Het onderwijs in Leusden
,Elk kind is een persoonlijkheid
Jvaar je rekening mee moet houden"
„Wij werken zowel groeps
gericht als individueel"
Tijd van klassikaal
onderwijs is achterhaald
E HEER M. BOTER, HOOFD BASISSCHOOL „HAMERSVELD"
„Het boeiende van ons onderwijs is,
dat je als team een doel hebt om het
starre klassikale te doorbreken"
ItNSDAG 7 MEI 1975
LEUSDER KRANT
gesprekken met
hoofden der scholen
kind is een persoonlijkheid, waarmee
je rekening moet houden. Vandaar ook
dat je het streng klassikale systeem
wilt doorbreken Dan kun je óf naar
het individuele onderwijs toe werken
zoals Montessori dat doet, óf naar
het groepsgerichte onderwijs in de
sfeer van Kees Boeke.
GROEPSGERICHT
ONDERWIJS IN DE SFEER
VAN KEES BOEKE
Individueel onderwijs zou ik niet
willen, want dat vind ik sterk eenzij
dig Bij individueel onderwijs biedt
je aan een bepaald individu een leer
programma aan, en als het kind daar
rijp voor is, geef je hem werk in die
richting. Men wacht af. of het kind
er aan toe is Is het ene leerprogram
ma af, dan zal het kind wel rijp zijn
voor het volgende leerprogramma: een
pedagogiek ,.vom Kinde aus" dus Ik
vind echter, dat je het kind goed moet
begeleiden, moet stimuleren, en dat
je een lijn inet het kind moet uitstip
pelen Bovendien vraag ik me af, of
elk kind zich wel happy zal voelen,
wanneer het altijd alleen moet werken.
GROEPSGERICHT
ONDERWIJS?
Het klassikale systeem is sterk ge
accentueerd intellektueel. Bij het
groepsgerichte onderwijs krijgt de
sociale ontwikkeling van het kind de
grote kans. Dat is aan de ene kant
goed, maar aan de andere kant kan het
ten koste gaan van het individu. Het
kind moet zich uit de groep kunnen
terugtrekken
Noch het uitsluitend individuele noch
het uitsluitend groepsgerichte onder
wijs is het voor mij.
DOORBREKING VAN HET
KLASSIKALE SYSTEEM
Wij proberen het klassikale systeem
te doorbreken. We geven weliswaar
nog klassikaal onderwijs, al is dat
alleen maar dat je een verhaal ver
telt. een les bespreekt, een gesprek
aangaat met de hele klas Je bent met
de hele klas bezig Je probeert het
klassikale systeem echter te door
breken door bijvoorbeeld ook rekening
te houden met aanleg en tempo van het
kind Als het kind een bepaald werk
stuk niet op tijd af kan krijgen dan zul
je rekening moeten houden met zijn
tempo Dan moet je flexibiliteit op
kunnen brengen om daarin méé te doen.
OVER ZITTEN BLIJVEN
Als een kind moet blijven zitten,
dan zul je er zeker van moeten zijn,
dat het het tweede jaar over de gehele
linie beter zal zijn. Anders heeft zit
ten blijven geen zin Als het zo is.
dat het kind het heel aardig doet,
maar niet goed is in taal of rekenen,
dan vind ik niet dat het kind moet
blijven zitten alleen op die taal of
dat rekenen Dat is een stuk indivi
dualiteit, die je opbouwt: dat kind
krijgt dan aan aangepast leerprogram
ma voor die taal of dat rekenen.
Voor één onderdeel kun je zo'n kind
niet laten zitten. Je moet dan stel
len ga maar door naar de volgende
klas, zij zorgen vel dat je een apart
programma krijgt voor die taal of dat
rekenen Een en ander in goede sa
menwerking met de ouders.
Vroeger werd daar in de scholen on
voldoende aandacht aan besteed. De
basis, die in het gezin wordt gelegd,
moet dóórwerken in het kleuter-, het
basis- en het voortgezet onderwijs
Het is een stuk samenwerking, een stuk
diskussie
RESULTATEN
SAMENWERKING
FENOMENAAL
De resultaten van de samenwerking
zijn fenomenaal. Als je een werkstuk
van een individueel kind naast het werk-
VERSCHILLENDE TAKEN
WORDEN INDIVIDUEEL
VERRICHT
Verschillende bken in de klas wor
den ook individueel verricht, zoals
bijvoorbeeld met wereldoriëntatie De
gehele klas krijgt de kernvragen te
maken, en verde kunnen de kinderen
persoonlijk die vagen nemen, waar
voor ze zich int resseren Dit prin
cipe loopt eigenljk door alle vakken
heen
Maar ook werlèn wij groepsgericht
met de kinderen,
tuigd ben. dat er
een heel positievqdidaktische werking
uitgaat Het accei
sociaal zijn He
opdrachten uitvo
willen méédoen
je niet in slaap va
iets anders bezig
bijzonder graag
sterk gemotiveer
ding vindt zijn
mdat ik ervan over-
van het groepswerk
t ligt daarbij op het
een stuk fair
play als jij prait. moet ik es mijn
mond houden Ei ontstaat een werk
groepje onder lei :ing van één van de
kinderen, en daar ïee gaan ze bepaalde
ren. Alle kinderen
lij zo'n groepje kun
a len, je kunt niet met
ijn De kinderen doen
néé daarin zijn ze
De sociale opvoe-
basis in het gezin.
eet je niet van verschillende walletjes,
maar bewandel je de gulden midden
weg.
OVER L.O M.-SCHOLEN
Dat er L O M -scholen (scholen voor
kinderen met leer-en opvoedingsmoei
lijkheden) bestaan is mogelijk bij de
gratie van de basisscholen, die zich
volkomen bij elk individueel kind zou
den moeten kunnen aanpassen Met
zesklassige basisschool. Geenszins een
school gaande in de richting van zo'n
klas of twaalf
Ik vraag me oprecht af. of die grote
tot zéér grote scholen welde mogelijk
heid hebben van kontakt tussen leraar
en leerling Die kinderen gaan zich
al gauw tegen de middelbare school
afzetten ze balen een leuke relatie
met enige docent is meestal niet aan
wezig
De kinderen komen van het basis
onderwijs met een éénhoofdig onder
richt en een klein aantal leerlingen.
De onderwijzer of de onderwijzeres ziet
het kind als een totaal van mogelijk
heden Op die manier kan een goede
relatie ontstaan tussen onderwijzer en
kind. De leraar kent de leerling al
leen via zijn cijferboekje Een gym
nastiekleraar bijvoorbeeld kent heus
alle 180 leerlingen niet. Hij kent alleen
die leerlingen, die opvallen, of die
straf hebben gehad Van een persoon
lijke band is op een school voor voort
gezet onderwijs nauwelijks sprake. En
dan wordt er nog wel een behoorlijke
dosis aanpassingsvermogen gevraagd!
BETERE SOCIAAL-
PSYCHOLOGISCHE
BEGELEIDING
NOODZAKELIJK
Wat kun je daar aan doen? In de
eerste plaats zal het aantal leraren
in de brugklas drastisch beperkt moe
ten worden, zodat er een betere soci-
stuk legt van een kind, dat in een groep
werkt, is het resultaat fantastisch. Er
worden gezamenlijk projektboeken ge
maakt. Ze ,mogen gezamenlijk repeti
ties voorbereiden ze leren van elkaar
De groepen zijn heterogeen samenge
steld De kinderen moeten leren het re
sultaat van de gehele groep te zien
ieder heeft zijn aandeel in het geheel
eehad Vorig jaar heb ik dia's gemaakt,
un ik heb hier met de ouders op de
kontaktavond over gesproken. Dit ge
beurt met wereldoriëntatie, met lezen,
maar met rekenen en cijferen kan het
ook Redaktievraagstukjes kun je ook
in groepjes laten oplossen Eigentijdse
onderwerpen worden op die manier be
sproken. Daar zijn we behoorliik ver
pijn in het hart laat ik een kind met
partiele defekten van de tweede klas
van deze school naar een L O M -school
gaan Pas als dc remedial teacher
ook niets meer Kan doen. En na de
mee gevorderd. Het begint in de eerste
klas, en wordt in alle klassen doorge
zet. Op die manier kun je de kinderen
behoorlijk voorbereiden op de middel
bare school
„SPELEND LEREN"
Het boeiende van ons onderwijs is,
dat je als team een doel hebt om het
starre klassikale te doorbreken, maar
ook om het individu in een groep te
laten werken. Binnen de teambespre
kingen kom je tot de leukste dingen
Alles wordt geëvalueerd. Het heeft geen
zin, als de 6e klas het doet, en de 5e
niet Het ..spelend leren" wordt dóór-
gezet in het hele onderwijs Ieder team
lid moet daar achter staan, anders is
de aansluiting weg
Langs de weg van geleidelijkheid
moet je dit alles invoeren. Van buiten
af word je van alles opgedrongen
Als je niet sterk in je schoenen staat,
ben je geneigd om van alles in te voeren
Als het principieel verschilt moet je
er eerst met je team over spreken
Van alles wat je wordt aangeboden
probeer je het beste uit te kiezen,
en dat probeer je te combineren Dan
tweede klas wordt het moeilijker deze
kinderen op deL O M -school geplaatst
te krijgen. Als het echter enigszins
mogelijk is, willen we deze kinderen
binnen ons eigen systeem houden
AANSLUITING VAN
BASIS- MET VOORTGEZET
ONDERWIJS
GROTE SCHOLEN
En dan nu de aansluiting van de ba
sisschool met het voortgezet onderwijs
In de eerste plaats hebben we te
maken met grote, zéér grote scholen
Als een kind overgeplaatst wordt van
een relatief kleine basisschool naar
een zéér grote voortgezette school,
vraagt dat een immense aanpassing.
De voorstanders van die zéér grote
scholen vinden we wel uitsluitend bij
het Ministerie van Onderwijs- ze wer
ken efficiënter, ze zijn goedkoper te
exploiteren, de doorstromingsmoge
lijkheden zijn groter, de outillagekan-
sen gunstiger, de overgang later naar
de maatschappij is makkelijker ook de
maatschappij heeft grotere verbanden
Helaas is er destijds weinig tegenspel
gegeven, toen men over die grote
scholen begon te praten De voorstan
ders van grote scholen vergaten, dat
het kontakt leraar-kind en de per
soonlijke ontmoeting het wezenlijk deel
van een opvoedingsrelatie is. Die op
voeding kan alleen effektief zijn, wan
neer er sprake is van persoonlijke be
langstelling, van sympathie en van een
band tussen leraar en leerling Het is
de basis van de kennis-overdracht
Ik snap tot op heden niet, waarom er
van de zijde van de pedagogen geen
tegenkanting tegen die grote scholen
is gekomen.
Ideaal voor een basisschool acht ik
een tweeklassige kleuterschool en een
aal-psychologische begeleiding ont
staat
Een tweede oplossing is, dat de scho
len opgaan in kleinere strukturen Dat
vindt men al héél beperkt Een duide
lijke deling, een duidelijk team.
De klasse-mentor zou de studie-
uren moeten geven In de laagste klas
sen zou je een aantal leraren moeten
hebben, die de verschillende vakken
zouden kunnen geven Het M.A.V O is
hier sterk in het voordeel.
BIJ LEERSTOF EN
DIDAKT1EK GROTE
MOEILIJKHEDEN
Ook bij de leerstof en de didaktiek
liggen grote moeilijkheden Het we
tenschappelijk en het hoger beroeps
onderwijs stelt hoge eisen aan de
aankomende student Daardoor wordt
het voortgezet onderwijs als het ware
als het gaat om de doorstroming,
zelf gedwongen om zichzelf regels
te stellen Ze moeten het niveau be-
waken ten opzichte van de basisscho
len Bovendien kun je niet zomaar
van het ene type naar het andere van
het voortgezet onderwijs.
Van het principe „brugklas" is in
wezen geen spaan terecht gekomen.
Volgens de Mammoetwet zou er één
brugklas moeten zijn, maar sedert 1
deze wet in werking is getreden, zijn
er alzo twee- de brugklas voor het 1
A VO en de brugklas voor het lager 1
beroepsonderwijs En wat de A.V.O -
brugklas betreft tot Kerstmis gaat I
het gelijk op Maar na Kerstmis gaat
het VWO. sneller, het HAVO iets
minder snel. het M A V O het lang
zaamst Binnen een brugklas kunnen
de kinderen niet zo gemakkelijk door
stromen. Men noemt de klas nog brug
klas. maar de praktijk leert dat er
geen sprake is van een echte brugklas
Deze zit yast op de niveaubewaking
Men gaat snel met zekerheden aan het
werk binnen 4, 5 of 6 jaar moet het
programma immers klaar zijn.
Op 12-jarige leeftijd worden de kin
deren gesplitst in zogenaamde begaafd-
heidsgroepen. Ons schoolstelsel zit,
gevangen in de neiging om te ziften
en te zeven met behulp van toetsen,
cijfers, quotiënten, scores en advie
zen, om negatief te selecteren. De
beste leerling komt op het V W.O
de slechtste op de L B O. Het advies,
van de hoofdonderwijzer gaat ook al
in die richting Het is erbarmelijk.
Op de manier, waarop dit allemaal,
gaat, heb ik kritiek. Als de kinderen
toevallig 12 jaar zijn, en midden in,
hun ontwikkeling verkeren, moet je een!
beslissing nemen Je kleunt soms mis.!
Van die adviezen blijft niet veel over
eind Het is met een aan zekerheid,
grenzende waarschijnlijkheid, dat je
een advies geeft, hetgeen een ontzet-,
tende verantwoordelijkheid is.
vervolg op pagina 12
tEUSDEN - Als ik de heer M. Bo-
het hoofd van de Christelijke
Lsschool „Hamersveld" aan de
Ijslerbeslaan 54 te Leusden-centrum
I om een afspraak te maken, zet
J bij de wijze van interviewen di
ll rijn vraagtekens. Als wij in de
lerwijzerskamer van zijn school met
iar praten wil hij graag eerst de
itivatie van zijn vraagtekens kwijt.
VERSCHILLEN DE
SCHOOLLEIDERS
INDERDAAD WEL ZO
VAN MENING?
km ik vraag mij af", zegt hij, „of
wel zinvol is om alle schoollei-
s te interviewen. Ik vraag mij af
ze inderdaad wel zo van mening
schillen. Als u er één per „zuil"
nemen, zou zo'n hoofd van een
isschool kunnen motiveren waarom
gekozen heeft voor het openbaar.
Protestants Christelijk of het
oms Katholieke onderwijs.
)ok zou ik me kunnen voorstellen,
u een jongere en een oudere school-
Ier interviewde. Dan zou u wat
igressievere ideeën van de jeugdi-
hoofdonderwijzer en wat conserva-
yere ideeën van de man van mid-
bare leeftijd, die wat meer be-
d is en bij wie de scherpe kantjes
af zijn, op papier krijgen,
lij interviews met elk hoofd apart
kt maar al te duidelijk, dat de me-
jen op zich niet zoveel van elkaar
rschillen
ZINVOL ZOU EEN
GESPREK ZIJN MET
ALLE
TEAMMEDEWERKERS
kil het gesprek zin hebben, dan zou
kesprekken moeten hebben met alle
fewerkers van een team. Deze me-
tarkers zullen verschillende menin-
hebben Eventueel zoji u ook met
van de oudercommissie kunnen
Ik vind het een hele verant-
lordelijkheid om als hoofd van een
K)1 in mijn eentje de meningen van
hele team te vertolken.
vragen en antwoorden in vorige
ïerviews zijn identiek. Ik zou niet
|ten wat ik daaraan voor nieuws
(i kunnen toevoegen. Ik zou hoogstens
men zeggen, dat ik het met collega
fcof die eens ben
LOZE KRETEN EN
TERMINOLOGIE UIT
SCHOOLBLADEN
GEPUBLICEERDE FOTO'S
De gepubliceerde foto's geven mijns
inziens een eenzijdig beeld van wat er
zich op de scholen afspeelt Als de
ouders als maatstaf nemen voor het
wel of niet modern zijn van het on
derwijs of de tafels en stoelen in
groepjes staan of in rijtjes, dan vind
ik dat een lachertje. Een foto van een
hoofdonderwijzer met enige kinderen
om zich heen geschaard, en kinderen
gebogen over een tafel liggend, terwijl
hij bijna veertig kinderen in de klas
heeft, geeft voor mij niet de juiste
situatie weer.
Ik heb er op zichzelf geen behoefte
aan óók nog eens over ouderemanci
patie, het christelijke in het onderwijs
en dergelijke te praten. Daar is vol
doende over gezegd".
Als ik naar voren heb gebracht,
dat nieuw ingekomen ouders graag
gegevens over de Leusdense scholen
lezen in de krant - En als ik naar
voren heb gebracht, dat identieke
vragen niet te vermijden zijn en met
opzet gesteld worden om de meningen
te vernemen - En als ik naar voren
heb gebracht, dat ik uiteraard niet
tegen een hoofdonderwijzer kan zeg
gen „Dat zegt u nu allemaal wel,
maar is het ook inderdaad zo?", dan
gaan wij praten over twee onderwer
pen, die de heer Boter na aan het
hart liggen klassikaal, individueel,
groepsgericht onderwijs, èn aanslui
ting basis- en voortgezet onderwijs.
KLASSIKAAL ONDERWIJS?
„Vroeger kenden we uitsluitend klas
sikaal onderwijs Bij het klassikaal
onderwijs-systeem neem je alle kin
deren tegelijk mee in het hele leer
proces. Er wordt geen rekening gehou
den met tempo, aanleg en mogelijkhe
den van elk kind individueel De leer
stof wordt afgestemd even boven de
middelmaat De goede leerlingen gaan
goed in dit systeem De middelmaat
loopt ook wel mee, maar er zijn kin
deren die bij dit systeem te kort ko
men.
De tijd van het klassikaal onder
wijs is dan ook achterhaald, omdat er
niet voldoende rekening wordt gehouden
met eigenschappen van het kind Elk
Ook komt uit de interviews naar
ren, dat men zich van loze kreten
dient en van terminologie uit stu-
jbladen Natuurlijk moeten we onze
ealen hebben, maar dan moeten we
ar in de praktijk ook naar toe wer-
n Ik vind, dat in zo'n vraagge-
irek een school mooier overkomt
n hij in werkelijkheid is Als u een
sprek zou hebben met ouders er bij,
n zouden ook de dingen, die in een
hooi niet goed lopen, naar voren ko-
OPTIMAAL KONTAKT
SCHOOL-HUIS
Wanneer ouders zich voor het onder
ijs interesseren, hebben ze meestal
Heen belangstelling voor de school,
aarop hun kind zit. Daarom ben ik
tr een groot voorstander van om het
lontakt school-huis te optimaliseren
»r middel van het organiseren van
formatieve ouderavonden en de uit-
fte van school-circulaires, school
leven. schoolkranten enzovoorts. Als
e ouders het uit de Leusderkrant
oeten vernemen hoe het op een school
egaat vind ik dat op zijn minst ge-
£d bedenkelijk.
