Eigenlijk zou je 'n soort centrale werkstichting
loeten hebben, waarbij alle bouwbedrijven
ijn aangesloten."
INNEMER J. BLOEMENDAL
Bouwers in
Leusden (5)
Tegen een dokter is
ereen vriendelijk,
en een aannemer
men lelijk: Hij is
je vijand,
zet je af
1
DOOR ANC0 MALI
Foto's Janus Visser
Ik mag gewoon niet sociaal bewogen zijn.
De minister bepaalt het bedrag waarvoor een bouwwerk
per eenheid moet worden uitgevoerd
Ik houd van een
goede
verstandhouding
met het personeel
IiDERDAG 9 MEI 1974
LEUSDER KRANT
[lEUSDEN - We nemen in zijn bureau
|ts aan de Ambachtsweg nr 24 in
I zogenaamde industriecentrum van
emeente Leusden de heer J. Bloe-
idal, aannemer. Die industrieën,
hoéven zo nodig niet, heb ik de
uk Het terrein tegenover het aan-
ersbedrijf Bloemendal ligt al tien
braak. Waarom? We houden ons
een poosje bezig met de vraag hoe
dal mogelijk is en ook met de vraag
ja het mogelijk is, dat er zo veel
Bkeloze bouwvakkers zijn, terwijl
i| dé bouwwereld schreeuwt om meer
jlBlieden.
;En dan gaan we ons bepalen bij wat
de orde van de dag is de ar-
[lenreeks in de Leusder Krant.
iuwers in Leusden", bouwers aan
samenleving De heer J Bloe-
Kdal is een geboren Asschatter, en
zijn bij hem dus aan het goede
i vraag de heer Bloemendal hoe hij
[huidige taak van de aannemer ziet.
ledereen zegt dan ja tegen die 250
dagen. Maar dan komt de planning
en het blijkt, dat het werk helemaal
niet klaar kan zijn in 250 werkdagen.
Dan ga je als ondernemer proberen
dat in te passen. De opdrachtgever
heeft óók een financiële deskundige, en
die zegt dat het werk 50 dagen korter
moet duren. De bedrijfsleider zegt
..10 tot 20 dagen korter, ja. dat red
den we wel" Je zegt dan ja. terwijl
je eigenlijk weet, dat het feitelijk
niet kan. Je gaat dan naar de stuca-
door, de schilder, de elektricien Iedei
heeft zijn eigen werktempo en rekla-
rneert zijn eigen tijd
Vroeger was een aannemer het best
vergelijkbaar met een koeliedrijver
Hij trok langs zijn werken in het rond,
en zweepte de mensen op tot sneller
werken, sneller bouwen.
Maar tegenwoordig is het zó: ze
hoeven de ondernemer niet te zien,
want op het werk hebben ze daar een
uitvoerder of een voorman voor. En
;,De aannemer van tegenwoordig, als
ik naar mezelf kijk, is geen aannemer
de-lieer, maar een ondernemer. De aan-
teilemerij is tegenwoordig geen kwestie
it meer van het zuiver aannemen, uit-
ru voeren en opleveren van bouwwerken.
De aannemerij is een onderneming
,inet een manager aan het hoofd. En
die mamager moet met mensen kunnen
omgaan, zowel met cliënten als met
personeel. Die manager moet kunnen
plannen, niet alleen voor vandaag en
oorgen, maar ook voor volgend jaar
en het jaar daarop Die manager moet
kunnen coördineren.
Vroeger speelde het een hele rol of
U1j®.een partij tegels kon kopen voor
?nvoor *205,-. Daar moet je
r nu om lachen Dat is er nu echt niet
oeer bij, hoor.
Er staat in een bestek, dat het werk
if klaar moet zijn in 250 werkdagen
met die man worden alle problemen
besproken
En het werk komt echt maar zo niet
bij je in de bus, hoor. Daar moet je
voor vechten, daar moet je voor plan
nen. ,,Hebt u spanningen in uw werk?",
vraagt de arts. Kijk, om die span
ningen gaat het nu juist. En wie heeft
die spanningen tegenwoordig nu niet?
Iedereen om je heen. Het gaat alle
maal zo snel. Je krijgt nergens de
tijd voor. Je komt overal tijd tekort
Ik kom niet meer dagelijks op mijn
werken Mijn opvoeding is geweest,
kijken willen naar het werk. en zelf
werken
Ik ben in 1951 teruggekomen uit
Indonesië. Ik heb drie jaar een aan-
nemerskursus gevolgd en twee gestu
deerd voor het brevet BNA (Bond Ne
derlandse Architekten) lk heb beide
diploma's behaald. In 1957 was ik
uitvoerder bij een bedrijf, en ik kreeg
toen een vrij ernstig auto-ongeluk
Ik had bij dat bedrijf een goed sala
ris, maar toch meest ik er wpg. Ik
wilde zelfstandig zijn. 1 oktober 1961
ben ik toen voor mezelf begonnen.
1 januari 1966 werd mijn bedrijl een
nameloze vennootschap 1 april 1974
bestonden we 121/, jaar, en ik kreeg van
het personeel een leren tas en een
bloemstuk. Ik had het heel stilgehou
den, maar was vergeten, dat de be
drijfsleider er ook 12(4 jaar was. en die
had hier mede voor gezorgd.
Ik moet zeggen we hebben het aardig
gerooid in de loop der jaren Mijn
stukje grond is 2.000 meter2. Toen ik
begon had ik geen cent. Maar het
terrein was toen nog goedkoop, en ik
had een stuk grond, waar 700 mud
aardappelen al kwam. Die verkocht
ik voor f 10,- per mud lk zal het nooit
vergeten Toen ik de grond had ge
kocht, moest ik het bedrijf gaan bouwen.
Architekt Jac G. Vellekoop maakte
de eerste tekening voor mij. En steentje
voor steentje gebouwtje voor gebouwtje
breidde ik het bedrijf uit. Ik heb 12(4
jaar hard gewerkt
Nu doen wij weinig bestedingen Het
meeste werk is teamwerk. De archi
tekt en de aannemer zitten om de
tafel, van het begin af aan zit ik er bij
Dan komt er een opdrachtgever, die
zegt .lk wil een fabriek bouwen. Jij
bouwt die fabriek, en je zorgt ook maar
voor een architekt' Als bouwer moet
je zelf aan het begin af aan méé-
denken.
Wij hebben die 32 bejaardenwonin
gen in Leusden-centrum gebouwd. Toen
kwam het bejaardentehuis aan de orde,
en ze zeiden direkt: ..Dat moet ,,önze
aannemer maken".
Ik heb 30 timmerlieden in dienst en
ik heb drie metselaar-onderaannemers.
Het werken met onderaannemers is
efficiënt zijn ze bij het ene werk
klaar, dan kunnen ze direkt aan de
arbeid gaan op een ander werk. Maar
die onderaannemer heeft evenals de
metselaar vaak uitsluitend een latere
technische school opleiding De uit
voerder moet ook voor al dié mensen
mèèzorgen en méédenken. De uitvoer
ders zijn de korporaals in de militaire
dienst. Ik heb dat werk zelf vijftien
jaar gedaan, en ik weet dus waar ik
over praat
Maar het is ergens een moeilijk vak.
Ik bedoel: collegiaal.
Eigenlijk zou je een soort centrale
werkstichting moeten hebben, waarbij
alle bouwbedrijven zijn aangesloten,
en waar alle materieel is te verkrij
gen. Eventueel met uitwisseling van
medewerkers. Zoiets zou je bijvoor
beeld in de regio kunnen ondernemen
met vijf bouwers. Presenteert zich een
werk, dan zou je kunnen gaan kijken
welke van de vijf bouwers daar aan
toe is. Dat zou heel efficiënt kunnen
werken. Zo'n soort bouwerscoöperatie.
Bijna voltooide winkel-flat ge
bouw op het Euterpeplein te
Amersfoort.
De heer J. Bloemendal, aannemer.
Maar toch hebben we geen klagen: de
slechten gaan er vanzelf wel uit. En
alle mensen zijn verschillend. Ik zeg
altijd tegen mijn uitvoerders: ..Jullie
moeten jullie mensen óp de goede
plaats zetten". Als iemand sterk is,
moet je hom laten sjouwen, en dan
moet je hem geen deur laten stellen
De uitvoerder moet de beslissing dur
ven nemen en de verantwoording daar
van Bij de uitvoerder berust de ver
antwoordelijkheid. Die moet ook zor
gen, dat de materialen er op tijd zijn,
en die moet er op toezien, dat zijn
mannen de planning aanhouden Het
moet een teamwork zijn, en geen „ieder
voor zich"
Toen wij vroeger in ,,Roda" speel
den, deden we dat samen. Nu zijn het
elf éénlingen, die aan het spelen zijn.
Dat noemen ze dan een elftal Die
mens, dat wordt die eenzame mens,
maar dat veroorzaakt de mens zelf.
En agressief! Neemt u alleen maar
in het verkeer Vele aanrijdingen ont
staan. omdat men elkaar geen voor
rang wenst te geven'
,,Maar het is ook hoog tijd. dat de
mens zichzelf weer in de hand neemt
Op de kleuterschool moeten we al be
ginnen om de kleintjes gemeenschaps
zin, verdraagzaamheid, respekt voor
de ander bij te brengen
,,Ik houd van een goede verstandhou
ding met het personeel, ben ook geïn
teresseerd in hun persoonlijk leven.
Maar je wordt wel eens teleurge
steld. Plotseling hoor je: die en die
gaat weg Na acht jaar Je vraagt je
dan af. ..Wat heb ik verkeerd gedaan?"
Vijl jaar geleden was het gezellig
op de avonden van de personeelsvereni
ging. Maar of het door de televisie komt:
tegenwoordig is het moeilijk om ze
gezellig bij elkaar te krijgen. Onze
personeelsvereniging: die bestaat nau
welijks meer Je ging met ze vissen op
de Waddenzee. Elk mens heeft waar
dering en een klopje op de schouder
nodig, vind ik Maar waardering voor
de ander durft men tegenwoordig niet
zo gemakkelijk te geven
Denkt u zich eens in de metselaars
van zo'n onderaannemer die hebben
niets. Hoogstens brengt zo'n metselaar
een emmer en een troffel mee!
Maar ik weet al niet beter ik ben
er vanaf 1946 al aan gewend En wat de
opleiding van die mensen betreft ja.
een elektricien, die heeft een oplei
ding gehad, een loodgieter soms ook
wel De timmerman en de metselaar
hebben na de lagere technische school
een twee-jarig leerlingstelsel, part
time. één dag in de week naar school.
En daar komen dan de onderaanne
mers uit voort"
,,Hoe staat de leek nu tegenover het
aannemersvak?"
Wanneer er met een kleine groep
wordt gewerkt, schrijf ik aan iedereen
persoonlijk een brief, en geef aan op
welke datum het werk dient te wor
den opgeleverd. Zo'n brief krijgen
ook de PUEM, het Waterleidingsbe
drijf enzovoorts. En ikhebdeervaring,
dat, als je het voor iedereen goed
op papier zet, het werk ook werkelijk
klaar is op de afgesproken datum.
ik zeg wel eens tegen de mensen,
die hier op het kantoor zitten ,,Je
moet begrip hebben voor het werk in
de buitendienst Gaan jullie maar eens
een tijdje de buitendienst m Nou.
degene, die mijn voorstel aanneemt,
komt er op een gegeven ogenblik ach
ter, dat het nog niet zo'n makkelijk
baantje is!"
,,Komt u uit een bouwersfamilie?"
..Mijn vader was rietdekker Die
werkte in zijn dooie ééntje. Hij gaf
boerderijen en hooibergen een rieten
kap Ach, dat was een heel wat min
der gecompliceerde tijd.
Daar komt nog bij, dat je tegen
woordig niemand maar zo mag ont
slaan. Aan de ene kant is dat goed
Maar aan de andere kant eist het be
drijf soms. dat je een bepaalde man
er uit zet. Maar de oorzaak waaróm
die man zo is, dient achterhaald te
worden Dus ik vind ga eens praten
met zijn vrouw, en dan is vaak het pro
bleem op te lossen. Ik neem daar
de moeite voor, en geef de uitvoer
der hetzelfde advies. En er moet ook
wel eens iemand ontslagen worden.
Nieuwbouw Bejaardencentrum
Leusden centrum.
Geef mij dan maar de Italianen.
Daar is het „grazia, grazia" en ,,buona
sera", en daar zijn de mensen onder
ling nog beleefd tegen elkaar Die
egards voor elkaar, die missen wij
Nederlanders.
De jeugd moet inderdaad goede lei
ding hebben. Dat ben ik geheel met
u eens".
,,Bent u persoonlijk sociaal bewo
gen9 Je hoort vaak over ontevreden
heid onder de bouwvakkers?
„Ikzelf ben sociaal bewogen, maar
ik raag het gewoon niet zijn. De mi
nister bepaalt het bedrag, waarvooreen
bouwwerk per eenheid moet worden uit
gevoerd Ik zou die stakker, die met
z'n versleten schoenen en broek op
het werk komt best van f 1.000,- tot
f 1.100,- willen geven, maar de prijs
per eenheid schrijft voor, dat hij er
maar f850,- kan krijgen Ik moet zor
gen, dat de balans in evenwicht blijft.
En dan is het bovendien nog zó, zij
die het hardst schreeuwen worden het
eerst geholpen".
„Hoe zijn uw ervaringen met die
aardige bungalows, die u in plan „De
Wetering" hebt gebouwd?"
„Die twintig experimentele woningen,
die ik vorig jaar heb gebouwd. Ik wilde
ze onder de ton bouwen, inklusief alles.
Ik heb er mijn best voorgedaan. Laat er
nu één zo'n woning na een half jaar
tijd al worden verkocht voor f 135 000,-
ziet u. daar heb je het nu. Dan vraag
je jezelf af: waar moet dat heen? Maar
die mensen, die de bungalows betrok
ken, dat waren fijne mensen Enthou
siast, ruim van opvatting. Als ik de wo
ningen oplever, zorg ik dat de ramen
goed schoon zijn gemaakt En ik geef
de bewoners een plant ter verwelko
ming.
Van één meneer heb ik een brief
gekregen. Zó ontzettend, mevrouw. Als
u dat zou lezen! Dreigen met de deur
waarder en dergelijke Onbegrijpelijk.
Om een kleinigheid maakt dat soort
mensen een ruzie van wat heb ik jou
daar.
Tegen een dokter is iedereen vrien
delijk. Tegen een aannemer is men
lelijk: hij is je vijand, hij zet je af.
In Dorrestein heb ik 42 woningen ge
bouwd voor, laten we zeggen, boven
de veertigers Daar heb je mensen bij
die elk vlekje zien, maar je hebt er
ook bij, die het allemaal plezieriger
opvatten. Ergens ontbrak bijvoorbeeld
een deur voor een douchecel De man
in~ kwestie vroeg ine hoe dat zat. Ik
begon. „Dat is te zeggen „Nou
ja'", zei hij, „dan maar geen deur. Dan
sluit ik de cel wel af met een plastic
gordijn" Maar enkele dagen later
arriveerde die doucheceldeur, en die
hebben wij toen netjes voor hem aan
gebracht
Ach, je neemt risico's Vroeger was
de aannemer een materialist, een knij
per Vandaag de dag kan dat niet meer.
Hoe de mensen zich tegenwoordig
gedragen: ik kan er niet meer bij.
Degelijk werk....
Ergens is er iets mis.
Ik was negentien jaar. toen ik in
Indonesië was Ik vond het verschrik
kelijk als ik die Indonesiërs onderdanig
zag knikken en buigen, en vragen of ze
alsjeblieft langs je heen mochten gaan
Dat hebben wij Nederlanders gepres
teerd!
„Als je een werk hebt. dat repeteert,
och dan gaat het wel. Dan zijn ze
allemaal wel vriendelijk. Dan zien ze,
dat er gebouwd wordt Maar ben je
nog in de grond met fundering, kel
ders enzovoorts bezig, dan is de leek
gauw geneigd om te zeggen „Nou zijn
ze al weken bezig, en er is nog niets
gebeurd' Maar bij de eerste verdie
ping van bijvoorbeeld zo'n bejaardente
huis dan zegt men: „Het gaat hard",
en dan krijgen we een compliment.
Bij de derde verdieping ziet de leek
dan, dat er erg hard is gewerkt
Maar let wel: bij de derde verdieping
Daarvóór denken ze, dat er maar wat
wordt rondgehangen
Het tegendeel is waar de planning
'moet strak gehandhaafd blijven. Elke
leverancier is voor die of die datum
gepland Ik geef al mijn onderaanne-
meers een werkplan, en wijs ze erop,
wanneer het werk klaar moet zijn
Een postbode, die niet meer mag flui
ten van een aantal Leusdenaren
„Oh, ik vond het juist enig, die
fluitende postbode. In de verte hoorde
je hem al aankomen. Hij had plezier
in zijn werk, en ik vond dat fluiten
erg gezellig'
„En had je tien jaar geleden de
burgemeester eens een klap moeten
geven! Nee, ik zie het allemaal niet
meer zo zitten. We gaan de verkeer
de kant op!"
In de hal van zijn kantoor, waar we
afscheid nemen, laat de heer Bloemen
dal mij nog een prachtig stuk timmer
werk zien Een verkleinde kapspant,
keurig in verstek gezaagd. „Kom daar
nü eens om. Ze kunnen het wel, maar
dit werk wordt niet meer in de nieuw
bouw toegepast. Alleen in de restauratie.
Als je dit werkstuk ziet, constateer je,
dat er tóch nog wel vaklieden zijn!"
