lereisd man ook een
aardige uurwerkmaker
IqNDERDAG 25 JULI 1974
LEUSDER KRANT
Ml EDEMA, GLOBETROTTER IN OPTIMA FORMA
- ben ik wel erg benieuwd
B beroep van de heer Miedema.
j® globetrotter- in welk vakje zou
moeten plaatsen? Het vakje -
rm zit ons Nederlanders in het
P mgebakken. en dus intrigeert dat
f me
•-°E TUD HALD JHIN SKOFT"
ik bij hem binnen wordt gelaten
We Princenhoflaan in het huis met
r?rdje ,,De Tüd liald sun skoft"
l'i tioudt geen schalt, geen rust
leidt hij mij eerst naar zijn
[P'aats die voor een liefhebber
igoed geoutilleerd is met een ver-
Een gesprek met de heer P. Miedema,
joend aan de Princenhoflaan 7 te
jusden-centrum begint in Amersfoort
J eindigt in Siberië, na Israël, Peru,
■Noord-Pool, Hongarije, Chili, en vult
Terder zelf maar in.
[De heer Miedema is 'een globetrotter
loptima forma. Het reizen, hetver-
linen, het kennis nemen van de meest
jeenlopende kuituren zit hem in het
Jed. Aanvankelijk reisde hij samen
It zijn vrouw. Toen zij naar Israël
Tgen, was zijn vrouw reeds zo ziek,
J hij haar op de armen het vliegtuig
I moest dragen, want ze wilde zo
pettend graag Israël bezoeken
UITNODIGING EN OORKONDE
UIT ISRAËL
6e heer Miedema toont mij een oor-
uit Israel, waaruit duidelijk
|jkt, dat zijn genegenheid voor de
lëliërs tijdens de laatste Wereld
llog zich omzette in hulp aan dit
■ar beproefde volk. De heer Mie-
Jia tilt er niet zwaar aan, hij wuift
In bewondering weg. Maar de oorkon-
praait er niet omheen:
„IRGOEN OLEI HOLLAND"
RTer herinnering aan uw ontmoeting
i uit Nederland alkomstige J
Inden, die mede door uw .Ties trol-
Inde opoffering de oorlogsjaren
ÏO-1945 hebben overleefd, en thans
giet Joodse land een nieuwe toekomst
►en gevonden.
[goen olei Holland. (Dat het Neder
9 goed moge gaan)
J Tel Aviv, oktober 1963.
[Dat is al weer bijna elf jaar geleden.
[Zo lang is het ook, dat mevrouw
Jdema afscheid van dit aardse leven
git moeten nemen. Ze had een heel
1 hart, en kort nadat ze in Israël
[geweest, overleed ze. een grote
|te achterlatend in het gezin van de
gdema's.
DE DUITSERS KONDEN HEM
NIET VANGEN
'e Duitsers konden mij nooit pak-
^Ik moest apparaten maken om de
te meten van vliegtuigen en de
pte van de onderzeeërs. Maar die ap-
Iten werketen nooit Tegen een
Tga had ik eens gezegd: ,,Het is
J maar voor de Weermacht." Om
I vrees aan te jagen verschenen
Jen bij mij twee Duitsers met de
pet op het geweer Ze zeiden dat
doteerde. Maar ik bletff erK kalm,
j*ei ,,Dan zijn jullie wel slecht
■ormeerd. Ik ben een eigenaardige
1 en dat zullen jullie toch moeten
toteren." En ik heb ze altijd voor
kunnen houden, die Duitsers
pc mensen, met wie ik in de oor-
l"cb samengewerkt leven al niet
De heer Miedema achter één
van zijn werkbanken.
Foto Janus Visser.
lust voor het oog Ik voel me altijd
"dlrekt ..thuis" in een atelier, vanwege
mijn jeugdherinneringen aan de ateliers
van de edelsmeden, schilders en beeld
houwers, de vrienden van mijn vader
PHILIPS
Vanaf 1926 werkte de heer Miedema
bij Philips. 25 jaar lang. Daar maakte
hij de ontwikkeling mee vandecinema-
appar3tuur. Door Philips werd hij uit
gezonden naar Hongarije en Roemenië
Vanwege die cinema-apparatuur is
ook zijn wantrouwen ontstaan tegenover
journalisten. Toen ik hem opbelde om
eens een praatje met hem te mogen
komen maken, was hij bijzonder gere
serveerd, en trok een dichte muur om
zich heen. In Parijs had hij een cine
rama gebouwd, een gebogen scherm,
waarop men het beeld driedi
mensionaal waarneemt. Een jour
nalist had hem hierover aangeklampt,
en bereidwillig had de (thans 69-jarige)
heer Miedema alles uitgelegd.
En toen heeft die journalist zo
lelijk over hem geschreven en zulke
kv...ie dingen over hem gepubliceerd,
hij sindsdien niets meer met het
y»--. smedium te maken wilde hebben.
Toen ik binnen kwam zei hij ..Gunst,
ik had me u héél anders voorgesteld
Dat viel mee dus.
POLYNORM
In 1948 kwamen de heer en mevrouw
Miedema met hun twee zoons in Leus
den wonen. Aanvankelijk ging hij wer
ken bij Polynorm, eenplaatverwerken-
de industrie, die onder andere binnen
deurkozijnen maakte. Voor deze firma
ging hij naar de Noord-pool om proe
ven te nemen op het gebied van huis
vesting op het ijs Hij werkte bij
Polynorm op de afdeling, die zich
bezighield met de ontwikkeling van
de bouw.
BRONSWERK
In 1960 ging hij bij ..Bronswerk"
werken, en konstmeerde er gereed-
schapswertuig-machines om plaatijzer
Baikalmeer met op de achter
grond de sneeuwbergen. Diepte
1940 meter. 20 Miljoen jaar oud.
om te buigen en te kuippen. ,,Ik heb
daar enorm prettig gewerkt. Brons-
werk" is een soort ..familiefabriek",
en ik heb me daar altijd zeer wel
gevoeld. Ze hebben erg veel voor mij
gedaan, en daar ben ik nog steeds dank
baar voor. Ze stuurden me een jaar
lang naar Genève, en daar heb ik met
veel plezier gewerkt
GENEVE EN DE KLOKKEN
Genève was voor de heer Miedema
zeer interessant vanwege de Zwitserse
uurwerken. Ik wil ook wel eens wat
weten over zijn interesse voor klokken,
en ik vraag hem dan ook hoe hij ertoe
gekomen is om zich voor klokken
te interesseren.
BOEKJE VAN NANNE OTTEMA
Hij geeft me het boekje van Naane
Ottema Jit 1888, en ik lees als titel:
Geschiedenis van de Uurmakerskunst
in Friesland". De volgende zinsnede
wijst hij mij dan:
,,In het einde van de 19e eeuw waren
er in Leeuwarden nog een paar uur
werkmakers (A C. Beelingen en P.
Miedema), die zich toen speciaal met
het repareren van Friese stoeltjes-en
staartstukklokken bezighielden. Speci
ale klokmakers voor deze ouderwetse
uurwerken zijn er nu niet meer Men
moet de hulp van den modernen hor-
loger inroepen."
GENEALOGIE DER MIEDEMA'S
En die heer P. Miedema was de groot
vader van de Leusdense heer Miedema.
Ik krijg dan ook meteen een genealo
gisch boekwerkje onder de neus, waarin
alle Miedema's, die de stamboom wil
den hebben uitgezocht, en die aan het
werk hadden meebetaald, worden ver
meld ,,Wat een enorme familie hebt
u!" kan ik niet nalaten te zeggen
JOURE
,,Als leermeester voor de klokken
heb ik in Joure gehad, de heer Nij-
hof, die uit Barneveld kwam, en die
in Joure samen met een andere klok
kenmaker werkte. Die meneer Nijhof
was dc grote witman. Allebei zijn
ze overleden. Ik heb nu nog kennis in
Joure aan de zoon van de familie Ke-
verling, die een metaalgieterij heb
ben".
VEEL IN HUIS IS ZELF
GEMAAKT
De uurwerken, die de heer Miedema
in zijn huis heeft hangen, zijn allemaal
door hemzelf gemaakt. De meeste van
zijn meubelen ook. Zij zijn allemaal
ontstaan in zijn zeer goed uitgeruste
hobby-werkplaats. Ook de schilder
en de beeldhouwkunst beheerst hij eni
germate, en ik bewonder enkele stukken
van zijn hand. ,,Ik ben zeer geïnte
resseerd in uurwerken", zegt hij. ,,In
Furtwangen ben ik een bekende figuur
Daar is de Hochschule für Uhrwerk-
macher. Daar ook heeft men de aller
laatste nucleaire klok ontwikkeld."
LAMBARENE
Verleden jaar wasikinLambarene.
Ik ging in Point Noi aan land, en nam
vandaar het vliegtuig naar Lambarene
De eerste dekenkist, in 1934
gemaakt door de heer Miedema.
Eigen ontwerp.
INCA-INDIANEN AZTEKEN
,,In de Verenigde Staten", zegt de
heer Miedema, willen ze momenteel
hun gezicht redden in verband met wat
er met de Indianen is gebeurd. Honoré
schreef het boek ,,De witte god"
Nu trekken er hier van die aardige,
nette Amerikaanse jongens langs de
huizen, en die proberen de schuld via
het Evangelie af te kopen Ik kon die
jongens niet de deur wijzen, en ik heb
met ze gepraat. Maar wat er in Zuid
Amerika is gebeurd door de Spanjaar
den, dat kun je dóórtrekken naar Mexi
co, waar de Azteken leefden, een zeer
oorlogszuchtig volk, en de Inca-india
nen die een hoge kuituur hadden, en
die niet oorlogszuchtig waren. De Span
jaarden hebben het zilver en goud uit
Zuid-Amerika weggesleept en vele vol
keren zijn door hen uitgeroeid In de
Andes zit enorm veel zilver, goud en
koper. De mensen uit de Verenigde
Staten groeven dat af, en werden er
rijk van. Maar de Peruviaan bleef even
arm Nu worden er geen Amerikanen
meer in Peru toegelaten.
In Chili en Bolivia zijn de koper
mijnen allen in handen van de Ameri
kanen In Chili hadden ze tot voor kort
een demokratische regeringsvorm on
der Allende, maar dat bewind is in
middels óók weer afgebroken."
We staren zuchtend voor ons uit
Waarom streeft de mens naar geld,
naar macht, waarom buit hij de ander
uit9 Als de mens dood gaat moet hij
alles achter laten en ieder is weer even
arm. Wat heeft al dat schrapen gehol
pen? Wat is een carrière? Probeer goed
te doen waar je kunt, probeer mensen
te helpen, probeer verdraagzaam te
zijn, probeer respekt voor je mede
mens op te brengen. Alleen dan raak
je aan de eeuwige waarden van het
leven.
NEPAL STAAT VOOR HET
VOLGEND JAAR OP HET
PROGRAMMA
,,Ik wil volgend jaar naar Nepal, aan
de voet van de Himalaya", kondigt
de heer Miedema aan. Ik schrik op
uit mijn gedachten, en beken ineens
dat ik naar hem was toegegaan, omdat
hij dit jaar in Siberië was geweest
Friese stoeltjesklok, vervaar
digd door de heer Miedema in
1937.
Het is verschrikkelijk wat ik daar heb
gezien De negers daar gingen niet al
leen dood aan de melaatsheid, maar
méér nog aan tering en geslachtsziek
ten, die door de blanken naar Afrika
zijn overgebracht. Het was luguber
en ïn-en in triest."
Lang echter blijven de geda -htenvan
de heer Miedema niet in Lambarene
hangen
PERU
Het volgende moment zijn we alweer
in Peru, waar de Indianen (ik spreek
hem namelijk over mijn kollektief blank
schuldgevoel ten ojfeichte van het uit
roeien der Indianen) op 5.500 meter
hoogte leven, beschermd doorde Peru
aanse regering
ftenheid
aan gereedschappen Een
Het sabeldier. De waarde van
één pelsje bedraagt 900 dollar.
LENINGRAD
In Leningrad kregen we als tolk een
zekere Nina, die Frans en Duits perfekt
sprak. Ze was moeder van een doch
ter van 20 en een zoon van 11. In
Irkoetsk hadden we Ludmila als tolk,
een zeer chique geklede dame. die zo
van de Champs Elysées kon zijnwegge-
lopen!
In Leningrad heb ik de Isaaks-Kathe
drale bezocht. Daarin bevond zich de
zogenaamde Foucaultsche slinger. Dat
is een slingerbol van circa 25 kilogram
aan een stalen kabel. Dit is om de as
wenteling van de aarde aan te tonen,
en eveneens om aan te tonen, dat de
sterrenwereld en de aarde ten opzichte
van elkaar draaien. (Dit is ook te zien
in het Pantheon in Parijs, en in het
Museum voor Onderwijs in Den Haag).
In het Ermitage-museum hangen meer
Rembrandts dan in het Rijksmuseum in
Amsterdam! Wat een kollektie hebben
ze daar!
MOSKOU
In Moskou heb ik natuurlijk het
Kremlin bezocht, en 's avonds een
balletvoorstelling in het Kremlinpa-
leis bijgewoond Er was ook een ten
toonstelling over de ruimtevaart.
NOWOSIBIRSK
Nowosibirsk is een stad, die onge
veer 70 jaar oud is. Nowosibirsk ligt
midden tussen de bossen en de meren
Het heeft 1 000.000 inwoners, en is
het centrum van de zware industrie
en de wetenschap. Ik heb er de biblio
theek bezocht
„WEES BEREID"
Wij waren ook in een jeugdkamp. Nu
moet u weten, dat ik vroeger zelf
bij de padvinderij ben geweest. In
ons vaandel stond ..Wees bereid"
In dat Russische jeugdkamp hadden ze
ook een vaandel en de tolk vertelde
mij dat er in hun vaandel stond ge
schreven: „Wees bereid" Ik heb toen
meegedaan met de vaandelceremonie
en ik heb op de hoorn de reveille ge
blazen. Dat ging nog goed terwijl ik
het toch al die jaren niet meer had ge
daan' Van die kinderen heb ik een
beertje gekregen en wat speldjes over
de ruimtevaart, de revolutie en zo
Met die kinderen had ik ondanks de
taalbarrière, een heel aardig kontakt
Kinderen voelen zo iets feilloos aan;
ik houd erg veel van kinderen, en ze
kwamen allemaal naar mij toe. Ik
gaf ze kauwgum, waarmee ze zo lek
ker lange draden konden trekken. Ze
mochten door mijn kijker kijken. Je
zou dus kunnen zeggen, dat er in Rus
land ook een padvinderij bestaat Mijn
hele leven, ook in de oorlog, ben ik
trouw aan dat padvindersdevies geble
ven: ..Wees bereid"
Dekenkist, vervaardigd voorde
gemeente Boslward, geplaatst in
het gemeentehuis onder het schil
derij van de Slag bij Kampen.
SIBERIE
„Hoe was het in Siberië hoorde
ik mezelf vragen
ZELFDE REIS ALS PRINSES
BEATRIX EN PRINS CLAUS
„Het was de zelfde Intouristreis,
die Prinses Beatrix en Prins Claus
vorig jaar omstreeks dezelfde tijd
hebben gemaakt Van 15 tot 29 juni
was ik in Leningrad. Moskou, Nowosi
birsk, Bratsk.
IRKOETSK
Vanuit Irkoetsk heb ik per boot het
Baikalmeer bezocht Het Baikalmeer is
het diepste meer ter wereld Het is
even groot als Nederland en België
tezamen. Het water is zo helder ais
ons leidingwater, en de smaak is als
het echoputwater
Zeer veel belangstelling had ik voor
het Mineralenmuseum en het Polytech
nische Instituut. Daar ligt de grootste
goudklomp, die ooit in Siberie is ge
vonden: 36,21 kilogram zwaar
Een specialiteit op culinair gebied
in Irkoetsk is de Palmeni, een soort
ravioli
BRATSK
Naar Bratsk vlogen we met een
klein vliegtuigje, waarin 30 personen
maximaal plaats hadden, de bemanning
inbegrepen Het straalmotorvliegtuigje
lag zo stil als een muis. Zonder schok
ken vlogen we over de Taiga Bratsk
is de jongste stad van Siberie. In 1955
zijn 50.000 werkers naar Bratsk ge
komen om de Angararivier te bedwin
gen Hier werd de grootste stuurdam
ter wereld gebouwd De elektrische
centrale levert een vermogen van
5 000 000 kilowatt De uitgaande hoog
spanningsnetten hebben een spanning
van 500 000 volt.
Negentien enorme waterturbines
worden door de Angara aangedreven,
met nog één reserve-turbine voor even
tuele storingen Het was een gigantisch
werk.
Ik kan niet helpen, dat ik bij al die
overweldigende cijfers aan Amerika
moet denken, waar óók alles met as
tronomische cijfers en getallen wordt
aangeduid En ik denk eraan, dat de
heer Miedema mij in de loop van het
gesprek had gezegd tegeneen Amerika,
dat hij voor geen 100 miljoen dollar
in Detroit zou willen wonen.
Het sabeldier en de Siberische tij
ger staan op de lijst van de bescher
mende diersoorten in Siberië.
En via die dieren, die in deze tijd
beschermd moeten worden, komen we
dan weer op de tijd, die zo fascinerend
is voor de heer Miedema. Hij kent de
geschiedenis der Tijdkunde, en on
langs nog heeft hij daar over verteld
aan de leerlingen van de zesde klas
van de christelijke basisschool „Loys-
den" te Leusden-Zuid
Hij begon bij de Cheopspyramide voor
tijdmeting, 3000 jaar voor Christus, en
vertelde hoe Galilei de slinger uit
vond Galilei was in een kathedraal,
waarvan de deuren openstonden Er
kwam een windvlaag, die de kaarsen
krom deed schommelen. Galilei vroeg
zijn zoon een tijdmeetapparaat met
een slinger te maken, maar de zoon
was te lui, en er kwam niets van te
recht
In 1656 vond Christiaan Huygens het
slinger-uurwerk uit met Folio-schake-
ling In 1674 bouwde Huygens het eer
ste uurwerk met balansrad en spiraal-
veer.
In 1676 vond Dr Robert Hoek het
ankerrad uit.
In 1761 kreeg John Harrison de
prijs van de Engelse regering voor
zijn synchroonmeter, die in 161 dagen
een afwijking had van 5 sekonden
In 1948 ontstond de eerste atoomklok
van Harold Lijons. In 1962 kwam de
verbeterde atoomklok tot stand.
Van 3000 jaar voor Christus tot 1948
na Christus heeft men voor de Tijd
rekening gebruik gemaakt van de
Noordpoolster. Dus van de sterrentijd.
De Poolster immers is een vast punt
in het heelal, waar ons zonnestelsel
omheen draait.
Het allerbelangrijkste element is
het element Cesium, waarvan het atoom
een vaste tnllingswaarde heeft van
9 miljard 192 miljoen 631 duizend 770'
trillingen per sekonde. Dit element is
gekoppeld aan een kwarts - uurwerk
De grootste afwijking is l/1000ste se
konde in 10 000 jaar. zodat men van
absolute tijd kan spreken
Deze tijd is nodig voor de ruimte
vaart en voor radiotelescopische me
tingen van verafgelegen sterren met
een afstand van 8 miljard lichtjaren
Prof. Einstein is de grondlegger van
dit geheel. Op zijn graf staat- E MC2.
Dit betekent, dat de energie gelijk is
aan de massa maal de lichtsnelheid in
het kwadraat
Ook Peter van Bekkum en Pieter
Miedema (een kleinzoon) van de tweede
klas van het Eemland college hebben
van deze gegevens gebruik gemaakt,
en kregen als verrassend resultaat
van hun geschiedeniswerkstuk een 8
Mejuffrouw Alie Kuijlman uit Drie
bergen. kursiste aan de Akademie van
Beeldende Vorming, heeft ook van de
heer Miedema gegevens over de tijd
rekening meegekregen om een spreek
beurt hierover te houden voor haar
B acte.
Als wij afscheid van elkaar nemen
valt mijn oog op een fraai gesmeden
miniatuur-boerenwagen, een oud-mo
del, waarin twee planten staan „Dat
heeft een bevriende relatie van me
uit Leusden-zuid, de heer G Heij.voor
me gemaakt", zegt de heer Miede
ma „Ik ben er erg blij mee, want ik
vind het een mooi stuk werk"
„Mag ik u tenslotte nog iets vragen,
meneer Miedema? Toen ik binnen
kwam, zei u: „Gunst, u ziet er heel
anders uit dan ik me u had voorge
steld. Is dat nu méé- of tegengeval
len?"
De heer Miedema zegt ten afscheid:
„Dat is 200% meegevallen!"
Anco Mali
Wilhelm Teil-uurwerk, ver
vaardigd io 1938 door de heer
Miedema.
