ELEKTRICITEIT
Bevuil geen straat en sloten
i
Schone energie? Een bedrieglijk sprookje.
J1-
II
Ingezonden:
Tekort aan
voorstellings
vermogen
V
'U„o
Recycling van papier
donderdag 14 maart 1974
CML MILIEU-JOURNAAL
RAGindIroa
Denkt u er ooit nog wel eens bij
na wat het betekent om met één vinger
een schakelaar om te zetten en floep...
er is licht? Bent u zich zo nu en dan
nog wel eens bewust als u staat te
strijken of mopperend met de boor
machine op een kiezel zit, hoe die
warmte, hoe die kracht ontstaat? Wat
daar voor nodig is?
Onze voorvaderen en -moederen zou
den hun ogen uitkijken en het als regel
rechte wonderen beschouwen als ze
even om een hoekje konden kijken in
ons elektrisch verlichte, verwarmde
en met elektrische apparaten volge
stouwde huis. Tobben met kaarslicht,
je loodzware ijzer op een roetige kachel
verwarmen is ook niet altijd een pretje.
Hoe kregen die vrouwen van toen ooit
de was droog op een regenachtige
dag zonder centrifuge, laat staan schoon
zonder wasautomaat?
Er is misschien geen technische
toepassing die het leven van de ge
wone burger zo diepgaand heeft bein-
vloed. Geen volkswijsjes en sterke
verhalen meer na een dag zware ar
beid Er moet televisie gekeken worden.
En de eeuwenoude volkswijsjes sterven
een langzame dood Anderzijds ook geen
mensonterend slavenwerk meer in een
tredmolen, geen rugbrekend gesjouw,
maar hijskranen en motoren' Kortom,
de elektriciteit is niet meer weg te
denken op deze planeet.
Elektrische energie is in de natuur
in onmetelijke hoeveelheden aanwezig
Denken we b.v. aan de bliksem. Ook
aan de oude Grieken was bekend hoe
door wrijving van barnsteen over wol
statische elektriciteit kon worden op
gewekt, echter zonder enig praktisch
nut. We hebben er alleen de naam aan
overgehouden: barnsteen heet in het
Grieks elektron
Pas in de 19e eeuw slaagde de mens
er in de natuurkracht elektriciteit tot
een nuttig en hanteerbaar hulpmiddel
te maken.
HOE WORDT ELEKTRICITEIT
OPGEWEKT?
Als we in het donker fietsen en
volgens de voorschriften met goede
verlichting, dan wekken wij zelf al
fietsend elektriciteit op In principe
werkt de elektrische centrale op de
zelfde manier!
Op de fiets hebben we de brandstof
in de vorm van de berijder, die trap
pend het wiel aandrijft. Dat wiel brengt
de beweging over op de dynamo, die
de benodigde stroom op- en via draden
aflevert.
In de elektrische centrale hebben we
ook brandstof (kolen, aardgas, olie,
splijtstof) welke water verhit tot stoom
in de zg. stoomketel
De enorme kracht van de stoom
onder hoge druk en bij hoge tempera
tuur brengt de schoepen van de turbine
(fietswiel) in beweging Deze beweging
van de turbine wordt overgebracht op
de generator, een hele grote fiets
dynamo De belangrijkste onderdelen
van de generator zijn de stator met
daarin de rotor In de rotor wordt een
magnetisch veld onderhouden dat met
een snelheid van 50 omwentelingen per
seconde de wikkelingen van de stator
passeert Op deze manier ontstaat er
in de stator een wisselstroom.
Even een paar getallen.
Geleverd vermogen van een moderne
generator 460 megawatt!! Hierop kun
nen we 4 600.000 lampen van 100 watt
laten branden! Verstookte hoeveelheid
aardgas in de nieuwste stoomketel:
135.000 m3 per uur Indrukwekkende
getallen, een indrukwekkend bedrijf.
TRANSPORT VAN DE
CENTRALE NAAR DE
VERBRUIKER
Bij de bouw van een nieuw huis
is goed te zien wat een enorme hoe
veelheid kabels, buizen, leidingen voor
dat ene huis nodig is Het is haast
hele wereld volgepakt is met boven-
en ondergrondse pijpen, buizen, kabels,
draden etc etc
Weet u, dat alleen in dit kleine Ne
derland aan boven- en ondergrondse
elektrische kabels een totaal van circa
156 000 km in gebruik is? Dat is on
geveer vier maal de omtrek van de
aarde en dat alleen in dit land. (Hoog
spanningsnet 35 00 km, middelspan-
ningsnet 58 000 km, laagspanningsnet
95.000 km)
De elektriciteit komend uit de gene
rator heeft een spanning van 10 000 V
die aan het begin van het transport
aanzienlijk wordt verhoogd tot 50.000
of 150 000 Volt. De hoogspannings
leidingen vervoeren de elektriciteit
naar z.g. onderstations, waar de span
ning wordt geruggebracht tot 10.000
volt Vis ondergrondse kabels gaat het
transport verder naar de bekende
transformatorhuisjes, waar weer een
spanningsvermindering plaatsvindt tot
b v 220 volt voor huishoudelijk gebruik.
Vanaf deze transformatorhuisjes lopen
de kabels naar de woningen
SPROOKJE
Elektriciteit is een schone energie!
Denk maar aan tram en trein: geen
stinkende zwarte uitlaatgassen, die zich
zo hinderlijk opdringen als een diesel
autobus ons puffend passeert
Het is inderdaad een schone ener
giebron ter plaatse van het verbruik
Maar dit is een bedriegelijk sprookje
Immers, ter plaatse van de opwekking,
dus bij de elektrische centrales, is
dat bepaald niet het geval Daar is
duidelijk sprake van lucht- en water
vervuiling Bij elk verbrandingsproces
komen kwalijke gassen vrij, bovendien
veroorzaakt de koeling een thermische
vervuiling, doordat het koelwater in
rivieren of meren wordt geloosd Bij
het gebruik van olie komen giftige
zwavelverbindingen, bij aardgas giftige
stikstofverbindingen vrij en bij de nu
cleaire energie-opwekking blijven we
met een zeer lang actief blijvend rest
materiaal zitten, waar we geen ver
antwoord afdoende oplossing voor
hebben gevonden.
Er wordt gelukkig veel aandacht ge
schonken aan de schadelijke gevolgen
van met name de conventionele ener
gie-opwekking De producenten ontwik
kelen nieuwe stookmethoden, waardoor
het ontstaan van stikstofverbindingen
koelwaterproblemen worden momen
teel serieus aangepakt
Maar ook de konsumenten hebben in
deze een taak.
Energie-opwekking neemt enerzijds
onnoemelijk veel grondstoffen en geeft
anderzijds veel schadelijke afval
stoffen. En daaraan kunnen wij als
konsumenten iets doen n.l. door be
wust en zorgvuldig met de electrici-
veel zuiniger zijn!
- Geen lichten laten branden in ver
trekken waar we niet vertoeven,
- Geen buitenlicht zinloos laten bran
den,
- Geen textiel strijken dat door alleen
vouwen ook glad en vouwloos is
(handdoeken, ondergoed etc.)
- De koelkast niet hoger afstellen,
- Als u elektrisch kookt, de rest
warmte van de platen zoveel moge
lijk benutten,
- Als u niet naar de radio luistert
of televisie kijkt, doe dat apparaat
dan uit.
Kort en goed: laten we ons bewust
zijn hoe en ten koste van wat uw lam
pen branden, de boormachine boort,
het strijkijzer warm wordt.
WE.
Bron: „Van Centrale naar consument"
Stichting School en Bedrijf
16e jrg aug. 1973
,,In 't Kort" Voorlichtingsbrochure
P GE M
(buiten de
verantwoordelijkheid
van de redaktie)
Zelden ben ik het met een uitspraak
zó eens geweest als met die van opper
wachtmeester Lodders, in de Leusder
Krant 3 weken geleden: ,,Veel van de
onveiligheid is terug te brengen op lou
ter egoisme van de weggebruiker".
We worden dagelijks vele malen met
de gewetenloze verkeersegoisten ge
confronteerd Soms zeer veel risico
andere keren agressief makende erger
nis veroorzakend Wie rijden er op de
wandelpaden? Nota bene, moeders met
kleuters achterop of grotere kinderen
ernaast!!! Over goed voorbeeld gespro
ken.
Niet alleen voor bejaarden, maar ook
voor moeders achter kinderwagens een
angstige affaire. Dan de dagelijks, soms
vele malen, langs het huis gierende
auto's in een woonsituatie die, daar de
stoep ontbreekt, toch al verre van ideaal
is voor de veiligheid van de kinderen.
Vorig jaar werd bij ons voor het huis
een eend doodgereden Dsvolgende
keer kan het een kind zijn. Wat maakt
het nou uit om even stapvoets de woon
wijk uit te rijden?
Dan de man, die tijdens zijn werk
zaamheden, zijn auto zo nodig op de
Noorderinslag moet parkeren, van
's morgens vroeg tot in de middag
Alle auto's moeten via de rijbaan van
de tegenliggers passeren. Een vergis
sing of één egoïst en er kan een zeer
ernstig ongeluk gebeuren
Bomans konkludeert in het verhaal
,,Het was een mooie tijd" (Uit Op de
keper beschouwd) dat in de bezetting
'40-'45 bijna in elke straat iemand
woonde die ,,fout" was, een collabora
teur
-,,Brave huisvaders, eerzame agenten
bleken laffe aangevers, onbesproken
winkeliers vertelden rustig het adres
van een joodse onderduiker"-
-,,Deze vaststelling is daarom be
angstigend omdat die mensen ook nu
onder ons wonen Tijdens een oorlog
worden ze zichtbaar"-
Bomans vraagt zich dan af of deze
mensen herkenbaar zijn en hij stelt
-,,A1 deze verraders en meelopers
hebben één gebrek gemeen, een tekort
aan voorstellingsvermogen"-
Hoeveel weggebruikers zijn in huji
gezin, familie, werkkring geen recht
schapen mensen, vol verantwoordelijk
heidsgevoel, maar als ze onder gaan
in de anonimiteit van hun onontbeerlijke
blik, wordt ook hun mens-zijn ingeblikt,
hun humaniteit bevroren.
Elk inlevingsvermogen moet wel ont
breken. want als de roekelozen zich
ook maar even zouden voorstellen wat
het kan betekenen als er bijvoorbeeld
een kind achter een bal aanhollend on
der hun té snel rijdende auto terecht
komt, dan zouden ze stapvoets rijden.
Dat de autoloze zondagen mensenlevens
spaarden, daar wordt niemand koud of
warm van Dat is hoogstens meegeno
men Maar het ging om het besparen
van olie, niet van mensenlevens
Het is een trieste zaak en het ziet er
voor de toekomst niet veel beter uit,
zolang moeders met kinderen op wan
delpaden fietsen
Wiesje Engelen
Ardennen 66,
Leusden/C.
.KNALGROEN"
Enkele mededelingen van het sekre-
tariaat
1. Van het rapport Mogelijkheden
voor Leusdens groei" zijn nog een
aantal eksemplaren beschikbaar, die
aan het sekretariaatsadres verkrijg
baar zijn a f 1,50.
2. De Stichting .Natuur en Milieu"
heeft reeds enige tijd geleden affiches
in omloop gebracht, die de mensen
moeten attenderen op de milieupro
blemen Zij zijn mede bedoeld om via
de opbrengst plaatselijk werk- of
aktiegroepen financieel te steunen De
affiches zijn niet alleen geschikt om
voor een raam te hangen Zij zijn
grafisch bijzonder mooi verzorgd en
lenen zich zeker ook als wandversie
ring De milieuwerkgroepen mogen de
affiches ten eigen bate verkopen a
f 1,25 per stuk Verkrijgbaar bij het
sekretanaat
3. Het aktiekomité Knalgroen'kent
geen betalende leden. Verschillende
inwoners van Leusden, maar ook van
buiten de gemeente, die het werk van
het komite waarderen hebben daarvan
door donaties blijk gegeven. Wij wil
len hiervoor wel eens openlijk onze
dank uitspreken. De binnengekomen
gelden worden zorgvuldig beheerd,
maar uiteraard zijn de kosten voor
papier, enveloppen, porti, kopieerwerk,
telefoon etc niet gering. Bovendien
verwacht de Stichtse Milieufederatie
van de aangesloten groepen een kon-
tributie De kernleden van het komi-
té hebben dan ook wel eens uit eigen
portemonnee de kas moeten aanvullen
Donaties blijven dus steeds welkom
(zie nogmaals punt 2)
4 Om eventuele misverstanden uit de
weg te ruimen Het aktiekomite ..Knal
groen" acht zichzelf nog niet over
bodig, al is er nu een .Comité Milieu
zorg Leusden", met daarin o.a. een
volop funktionerende werkgroep be
stemmingsplannen. Wie kennis heeft
genomen van de jongste nota van de
gemeentelijke diensten Planontwik
keling en Stadsontwikkeling .Ont
wikkeling Leusden-Centrum, uitgangs
punten, randvoorwaarden, doelstel
lingen", welke nota de komende maan
den in de werkgroep bestemmingsplan
nen van het CML zal worden bespro
ken, weet dat vele denkbeelden van
.Knalgroen" zijn overgenomen. Wij
zeggen dit niet zo nadrukkelijk om ons
zelf op de borst te kloppen, maar om
aan te geven, dat een groepje Leusde-
naren, nl het aktiekomite met daar
omheen een aantal sympatisanten, ge
meend heeft op eigen wijze, door in
tensieve gedachtenwisselingen in eigen
kring, met steun van zelf uitgezochte
deskundigen, een efficiente inbreng te
kunnen leveren in de planvoorbereidu^g
voor de tweede fase Met deze opstel
ling heeft de groep kennelijk een goede
keuze gedaan en er is nu zeker de
stimulans om min of meer op de ach
tergrond mee te blijven denken en te
werken. De gedachten die in de werk
groep bestemmingsplannen regelma
tig naar voren worden gebracht
Naast de uitbreiding van Leusden in
de tweede fase wacht tenslotte ook
nog het bestemmingsplan buitengebie
den .Knalgroen" blijft waakzaam.
MILIEUZORG MOET NlEjfi
BEPERKT BLIJVEN TOT P
ZORG OVER DE
STADSUITBREIDING
Onlangs heeft Knalgroen"
gezonden aan de stafgroep vanhuj
Op het moment dat dit stukje geJ
ven wordt is daar nog geen antJ
op gekomen
De inhoud van bedoelde brief J
wij hier gaarne weergeven
wat verder uitwerken
Indertijd is door enkele enthi
Leusdenaren het initiatief genoi
oprichting van het CML. Voor
wij het goed begrepen hebben gj
om de zorg voor het totale leeft
in Leusden Door de stormachtig]
wikkelingen in de gemeente rond
de tweede fase is het aksent l
CML in eerste instantie vooral
ruimtelijke ordeningsproblematii
men te liggen. Wij kennen nu dei1]
groepen .Milieu-educatie" en „\1
lichting". Omdat ook Knalgroen'!
vooral met de ruimtelijke or&|
bezig houdt, vrezen wij dat een J
milieuzaken tussen de wal en hetl
terecht komen.
Wie bemoeit zich uitdrukkelijk:
zaken als bijvoorbeeld-
- Het signaleren vanduidelijkenil
vervuiling Er zijn twee ïüj
vuilstortplaatsen binnen de gei
tegrenzen waargenomen, nl
Leusbroekerweg dicht bij de
met de gemeente Woudenberg J
de Zwarteweg.
- Het signaleren van vernieling^)
openbaar groen en het wijie,
afgestorven delen van het op«
groen, die door de plantsoenen^
hersteld moeten worden men'
- Het in de gaten houden van deff r.
ter w
vragen voor een hinderwetvergcj®1
(o.a van belang) bij de uithrnffiêi^1
van de werkgelegenheid
IP- H
- Het onderzoeken - in overleg
gemeente - of er een milieuvri
stuur v;
sco" a
lijk alternatief is voor plastic® W
van
,i
u w
MI
BI.
'VA
zakken Hierop aansluitend B
een proef met het voor
van afval door de burgerij (gla<
pier).
- Het waken tegen onnodig of over
tig gebruik van bestrijdingsmit
door overheid of particulieren
Deze lijst is ongetwijfeld voor
breiding vatbaar Maar wie j
mert zich hier nu eigenlijk - in;.
ganiseerde vorm - om9
Aktiekomite „KnalgrcJHa
dr W A G Veen. sekttW».
Als uit
Calabrie 12, Leusden-C|
NOOT VAN DE REDAKTIE]
De stafgroep van CML deelt ons J
,,We doen ons best" en de redu
sluit zich hierbij aan
lie
HET MILIEU
's Morgens toen ik Dikkie v.
Harry tegenkwam om 5 over hal'
negen, zijn Dikkie en ik de hond?
drollen gaan tellen, over ongevec
50 m. U moet eens raden hóev
drollen er lagen! Wel dertig! Ze ligj
gen wel aan de kant van het paadjej
maar er liggen wel een paar op hecj
pad, en .daar had ik wel drie k<
in getrapt! Erg lekker hoor! En «i[
keer stonk het in de klas too
dachten we dat het van Harry's]
broek kwam. maar toen kwam hei
onder mijn schoen vandaan. Men
sen laat de honden uit en neem eeif
schep mee! Dan kun je een kuiltje
graven, de hond laten drukken êe
het kuiltje dicht gooien! Dan trapt
niemand er meer in! Doe het
Van Manon Kuilboet
licht
pel ij
slis s
kom
plaa
allee
lijke
I te rr
inzie
hede
den
omd
levii
met
waa
lel'."
or h
erd d
eed s
inst.
happ'
Nog altijd schijnen sommige men
sen en kinderen te denken, dat buiten
je eigen erf de netheid kan worden
vergeten. Dat wil zeggen dat iets, dat
kapot of vies is, of zelfs alleen maar
in de weg staat, in de dichtstbijzijnde
sloot, vijver of berm gekieperd kan
worden!
Het blijkt ook zo te zijn, dat zelfs
volwassenen zonder gewetensbezwaar
een vuilniszak leegmaken in een vijver,
bestemd voor vissen en eenden Wan
neer deze dieren b.v plastic binnen
krijgen, dan hebben ze in de meeste
gevallen hun beste tijd wel gehad.
Zouden deze volwassenen nu ook met
vreemd opkijken, wanneer er een vuil
niszak in hun tuintje leeggegooid zou
worden? Waarschijnlijk is de „getrof
fene" dan in alle staten. Waarom dan
wel in water of op grond van de ge-
ZUINIGHEID KENT HEEN
tijd
Brandt de aansteekbrander van
het gasfornuis bij u dag en nacht?
Doe hem dan in het vervolg uit
b v 's avonds na de laatste ronde
koffie of thee.
Dat „hele kleine vlammetje"
brandt dan ongeveer 10 uur niet.
Dat staat gelijk met 1/3 van de
hoeveelheid gas die u per jaar
gebruikt om te koken!'
De zorg voor het milieu
begint in eigen omgeving..
DE MILIEUVERVUILING!
Op een mooie zonnige dag
Ging ik naar buiten met een lach.
En wat zag ik! Niet te geloven!
Wat een troep daar buiten
En ik hoorde geen één vogeltje
fluiten!
Want in de lucht, ja ook daar
boven
Was een miezerige rook.
Ach lieve Mensen,
Wat kunnen wij nog wensen
Met al die rotzooi om ons heen!
In de toekomst zal het niet goed
met ons gaan
De koeien zullen niet meer in de
weide staan.
In de bomen zullen geen vogeltjes
meer zitten.
Aan de bomen zullen geen knop
pen meer zitten.
Nu nog een hartig woordje tot
besluit.
Gooi het afval in de prullebak.
En. mijn gedichtje is uit.
Liesbeth Hom
meenschap? Bovendien wordt groot vuil
hier twee keer per maand opgehaald,
dus lang hoeft u nooit tussen uw afval
te zitten.
Iets begrijpelijker, maar daarom
niet minder vervuilend, is de handels
wijze van sommige mensen, die oud
Recycled papier wil zeggen, dat voor
dit papier niet de gewone grondstof n 1
hout is gebruikt, maar dat dit papier
is gevaardigd uit oud papier Dit pa
pier biedt uit milieu-oogpunt een aan
tal voordelen boven gewoon papier nl
Relatieve vermindering van het ver
bruik van hout.
Vermindering van het afvalprobleem
veroorzaakt door papier.
In de toekomst, als door de vraag
naar recycled papier het zoeken naar
betere systemen voor verwerking van
oud papier genoeg kans krijgt, een
toekomstige besparing in energiever
bruik - met - bijbehorende - vervui
ling
Wil dit alles effect hebben dan zijn
de volgende punten van belang In de
eerste plaats moet het gebruikte pa
pier niet worden weggegooid, maar
voor recirculatie beschikbaar komen
door stelselmatig op gezette tijden in
zamelingen van oud papier in plaats
van enkele incidentele operaties van
verenigingen. Daarnaast moet recycled
papier ook inderdaad gebruikt worden,
dat is heel goed mogelijk, zonder hoge
extra kosten of gebruiks-ongemak.
Dring daarom overal waar mogelijk aan
op gebruik van recycled papier voor
schrijf-, druk-, type, en stencilwerk,
zeker bij papier verslindende instel
lingen als provincie en gemeente maar
ook bij bedrijven en evengoed in pri-
ve-verband. Alle beetjes inderdaad!
U kunt onder andere (er zullen zeker
meer adressen zijn) recycled papier
(of een proefpakket) bestellen bij van
Gelder-Papier, Parnassusweg 126, Am
sterdam (tel 020-784321)
brood of alleen korstjes opsparen en
deze dan zonder te kijken of er in
derdaad van gegeten wordt, langs de
dichtstbijzijnde sloot gooien. Oneetbaar
voor eenden, vanwege de hardheid en de
vaak veel te grote brokken, maar zeer
aantrekkelijk voor ratten.
Eenden voeren is vooral voor kleine
kinderen erg leuk, maar men moet
alleen geven wat opgegeten kan worden.
Dus niet nog even de zak op het gras
veld gooien met het idee dat dat over
een uur wel opgegeten zal zijn. Een
tiental mensen op een dag, die er zo
over denken en de eenden kunnen geen
brood meer zien, laat staan eten!
Zo ontstaat een pracht van een voeder-
tafel voor allerlei ongedierte. Let
er dus op hoeveel u geeft en neem
weer mee terug naar huis wat te veel
is In een vuilniszak trekt het minder
ongedierte aan dan aan de waterkant.
Trouwens oud brood is voor de mens
beter verteerbaar dan vers brood!
In de vijvers van onze gemeente
zitten verschillende soorten vissen b v
baarzen, voorn, stekelbaarsjes en ho
pelijk ook dit jaar weer kikkers (deze
behoren sinds enige tijd tot de be
schermde dieren) Men is zelfs van plan
om hier en daar karper en snoek
uit te zetten. Dit alles kan aardige
iar£(
resultaten gaan opleveren, wanan de
men tenminste de vijvers leeft iede
houdt' Een vis heeft geen behoefteJt ond
toegeworpen rotzooi. Verder kaner^H
genoeg de nadruk op gelegd worden!!^
de riolering van de straat in dir^ftf
verbinding staat met de sloten
vijvers
Gebruik bij het autowassen zowfJ^ll
mogelijk shampoo en gooi geen
calien en andere scherpe of
stoffen in de straatputten of aoiln V
putjes die hiermee in verbinding suit mi
Als u dat doet, komt het toch eenklorm
in de sloten en vijvers terecht Ene mt
is het: Dag vissenn. a
Ee.
Vijver in Leusden: moet dat nou echt zo?
