Een gemeente als Leusden kampt met
ebrek aan ervaring inzake milieu
bescherming en milieubeheer"
.KWINKELENBERG:
Biologen in
Leusden (I)
Keistadfeesten in
Amersfoort
Het milieubewuste moet
eigenlijk in het gezin
worden bijgebracht
Als Leusden een agglo
meratie wordt, is het
een uit de grond gestampte
nederzetting op grond van
prognoses door
buitenstaanders.....
De afdeling Beplantingen
van de gemeente verdient
alle lof: aan kunstmatige
groenvoorzieningen zal
het zeker niet liggen
AGENDA
EMEENTE
LEUSDEN
Aangehouden
PERDAG 16 AUGUSTUS 1973
LEI SDEli kl< IV
3
ilJI
TE'
IEUSDEN - Na de theologen
het ons interessant voor u
de biologen het woord te ge-
Wat doen de biologen, die
le gemeente Leusden wonen?
denken de biologen over de
komst van Nederland en die
Leusden in het bijzonder?
eten wi] ons zorgen maken,
loopt het allemaal zo'n vaart
Is Nederland reeds zó ver-
ld, dat onze gezondheid en die
bomen en planten, vogels,
sen en andere dieren, gevaar
pt9 Is onze bodem zó ver-
igd, dat er over x jaren geen
male plantengroei meer mo-
ijk is? Wat zeggen de biolo-
Kunnen zij ons gerust stel-
of is het al erger dan wij
iken9 Zijn wij nu eindelijk
ieubewust, nu het te laat is,
lijn wij nog op tijd? En hante-
wij het begrip milieu op de
ste wijze? Zijn het de juiste
osen, die milieubewust zijn of
het milieu-amateurs, die
enlijk geen gewicht in de
aal leggen?
'ij zijn gaan praten met de heer
Kwinkelenberg, bioloog, leraar aan
Rijksscholengemeenschap te
ersfoort, wonende te Leusden-zuid
'oen wij de eerste vraag stelden
ndde de heer Kwinkelenberg ter-
nd los en was niet meer te stui-
De gehele biologische kwestie
tederland zit hem heel hoog
'raag: ,,Hoe kon de landschappelijke
chiedenis van Nederland in zo'n kor-
tijd in zo'n kritische fase als de
dige geraken?"
Het hele punt, waar het om draait,
dat er in ons land te veel ménsen
ien Sinds 1920 is onze bevolking
dubbeld Hoe komt dat? Omdat de
lerlander altijd zijn eigen vrijheids-
'l heeft gehad, en deze zin voor
jheid ook hanteerde bij zijn (ïnten-
'e) gezinsvorming. De Nederlander
van oudsher een groot vertrouwen
onze Lieve Heer, die het allemaal
zou klaren. Bovendien had Ne-
'land reeds vroeg een hoog ontwik-
Ide medische verzorging; de infek-
ziekten werden al heel gauw wet-
i]k aangepakt.
'elfbeheersing is niet onze groot-
1 deugd. Nederland was al heel snel
B- ongerept meer. Er bleven na-
lijk nog wel enkele mooie na-
Sebieden over, waarin we de eco-
emen intakt lieten Maar vele ge
en hebben we vrij snel ontgonnen.
e ontginningen waren voor een be
dijk deel gericht op verhoging van
levensstandaard van verpauperde
erengebieden Drente, de Friese hei,
Peel. De Heidemaatschappij heeft
r veel goeds verricht De sociale
*ogenheid voor de medemens is al-
groot geweest in Nederland. Vroe-
r trokken we enorm met elkaar op.
■hadden immers een groot,gemeen-
^PPelijk geografisch risiko: hetwa-
bedreigde ons altijd.
Versnippering door successie heeft
n Nederland een zeer fijn geciseleerd
Wschap gemaakt De landbouw werk-
met kleine bedrijfjes. We hadden
heel streng gevoel voor het be-
van het landbezit. Het dambord-
troon bleef tot de Eerste Wereld
oog gehandhaaia. Heymans en Jac.
De heer A. Kwinkelenberg onderzoekt
het leven in zijn prachtige vijver.
P Thijsse leefden in een paradijse
lijk Nederland. Nederland heeft altijd
een kleinschalig anthropogeen land
schap gehad, een landschap door de
mens bepaald. Alle bossen waren aan
geplant. De bomen stonden in de parken
rond de buitenhuizen Elk boerderijtje
had zijn eigen perceeltje groen. Elke
boerderij was omgeven door een groep
bomen. De Haagse en de Veluwse
school schilderden in de vorige eeu
wen nog het prachtige boerenland. En
er waren de grienden. De nodige plan
ten en dieren gingen daar wonen. We
hadden veel dieren. Het jagen is hier
nooit zo erg populair geweest.
We hebben hier altijd een gevari
eerd landschap gehad: vennen, heide
velden, stuifzanden. De hei is geen na
tuurlijk landschap. De hei moet je be
graven met schapen. We zijn al eeu
wen niet meer ongerept Och, tenslot
te is de mens ook een soort in de
natuur. Maar de mens moet in de
natuur geen al te storendefaktorzijn
Vraag: .Voorzag men jaren geleden
een landschappelijke achteruitgang in
Nederland?"
Professor Huizinga beschreef het
verlies van het landschap al. In 1946
was het landschap voor die man al
duidelijk op zijn retour Hij zag dit
toen al als een kultuurver.ies.
En na 1946 kwam die enorme be
volkingsexplosie. Ook de industrial
satie werd gepropageerd Agrarische
gemeenten zijn industrieën gaan aan
trekken. Emigratie heeft geen zoden
aan de dijk gezet Trouvens, vele men
sen kunnen zich in dit land vrij ves
tigen. Met die industrialisering kreeg
je het uitgroeien van de oude dorps
kernen. Na de oorlog tijn er in Ne
derland méér huizen gebouwd dan er
vóór de oorlog waren. De oude ste
den en dorpen waren niet berekend
op het snelverkeer. Ei waren wegen
nodig dwars door de èrreinen heen.
Na 1960 konden de meisen meer uit
geven. Er kwamen steeds meer auto's.
De mensen gingen mea- uitgeven aan
comfort. Dit werd ze opgedrongen. De
mens, de homo sapitns, volgt niet
zijn ratio, maar zijrt impulsen. In
de praktijk komt er fcn dat sapiens
niet veel terecht.
Industrie, handel, ruilrerkaveling De
handel verpest niet Veel. Die blijft
op banken, vemen en|in de havens
Op die plaatsen word de ekonomie
bedreven maar deze brfngt geen maat
schappelijke schade )e oude wet op
de ruilverkaveling, dié overigens met
heel goede bedoelingei was opgezet,
deed veel af aan het landschappelijk
schoon De ruilverka^ling was voor
heel Nederland ratiomel opgezet De
techniek betreffende waterbeheer
sing werd verbeterd/waardoor heel
wat drassige weilande) zijn verdwe
nen. Bij Veenendaal is er nog een
klein stukje over May dat is te klein
om waardevol te zijn Het heeft in het
te betekenen
ilats rukken er
aait kunstmest
en planten en
eze kunnen een
de milieufak-
Foto Janus Visser
landschap niets mee
De Veenendaalse torei
reeds naar toe Er
in. De gevoelige soo
bloemen verdwijnen
kleine verschuiving i
toren niet verdragen, len heel berucht
voorbeeld is het vettad, een insek
tenetend plantje. Het in de tijd van
30 jaar in Nederland nagenoeg ver
dwenen Bij Zwartebroek zijn er nog
enkele.
Ook werd het grasland ekonomisch
verbeterd, waardoor dit méér melk
en boter opleverde, zodat de boeren
een beter leven kregen.
Daarnaast had het verarmen van
soorten rijke halfnatuurlijke land
schappen plaats Ik bedoel hier bij
voorbeeld de wegbermen De zandwe
gen werden alle vervangen door as
faltwegen Asfaltslijtage is giftig en
waarschijnlijk kankerverwekkend
Toen de planten uit de wegbermen
verdwenen verdwenen ook de vlin
ders en de insekten Er vond een ni
vellering van het landschap plaats. De
plantologen waren vaak voorstanders
van het ekonomische profijtbeginsel
Het ingrijpen in het landschap werd
op de korte baan bekeken Beken wer-
rechtgetrokken. De kanten van het wa
ter werden bespoten. Soms kon het
ook allemaal niet anders, omdat de
kosten der arbeidskrachten zo stegen.
De mensen wilden de rotbaantjes niet
meer opknappen. Draglines, tractoren
deden hun intrede Tenslotte kun je
de tijd van de Peelwerkers en de
Drentse plaggenhutten niet meer te-
rugwensen."
Zou die milieubewustheid niet di-
rekt op school moeten worden bijge
bracht9"
,,Och, hoe kort zijn de kinderen op
school. Op de lagere school bereik
je niet veel, omdat de kinderen te
veel in de gevoelssfeer leven Het
milieubewuste moet eigenlijk in het
gezin worden bijgebracht. Hoe gaat
het op de middelbare school. Ik tacht
de kinderen te doordringen van het
wonder der struktuur, en even later
zie je ze op fraai gesnoeide, kwets-
taxus schommelen Ze hebben dan het
verband niet gelegd."
„Hoe ziet u de kwestie van de mi
lieuvervuiling"?
,.Het is het nivellerende egaliseren
van de biosfeer. De biosfeer is dat
deel van onze paneet, waarin levens
BIOGRAFIE
Geboren in 1922 in Amster
dam. Volgde de H.B.S. aldaar,
studeerde aan de Gemeentelijke
Universiteit te Amsterdam en de
Rijksuniversiteit. Vanaf 1949
reeds bij het Middelbaar Onder
wijs, bijna steeds op de Rijks
scholengemeenschap te Amers
foort. Woonde langdurig in, kwam
enkele jaren geleden in Leus
den. Heeft veelzijdige hobbies.
Is discophiel. Voorkeur voor de
volgende componisten: Mozart,
Schubert, Bach, Ravel, Poulenc.
Liefhebber van Nederlandse en
Franse literatuur Tekent en
schildert in zijn vrije tijd. Be
zoekt graag tentoonstellingen. Is
francofiel, brengt zijn vakan
ties bijna altijd in Frankrijk
door Vindt daar rust en houdt
van de grote zorg, die men er
aan zijn historische monumenten
besteed. Maakt er samen met
zijn vrouw fraaie fotoreportages.
processen zich kunnen voltrekken met
behulp van een betrekkelijk gering
aantal biochemische reakties Met de
opkomst van de industriële chemie zijn
er niet in de natuur en ook niet door
de natuur te verwerken molecuultypen
bedacht, onder andere plastics, organi
sche kwikverbindingen, bestrijdings
middelen Met het gevolg dat deze
kunnen ophopen in bepaalde dieren
Een ander effekt is het verspreiden
door de hele biosfeer heen, onder
andere in de oceanen
We hebben ook te maken met het
industriële afval. Het is de macht van
het stapeleffekt, in het begin merk je
het niet De milieuvervuiling werkt
soortenverarmend. In deze omgeving
bijvoorbeeld zijn er nog weinig sper
wers. Het is het verdwijnen van aller
lei dingen waaraan we grotendeels
voorbijgaan, omdat we ze onkruid, on
gedierte noemen. De mensen, die de
belangrijke beslissingen moeten ne
men, moesten eens de raad inwinnen
van mensen, die qua hun studie, we
ten wat er bezig is te gebeuren. De
biologen trokken lang geleden al aan
de bel."
Vraag: „Hoe komt het dat de bio
logie in onze tijd eigenlijk pas begint
mee te spreken?"
„Ik zelf ben nog op een school geweest
waar ik had moeten vragen wat biolo
gie was. Het heette destijds natuur
lijke historie Met de natuurlijke his
torie hielden mensen zich bezig, die
de natuur belangeloos bestudeerden
Ze telden niet mee. Het waren al
pha's. studiehoofden
De biologie heelt zich als zelfstandi
ge wetenschap weten los te maken uit
de natuurlijke historie, de geologie
enzovoorts. Veel biologen zijn tot
wetenschappelijke studie gekomen via
de natuursport. de veldbiologie Het
was de tijd van de Nederlandse Jeugd
bond van Natuurstudie, de padvinders-
romantiek. het pnkkebeentype.de Ver-
kade-albums De bioloog is lang een
buiten de werkelijkheid levende ro
manticus geweest 1960 wilde men
Een punt, dat mij in Nederland hin
dert is, dat je, om een bestuursfunk-
tie te verkrijgen je moet konforme-
ren aan de één of andere partijpoli
tiek. Maar die milieuproblemen zijn
supra-politiek van aard Natuurlijk
moet er eigendomsbescherming zijn.
en sociale veiligheid Niemand moet
physiek het loodje leggen Philippe
Saint Mare zegt in zijn „Socialisation
de la nature dat het niet altijd maar
door kan gaan, dat politieke figuren
beslissingen nemen op het gebied van
de rnilieubeheersing
Men zou in een gemeentebestuur
eigenlijk moeten steunen op mensen met
specialistische capaciteiten. Een ge
meente als Leusden, als zo vele an
dere ontwikkelingsgemeenten, kampt
met gebrek aan ervaring inzake mi
lieubescherming en milieubeheer. De
snelgroeieden gemeente als Leusden
kan niet anders dan het bestaande
land, dat ook niet ongerept was, aan
tasten. Maar het was soortenrijk in de
Gelderse vallei. De planten, vogels,
landschappen ware aésthetisch mooi
Heides, vennetjes, walletjes. Heel
wat is daarvan reeds verdwenen. Ik
acht het persoonlijk niet juist, dat men
in Leusden, terwijl men in Nederland
een ombuiging kan konstateren van de
bevolkingsexplosie nog doorborduurt op
de oude gegevens. Deze moeten zo
snel mogelijk worden geredresseerd
naar een reëler beleid Het coulissen
landschap moet gehandhaafd worden.
De natuurlijke ingradiënten moeten zo
veel mogelijk in stand blijven.
Wat rigoureus de kop moet worden
ingedrukt is elke zinloze schemische
bespuiting bijvoorbeeld. Wat is zin
loos9 Zinloos is dat wat niet eendirekt
nut oplevert, zoals het bespuiten van
de beekoevers Het heeft geen nut en
is een rotgezicht. Heel wat stoffen zijn
niet afbreekbaar Die blijven in het
milieu circuleren en zijn giftig, zoals
reeds is gezegd. Het waterschap is ook
erg machtig met de wet in de hand
de biologie zelfs als eindexamenvak
afschaffen. Een demonstratie van de
achterlijkheid van de wetgever. Het
was een vak van hobbyisten, iedereen
liefhebberde maar wat Het was „in"
om naar een kevertje te kijken Maar
de biologie was al langer een labora
toriumwetenschap geworden. Ik denk
bijvoorbeeld aan de landbouwscholen.
De biologie werd daar toegepast om
na te gaan wat je ermee kon doen
om de mens wat gemakkelijker te
kunnen laten leven De genetica of
erfelijkheidsleer kwam op. Na 1950
heeft de biologie zich hand over hand
ontwikkeld als tegenhanger om het
ekonomische en rekreatieve element
maar altijd als doorslaggevende fak-
tor te hanteren. Om die rekreatie
moet ik trouwens glimlachen. Het is
voor een deel vakantie- industrie, Ame
rikaans toerisme.
Ook de veldbiologie heeft met het
laboratorium een soort verbond geslo
ten. Och, geïnventariseerd is er al
tijd. Zonder de soortenkennis waren
we nergens We hebben vele boeken
vol met de beschrijving van de soor
ten. In de laatste jaren is vooral
opgekomen de studie van de samen
hang der soorten, en de invloed van de
mens op al deze systemen. Die re
latie, die wisselwerking tussen al die
soorten, het sexuele gedrag, het fou-
rageren, al die groepsnormen hebben
een enorme tijd achter zich om te
hebben kunnen stabiliseren Zo'n drie
miljard jaar volgens betrouwbare
meetmethoden.
We hebben ook de periode gekend
van mooie en prettige planten in kas
sen en serres, van het kweken van
huiskamerplanten, van het telen van
poezelige hondjes, een protoplasma
dat goed is georganiseerd De vere
deling was ook bij uitstek geschikt om
het voedselpakket van de mens te ver
groten. Daarmee hebben ze de natuur
echt niet aangetast. Al die tuinen, plant
soenen, parken in Nederland - mits
onbespoten en vakkundig aangelegd -
zijn uitwijkplaatsen voor vogels, die
elders niet meer aan hun trekken kun
nen komen.
Amateurverzamelaars azen op
zeldzaamheden Tegenwoordig is het
echt niet meer verantwoord om eieren
te verzamelen, er een herbarium op na
te houden. De bioloog, die niet rust
voordat hij ook de laatste mossoort
in zijn herbaruim heeft, is een a-soci-
aal type, dat uit de tijd is Een man,
die in 1934 hier te lande reeds de
ecologie op poten heeft gezet, is Dr.
L. Baas Becking
Vraag: „Hoe komt het nu, dat er in
dit land, waar veel te veel mensen wo
nen, nog altijd zulke qua milieutheorie
onverantwoorde plannen worden uit
gedacht en helaas ook uitgevoerd?"
„Nog altijd geeft het profijtbeginsel,
het ekonomische voordeel, de doorslag
Uitsluitend van het standpum n de
bioloog uit bekeken juist die eco. gen,
die milieutheoretisch zijn onderlegd,
hebben zo'n uitgebreid werkterrein.
Hun studies zijn veelomvattend Vóór
de ecologen, als ze al gehoord zouden
worden, tot een gefundeerd rapport
zouden komen, zijn ze al veel te laat.
Dat is hun wetenschappelijke eerlijk
heid Als ze een opinie willen ver
kondigen, moet die gefundeerd zijn.
De wetenschap is jong, de subsidies
zijn gering De ecologen lopen altijd
achter de feiten aan. terwijl de eko-
nomen exact weten wat iets kost
Vraag: „Hoe ziet u het landschappe
lijk beleid in de gemeente Leusden?"
„Dat valt onder de categorie van
jonge gemeenten met bestuurderen,
die nooit eerder voorde milieumaterie
zijn geplaatst Als ze een beslissing
nemen, baseren ze deze op wat zij als
konkreet zien Ze baseren hun beslis
singen op rapporten, waar ze de me
rites niet van kunnen doorgronden.
De bevolkingsprognoses nemen ze als
richtsnoer. Een begrip, dat men bij
voorkeur hanteert, is de zogenaamde
maatschappijstruktuur. Een struktuur
is een abstraktie, die men uit een
veelheid en een mengsel van maat
schappelijke verschijnselen haalt
bestuurders moeten bij hun beslis
singen dienaangaande informatie in
winnen bij de biologen en landschaps
deskundigen. Het plan van Den Treek
is geen gemeentelijke, maar een natio
naal gegeven. Je komt altijd tot een
compromis. Zeker als je met 13 mil
joen mensen op zo'n klein stukje grond
zit."
Vraag: „Hoe ziet u Leusden als
toekomstige agglomeratie?"
„Als Leusden een agglomeratie wordt
is het een uit de grond gestampte
hetrogene nederzetting op grond van
prognoses door buitenstaanders ver
richt. Het is altijd een milieubelas
tende agglomoratie Toen ik „Storm
schade in plan Groenhouten" zat te
schilderen dacht ik: „Ik zit hier op
het boerenland". Ik zat toen zelf met
een kwaad geweten. De mensen die
naar Leusden zijn gekomen, zoeken
hier rust. Maar ze vergeten dat ze
zelf al een stuk onrust hebben mee
gebracht door hun aanwezigheid. In
hun egoïsme verzetten ze zich tegen
uitbreiding van de woonkerken. Als
je er zelf woont moet je opeens be
schermd en beheerd worden. Men moest
de hand eens in eigen boezem ste
ken! Ieder neemt het woord milieu
maar in de mond en weet niet eens
waarover hij spreekt. Dat moet men
overlaten aan de deskundigen Een
De reglementen zijn echter voor een
deel niet meer aangepast aan de mo
derne inzichten en houden geen reke
ning met aesthetica en gevoelsover
wegingen."
Vraag: „Wilt u tenslotte iets zeg
gen over de beplantingen in de nieuwe
wijken van Leusden?"
„De afdeling Beplantingen van de
gemeente Leusden verdient grote lof
voor haar aktiviteiten. Aan de kunst
matige groenvoorzieningen zal het ze
ker niet liggen. Dit kost veel geld voor
aanleg en onderhoud. Des te bevreem-
dender is het, dat bij de voorgenomen
uitbreidingen de oude grienden aan de
Schoolsteeg en omgeving, die immers
een veel natuurlijker inventaris re
presenteren, moeten wijken voor wo
ningbouw Zo'n gebied zou in de groen
voorziening van Leusden moeten wor
den ingepast en ontzien worden
Veel zaken zijn uiteraard vluchtig
behandeld of aangestipt. Wat de be
faamde gemeentelijke milieupolitiek
betreft, die naar alle waarschijnlijk
heid gaat steunen op amateuristische
initiatieven, hoe goed bedoeld ook, daar
zullen mijn collegae wel enige aan
dacht aan besteden Zo niet, dan wach
ten wij de oprichting van de Milieu
raad af in de komende herfst!"
ANCO MALI
AMERSFOORT - De Keistadfeesten
beginnen traditie te worden in Amers
foort. In 1611 trok ene Amersfoortse
Jonker, genaamd Everard Mevster. met
ACHTERVELD
Zondag 19 augustus: Kerstens Sport
park, 10 00 uur 6-kamp jeugd
s v. Achterveld.
Woensdag 22 augustus: Kerstens Sport
park, 18.30 uur. Achterveld 2 -
HDS 2.
Maandag 27 augustus: Kantine Kerstens
Sportpark. Jaarvergadering s.v.
achterveld.
LEUSDEN/CENTRUM
Zaterdag 18 augustus: Blijhof viert
feest, 's Morgens en 's middags
feest voor de kinderen, 's Avonds
barbecue-avond voor de groten
Zowel leden als met-leden zijn
welkom
LEUSDEN - Zaterdag is in Leusden
F. van B. uit Utrecht aangehouden op
verdenking van diefstal van bouwma
terialen in Leusden
behulp van 400 Amersfoorters een tien
ton zware zwerfkei vanaf deSoesterhei
de stad in. Hij deed dat met behulp
van toen nog ronde kanonskogels, die
als kogellagers fungeerde. Diezelfde
kei werd een jaar later weer inde grond
gestopt, maar in 1902 door de toen
bekende Amersfoorter, Spekkie ge
naamd, weer opgegraven en in triomf
op een ereplaats gelegd aan de Stads-
ring. Aan die twee gebeurtenissen heeft
de Amersfoorter een stadskei en de
bijnaam ..keitrekker' overgehouden.
De sinds enige jaren bestaande
Amersfoortse Contact Commissie wil
van het zgn. „keitrekken' een tradi
tie maken door jaarlijks uit één of an
der bevriend land een kei te betrekken
en die door een groot aantal Amers
foorters de stad te laten inslepen
om hem vervolgens een ereplaats te
geven direct bij de eerste originele
kei. Rond dit gebeuren wordt dan een
10-daags feest gebouwd; tijdens hetwelk
vele muzikale en folkloristische groe
pen uit het land waar de steen van
daan komt. optreden
Op deze wijze kreeg Amersfoort in
1971 een kei uit Engeland, in 1972
één uit Oostenrijk. Dit jaar zullen
zowel België als Luxemburg een kei
leveren en zullen beide landen niet
culturele en folkloristische evenemen
ten ook anderszins een bijdrage aan
het feest leveren.
Een hoogtepunt van de feesten is
ongetwijfeld de Keitrekoptocht, die dit
jaar op 8 september van 14.30 tot
16.30 door de binnenstad van Amers
foort trekt De befaamde historische
figuren Everard Meyster en Spekkie,
die bij het slepen van de allereerste
kei in 1661 en in 1902 zo n belang
rijke rol hebben gespeeld, worden daar
bij ten tonele gevoerd. De optocht
zal verder spectaculair worden door
het meetrekken van praalwagens van
grote allure
Een ander hoogtepunt zal zeker wor
den gevormd door de Breugheliaanse
maaltijd die op zondag 2 september
op de Hof zal plaatsvinden en door het
optreden van befaamde Belgische fol-
klore-groepen zal worden opgeluis
terd.
Voor de rest zal tijdens de feesten
een keur van befaamde' -Belgische,
Luxemburgse en Nederlandse arties
ten en gezelschappen optreden.
Een volledig programma van de fees
ten levert de VVV graag op aanvrage.
