)E MENSHEID MOET DE NA TUUR BEGRIJPEN,
{AAR NIET IEDEREEN HOEFT DA T IN DEZELFDE
ATE TE DOEN
Biologen
in
Lensden
(4)
Jaarprogramma van
de K.P.O. vastgesteld
Wij zijn met onze welvaartsstaat
op een kritiek punt gearriveerd
Prof. dr. P.G.W.J. van Oordt- en doc vinoloog:
anleg van schooltuinen en
pt houden van dieren in de
'as is een essentiële zaak.
pef is de plicht van de gemeente ook andere
instanties - zoals het waterschap- ervan te
fiprtuigen dat het gebruik van chemische
Pstrijdingsmiddelen ontoelaatbaar is.
AGENDA
EMEENTE
LEUSDEN
IAG 7 SEPTEMBER 1973
LEUSDER KRANT
7
JSDEN - Als de twee terriërs
uidruchtig en enthousiast hebben
dartelen ze mee naar het ter-
chter het huis, waar we vanwege
te onder een parasol plaats ne-
Daar wordt de begroeting nogge-
tijd door de hondjes voortgezet,
an tenslotte rustig onder en naast
stoelen liggen, maar vliegen tel-
ale luid blaffend achter elkaar
iar de voorzijde van het huis, wan-
ze van mening zijn, dat daar iets
bizonders aan het gebeuren is.
meer ik prof. van Oordt vraag
ver de aard van zijn werkzaam-
ils bioloog te willen vertellen,
ij
ben een hybride mens. Dat is door
standigheden zo gekomen. Ik ben
endocrinologisch onderwerp ge
veerd Na enige tijd werd
loemd tot lector aan de Rijks-
siteit te Utrecht Weer enige
iter werd ik hoogleraar in de
ijkende endocrinologie
is gewoon zo, dat er veel vra-
je af komen, meestal op het be-
ijk gebied Vragen, die maar zij-
op het vak betrekking hebben
eens wat opmerkingen geplaatst
leraarsopleiding inde biologie
korte tijd kreeg ik een telefoon-
Den Haag: ..We hebben een voor-
nodig voor de commissie die is
nd ter bestudering van de herzie-
de leraren-opleiding in de
Zo werd ik voorzitter van
imissie.
noest ook een voorzitter worden
id voor de commissie ter mo
ering van het leerplan der bio-
van de kleuterleeftijd af tot en
middelbare school. Ook van
:ommissie werd ik voorzitter
rdeel mijn tijd dus tussen de
Inologie en de vernieuwing van
logie-onderwijs".
transport, langzamer maar met grote
hoeveelheden Het zintuig-zenuwstelsel
kun je vergelijken met het wegtransport
het endocriene stelsel met het water-
transport
Een endocrinoloog bestudeert de
hormonen, de chemische struktuur er
van. de betekenis, de werking voor
voortplanting en voor handhaving van
het individu Je kunt de hormonen be
studeren met belangstelling voor huis
dieren Dan komt de vraag hoe werken
hormonen als er een ziektebeeld is ont
staan. als er te weinig of te veel hor
monen zijn
Er zijn ook mensen, die zich met de
hormonenleer bezighouden vanuit zui
ver wetenschappelijke belangstelling,
omdat het nuttig is om de kennis van
biologische problemen te vergroten"
,Zijn de hormonen niet bepalend voor
vele levensprocessen?"
Vogels bouwen in het voorjaar hun
nest Ze leggen eieren Ze broeden.
Ze verzorgen de jongen. Dat is een
door hormonen bepaald fenomeen. Her
ten en schapen worden in de herfst
bronstig. De jongen worden in het voor
jaar geboren. Het blijkt, dat bij vo
gels. herten en schapen de jongen ter
wereld komen als er een zo groot
mogelijke hoeveelheid voedsel is. An
ders zou de overlevingskans te gering
worden.
Bij vogels blijkt het langer worden
van de dagen via de ogen van invloed
te zijn op centrum inde hersenen Van
uit dat centrum wordt een hormonale
klier in werking gesteld, de hypofyse.
De hypofyse is de dirigent van het en
docriene orkest, een zevental hormo
nen. Twee daarvan zijn van belang voor
de aktivering van de geslachtsorganen.
Deze komen tot ontwikkeling, er wor
den eieren geproduceerd, zaadcellen,
geslachtshormonen. Er ontstaat een
voortplantingsgedrag De hypofyse
Vilt u een definitie geven van en-
lologie?"
loet inologie is de leer van de ïn-
ecretie ..Endo" is binnen, kri-
fscheiden Ik kom daar zo me-
g op terug
benadert u het begrip biolo-
relatie tussen de mensheid en de
natuur is meerzijdig. De leven-
ur is essentiëel voor het voort
van de mensheid. De levende
kan een bron zijn van kennis
ispiratie. van wetenschapsbesef
I. De levende natuur wordt door
is beheerd en deze is daar ver-
rdelijk voor. Er is een tijd ge-
dat ieder mens universeel was
ogenblik leven we in een zeer
aliseerde maatschappij Datbe-
dat er een goede voorberei-
oet zijn op het algemeen maat-
ilijk funktioneren en op de ïn-
taak. De mensheid moet de
begrijpen, maar niet ieder be
lt in dezelfde mate te doen. Spe-
Üe is dringend gewenst, omdat
lis zo groot is geworden
in men de levende natuur hori-
ïl of vertikaal indelen in niveau
Jitaal als volgt de levensge-
■happen bestaan uit individuen
Individu bestaat uit organen en
Is Elk weefsel bestaat uit cel-
Ike cel bestaat uit moleculen,
lal op deze manier een inde-
in vele soorten planten en die-
irbij kunnen we ons afvragen
soort leeft, hoe een organis-
itioneerd.
irganisme is meer dan de som
organen Er is dus een voort-
fcinteraktie. een wisselwerking.
Ide verschillende organen in het
im nodig voor de instandhouding
et individu
nu kom ik terug op de endocn-
I
*i]n twee systemen in het lichaam
de wisselwerking het zintuigze-
•sel en het endpenene stelsel
iste bestaat uit cellen en klie-
J stoffen in het lichaam afschei-
jde hormonen.
'gelijk het graag met Nederland,
ind bestaat niet alleen uit ste-
jorpen je hebt daar ook een wis
hing tussen Je hebt het transport
J weg, met kleine hoeveelheden,
peer snel. En je hebt het water-
produceert in een later stadium de
ouderschapszorg
Wanneer de dieren de jongen hebben
groot gebracht volgt er een rustperio
de. Het hormonale systeem kan niet al
tijd geaktiveerd zijn In het vroege
voorjaar komt het systeem voor de
vogels weer op gang. en voor de her
ten en schapen is het korter worden
van de dagen weer belangrijk"
,,Wel laboratoriumonderzoek wordt
door u verricht?"
..In het laboratorium onderzoeken
wij de kwestie van de metamorfose
van kikkerlarven Ik heb op 6 oktober
1969 een voordracht gehouden voor de
Koninklijke Maatschappij voor Natuur
kunde Over de hormonale regulatie
van de metamorfose bij kikkers, een
voorbeeld van endocriene integratie
in een bevruchte eicel is in feite het
latere dier geheel in potentie aanwe
zig, zeker vanuit genetisch standpunt
bekeken In wezen gaat het bij de meta
morfose van kikkervisje tot kikker om
de verandering van een waterdier in
een landdier. Het kikkervisje heeft
kieuwen en de huid is sterk doorla
tend voor water. Als eerste uitwendig
teken van verandering zien we de dif
ferentiatie van de achterpoten, die ge
leidelijk aan sneller gaan groeien dan
de rest van het lichaam De huid wordt
minder doorlatend voor water, de kieu
wen verdwijnen en de longen komen tot
ontwikkeling. Aanvankelijk scheidde de
kikkerlarve stikstof uit in de vorm van
ammoniak, dat alleen verdragen kan
worden in een zeer sterke verdunning,
dus bij een grote waterdoorstroming.
Tijdens de metamorfose gaat de kikker-
larve steeds meer ureum vormen
Het is de lever, die dit ureum aan
maakt Eén hormoon is voor dit hele
proces verantwoordelijk het schild-
klierhormoon. Het is allemaal terug
te brengen tot het stimuleren van de
ontplooiing van de aanwezige mogelijk
heden.
In ons laboratorium specialiseert
men zich vooral op het gebied van de
hormonale regulatie van de hypnofyse -
aktiviteit bij de voortplanting van vis
sen en kikkers. Internationaal gezien is
er een zekere werkverdeling, en wij
kunnen vragen op dit gebied beantwoor
den Het onderwerp van de publikaties is
zuiver wetenschappelijk, en toch menen
wij, dat bijdragen onzerzijds belang-
rijk kunnen zijn in verband met vragen
betreffende de voortplanting bij vis
sen en daarmee samenhangend de voed
selvoorziening
Zo zijn w e geïnteresseerd inde vraag
welke geslachtshormonen er bij vissen
worden gevonden, hoe deze werken op
het voortplantingsproces, op de vor
ming van de eieren en het zaad en
hoe de invloed is vande uitwendige om
standigheden op de voortplanting.
We blijven ook meedoen aan de on
derzoekingen met de kikkers in verband
met de internationale samenwerking
op dit gebied
„Kunt u iets zeggen over de onder
wijsvernieuwing, waarmee u zich be
zighoudt?"
,ln Engeland gaat men van het prin
cipe uit, dat een kind dat van het be
gin af aan respekt heeft voor zijn me
demens, zodat hij weet dat aan dit res
pekt ook konsekwenties verbonden zijn,
geen Otra milieueducatie nodig heeft.
Het milieubesef is van het begin af aan
geintegreerd in opvoeding en onder
wijs.
Bij het biologisch onderwijs in Ne
derland moet je afvragen wat het moet
gaan worden, heel in het algemeen moet
je stellen, dat ons onderwijs te veel ge
richt geweest is op de wetenschap Het
kennis aspekt was duidelijk het allerbe
langrijkste.
Het biologie-onderwijs zal echter ge
richt moeten worden op het algemeen
maatschappelijk funktioneren. Er moet
een funderend onderwijs worden gege
ven in de leeftijd van 4 tot 16 jaar
Dit stuk onderwijs moet voorbereiden
op die algemene plaats in de maatschap
pij, moet de garantie in zich hebben om
maatschappelijk te kunnen funktione
ren Bovenop dit funderend onderwijs
moet dan komen het beroepsweten-
schappelijk onderwijs voor de specifie
ke plaats inde maatschappij. Veel meer
dan in het verleden moet er komen een
longitudinale leerstofplanning Men
moet het onderwijs in de lengte als
één geheel zien en geleidelijk overgaan
van kleuter naar basis naar sekundair
en naar tertiair onderwijs. Daar moe
ten geen hiaten in voorkomen.
De konsekwentie is het verdwijnen
van toelatings- en eindexamens. Wat
er voor in de plaats moet komen is
een indeling van de leerstol in hele of
halve jaarstukken, die zowel naar in
houd als moeilijkheidsgraad verschil
len Het zou een scholensysteem moe
ten worden op de volgende wijze. De
kleuter- en basisscholen, de zogenaam
de middenscholen (van ambachtsschool
tot en met gymnasium) en de boven
scholen Op die middenscholen krijgen
alle secties iets mee van de andere
secties, zodat ook de gymnasiumleer
lingen iets weten van techniek en de
technische leerlingen iets weten van
klassieke geschiedenis Deze midden
school funktioneert reeds in een expe
rimentele fase.
Mevrouw J. C. van Noordwijk - van
Veen, die onlangs promoveerde op het
onderwerp „Biologie-onderwijs en mi
lieu-educatie op de basisschool" breekt
een lans voor de environmental edu
cation. Zij deed een onderzoek bij de
5de klas van de lagere school, hield
eerst een enquête onder de leerkrach
ten, later bij de kinderen. Zij onder
zocht hoe het onderwijs van de do
centen was samengesteld en hoe deze
d.t onderwijs later weer doorgaven
aan de leerlingen
Mevrouw van Noordw ijk constateerde
onder andere, dat een beter onderwijs
resultaat werd bereikt in klassen, waar
de kinderen dieren verzorgden, waar
aan milieuonderwijs werd gedaan, waar
zinvolle excursies werden gehouden De
kinderen moeten met de dieren, met
de natuur een relatie hebben, zowel
affektief als wetenschappelijk Het on
derwijs moet gegeven w orden vanuit de
omgeving van het kind Als je vanuit
de eigen omgeving van liet kind werkt
blijft het kind belangstelling hebben
voor het onderwijs en kun je de houding
van het kind ten opzichte van zijn om
geving sturen
Een van de dingen, die je moet in-
Prof. dr. P G. W J. v. Oordt.
foto Janus Visser.
bouwen bij die environ mental educa
tion is de overgangsmogelijkheid van
het ene stadium van onderwijs naar
het andere.
Als wij met onze modernisering van
het leerplan der biologie bezig zijn
blijkt duidelijk, dat het hele leerplan
gewijzigd dient te worden Zo kun je
kinderen leren rekenen bij het ver
zorgen van planten en dieren Bij voor
beeld het bepalen van de hoeveelheid
voedsel, die een door hen zelf verzorg
de goudhamster, per dag eet. Je kunt
kinderen laten uitrekenen hoeveel bloe
men er voorkomen per m2 weiland Zo
kan biologie een centrale plaats in het
onderwijs gaan innemen.
„Ziet u nog een mogelijkheid, pro
fessor, om tot een wereld te geraken,
waarin het gezond en harmonieus le
ven is?"
„Wij zijn met onze welvaartsstaat
op een kritiek punt gearriveerd. Wij
zijn net geworden als Croesus Alles
wat we aanraken verandert in goud,
maar we gaan er geestelijk aan ten
gronde We hebben in Europa het oude
Christendom verloren omdat we zo ver
schrikkelijk rijk en materialistisch
zijn geworden.
Ik ben het eens met een opmerking
uit een poshuum artikel van Godfried
Bomans, waar hij schrijft dat we een
mens als Johannes de Doper nodig heb
ben Menselijke wetenschap en men
selijke maatregelen zijn ontoereikend
om deze problemen op te lossen Dat
ontslaat ons natuurlijk niet van de
plicht ons volledig in te zetten vooreen
verhogen van het welzijn van onze kin
deren Integendeel, maar aan deze in
spanning dient gepaard te gaan een be
sef van onze onmacht, van een bekering
tot God en een verwachten van Zijn
persoonlijk ingrijpen'
„Wilt u iets zeggen over het beleid
van de gemeente Leusden?"
„De gemeente Leusden is zeer te
prijzen voor het feit, dat men veel aan
dacht besteedt aan de beplantingen.
Dat men niet alleen zorgt, dat alles
ACHTERVELD - De K.P.O. (Ka
tholieke Plattelandsvrouwen Organisa
tie) afdeling Achterveld heeft haar jaar
programma 1973-1974 bekend gemaakt.
De veelheid van aktiviteiten is ook nu
weer gericht op alle terreinen van vor
ming, ontwikkeling en ontspanning. Het
programma ziet er als volgt uit:
12 september: Op deze avond wordt
er een lezing gehouden onder auspi
ciën van de Nederlandse vereniging
voor de Handel in Gejroogde Zuid
vruchten Deze leiding, waar wij hopen
veel belangstelling voor is, handelt
over de groei, verwerking en gebruiks
mogelijkheden van o a Tutte-Frutti.
abrikozen, pruimen, rozijnen etc De
lezing wordt gehouden aan de hand van
dia's Het is een leerzame instruktie-
avond De avond begint om 8 uur in
„Café Buitenlust
18 september: Een fietstocht! Helaas
niet naar Scherpenzeel, dit is wegens
omstandigheden nog uitgesteld. Maar
niet getreurd, wij kunnen alle kanten
op Als het mooi weer is, amuseren wij
ons best U kunt zich opgeven bij mevr.
W van Wieringen. tel. 391 Vertrek
om half tien vanaf het Coóperatieplein
18 oktober: Mej. A A Fijn komt wat
vertellen over het werk en ervaringen
van een stewardess, vroeger en nu.
Het zal interessant zijn hier eens iets
over te horen Wij verwachten U
's avonds om 8 uur in „Café Buiten-
lust".
15 november: Deze avond is er een
demonstratie over Cinderella Huis-
houdgoed door de heer J A Ganzeboom
Na de inleiding met dia's volgt er een
gratis verloting van enkele Cinderella
artikelen. Het wordt een fijne avond, die
wederom wordt gehouden om 8 uur m
„Café Buitenlust"
18 december: In „Kasteel Stouten-
burg" vieren wij ons kerstfeest dat on
der leiding zal staan van Pater G Heit-
brink. Er zal ook een broodtafel zijn,
wat enige kosten met zich meebrengt
Ongeveer 35 a 40 personen kunnen hier
aan deelnemen. Wij rekenen op een
mooie avond. Hoe laat U wordt ver
wacht, zullen we nog nader bekend ma
ken
9 januari: De heer W A. Tieman,
Hoofdinspecteur van de politie te
Utrecht, houdt een inleiding over het
onderwerp „Humor in het politiebu
reau" De causerie vormt een bonte ca
leidoscoop van de typische personages
en voorvallen waarmee politiemannen
in de praktijk worden gekonfronteerd.
Leuk eens te horen en wel 's avonds
om 8 00 uur in „Café Buitenlust
20 februari: „Voor elk wat wils'S
een gezellige revue gebracht door elf
huisvrouwen genaamd „de Blikvan
gers" uit Nijmwegen In de carnavals-
tijd zal deze avond zeker in de smaak
vallen. Wij wensen U veel plezier
's avonds om 8 uur in „Ons Gebouw"
We rekenen op een gevulde zaal
13 maart: Veel mensen zijn geïnte
resseerd in een fondue-avond. Het Ne
derlandse Zuivelbureau komt een de
monstratie geven, waarbij men aan de
hand van dia's de bereiding van ver
schillende fondue's kan zien. Er is ook
een quiz aan verbonden. Wij verwach
ten veel bezoeksters Dochters buur
vrouwen, vriendinnen of kennissen zijn
van harte welkom (hoe meer hoe lie
ver). Deze avond is om 8 uur in „Ons
Gebouw
24 april. Jaarvergadering. Naast de
jaarverslagen van het afgelopen sei
zoen die voorgelezen worden, zal zus
ter Johanna uit Maarssen ons laten
zien hoe wij kerst- en felicitatiekaar-
ten kunnen maken en kettingen van zil
verdraad. Een leuk werkje voor onze
vrije tijd. En dat zal zijn, 's avonds
8 uur in „Café Buitenlust".
er keurig uitziet, maar dat men ook
zorgt dat er een goede verscheiden
heid is en dat men gebroken heeft met
dezelfde grasveldjes en de traditio
nele kastanjebomen
Zee prijzenswaardig is, dat men het
gebruik van chemische bestrijdings
middelen sterk beperkt heeft Mijns
inziens is het een plicht van de gemeen
te om andere instanties, zoals bij
voorbeeld het waterschap, ervan te
overtuigen, dat het gebruik van chemi
sche bestrijdingsmiddelen bijvoorbeeld
voor het bespuiten van waterkanten, een
ontoelaatbare zaak is, al washetalleen
maar uit edukatieve overwegingen. Als
een overheidsinstituut zelf het slechte
voorbeeld geeft, hoe kun je dan kin
deren goed opvoeden9
Verder zou ik ervoor willen pleiten,
dat de, gemeente profiteert van de dienst
van schoolbiologen. In ieder geval is
een essentiële zaak, dat de gemeente
Leusden komt tot de aanleg van school
tuinen. waar de kinderen zelf in kunnen
werken, en dat het houden van dieren,
in de klas wordt mogelijk gemaakt.
De scholen in de gemeente Leusden,
een gemeente die zo n prachtige om
geving heeft, moeten zelf zinvolle ex
cursies houden om de kinderen op die
manier duidelijk te maken in welk een
bizonder fraai gebied wij wonen, en
om de ogen te openen voor de schit
terende natuur, die wij in en rondom
Leusden bezitten, zo dicht bij de Rand
stad Holland
ANCO MALI.
ACHTERVELD
Zaterdag 8 september: Tuin Huize St.
Jozef, 19.45 uur Taptoe „Door
Wilskracht Sterk" m.m.v „Lisi-
duna", Leusden en „Caecilia",
Scherpenzeel
zondag 9 september „Ons Gebouw" na
kerkdienst van 10.30 uur: Afscheid
Pater Van de Ven.
Kerstens Sportpark 14 30 uur
Achterveld 1 - Austerlitz 1
Dinsdag 11 september: „Ons Gebouw'
9 00 uur. Handenarbeid/Hand-
werkclub
Zaal café „Buitenlust" 20 00 uur
Openingsavond K.P.J. afd. Achter
veld.
Woensdag 12 september: Zaal café
„Buitenlust". 20 00 uur: Lezing
voor K P.O. afd. Achterveld.
Zondag 16 september: Hotel „De Ros
kam' 14.30 uur. Orienteringsnt
A.M.B C „Achterveld"
LEUSDEN/ZUID - Vrijdag 7 septem
ber: Bibliotheek „DeBoekenmolen",
uitlening van 19.00 tot 20 00 uur.
Arnhemseweg 83
Vrijdag 7 september: Ontspannings
avond voor de oudere inwoners van
Leusden in „De Mof". Aanvang20.00
uur
Zaterdag 8 september- Grote spelmid-
dag op het terrein naast de parkeer
plaats van het Sportpark aan de Ba-
voortseweg voor de jeugd van 6 tot
12 jaar Aanvang 13.00 uur
Zaterdag 8 september: P J.G.U. Dans
avond in „De Mof" met band „Stage
Fright" uit Montfoort, aanvang20 30
uur.
Maandag 10 september: Bijeenkomst
van de Christelijke jeugdverenigin
gen „Samuêl" en „Edelweiss" in
het jeugdgebouw aan de Ooievaars-
horsterweg. Aanvang 19.30 uur.
Laatste oproep voor aanmelding van
leiders om dit jeugdwerk in stand te
kunnen houden
Dinsdag 11 september: V.V V Senioren
Sociëteit Gezellige middag voor de
oudere inwoners van Leusden/Zuid in
het clubgebouw van „Roda", 14 00
tot 16.30 uur.
Dinsdag 11 september: Bijeenkomst
Nederlandse Christen Vrouwen Bond
in het Jeugdgebouw aan de Ooievaars-
horsterweg Aanvang 19.45 uur. Ds.
Eysenga uit Scherpenzeel spreekt
over „Euthanasie".
Dinsdag 18 september: P J.G.U Leden
avond met bingo.
27 augustus tot 10 september: Koliek-
te kankerbestrijding
17 september tot 23 september kol-
lekte Nationale Reclasseringsaktie
OPPASCENTRALE LEUSDEN
Voor een oppas bellen naar mevrouw
C. Deenik, kon. Julianalaan 35, Leus
den/Zuid. tel. 03490-18134
„Lieveling, wat voor wasmid
del koop je altijd voor me?"
