;a.ktie
igrok
kpj-
36^=02
Wedstrijdendag KPJ
in Achterveld
LEUSDEN NU - LEUSDEN STRAKS
vervolg voorpagina
r"I
Maandag
Hamersveld
naar
Haastrecht
2 gewonden
bij ongeval
1500 ste
OPPAS
BABYSIT
CENTRALE
PREDIKBEURTEN
MEDISCHE DIENST
DONDERDAG 13 AUGUSTUS 1970
Precies weten doet niemand dat nog,
geloot ik. Maar het kan te maken hebben
met het feit dat er in de buitenwijken
niets onverwachts gebeurt. Er zijn geen
kronkelwegen waar onverwacht voorbij
bocht iets kan gebeuren of waar je
een historisch gebouw tegenkomt."
STERIEL
,,Als je in een buitenwijk loopt zul
geen oud vrouwtje voor haar deur
iien zitten. Voorbij elke hoek komt
weer een even steriele weg met asfalt
en boompjes. Er zijn daar geen rijen
kleine oude huisjes, plotseling onderbro
ken door een statig herenhuis of een
brugje of een watertje met een stel hoge
bomen. In een moderne buitenwijk loopt
men over brede wegen tussen vierkante
blokken flats, bestaande uit zoveel ka
mers. D ie blokvorm komt steeds weer
lerug. Niemand hoeft nieuwsgierig te
lijn, want er is niets onverwachts.
Ook in de huizen is dat zo. Die flats
bebben geen geheimpjes. Oude huizen
ütijd wel ergens. Een wand kan hol
diaken omdat er vroeger een bedstee
ichter zat; er is vaak een binnenplaatsje
een bouwvallig schuurtje waar je
rustig met een mes in het hout kan kras
sen; er is altijd wel een onverwacht
boekje of een onlogische ruimte of iets
Jergelijks wat er niet thuishoort.
In een flat is er niets van dat alles.
Ben muur is een muur en je krijgt
er geen spijker in, bovendien weet je
rat er achter zit. Er is geen boven,
saar iets kan zijn of komen wat je niet
verwacht, al is het maar een vogeltje,
•en flat kent dat allemaal niet."
HOE DAN?
Hebt u enig idee hoe het anders zal
nou ten?
,,Er wordt gelukkig druk naar gezocht,
k geloof dat we allereerst die eeuwige
ilol.vorm wat moeten loslaten. Er wordt
;eexperimenteerd met pyramideachtige
vormen waar iedereen een stukje terras
leeft en buiten kan zijn. En de flats zou
k, al klinkt dat misschien gek, eenbeet-
geheimzinniger" willen maken. En
ussen de flateenheden wat hoogtever-
ehil, dan heb je iets om naar toe te
open. Oude binnensteden kennen dat toch
10k
In elk geval zal er nog heel wat
neer uitgeprobeerd moeten worden voor
'N iaquette van het Enschedese winkel-
entrum Deppenbroek, ontworpen door
iet Rotterdamse architectenbureau
ipon - Van den Berg- Ter Braak- Tromp
d opdracht van Eurowoningen.
we op de juiste manier te werk gaan en
ook de samenwerking tussen de diverse
mensen die bepalen wat en hoe er ge
bouwd moet worden. Hopelijk zal dat
in het verleden!"
In Leusden is men daarmee al be
gonnen. Europarkstad is een goed ex
periment in de richting van een nieuw
soort stedebouw. In hoeverre dit ex
periment zal slagen, moet de toekomst
uitmaken.
SPEELRUIMTE VOOR
KINDEREN
Vroeger hield men bij het bouwen
van woningen beslist geen of heel wei
nig rekening met de kinderen. Goed,
er was wellicht een klein kamertje,
waar men een kinderkamer van kon ma
ken, maar dat was dan ook alles. Een
speelruimte voor kinderen in of buiten
het huis, dat is iets, wat in de laatste
jaren steeds meer een belangrijke fac
tor gaat vormen bij de planning van
woningbouw. Vooral in een stad, of die
nu oud is of nieuw, is het uitermate
belangrijk, dat kinderen de ruimte heb
ben om te spelen.
In de ontwikkelingen op het gebied
van volkshuisvesting en woningbouw zijn
na de tweede oorlog spectaculaire ver
anderingen opgetreden. Het aantal meer
gezinswoningen vertoont een sterke toe
neming en de laatste jaren wordt even
eens een toenemend aantal hoge woonge
bouwen ontworpen. In de nieuwe wijken
wonen hoofdzakelijk jongere echtparen
en men kan dus rustig stellen dat het
percentage kinderen in de etagebouw
groter is dan in de meeste andere
stadswijken. Vooral de nieuwere flats,
die na 1960 zijn gebouwd, bieden de
bewoners vaak het nodige comfort, maar
helaas zijn ze voor kinderen dikwijls
allesbehalve ideaal. In deze wijken wor
den de kinderen veelal ernstig belem
merd in hun bewegingsleven. In onze
moderne flatwoningen, en zeker in hoge
stapelflats, ontbreekt de speelruimte,
die het jonge kind zozeer nodig heeft
om zich te kunnen ontplooien.
WONINGBOUW RICHT ZICH
GEHEEL OP VOLWASSENEN
Ongeveer 12% van de Nederlandse
bevolking bestaat uit kinderen van 0-6
jaar. Welk percentage daarvan in een
of andere vorm van meergezinshuizen
woont is moeilijk te schatten, maar we
mogen veronderstellen dat het een hoog
percentage is, gezien de veelal jonge
bevolking is de nieuwe etagebouw. Bij
toenemen van de hoogbouw zal het per
centage jonge kinderen dat daarin woont,
zeker stijgen.
Deze ontwikkeling roept ontegenzeg
gelijk een groot aantal problemen op,
die helaas nog onvoldoende aandacht
krijgen. Want komen de kinderen, die
in deze woningen terecht komen niet veel
tekort? Bij kleine kinderen gaat het,
wat hun ontwikkeling betreft, in grote
lijnen om de aspecten spel, gezondheid
en veiligheid. Voor de persoonlijkheids-
ontwikkeling van het kind neemt vooral
bet spel een uitermate belangrijke plaats
in.
Een kind moet zich af en toe flink
kunnen uitleven. Dat is een essentieel
onderdeel van zijn lichamelijke, geeste
lijke en sociale ontwikkeling. Maar voor
spel is nu eenmaal ruimte nodig en daar
ontbreekt het in de hoge flats nogal
eens aan. De woningen zijn doorgaans
tamelijk klein, er moet gewoekerd wor
den met de beschikbare ruimte.
REMMINGEN
Dikwijls worden de jonge kinderen
belemmerd in hun bewegingsleven, dat
toch zo belangrijk is voor hun motorische
ontwikkeling. Daar komt dan nog bij dat
de kinderen allerlei verboden van hun
ouders krijgen opgelegd, die een rem
mende invloed op hen uitoefenen. Zo mo
gen de kinderen vooral niet te uitbun
dig zijn, want daar zouden de buren eens
last van kunnen hebben. Om die zelfde
reden willen de meeste moeders trou
wens ook niet dat hun kind vrienden en
vriendinnetjes mee naar huis neemt.
Terwijl de huizen vrij klein zijn en
het kind niet de nodige ruimte bieden
om zijn speelactiviteiten te ontplooien,
zijn de mogelijkheden om buiten te spe
len uiterst beperkt. De uitloopmogelijk
heden in de hoogbouw bijvoorbeeld zijn
zeer gering, meestal beperkt tot bal-
cons en galerijen die vaak gevaarlijk
zijn en bovendien door de voor ons land
traditionele regenval gedurende een
groot deel van het jaar onbruikbaar. De
exploratiedrang die zo karakteristiek is
voor jonge kinderen, wordt door dit
alles zeer ingeperkt.
ONDOELMATIG
De beperkte ruimtelijke mogelijkheden
kunnen een slechte invloed uitoefenen op
de geestelijke ontwikkeling van het kind.
Door bet te veel in huis moeten zitten
raken de kinderen gefrustreerd. Ze ver
liezen daarom vaak alle remmingen als
ze een keer buiten mogen zijn met alle
risico's van dien.
Wel vinden we tn de meeste wijken
meer of minder verzorgde gemeenschap
pelijke si er tuinen rondom de woning
blokken, maar dekleine kinderen krij
gen meestal van" de ouders geen toe
stemming om daar te spelen. Die fraaie
tuinen zijn immers aangelegd voor het
oog van de ouderen en niet als speel
plaats voor kinderen. En is er een
speelplaats bij, dan is de ligging vaak
zeer ondoelmatig, met name wat be
treft de situering ten opzichte van het
verkeer en van de parkeerplaats.
Al met al mag geconcludeerd worden
dat met de woonbehoeften van kinderen
over het algemeen geen of weinig reke-
njng wordt gehouden. Bij het beoorde
len van woningen worden de volwassenen
centraal gesteld. Als de woning functi
oneel maar doelmatig is, als iedere
vierkante decimeter maar zijn bestem
ming heeft, dan is men al spoedig
tevreden. Maar als men ons woonmi-
iieu ook voor kinderen leefbaar wil
maken, dan zal er meer dan thans ge
schiedt, moeten worden gelet op vol
doende speelruimte in huis en op meer
en veiliger speelruimte buiten bet huis.
Meer dan tot nog toe gebeurt zal bij
de ontwikkeling van de bouw- en woon
vormen rekening moeten worden gehou
den met de woonbehoeften van kinderen.
De medische en sociale wetenschappen
zouden daartoe ook een belangrijke bij
drage kunnen leveren en deze weten
schappen zouden dan ook meer dan in het
verleden bij de volkshuisvesting en ruim
telijke ordening moeten worden betrok
ken.
De gemeente Leusden staat wat bo
venstaande betreft beslist met achter
aan. Niet alleen in de nieuwe bestem
mingsplannen, maar ook in de bestaande
wookwijken zijn speelruimten voor kin
deren gepland. In Europarkstad (Rozen-
daal) is het zelfs uitzonderlijk. Daar
krijgen de kinderen de beschikking over
zogenaamde „speelsloten" en avontuur
lijke speelplaatsen en ook het zwembad
je) zal voor de kinderen een fantastische
speelgelegenheid zijn in de zomer. Bo
vendien- en dat is besproken tijdens de
diskussie-avond over de scholennota en
later vastgelegd in de definitieve nota,
zullen ook tussen de schoolcomplexen in
de nieuwe stedelijke gebieden van Leus
den mime speelvelden aanwezig zijn om
gedurende en eventueel na schooltijd
gebruikt te kunnen worden. Wat de ac
commodatie voor de kinderen in de wo
ningen zélf betreft: daarin is Leusden nog
niet vergevorderd, of liever gezegd, daar
moet men ook in Leusden nog over
beginnen te denken. Gelukkig is dit
voorlopig nog niet zo erg urgent, omdat
in Leusden geen sprake is van hoog
bouw.
WINKELCENTRA
Vroeger ontstonden winkels alleen
maar op grond van de zakenmansintuitie
van de detailhandelarenDe plaatsen van
vestiging werden op het gevoel gekozen.
Zo zijn, min of spontaan, duizenden win
keistraten ontstaan. Tegenwoordig gaat
dat anders. Een socioloog berekent nu
vooraf hoeveel kruideniers, slagers,
bakkers, drogisten en andere midden
standers er in een nieuw te bouwen wijk
nodig zijn. De stedigbouwkundige bere
kent op grond van de sociologische ge
gevens hoeveel plaats hij daarvoor moet
vrij houden en waar die plaats in de wijk
moet worden bepaald. Vervolgens ont
werpt de architect de nodige winkels,
waarna de aannemer ze bouwt, meestal
in één keer. Het moet iets meer zijn
dan alleen maar een rij winkels aan een
pleintje. Iets dat men een centrum van
maatschappelijk verkeer zou mogen noe
men. Een centrum dat méér biedt dan
slechts de gelegenheid om inkopen te
doen. Een aardig voorbeeld is Deppen
broek te Enschede. Het Rotterdamse ar
chitectenbureau Apon-Van den Berg-
Ter Braak-Tromp heeft daar in opdracht
van Eurowoningen zo'n centrum ontwor
pen op een licht glooiend terrein waar
een boerderij heeft gestaan, waarvan
men het geboomte beeft gespaard. Daar
komen nu aan twee overdekte pleintjes
en slenterstraatjes twee supermarkets
en dertig gespecialiseerde winkels met
pyramidevormige daken die bij het land
schap passen. Men kan er parkeren en
flaneren, kopen en koffie drinken, zaken
doen en allen-maar-zijn. MeD vindt er
wat in architectentaai heet de optimale
ruimtelijke relatie. En dat is een kost
baar goed in een woonwijk.
WAT DOET LEUSDEN?
Over enkele jaren zal een begin ge
maakt kunnen worden aan het boofd-win-
kelcentrum van de ,,new Town" Leusden.
Wat zal dat worden? Welke vorm krijgt
dit centrum, dat temidden van kantoren
zal liggen, en zodanig zal worden ge
bouwd, dat voetgangers en mobiel ver
keer van elkaar gescheiden zijn?
De plannen zijn nog vaag. Er wordt
door deskundigen nog druk over ge
dacht De moeilijkheid is: hoe maakt men
een winkelcentrum, dat werkelijk een
centrum is en blijft Een ontmoetings
punt vande mensen, nietalleen om te win
kelen, maar ook - en dat is wellicht nog
belangrijker - om te ontspannen Er
zijn verschillende attractieve vormen
denkbaar. Vooral in het buitenland heeft
men op dit gebied verschillende struc
turen ontwikkeld, die goed voldoen, ook al
zijn ze voor verandering en verbetering
vatbaar.
In het structuurplan Leusden staat er
gens temidden van het gebied, wat nu nog
weiland is, een stuk terrein aangegeven
als toekomstig hoofd-winkelcentrum,
als toekomstig hoofd-winkelcentrum Het
is belangrijk, dat daar, naast de winkels
in de verschillende branches, ook andere
zaken komen. Goede restaurants, enkele
bioscopen (zeker voor een toekomstige
bevolking van veertigduizend mensen),
een theater (schouwburg), misschien een
concertzaal, enkele gezellige café's.een
nachtclub misschien, etcetera. Een aar
dig idee zou misschien zijn om dit
allemaal onder te brengen in een groot,
aaneengesloten complex. Met overdekte
passages, waar het autoverkeer met in kan
doordringen en waar men zelfs met
slecht weer gezellig kan ontspannen en
winkelen. Ondergronds zou men dan een
grote parkeergarage kunnen bouwen, vol
doende om de auto's van zowel de bewo
ners van Leusden, als van de omliggen
de plaatsen op te kunnen vangen Want
het is wel duidelijk, dat een aergenjx,
misschien voor de regio uniek, projekt,
veel mensen van buiten de gemeente zal
trekken. Een dergelijk sociaal-cultu-
reel-comercieel complex dient uiteraard
ook via het openbaar vervoer bereik
baar te zijn en wat is hier betèr ge
schikt dan een metro-lijntje 9
Er zijn mensen, die bezwaren hebben
tegen overdekte passages, vooral in een
tijd, waarin frisse lucht schaars be
gint te worden. Dat bezwaar kan opge
heven worden, door de overkappingen
van een dergelijke passage flexibel te
maken. Bij mooi weereen „open dak",
bij slecht weer gesloten
Bovenstaande is slechts toekomst
muziek. Wellicht wordt het allemaal
anders, het zijn slechts ideeën voor
een leefbare toekomst. En dat - daar
over zijn we het allemaal eens - zullen
we straks hard nodig hebben: een leef
baar woon- en werkklimaat. In deze
steeds gejaagder wordende wereld (tijd
wordt steeds duurder) zal de mens
ontspanning moeten kunnen vinden. En
liefst in een atmosfeer, die vrij is van
giftige gassen of vuil water. Jarenlang
hebben we vredig gesluimerd in een
wereld, waarvan we dachten, dat het
nog best een aardige wereld was. Tot
dat we ontdekten, dat we bezig zijn ons
zelf de das om te doen. Luchtvervui
ling, watervervuiling, afstomping, een
tonigheid. Stedebouwkundigen doen bun
best om aan de eentonigheid en de af
stomping een eind te maken. De mensen
worden nu eindelijk ook wakker ten
aanzien van lucht- en watervervuiling.
Als het niet zover komt, dat bij elk
weerbericht op radio en TV óók een
water- en luchtvervuilingsbericht wordt
gegeven, kunnen we tevreden zijn. Als
we dan ook nog met plezier kunnen wer
ken en wonen in een fijne omgeving,
in een comfortabel, flexibel ingericht
huis, wel, dan kunnen we tevreden zijn.
De gemeente Leusden heeft in ieder ge
val de irans om een voorbeeld te geven.
Daarvoor zijn echter enorme studies
nodig en vooral ook geld. Laten we ho
pen, dat dit laatste niet de doorslag
gaat geven, zodat we over tien, twin
tig jaar leven in een stad zoals alle
andere steden: eentonig, ongezond, onge
zellig, uitzichtsloos en somber. We heb
ben wat dat betreft echter goede hoop.
En hoop doet leven.
LEUSDEN-ZUID - Een aantal jongeren
id de jeugdsociëteit „Grote Kuip", de
fcièteit, die 5 september aanstaande
r van start gaat, zal maandag 17
ssjgustus een oude-kranten-aktie houden.
De aktie heeft de naam Aktie Grok
kregen, een verbastering van de naam
"^ode soos: „Grote Kuip".
Gehoopt wordt op deze dag zoveel mo-
!Üjk oude kranten en tijdschriften te
rzamelen, om de momenteel zo goed
ad s leeg zijnde kas een beetje te spek-
et 'Q. Een tip voor de Leusdenaren, die
ick l?e augustus niet thuis zijn: legt u
k, kranten op de stoep!
LEUSDEN-CENTRUM
N.H. K. 10.: ds Van Hoogevest uit
Apeldoorn; 19.00 u.: ds Tammeling
uit Bussum.
R.K.Kerk. za 19.00 u.. zo. 7.30 u.:
9.00 u.: hoogmis; 10.00 u.: 5.30en6.30
u.: Lof.
LEUSDEN-ZUID
N.H.K. 10.00 u. ds Maarsingh uit
Amersfoort, 18.30 u.: ds Tigchelaar
uit Putten
R.K. Kerk Huize Bosco, 8.30 en
10.00 u.: Hoogmis; 11.00 u.
ACHTERVELD
N.H.K. 9.30 u.: ds v.d. Wal uit
Hilversum.
AMERSFOORT
G.K. Nieuwe Leusderkerk, 9.30 u.
ds Zijlstra, 17.00 u.: ds Peddemors.
Opstandingskerk, 9.30u.:geendienst,
17.00 u.: ds Bakker.
WEEKEND 15 - 16 augustus 1970
Voor de praktijken: Boersema, lan-
tink, Den Toom
Arts: dr Lantink, Burg. de Beaulort-
weg 61, tel. 03496-1210.
LEUSDEN/CENTRUM - De KPJ
Haastrecht kwam enige tijd geleden op
bezoek in Leusden-Centrum bij de KPJ
afdeling Hamersveld Op zaterdag 22 au
gustus brengt de KPJ-afd. Hamersveld
een tegenbezoek aan de Haastrechtse
afdeling. De groep vertrekt die dag om
18 uur vanaf Ros Béyaert. Op het pro
gramma m Haastrecht staan twee voet
balwedstrijden van van elk een kwar
tier, zowel voor de heren als voor de
dames van het gezelschap. Na afloop
zal er gedanst kunnen worden. KFJ-
leden, die mee willen naar Haastrecht
dienen zich vóór woensdag a.s. op te
geven bij het bestuur.
L.S.D. en LEUKEMIE
Hoewel er nog geen directe bewijzen
kunnen worden aangevoerd, zijn er
uiterst sterke aanwijzingen dat er ver
band bestaat tussen l.s.d. en leukemie,
een soort bloedkanker. Twee Australi
sche deskundigen deden en doen belang
rijke onderzoekingen op dit gebied Vast
staat dat l.s.d. bepaald geen gunstige
uitwerking heeft op de witte bloed
lichaampjes en ook niet op de chromo
somen.
(Van de redaktie)
LEUSDEN - Vorige week dinsdag wer
den twee personen gewond bij een ver
keersongeval op de Dodeweg nabij de
ingang van het internaat Don Bosco,
toen een militaire vrachtwagen, die be
zig was op de weg te keren, werd aan
gereden.
De 21-jarige militair M. v. d A.
uit Arnhem en de 26-jarige mej. J.
De Bennekomse dame reed met grote
snelheid tegen de militaire vrachtauto.
Beide gewonden werden naar het zieken
huis de Lichtenberg gebracht.
(Van de redaktie)
ACHTERVELD - De Katholieke Plat
telandsjongeren van de Kring Amers
foort organiseert zaterdag a s een Wed
strijdendag in Achterveld. Aandeze wed
strijdendag zal ook de PJ.G'J. afde
ling Woudenberg meedoen. De wedstrij
den beginnen om één uur 's middags
en vinden plaats in en rond de tent
op het terrein van de gebr. Zwambacb
te Achterveld, 's Avonds is er gelegen
heid tot dansen op muziek van de beken
de Nederlandse groep „The George Ba
ker Selection"
De wedstrijden worden gehouden van
één tot vier uur. Op het uitgebreide
programma staan: Foto's herkennen,
flessen schilderen, gewicht schatten,
een vragen-wedstrijd, schieten in de
schiettent, home-trainer-wedstrijden,
ballengooien, zakkengevecht boven een
waterbassin etc. Daarnaast worden ook
creatieve wedstrijden gehouden, zoals
glasmozaieken maken, poppen maken
van schuimrubber, beeldhouwen, mobiles
maken etc.
Uiteraard staan er ook weer de agra
rische wedstrijden op het programma
veebeoordelen, trekkerbehendigheid,
varkensbeoordelen, bedrijfekonomie,
vragenlijst en taxatie rundvee.
LEUSDEN/ZUID - De Babysitcentrale
van Leusden/Zuid beeft op 8 augustus
voor de 1500ste maal een babysit uitge
zonden. Het was mej. Fara Kuiper, die
gratis oppaste bij de familie Krekel te
Leusbroek. De 500ste oppas vond plaats
op 30 januari 1969 en de 1000ste op 17
november van datzelfde jaar. Op 22
augustus bestaat de centrale vier jaar.
