Het begon
in 1875
V f -I
i
Vj
SS^—
0 -
j -•L2JIÊi!t 4?Opl\
W# 1 ft
Jjmi
Ingezonden:
Uitslag Paas-
kleurwedstrijd
Officiële opening
Johanneshoeve
DONDERDAG 17 APRIL 1975
LEUSDERKRANT
-
*g8Sj$*-
-
v. -
Grootmoeder Johanna van Asch, de eerste bakkersbrouw.
aaaj*.
-."vr'v-v -. jfr -- rt
«I
De oorspronkelijke boerderij en bakkerij/winkel ,,De Zwartesteeg"
de Zwarteweg.
De winkel-bakkerij van Tiem van de Hengel voordat de snackbar van de
heer van Maanen er bij werd gebouwd.
Bakkerij Tiem van de Hengel
viert deze maand eeuwfeest
LEUSDEN/CENTRUM - Vrijdag 26
april a.s. viert brood- en banketbakke
rij Tiem van de Hengel zijn eeuwfeest.
Daarnaast vieren de heer en mevrouw
T. van de Hengel-de Jonge hun veertig
jarige huwelijksfeest en het feit dat de
heer Tiem v. d. Hengel veertig jaar
geleden zijn vader in de zaak op
volgde.
De geschiedenis van bakkerij begint
bij grootvader Toon. In 1840 werd Toon
v. d. Hengel in het oude Hamersveld
geboren. In tegenstelling tot zijn twee
broers die boer waren, wilde Toon
bakker worden, liefst roggebroodbak
ker. Omdat het eind vorige eeuw niet
ongewoon was twee beroepen uit te
oefenen, werd Toon zowel boer als
bakker, 's Morgens bakte hij brood
en s middags ging hij het veld op.
Op een gegeven moment kreeg Toon
echter het idee om banketbakker te
worden. Daarom ging hij bij een banket
bakker in Utrecht in de kost Bij het
banketbakkersvak kwam meer kijken
dan Toon had verwacht Al gauw had
hij in de gaten dat hij niet voor ban
ketbakker in de wieg was gelegd en hij
keerde terug naar Hamersveld. Hijging
weer roggebrood bakken, want- ..datwas
beter wark'
Rond 1875 werd veel aan loon-
bakken gedaan D.w.z. dat de boeren
het roggemeel naar de bakker brach
ten en daar een aantal roggebrodei.
van 10 pond voor terug kregen. Om een
voorbeeld te geven voor iedere mud
meel kreeg men 18 roggebroden van 10
pond en f3,50 toe.
Voor zijn huwelijk met Johanna van
Asch ging Toon v d. Hengel met de
hengselmand op de schouder brood be
zorgen. In dit geval roggebroden van 6
en 12 pond per stuk! Na zijn huwelijk
werd zijn taak wat verlicht doordat hij
nu zijn brood op een driewieler kon
rondbrengen. Hoewel hij af en toe toch
maar een pruimpje nam om de moed
erin te houden, want het bleef zwaar
werk Niet voor mets had Toon een
gebogen gestalte!
Johanna en Toon v. d. Hengel kregen
twee zonen en zes dochters Zij ble
ken allemaal kerngezond te zijn, want
toen de jongste zeventig werd warende
overige zeven nog in leven.
Toen zijn zoon Evert - ook bakker -
in het huwelijk trad met Gertrudis
Ook het deeg werd op deze wijze klaargemaakt.
Vader en moeder Evert v. d Hengel temidden van familie.
Schoonderbeek, ging Toon v. d. Hengel
naar boerderij ,,De Beek" in As-
schat. die onlangs is afgebroken Evert
en Gertrudis van de Hengel gingen in
1905 op boerderij en bakkerij aan de
Zwarteweg - toen nog Zwarte Steeg ge
naamd - wonen. Uit het huwelijk wer
den zes jongens en vier meiSjes gebo
ren. Drie jongens werden boer, de an
dere drie bakker Nu werd niet alleen
roggebrood gebakken, maar ook be
schuit en een kleine hoeveelheid wit
brood. Dit laatste werd alleen op
zaterdag en zondag verkocht, want
witbrood kostte toentertijd een dub
beltje, wat ontzettend duur was voor die
tijd. Een korte tijd duurde bezorgde
Evert zijn brood metdehondekar. Toch
duurde het niet lang of hij had een brik
- een open rijtuig -. Ook zijn vrouw
kon nu af en toe mee om brood te
brengen Toen de kinderen groter wa
ren namen zij dit werk van vader over.
Evert bakte zijn brood in een ouder
wetse oven die met takkebossen werd
gestookt 's Morgens werd tarwe en
witbrood en nu en dan beschuit ge
bakken, terwijl 's middags voor het eten
al het roggebrood in de oven ging.
De oven werd dan met roggedeeg dicht
gesmeerd totdat de volgende morgen
het roggebrood gaar was.
TEGENWOORDIGE
BEWONERS
Evert's zoon Tiem, de huidige bak
ker, wilde zich verder in het bak
kersvak bekwamen en toog naar
Amersfoort om daar meer kennis op
te doen. Daarnaast bleef hij nog een
aantal kursussen volgen, zodat fjj
kunnen genieten van zijn bakkw
Op twintigjarige leeltijd leent.;
een meisje uit Zeeland kennen
een jaar later trouwde hij met tu
omdat er in het dorp een bakj^
met café te koop was, die zijn vy
kocht om er zelf te gaan wonen
Tiem vestigde zich samen metj
vrouw als meester-bakker in het
huis. Maar aangezien in hetzelfde fa
geen bakkerswinkel meer mocht
werd in het huis wat ernaast ston-j
winkel en bakkerij gebouwd AllestL
verder op dezelfde voet voort, alhoet
er meer koekjes gebakken were;
Tot 1950 werd er gebakken in
ouderwetse kanaaloven die ook a
takkebossen gestookt werd Onda^
dat je met dit soort ovens het lekb,
ste brood kreeg, ging Tiem toch0;;
op de moderne elektrische oven.
het bakkersvak geen licht beroep
blijkt uit het feit dat Tiem een
in slaap gevallen was, waardoor
deeg de tijd kreeg uit de machtige e
chine te rijzen, zodat de hele baki*»
onder het deeg kwam te zitten. Ondij
het zware werk was er nog tijd v
grappen. Zo werd er al een varktj
staart, een fles cognac of wat p«
aardappels meegebakken in het broc
Tot omstreeks 1960 werd het bra
nog bezorgd Geen eenvoudige 1
's winters glibberige paadjes way
de mogelijkheid om in de sloot ten-
te komen niet moest worden uitgesci
keld, 's zomers stonden dezelfden-
bol van het zand, wat ook geen prj
was.
Na 1960 ging Tiem zich meerb
leggen op de banketbakkerij. Geen;
idee, als men kijkt naar al deheerq
dingen die men in de winkel kan
Tiem's vrouw is altijd werkzaae
de winkel. Ze houdt wel van eenort
zichtelijk bedrijf, dat kan iedere 15
bemerken. De kleine knusse wui
zou zij niet graag willen missen.du
voor is mevrouw Van de Hengel
aktief. Zij staat al 48 jaar langacb
de toonbank en ze hoopt het
vol te kunnen houden.
Voor haar man staan de zakes
moeilijker voor. Sinds een aantal)
ren is hij niet meer zo goed ter te
zodat hij bijna alle werk over c:
laten aan zijn medewerkers. Voorais
jaren trouwe hulp zijn de heer
mevrouw Van de Hengel hun medeii
kers dan ook zeer dankbaar en zijbsp
dit ook lang ten opzichte van hei
kunnen blijven, zodat brood- enbaüi
bakkerij Tiem v. d. Hengel de Lea
dense bevolking nog lang van „w
bakkersbrood" en overheerlijk g
kan blijven voorzien.
la
k gei
Het bakkerswapen.
Abortus (2)
(buiten de
verantwoordelijkheid
van de redaktie)
Afgelopen week heeft het Nederlands
Comité ,,Redt het Ongeboren Kind"
uit Leusden-Centrum huis aan huis een
krant verspreid, waarin het sumpathie
en medewerking tracht te verkrijgen
voor het streven legalisering van abor
tus provocatus te verhinderen.
Op deze plaats geen discussie over de
wenselijkheid van legalisering, ook niet
veel over de vraag waarom juist uit
de confessionele kant de wind waait
Zelfs niet over het omstreden punt of
een beruchte eicel met haar unieke
werkprogramma al wel als persoon
mag worden opgevat. Zo nee. in welk
prenataal (misschien zelfs postnataal)
stadium vindt personalisatie plaats? Zo
nee, waarom werd voorheen een mis
kraam nooit met het gebruikelijk ri
tueel ter aarde besteld?
Wel een paar kanttekeningen Er staan
in dit progandageschrift naast veel
behartigenswaardjes ook een paar pas
sages die het ontsieren.
1. De Rotterdamse huisarts K. F.
Gunning, voorzitter van het Neder
landse Artsenverbond (een nevenorga
nisatie van de KNMG) noemt de zout-
vergiftigingsmethode een methode
waardoor een embryo een afschuwelijk
pijnlijke dood sterft. De huid wordt
a h w losgebrand De rauwe huid
schuurt tegen de baarmoederwand. De
pijn zou gevoeld worden door de huid,
die immers van de tiende week af
pijn zou voelen
Welnu de huid voelt geen pijn; zij
ontwikkelt wel pijnzintuigen ter waar
neming van pijnpnkkels. Het voelen,
de pijnbewustwording, is een zaak van
de hersenschors In de tiende week
zijn de gevoelscentra nog in aanbouw.
Men zou exact moeten weten, wanneer
huidzintuigen en centrale delen een ge
sloten systeem worden. In de tweede
plaats heeft een embryo geen schu
rende contacten met de baarmoeder
wand, het zweeft in een vliezige kamer
en schommelt in het vruchtwater. Deze
overwegingen impliceren intussen geen
aanmoediging van deze abortustechniek.
Dokter Gunning wil zijn lezers laten
rillen
2. Dezelfde arts raakt het spoor
bijster als hij mogelijke gevolgen van
abortus-legalisatie op een lijn stelt
met concentratiekamppraktijken onder
Hitier. Dat hij zich de onsmakelijkheid
veroorlooft zichzelf en zijn collega's
te indentificeren met kampartsen is
zijn zaak De ontstellende gebeurte
nissen tussen '33 en '45 zijn te her
leiden tot ideologie en rassenwaan
Slechts begrepen en verminkte erfelijk
heidsleer. nationale hysterie en rancu
nes tegenover het vrije denken, ver
heerlijking van de gewelddaad en de
onderdrukking van de zgn. tweede
rangsmens werden moedwillig in dienst
gesteld van ficties van superioriteit
en een op zijn kop gezet Duits mes
sianisme, of hoe dat verder heten mag.
De huisarts van nu, de nood van zo
veel meisjes en vrouwen kennende, staat
niet in dienst van een Propagandami-
nistenum Voor hem komt de Duitse
deur niet open te staan, zoals de
heer Gunning zo precies weet te ver
tellen.
3. Hij vreest voorts dat wegvallen
van wettelijke bescherming voor het
ongeboren kind de weg effent voor het
medisch doden van andere, sociaal
ongewenste categorieën. Als je boven de
75 bent, is het welletjes geweest".
Dit is ronduit een onbehoorlijke toe
speling Hij kan toch weten dat hier
te lande de euthanasie op dezelfde
delicate wijze ter sprake wordt ge
bracht en dat ook hier legalisatie aan
veel lijden een eind zou kunnen maken.
In de discussies hierover stond de
barmhartigheid steeds centraal. Alleen
een demagoog gooit sociaal-psycholo
gisch totaal verschillende situaties als
abortus en euthanasie op één hoop
4. Een uitermatig knullig, maar daar
om niet minder misleidend artikeltje
wil het wereldomvattend vraagstuk van
de overbevolking afdoen met een atlas
en wat daverende getallen uit
een encyclopedie. De bedoeling is dui
delijk aborteren met als oogmerk de
wereldbevolking wat in te perken is
so wie so al nonsens, want er is geen
overbevolking Blijkbaar ook niet mo
gelijk. De schrijver stopt Friesland
vol met vier miljard fauteuils en vlijt
daar de hele wereldbevolking in. Dat
blijkt te kunnen. Alle serieuze weten
schappers die op werkelijke gronden
verontrust zijn over de bevolkings
explosie, wordt de mond gesnoerd met
de vermelding hoeveel grond en water
gemiddeld elk mens ter beschikking
staan. Voor iedereen de weelde van
ongeveer 100 kg. zilver! De verontrus
ting der ecologen en andere deskundi
gen komt juist voort uit het inzicht
dat de mens geen beschikking kan heb
ben over al die ruimte en stof. Voor
de schrijver is alles erg duidelijk,
de organiserende onbaatzuchtige naas
tenliefde zou elk mens het hem toeko
mende deel waarborgen van wat God
ten bate van ieder mens geschapen
heeft. Het aanvechtbare uitgangspunt
dat ,,de natuur" er is voor de mens,
geelt aan het spuien van kul en on
zin altijd ruime kansen Per slot vindt
de verontrusting van de ecologen zijn
basis niet in het aantal mensen van
nu, maar m de groei van het aantal.
Maar met dommen valt niet te rede
neren. De redactie vanRedt" had wij
zer moeten zijn, maar ik vrees dat
ondeskundigheid ook haar deel is.
5. Het verwijt dat tegenstanders
van abortus zich wel over het ongebo
rene druk maken, maar nooit een mas
saal protest laten horen tegen ontluis
tering van wat wel geboren is, doet
het comité af met de verwijzing naar
het Friesche Dagblad De redactie hier
van ontmaskerde indertijd dit verwijt
als een soort alleidingstactiek. Dat mag
waar of niet waar zijn, in elk geval
is het vast geen toeval dat er onder
orthodox christelijke of rooms-katho-
lieke signatuur wel een krant verschijnt
ter redding van ongeboren kinderen,
maar nooit een pamflet verscheen over
de beschamende verschrikkingen waar
toe militaire technologie en dictatuur
in staat zijn gebleken. Op de priori
teitenlijst van hen die dienen uit te
gaan van voormelde organiserende on
baatzuchtige naastenliefde, staat dit
walgelijk fenomeen ver weg onder de
eeuwenoude, politiek besmette taboes.
Om een concreet geval te noemen,
men zou het de heren van het Leus-
dense comité van aanbeveling opde man
af kunnen vragen, of zij zelfs de be
hoefte gevoelen een massaal christe
lijk protest tegen a.b.c -wapens en ver
der fraais meer, op korte termijn te
organiseren
Deze kanttekeningen zouden niet ge
schreven zijn, als de Leusder Krant
niet al eerder aandacht aan de abor
tuszaak geschonken had. Het feit dat
het Comité in Leusden zetelt speelt
natuurlijk ook mee Het heelt, zoals
uit het vorenstaande moge blijken,
zijn geloofwaardigheid met onjuisthe
den, insinuaties en amateuristisch ge
keuvel niet bevorderd
A. Kwinkelenberg,
Prinses Margrietlaan 3,
Leusden - Zuid.
LEUSDEN - De uitslag van de paas-
kleurwedstrijd van de winkeliersver
eniging ,,De Rozendaal" is als volet
De hoofdprijs, een fiets, werd gewon
nen door Sandra Veen, Zonnedauw!*:!
31 te Leusden-centrum Er waren dn:
tweede prijzen, bestaande uit fototoe
stellen en de volgende kinderen wonn«
ze: Leonie Pet, Porfier 16 uit Leg
den-centrum; Nils Zelle, Ardennen b
uit Leusden-centrum en Rudi Kleter
Heiligenbergerweg 152 uit Amerstoori
De derde prijzen werden gewonnej
door: Syrië v.d Schuit, Wederik 3.
L.C.; Remco Louwen, Bretagne8, L.C
Winfned Galicie 2, L.C Robu
Sanderse, Dashorst 18, L.C Jacque
line Harlaar, Lijsterbeslaan 10, L C
Manna Zijderveld, Walstro 73, LX
Heieen Bot, Rozenhaag 16, L.C WjT
nand Harskamp, Hohorstlaan 13, LX,
Hennie Kampert, Postweg 70,DeGli®
De eerste prijs wordt uitgereikt.
LEUSDEN - Zaterdagavond 20i
om half negen wordt de Johannesa
aan de Hamersveldseweg offici^
opend door wethouder G van Wo^
berg De Johanneshoeve is kortg«*
gerestaureerd. De hoeve is ei?*3
van het r k. kerkbestuur.
