Studenten
in
en docenten van Universiteit van Rome op studie-reis
Groot deel van de ouders
voelt er veel voor,
zegt ondetzoek
„IN NEDERLAND ZIJN VEEL
MODERNE PRINCIPES
GEREALISEERD"
33.59.54.030
Internationale sluitingsavond op Don Bosco
RABOBANK LEUSDEN!
voor een tractor op Flores!
28 FEBRUARI 1974 LEUSDER KRANT
school en het tertium worden afge
wezen. omdat christenen en humanis
ten er integraal zullen samenwerken
In de eerste plaats op pedagogische
gronden: een kind op weg naar vol
wassenheid confronteren met ver
schillende levensbeschouwingen, zoals
in een pluriforme samenleving onder
volwassenen regelmatig voorkomt,
wordt onverantwoord geacht. Zo n con
frontatie komt te vroeg en wordt on
verantwoord geacht. Inde tweede plaats
op principiële gronden de eigen in
breng van christenen wordt in de on
derhavige gevallen alleen dan aan
vaard. als ze geschiedt onder de noe
mer van de ..algemeenheiddat wil
zeggen als één deel van het totale
mozaïek, dat dergelijke samenwer
kingsscholen hier in levensbeschouwe
lijk opzicht wil vertonen. In de derde
plaats is in zo'n samenwerkingsschool
de invloed van de overheid altijd méér
dan die van de andere partners, en be
dreigt dus de vrijheid van onderwijs.
In Protestants-Christelijke kring
wordt over deze punten nog steeds
zeer verschillend gedacht
REACTIE UIT
KATHOLIEKE KRING
Ook in Katholieke kring staat de
eigen identiteit van het bijzonder on
derwijs momenteel sterk ter discussie.
Een vooraanstaand Katholiek onder
wijsdeskundige Pelosi zei in 1963:
..Wij zouden het toejuichen, wanneer
Katholieken ertoe zouden komen zich
principieel open te stellen voor anders
denkende jeugd en komen tot scholen
waar welbewust de geestelijke pluri
formiteit in de positieve zin een plaats
heeft"
LEGE DOP
De vroegere achterban van ex-staats-
sekretans Schelfhout liet bij monde
van de voorzitter van de Katholieke
Onderwijsvereniging weten, dat zij de
samenwerkingsschool beschouwde als
,,een lege dop"
Ook in Katholieke kringen wordt
over de samenwerkingsschool zeer
verschillend gedacht.
HOE STAAT LEUSDEN
TEGENOVER DE
SAMENWERKINGSSCHOOL?
,,Hoe is de situatie nu in Leusden
ten opzichte van de samenwerkings
school?" vroegen wij de heer Schols.
,,In een bijeenkomst van de School
raad in 1973 is het punt aan de orde
geweest en is er over gediscussieerd.
Men heeft zich toen afgevraagd hoe
men de zaak naar voren zou kunnen
brengen om enkele stappen verder te
komen. Er is toen besloten om het
onderwerp samenwerkingsschool aan
de orde te stellen in de Commissie
Onderwijs, waarin alle richtingen zijn
vertegenwoordigd. Men wilde de menin
gen polsen van de verschillende Leus-
dense richtingen. De agenda van de
in de vergadering van de Commissie
Onderwijs te behandelen punten werd
aan de leden tevoren toegezonden, zo
dat men zich welbewust kon oriën
teren De gemeente Leusden zelf stel
de zich zéér voorzichtig op in verband
met alle richtingen, die hier zijn ver
tegenwoordigd. Het punt is één keer
aan de orde geweest en van de zijde
van het Katholieke en Protestantse
Christelijk Onderwijs had men princi
piële bezwaren tegen een samenwer
kingsschool, waardoor het m eerste
instantie erg moeilijk lijkt om tussen
de voor- en tegenstanders van een
samenwerkingsschool een brug te
slaan
Men is er niet over dóór gaan
praten, want van alle kanten vroeg
men om deze zaak zo rustig mogelijk
aan te pakken. Wanneer er echter be
hoefte bestaat om het punt wederom
aan de orde te stellen in de Commis
sie Onderwijs, dan is men uiteraard
vrij om dit te doen", aldus de heer
Schols.
,,De samenwerkingsschool kan van
toepassing zijn op verschillende
schoolsoorten, lager onderwijs, voort
gezet onderwijs Wat betreft Leusden
zou in principe alleen maar een samen
werkingsschool voor lager onderwijs
in aanmerking komen, aangezien de
categorie voortgezet onderwijs te wei
nig vertegenwoordigd is om deze in
een samenwerkingsschool onder te
brengen".
Welke gelijksoortige schoolniveaus
zouden in Leusden aan een samenwer
kingsschool kunnen deelnemen? Er be
vinden zich slechts enkele voortgezette
schoolopleidingen in onze gemeente,
die ver uiteen liggen qua opleidings
type Of er binnen de kringen der ge
vestigde basisscholen behoefte bestaat
aan een samenwerkingsschool blijft een
open vraag.
Wij stellen onze kolommen gaarne
beschikbaar voor een nadere gedach-
tenwisseling over deze kwestie.
[(Van de redaktie)
LEUSDEN - De gedachten over
>n samenwerkingsschool zijn
ook) in Leusden nogal verschil
lend van aard. Toch isdebelang-
telling - vooral van de zijde van
ouders - hiervoor groot. Im-
ers, een samenwerkingsschool
leeft verschillende positieve
-oordelen.
Een samenwerkingsschool is
ten ontmoetingspunt voor ver-
ichillende richtingen: katholiek,
irotestants, humanistisch.
Een samenwerkingsschool kan
•entraal in een wijk worden ge-
uwd met alle daarbij behoren-
voorzieningen, zoals aula,
;ymzaal, voetbalveld, speel-
ilaatsen etc.
Er kan efficiënter worden ge-
erkt, omdat alles onder één
stuur wordt geplaatst (waar-
vertegenwoordigers uit ver-
ichillende richtingen).
De kinderen, katholiek, pro
testants of humanistisch, gaan
[samen naar dezelfde school, heb-
n dezelfde speelplaats, dezelf-
le gymzaal en sportvelden.
Door deze centralisatie is het
ieel goed mogelijk om de loop-
tfstand voor het kind te verkor-
ten en vooral veilig te maken.
Het is niet meer nodig, dat kin
deren brede wegen moeten over-
iteken om naar school te kunnen
[gaan, want de school ligtimmers
ïddenin de wijk.
Financieel is een samenwer-
ngsschool uiteraard voordeli
ger. Het spaart de gemeenschap
[geld uit, dat weer voor andere
;ociaal-culturele en gemeen
schapsvoorzieningen kan worden
[besteed.
In bijgaand artikel gaan wij uit -
;ebreid in op de achtergronden,
Ie historie van het onderwijs en
de toekomstmogelijkheden. De
erschillende gedachten overeen
lamenwerkingsschool worden
[daarbij centraal en ter diskussie
Qgesteld.
zonder onderwijs daarentegen ontstaat
een zich naar het lijkt ietwat uitbreidend
verzet.
REACTIE UIT HET
OPENBAAR ONDERWIJS
De samenwerkingsschool is volgens
J D. Brinksma (reactie uit het open
baar onderwijs) niet „neutraal". Zij
beoogt op basis van eenzelfde antro
pologische visie een gemeenschappe
lijke houding te grondvesten, waarbij
verscheidene levensovertuigingenopde
achtergrond kunnen en mogen mee
klinken Het wordt positief gewaar
deerd, dat van een persoonlijke hou
ding een zekere getuigenis uitgaat.
Het gaat in de samenwerkingsschool
namelijk juist om een vruchtbare ont
moeting tussen levensovertuigingen.
Naar de mening van J. D. Brinksma
kan de samenwerkingsschool een be
langrijk antwoord zijn op de roep van
onze pluriforme samenleving om ge
zamenlijk verantwoordelijkheid voor
de toekomst te aanvaarden. Betref
fende het bestuurstechnische aspekt
stelt hij dat ouders, leerlingen/stu
denten, leerkrachten, geloofs- en
overtuigingsgemeenschappen en de
overheid dienen in deze school te par
ticiperen, geen van de groepen maakt
er alleen de dienst uit,
REACTIE UIT HET
PROTESTANTS
CHRISTELIJK ONDERWIJS
Onder auspiciën van de „Unie
School en Evangelie verscheen een
belangwekkende brochure, waarin vijf
typen scholen worden onderscheiden.
1 de compromisschool, gebaseerd op
gedwongen samenwerking tussen
verschillende levensbeschouwelijke
richtingen, die elk afzonderlijk niet
voldoende leerlingen kunnen leveren
voor een eigen school.
2. de samenwerkingsschool, die streeft
naar ontmoeting
3 de open schooi, die streeft naar
een integratie van de richtingen
4 de oecumenische school, die berust
op samenwerking tussen Protes
tanten en Katholieken.
5 het tertium. een school die beheerd
wordt door overheid en particulier
(een soort synthese van openbaar
en bijzonder onderwijs).
De samenwerkingsschool, de open
VERZUILING VAN DE
NEDERLANDSE
SAMENLEVING
De verzuiling van de Nederlandse
samenleving werd in deze periode een
feit. De voornoemde bevolkingsgroepen
verkozen een structureel isolement
In de schoolstrijd vormde het probleem
van de subsidiering van de bijzondere
scholen hét hete hangijzer. Nadat in
1857 de vrijheid van onderwijs in be
ginsel werd erkend, volgde in 1917 de
financiële gelijkstelling van het bij
zonder onderwijs met het openbaar
onderwijs
1917: PACIFICATIE
POLITIEK
In 1917 werd de schoolstrijd officieel
beëindigd, en er trad in de jaren daar
na een minutieus systeem van regels
en voorschriften, vastgelegd in wetten,
in werking. De pacificatie-politiek
slaagde erin het labiele politieke leven
na 1917 zorgvuldig te bewaren. Er trad
een soort algehele afkoelingsperiode
in. Maar in het onderwijsbeleid blééf
de schoolstrijd nawerken.
IN HET ONDERWIJSBELEID
BRACHT DE PACIFICATIE
DE ZUILEN NIET DICHTER
BIJ ELKAAR
Hier bracht de pacificatie de zuilen
met nader tot elkaar. Integendeel, ze
vergrootte de verzuildheid door haar te
verstevigen en duurzaam te maken
De laatste jaren echter, nu er zoveel
maatschappelijke veranderingen plaats
vinden, aldus vervolgt Drs. Santema,
komen er vele signalen uit het onder
wijsveld, die als het ware schreeuwen
om een meer constructief onderwijs-
en vormingsbeleid Hij citeert A. Lijp-
hart, die het heeft over een kentering
in het Nederlandse politieke bestel en
die wijst op het na 1945 veel zwakker
worden van de verzuildheid en de zoge
naamde schotjesgeest.
KRACHTIGER WORDENDE
OECUMENISCHE GEEST
NA 1945
Hij noemt de steeds krachtiger wor
dende oecumenische geest en het op
komende streven in het confessionele
kamp naar politieke samenwerking, die
in Europees verband al een feit is
(Nadrukkelijk attendeert hij ook op de
taaiheid der zuilen).
KVP-STAATSSECRETARIS
KWAM MET HET IDEE VAN
DE SAMENWERKINGSSCHOOL
J. M G. Thurlings constateert, dat
de ontzuiling ook binnen het Katholieke
onderwijs zichtbaar is. De voormalige
KVP-staatssecretaris Schelfhout is de
man, die het idee van de samenwer
kingsschool als derde wegnaastdie van
respectievelijk het openbaar en het
bijzonder onderwijs heeft gelanceerd
Schelfhout heeft ervaren, dat de klas
sieke interpretatie van de vrijheid van
onderwijs, zoals die in 1917 indegrond
wet is vastgelegd, in een toenemend
aantal gevallen niet of nog slechts
zeer moeilijk toepasbaar blijkt. Vooral
wanneer er te weinig leerlingen zijn
voor „afzonderlijke" scholen is vol
gens hem de samenwerkingsschool de
oplossing. Het is duidelijk, dat deze
situatie zich in dun bevolkte en levens
beschouwelijk verdeelde gebieden het
meest frequent voordoet. Het toenemend
tekort aan terreinen en investerings
middelen, los van het feit of de af
zonderlijke richtingen elk nu wel of niet
aan het voor schoolstichting wettelijk
vereiste aantal leerlingen kunnen vol
doen, wijst in de richting van de
samenwerkingsschool. Ook wordt soms
op louter onderwijskundige (voorname
lijk onderwijsorgamsatorische) gron
den voor bepaalde schoolsoorten enige
schaalvergroting bepleit. Bovendien is
er een waarschijnlijk stijgend aantal
ouders en studenten, die voorkeur heb
ben voor een in levensbeschouwelijk
opzicht pluriforme school
FELLE DISKUSSIES OVER
DE VORMGEVING VAN
SAMENWERKINGSCHOLEN
De oud-staatssekretaris heelt met
zijn idee van een samenwerkingsschool
de schoolstrijd, naar het lijkt, enigszins
doen opvlammen. Over de precieze in
houd van dit nieuwe begrip, over de be
tekenis ervan voor het beleid, en over
de vormgeving van dergelijke samen
werkingsscholen wordt fel gediskus-
sieerd. In kringen van het openbaar
onderwijs lijkt het idee over het alge
meen vrij goed te vallen Binnen het bij-
LEUSDEN - Het Leusdense „Don
isco" straalde vrijdagavond 22 fe-
iruari van zuidelijk enthousiasme en
taiternationale saamhorigheid. Een
jroep van 64 personen uit de meest
liteenlopende windrichtingen was
laar neergestreken voor een sluitings-
ivond bij gastheer Pater Bleeker. De
bestond uit studerenden aan het
instituut der Salesianen
ran de Universiteit van Rome. Onder
bevonden zich zes leraren, een zo
luist benoemde bisschop, de algemene
iekretaris en eerste en tweede en
Maar liefst acht
Europese nationaliteiten waren ver
en uit andere wereld-
leien waren er mensen uit India, Bra-
Enkele Italiaanse priesters
vrolijkten het geheel op met tal
van opgewekte liedjes.
Onlangs bleek uit een
enquête, die door de VVD m Leusden
was gehouden, dat 86 procent van de
geënqueteerden zich uitsprak voor een
samenwerkingsschool. Wij zijn er niet
van op de hoogte hoe de vraag hierom
trent luidde en of elke geënqueteerde
duidelijk op de hoogte was (gesteld)
van het begrip samenwerkingsschool.
Wijzelf, die niet werden geënqueteerd,
zouden graag het begrip samenwer
kingsschool omschreven zien, en niet-
geënqueteerde Leusdenaren,die opeens
met deze uitspraak werden geconfron
teerd, hebben ons om uitleg van het
begrip gevraagd.
GEGEVENS VAN
DRS. S. SANTEMA
UIT GRONINGEN
Het hoofd van het Kabinet van Voor
lichting van de gemeente Leusden, de
heer S. Polak, verwees ons naar de
onderwijsdeskundige, de heer L. Boo
gaard, die ons op zijn beurt verwees
naar de heer H Schols. De heer Schols
beschikte over gegevens van Drs. M.
Santema uit Groningen. Deze hield in
het blad „Intermediairin 1973 een
pleidooi voor het opnieuw dóórdenken
van het vraagstuk van de vrijheid van
het onderwijs
ONDERWIJSKUNDIGE
ONTWIKKELING WORDT
ONNODIG GEBLOKKEERD
DOOR DE SCHOOLSTRIJD
Drs. Santema is van mening, dat de
onderwijskundige ontwikkeling in ons
Nederlandse schoolbestel nog altijd
(onnodig) wordt geblokkeerd door de
beruchte schoolstrijd van 1917. In het
gevecht tussen de verschillende zuilen
maakte de schoolstrijd een belangrijk
onderdeel uit van de felle ideologische
en sociaal-politieke worsteling, die de
protestantse en katholieke minderheden
in de tweede helft van de vorige eeuw
van <}eze eeuw voor-hun
hebben moeten voeren
De protestantse en katholieke bevol
kingsgroepen gingen zich in die periode
tot de pacificatie in 1917-1920 elk in
tern steeds krachtiger organiseren.
Van de weersomstuit ontstond ook een
algemene zuil, die veelal valt onder
te verdelen in een liberale en socia
listische.
Een beeld van de diskussie.
zilie, Ecuador, Paraguay, Mexico,
Columbia en Indonesië.
Deze Salesianen waren op hun stu
diereis via Brussel, Nijmegen en Am
sterdam. waar zij onder meer een
catechetisch instituut voor doof
stommen en gehandicapten hadden be
zocht. en een jeugdcentrum, waar be
halve na het gesproken woord de cate
chese ook werd gebracht door middel
van dans, zang en het dynamisme van
de expressie, naar Leusden gekomen
Ook had elk lid van de groep een
avond doorgebracht in een Hollands
gezin.
OPGETOGEN
Zij waren unaniem opgetogen over
hun ervaringen Op het gebied van de
logische motivering vonden zij een
zeer grote eensgezindheid en gelijk
gerichtheid bij de Salesiaanse insti
tuten, die zij hadden bezocht, in de
richting van de pedagogiek, die ten
grondslag ligt aan de Nederlandse op
vattingen Zij constateerden, dat er in
Holland veel van de moderne prin
cipes zijn gerealiseerd, en dat er in
verschillende landen een merkbare
achterstand is in te halen. Er is ook
meer weerstand in Italië te overwinnen
om bepaalde principes over te brengen.
Ook in Italië zijn heel wat basisge
meenschappen, waar moderne geloofs
belijdenis aanvaard is, maar waar
minder de nadruk wordt gelegd op het
creatieve in het geloof.
Verschillende leden van de groep
vonden de ernstige wetenschappelijke
en didactische studies in Nederland
ver vooruit liggen bij vele andere
landen. Hen trof speciaal de aan
dacht voor de menswetenschappen, de
communicatie, de huiselijkheid, de ka
raktervorming. Zij waren enthousiast
over ontmoetingscentra, waar de crea
tiviteit van de jeugd wordt gestimu
leerd door het beoefenen van ceramiek
enzovoorts.
De ervaring der mensen uit Rome
is, dat zij in hun land een cliché
beeld kregen voorgehouden over de
extreme geloolsuitwassen in Neder
land. Dat beeld hebben zij tijdens hun
reis zien afbrokkelen Zij zien, dat
hetgeen er in Nederland geschiedt,
veel dieper verantwoord en doordacht
is dan aan hen was voorgehouden. De
zeer extreme gevallen leerden zij zien
als zeer zeldzaam Zij zagen de Ne
derlandse geestelijkheid ernstig zoeken
naar het oplossen van de vele pro
blemen vanuit de menselijke ervaring.
Een van de twee vrouwelijke deel
neemsters zei, dat zij de experimenten
in Nederland zeer waardevol vond, en
dat men serieus werkte aan de con
structie van een nieuwe wereld, ver
licht door een vernieuwd christelijk
geloof. Zij was van mening, dat men
ervaring zou moeten opdoen op alle
niveaus, de ontdekking van de natuur,
de menselijke realiteit, de intermense
lijke communicatie. Van daaruit zou
men moeten komen tot een vernieuw
de religie.
De Nederlanders hadden de ervaring
de andere kant uit zij konden consta
teren, dat de Italianen, die zij ontvingen
niet beantwoordden aan het cliché-
beeld, dat Rome oproept. Zij konden
de Italianen op hun beurt in een andere
culturele context waarnemen.
Ganggu Alexander, eerste jaars stu
dent uit Flores. vertelde over zijn
opvattingen, die hij wilde uitdragen
in zijn land De priester moest uit
zijn ivoren toren treden en in de eers
te plaats mens zijn temidden van zijn
medemens. Hij begon zijn preken vaak
met de oorlog in Vietnam, en legde dan
de vraag voor hoe de mensheid deze
oorlog zou kunnen veranderen in liefde.
Een nieuwe tendens zag hij in het niet
meer leveren van klaargemaakte huizen
voor de mensen uit Flores, maar het
opleiden en opvoeden van de bevolking
in het bouwen van hun eigen huis. Het
was tijd om technische scholen op te
richten, en landbouw, architectuur, vis
serij en dergelijke te gaan onderwijzen.
Educate the men to build and develop
their own society" Aanvankelijk stuur
de men mensen uit Flores naar Dja
karta voor hogere studies maar deze
mensen kwamen niet meer naar Flores
terug aangelokt door de hogere sala
rissen en betere toestanden op Java.
De hele tocht werd nog eens
op de kaart nagekeken
Nu stuurt men de mensen slechts voor
één jaar om practische en technische
kennis op te doen, en zij brengen die
op Flores in praktijk in hun eigen
dorpen Ik vertelde Ganggu over de
Pater Visser-tractor-actie en hij hoop
te heel erg dat Leusden het geld voor
deze tractor bijeen zou kunnen brengen.
(Ik zei hem maar niet, dat er van de
f20.000 nog maar weinig is binnen
gekomen).
José Freire, die midden in zijn
studietijd te Rome tot bisschop was
benoemd, was zeer tevreden over alle
methoden van het catechese-onderricht
die hij op deze studiereis had kunnen
beschouwen. Met Pinksteren zou hij in
Rome tot bisschop worden gewijd, en hij
hoopte zeer dat zijn moeder uit Bra
zilië de kerkelijke plechtigheid zou
kunnen bijwonen.
Toen Pater Wim Salis, sub-deken van
Amsterdam, het sein gaf tot algemene
ontspanning greep men gitaar en fluit
en eindigde de avond in een verruk
kelijk samenzingen van bekende en
onbekende liederen van over de hele
wereld. Toen het „Should old acquain-
tacce be forgot and never brought
to mime" weerklonk haakten alle na
tionaliteiten in, en de geest van in
ternationale broederschap vulde de
grote zaal van „Don Bosco".
Voor hen, die nimmer het vertrouwen
in de mens willen verliezen, was het
een bemoedigend geheel om in dat
vertrouwen versterkt te worden.
