toen men onlangs een paar gebou
wen op de lijst zette ontstond er beroe
ring en moest men voorlichtingsvergade
ringen houden om de gemoederen te sus
sen. Tweede-Kamerleden (mevr Veder-
Smit en de heer Tuijnman) stelden vra
gen.
VELE COMMISSIES
BEHALVE de beide ministeries, dat
van landbouw en C.R.M bespreekt ook
de contact-commissie Landbouw-Monu-
mentenzorg de zaak. Deze commissie be
staat uit de Werkgroep Monumentenzorg
van het Landbouwschap, vertegenwoordi
gers van de Rijksdienst, voor de Monu
mentenzorg en van het ministerie van
Volkshuisvesting en Bouwnijverheid. Het
is genoemde Rijksdienst, die persoonlijk
en groepsgewijs voorlichting geeft over
zich voordoende gevallen.
In het algemeen mag aan een boerde
rij die op de Monumentenlijst staat, uit
wendig niets veranderd worden tenzij het
goed onderhoud betreft. Met name ver
bouwingen zijn verboden. Soms mag men
inwendig wèl verbouwen, soms ook niet
Maar veelal is verbetering van het inte
rieur onmogelijk als het exterieur niet ge
wijzigd mag worden Dat dit soms een
ernstige belemmering is voor de boer
spreekt vanzelf. Vandaar dat men een
subsidieregeling hanteert die compensatie
moet geven voor de schade die men lijdt.
Blijkt geen overeenstemming mogelijk
tussen monument en boerderij, dan wordt
het monumentenbelang prijsgegeven, al
dus de minister van C.R.M. op de vragen
uit de Tweede Kamer.
Het is wellicht goed even op dit laatste
te wijzen, want er is met name een groot
aantal veeboerderijen waarin het voor
mens en dier geen pretje is: lage buiten
muren, smalle mestgangen, lage hilten
enz. enz. Wie modernisering overweegt
kan dus kiezen: de buitenkant onaange
tast laten en subsidie ontvangen of het
laten aankomen op een beslissing waarbij
het monumentenbelang wordt prijsgege
ven. De indruk is. dat het wel heel lang
duurt eer men het laatste doet.
WAAR GAAT DIT BELEID
NAAR TOE?
IN DE WET vinden wij nergens het toe
ristisch belang aangeduid. Toch zou dit
een punt van overweging kunnen zijn.
Limburg telt nu eenmaal veel meer va
kantiegangers dan het Groninger platte
land. Toch zijn in Groningen wel een paar
honderd zeer monumentale boerderijen
aan te wijzen die het sparen waard zijn.
Ze beheersen door hun ligging aan de weg
zelfs een aanmerkelijk deel van het land
schap. Dat valt iedereen op die bijv. bij
Nieuweschans Nederland binnenkomt.
Zcu men echter in iedere provincie zo ro
yaal gaan doen als men in Limburg deed,
dan kan gevoeglijk geconcludeerd worden
dat wij wéér eens bezig zijn met méér hooi
op de vork te nemen dan betaalbaar is.
En dit gevaar dreigt. Limburg mag dan
door zijn tiendschuren en hoeven-van-het-
vestingtype uniek zijn, de andere provin
cies hebben net zo goed monumentale ge
vallen. Gaat men nu ook elders 740 boer
derijen per provincie definitief op de Mo
numentenlijst zetten dan kan men van te
voren voorspellen, dat grote aantallen een
voudig weg zullen rotten. Zo niet erger!
Aan het Achterbos in Aast (N.-B.) stond
een typische, Brabantse hoeve, die op de
lijst was geplaatst en ze stond nog leeg
ook. Een goede gelegenheid om toeristen
te allen tijde de hoeve te kunnen laten
tonen. Een soort museumpje in het klein
dus. Er was maar één bezwaar. De weg
kronkelde helemaal om het eerste per
ceel heen en leverde twee haakse boch
ten op die zeer onoverzichtelijk waren.
Rechttrekken was onmogelijk vanwege
het monument.
Op de foto: één der boerderijen in dc
gemeente Leusden. welke op de Monu-1
mentenlijst is geplaatst.
(foto L.C.)
LEUSDEN Zoals wij reed eerder
schreven, heeft de Stichting Muziek
school Lcusden besloten een Stichting
Instrumentenfonds op te richten.
Door genoemd fond zal een zo groot
mogelijk assortiment van instrumen
ten worden aangekocht, welke tegen
een redelijke vergoeding aan de leer
lingen ter beschikking worden gesteld
Dit Instrumentenfonds kan een waar
devolle bijdrage leveren aan de gees
telijke vorming van de jeugd in onze
snel groeiende gemeente.
Tijdens de jaarlijkse uitvoering op
24 januari j.l. is een bedrag van rond
1000 gulden verzameld. Dit was een
bemoedigend begin, maar voor het
gestelde doel niet meer dan een eer
ste aanloop. Het Stichtingsbestuur
hoopt dat nog vele inwoners van
Leusden dit Instrumentenfonds zullen
steunen in de vorm van een bijdrage
ineens of en een jaarlijkse donatie.
Het bestuur is'gaarne bereid nadere
toelichting te geven op genoemd initi.
atief.
In zekere nacht brandde de onbewcj)
de hoeve tot de grond toe af. Een zu|
van opluchting ging in de omgeving
De weg kan nu verbeterd worden. Het
niet verstandig zijn om brandsticht
uit te lokken door monumentenliiuderjf
WAAR GAAT HET
EIGENLIJK OM
HET gaat er om, iets uit het verlea
te bewaren. Dat is goed Het is gew|r
een uiting van menselijke beschavi
over het nut. de schoonheid enz kan r
uren lang filosoferen. Toch valt niet
ontkennen ,dat het percentage lieden
zich verdiept in volkskunde, oude boet|
rijen enz. snel terugloopt. Folklore is
slecht verkoopbaar artikel geworden,
men dat nu betreurt of niet.
Landbouw en recreatie hebben wèl s
knopingspunten. Het blijkt echter, dat
belangstelling van de standsbewoner vc I
al uitgaat naar de agrariér als medeme|
naar zijn dieren en planten en niet
zeer naar zijn verleden. Het agrarische
den is al onbegrijpelijk genoeg. In
verband is het wel zeer onwaarschl
lijk dat ruim 700 boerderijen als mol
ment in één provincie enige sociale fu|
tie van betekenis hebben.
Natuurlijk is er ook een landschap I
lijke kant aan de zaak. Wanneer echl
het landschap gered moet worden d>
zoveel mogelijk verouderde gebouwen
veranderd te laten is dat een zeer difl
landschap. Niemand zal ontkennen
een oude hoeve met passende orageifl
fraai is. Bij 700 stuks per provincie kri I
men echter de indruk dat het liele pf
teland tot museum gemaakt wordt,
is onnodig en onbetaalbaar.
ACHTERVELD De KPJ gaat mail
dag 2 maart a.s. naar dc Deventer kui I
ijsbaan. Dit geschied per bus. Scbaatslj
hebbers kunnen zich opgeven bij
Middelaar, Hessenweg 136, tel. (0341
416. Het vertrek is om 19.00 uur vanaf 1|
Coöperatieplein te Achterveld.
Op dinsdag 3 maart wordt in "Buiti
lust" een schut- en klaverjaswedstrijd
speeld tegen de voetbalvereniging
terveld". De KPJ heeft voor deze wfl
strijd fraaie prijzen beschikbaar gestt
De inleggelden zijn bestemd voor
bouw van het clubgebouw van de vi
balvereniging.
ACHTERVELD De biljartclub „l|
Roskam" heeft de wedstrijden teg
"Sport" uit Socsterberg en "R. van E I
uit Kootwijkerbroek welke in het kad
van de GeVuEem competitie zijn j
speeld. beiden verloren. Deze compclit I
loopt ten einde en de Achterveldse biljal
ters zullen dit seizoen genoegen moetij
nemen met een plaats in de ondersf
helft van liet eindklassement.
Uitslag "Sport""De Roskam": R. vi|
DaalG. Kuyt 2—0; A. GaasbeekP. vj
Uhm 0—2; K. CoeverH. Rutte 20;
MolN. Lammers 20; K. Hoenderda
—F. Kerkhof 0—2.
Uitslag "R. van Ee""De Roskam":
SchutG. Kuyt 20; C. Looyen—P. vl
Uhm 0—2; R. ten Wolde—H. Rutte 1
J W. Looyen—F. Kerkhof 2—0; H. Lutti
huizenN. Lammers 20.
I ACHTERVELD De vierde ronde vs
het "Roskam schutjastoernooi" is gewo
ncn door J. van Laar. Hij behaalde uit
drie gespeelde partijen 84 punten. In li
totaalklassement behoudt W. Rijnders
eerste plaats, maar hij zag zijn voo
sprong kleiner worden.
Uitslag vierde ronde. J. van Laar
punten: H. Turan 82, J. van Hamersvel
82. G. Franken 82. J. Schouten 81, E. c
Wijs 77, Mevr. Janssen 76, G. Voskuilt
76, H. van de Hoef 67. W. Rijnders 64,
Lammers 63. P. van Uhm 59, J Franke
58, Mevr. Lammers 55, Th. van de He
gel 44, J. Zieltjes 40.
Totaalklassement na 4 ronden: W. Ru:
ders 329 punten. G. Voskuilen 296, H. va
de Hoef 285, N Lammers 277, H. Tura
266. Th. van de Hendel 255. E. de W
250. J. van Laa 235. Mevr. L?i ers 23
J. Zieltjes 223.
HAMERSVELD Het jaarlijkse schut
jasconcours van het NKV gehouden i|
„Het Ros Beyaart" werd door 32 persone|
bezocht. Ook dit concours werd een span
nend, maar vooral ook sportief geheel.
Na vier partijen te hebben gespeeld ko:
de leider van deze avond de heer G. Tt.
v. d Hengel de uitslag bekend make:
welke werd le prijs B. Tijmensen 128 pn;
2e. 3e en 4e prijs H Tolboom. W. Rutte ei
J. Houtveen Hz 118 pnt. 5e pi ijs C. PriD
sen 114 pnt; 6e prijs G. Voorburg 107 pnt
7e prijs G. Prinsen 104 pnt; 8e, 9e en 10
prijs H. Kok jr. H. Prinsen en A. v. Eijdei
97 pnt.
Door het bestuur was voor iedere deel
nemer een prijs beschikbaar gesteld. D<
voorzitter de heer J. Houtveen dankte aar
het slot van de avond allen voor opkomst
maar vooral de sportieve ste*r.
