I nm™ fff) rri^rrern^
Dertien brievenbestellers bezorgen jaarlijks
bijna drie miljoen poststukken
in de gemeente Leusden
DE POST IN LEUSDEN
120.000 kg
per jaar
K
leusder krant
donderdag en vrijdag wanneer de TV-
en radiogidsen en andere weekbladen
een aanval deden op het uithoudings
vermogen van de bestellers. De zwa
re tassen gaven ook regelmatig aan
leiding tot hart- en andere klachten
De bestelwagen was toch wel een uit
komst. Op langere lopen wordt een
deel van de bestelling per auto naar
een steunpunt" gebracht, een plaats
wat verderop aan de route, zodat de
Het hulppostkantoor in Leus
den-Centrum is gevestigd aan de
Torenakkerweg op nummer 2.
(telefoon 03496-1230). De ope
ningsuren zijn van maandag t/m
vrijdag van 8.30-12.30 uur en van
14.00-18.00 uur Behalve van de
brievenbus in het kantoor kunt u
gebruik maken van de tweeling
bussen aan de Eikenlaan, aan de
Hondsdraf (Wetering), aan de Azu-
net (Alandsbeek), aan de Ha-
mersveldseweg, de Bavoortseweg
en de Landweg. De buslichtingen
geschieden maandag t/m vrijdag
om 18.00 uur met aansluiting op
de nachtposttreioen en om 24.00
uur. Zondags is de lichting om
21.00 uur.
Het hulppostkantoor in Leusden-
Zuid, (telefoon 03496-2730), waar
de heer R. Veenendaal de scep
ter zwaait, is gevestigd aan de
Prinses Irenelaan 9. De openings
uren zijn hier op maandag, dins
dag, donderdag en vrijdag van
8.30-12.30 uur en van 14.00-15.00
uur. Woensdags is het kantoor
alleen geopendvan8.30-12.30uur.
De vijf brievenbussen in Zuid
vindt u aan de Prinses Irene
laan, aan de Koningin Wilhel-
minalaan, de Arnhemseweg (bij
de Mof), de Schutterhoeflaan en
bij het politiebureau aan de Maan-
weg. De lichtingstijden zijn ge
lijk aan die in Leusden-Centrum.
In Achterveld is het hulppost-
kantoor (telefoon 03425-1230), ge
vestigd aan de Hessenweg 204.
Kantoorhouder is de heer W.
P. van Nimwegen, die op dit mo
ment wegens ziekte tijdelijk ver
vangen wordt door de heer J.
van Wijk. De bestellingen in de
kom van Achterveld worden uit
gevoerd door één besteller. De
Hessenweg en de buitenwijken
worden vanuit het postkantoor
Barneveld bediend. De openings
tijden in Achterveld zijn van
maandag t/m vrijdag van 9.00-
12.00 uur, van 13.00-14.00 uur
en van 17.00-18.00 uur en de lich
ting van de enige brievenbus
in Achterveld (voor het hulpkan
toor) is van maandag t/m vrij
dag om 18.00 uur met aanslui
ting op de nachtposttrein en om
24.00 uur. Op zondagen wordt
de bus alleen gelicht om 23.00
uur. Wij zouden bijna de brie
venbus in Stoutenburg vergeten.
Die staat er nog steeds en wel
aan de Horsterweg. Een vetpot
voor de PTT zal het echter niet
zijn.
groter dan kleiner worden, is de tijd
winst onvoorstelbaar groot Er blijven
natuurlijk nog altijd ..bestelstukken".
de grotere zaken zoals telefoonboe
ken e d. en expresse- of aangetekende
zendingen Die worden wel aan huis be
zorgd en in dat geval gaat de gewone
post in dezelfde handeling mee. Hoe
wel Leusden-Centrum maar een hulp
postkantoor heeft, zijndeopenstellings-
tijden veel uitgebreider dan bij andere
gelijksoortige kantoren. Leusden ver
keert in deze gunstige uitzonderings
positie omdat nu reeds rekening gehou
den wordt met de ontwikkelingen in'de
naaste toekomst.
besteller niet de hele tijd met post
stukken voor de tweede helft van zijn
loop hoeft te zeulen.
HULPKANTOOR LEUSDEN
De pakketpost wordt op volgorde gezet.
Wij hebben niets tegen brievenbe
stellers in het algemeen en zeker njet
tegen degene, die bij ons aan de deijir
komt. want wij krijgen de post keu
rig op tijd. Met het hierbovenstaaïid
tussen-kopje willen wij alleen mahr
benadrukken, dat de bestellers in Leut-
den aan hun werk toch een stevige
klus hebben Wij kregen te horen, dpt
hier per week gemiddeld zo'n 56.5C0
poststukken worden besteld met don
derdag en vrijdag (periodieken!) As
topdagen van ±13.000 stuks per dajg
Dinsdag en woensdag loopt het wut
minder (11 000 stuks per dag) en t»p
zaterdag, als vrijwel iedereen vrij
is, moet de post eerst nog gemiddeld
6.000 brieven e.d op een nette ma
nier zien kwijt te raken Maandig
hebben de PTT-jongens een maklfte
met ongeveer2.500 stuks. Zondag wo Alt
niet meer besteld, de heren moeten
ook eens kunnen gaan vissen of na$r
het voetballen kijken
Die 56.500 wekelijkse poststukken
betekenen ondertussen wel bijna 3 mil
joen stuks in de loop van het ja|r
en bij een gemiddeld gewicht van pak
weg 40 gram (een klein omroepgid^e
haalt reeds 120 gram en dan zwijgen we
maar over een gids van een grapt
postorderbedrijf) zitten we zo op e«n
vracht van 120.000 kilogram. Toch nog
altijd ruim 9.000 kilo per postbode
in een jaar of bijna 30 per dag. Wij
hebben nog getracht aan de weet te
komen, welke afstanden de bestellers
al wandelend afleggen, maar daar kwa
men we niet uit Wel kregen wij Jfle
uitnodiging om een gemiddelde route
mee te lopen (er bestaan apparaatjes
om dan de afstand te meten), maar
dat ging ons figuurlijk en letterlijk toth
wel te ver. Wij zullen daarom dele
bijdrage maar afsluiten met wat «ïgi-
mene informatie over de Post ïnLeuB-
den
p.
Het postkantoor in Leusden-Centrum
is, zoals wij reeds schreven, een hulp-
postkantoor (met bestelling) van Amers
foort De heer R. Gijsberts is sinds 15
jaar de kantoorhouder. Hij heeft as
sistentie van hulp-kantoorhouder W
van Ginkel. Daarnaast omvat de vaste
bemanning een besteller-voorman, 13
bestellers en 3 reserve-bestellers.
Leusden-Centrum heeft 5 straat-brie
venbussen en een ook dag en nacht
bereikbare bus in het kantoor aan de
Torenakkerweg 2 De straatbussen zijn
van het z.g.n ..tweeling-type". Via
deze tussen 5 en 8 jaar geleden geplaat
ste bussen vindt reeds een grove se
lectie plaats van de stukken voor Amers
foort en omgeving en de rest van de
post. Na een wat moeizaam begin (ve
len dachten dat de ene helft een giro
bus was) heeft de PTT thans wel pret
tige ervaringen met dit systeem.
Ook met de groene bussen bij wo
ningen en bedrijven, die verder dan 10
meter van de openbare weg liggen,
is de post content Vooral in een
groeigemeente, waar de routes eerder
Het inmiddels door de bestellers 9
geaccepteerde bestelwagentje met wj|t
post voor Macaróniland Als we"hetï
met"zo'n vracht maar droog houden!
met en gekregen van de directie van
het postkantoor te Amersfoort. Direc
teur J. A. van Hattem, nog maar van
af juni j.l. als zodanig daar in func
tie liet zich assisteren door de heer
H J Paalman, algemeen assistent-
directeur en de heer D G. B. van
Hage, chef loket- en gelddienst en be
last met de zaken o.m. in het ressort
Leusden. Achterveld valt onder de-
competentie van het postkantoor Bar
neveld. Het is bij de post nog niet zo
ingewikkeld als bij de telefoon in de
gemeente Leusden met, maar wij menen
te weten 7 verschillende kengetallen.
Eenvoudigheidshalve laten wij Achter
veld in dit artikel wat op de achter
grond. Een postzegel voor een brief
(tot 20 gram).-Jcost immers ook daar
f. 0,50 en ook in Achterveld is de z.g.
groene brievenbus in gebruik. In we
zen is er dus weinig verschil.
POSTSTATION HAMERSVELD
Wij wilien u nog even wijzen op de
tijdens het intervieuw op tafel gelegde
vaktermen, mogelijk afkomstig uit het
een of andere PTT-woordenboek, maar
eventueel met een toelichting wel te
begrijpen. Wij (met name de schrijver
van deze regels) wonen nog maar sinds
1961 in Leusden, dat in die tijd nog
Hamersveld heette. De Leusdense post
geschiedenis van voor die tijd kennen
wij daarom alleen maar van horen
zeggen. Al heel wat jaren bestond
toen reeds een poststation, ressor
terend onder het postkantoor Amers
foort. De benaming station" stamt
mogelijk nog uit de Napoleontische
tijd. In 1960 volgde de sinds 1947
bij de postdienst werkzaam zijnde heer
R Gijsberts zijn vader (W. Gijsberts)
op als stationhouder In die functie
had hij de leiding van het kantoor,
moest hij zien op een nette manier
van de poststukken af te komen en
kortom alles doen, wat in het belang
van de dienst was. En dat was zelfs
in die tijd al een hele boel.
Het poststation, dat voor zover wij
ons kunnen herinneren eerst gevestigd
was in het pand, waarin nu stucadoor
Groenestein aan de Hamersveldseweg
woont, werd rond 1961 overgebracht
naar de Rozendaallaan en wel naar
een bijbouw achter het huis, dat mo
menteel bewoond wordt door lood
gieter Vermeulen. Het was er soms bar
gezellig als je postzaken had af te
doen De postzegels waren goedkoop
en iedereen had toen nog tijd voor
en zin in een praatje. Aan de klom
pen voor de deur kon je van bui
ten zien of het binnen druk was Al
leen de ruimte viel tegen.
In het begin van de zestiger jaren
begon het Hamersveld van toen te groe
ien naar het huidige Leusden. In 1969
werd het poststempel aangepast aan
de nieuwe naam van de gemeente en
miscchien nog iets te vroeg, maar
met het oog gericht op de toekomst,
werd het poststation omgezet in een
hulppostkantoor. Van dat moment af
kregen de medewerkers met een ge
deeltelijke dagtaak een arbeidscontract
en zij, die volledig PTT-er waren, een
vaste aanstelling. Dit was duidelijk een
sociale maatregel ter bescherming
der belangen van de medewerkers. Al
lemaal bijzonder leuk en aardig, maar
de beer Gijsberts bleef met een veel
te kleine werkruimte zitten. Dat duur
de nog tot juli 1971, want pas toen
werd het noodpostkantoor in het toen
nog niet aangelegde winkelcentrum De
Roozendaal betrokken.
Van de Rozendaallaan naar De Ro-
zendaal was een hele verbetering al
had je daar toen nog slechts een nood-
apotheek. Het kantoor aan de Toren
akkerweg 2 werd destijds geopend door
de heer H. J. Paalmen, de reeds ge
noemde assistent-directeur van het
postkantoor Amersfoort. Het was een
enorme verbetering en nu, vier jaar la
ter, is er nog steeds meer dan voldoen
de gelegenheid om rustig je zaken af
te doen. Leusden-Centrum is een hulp
postkantoor met bestelling, Leusden-
Zuid een dito-kantoor zonder bestel
en werd het PTT. 1918 was het jaar
van de invoering van de postcheque-
en girodienst en in 1921 van de lucht
postdienst, die in 1924 de eerste post-
vlucht naar Nederlands-Indie organi
seerde
DE POST IN LEUSDEN
Omdat Leusden (Centrum en Zuid)
wat het Staatsbedrijf der PTT betreft,
ressorteert onder Amersfoort, heb
ben wij een onderhoud aangevraagd
ling (die geschiedt vanuit Centrum) en
Achterveld heeft een gelijksoortig kan-,
toor met bestelling, maar ressorterend
onder Barneveld
HOGE PERSONEELSKOSTEN
Wanneer u uw correspondentie's
avonds vóór 18.00 uur in Leusden post
- op het hoofdpostkantoor te Amersfoort
kan dat tot 21.00 uur - wordt deze in
de regel waar dan ook in Nederland
de volgende dag reeds besteld Dit is
Dat zetten van de post geschiedt
volgens een nauwkeurig uitgekiend sche
ma om de meest efliciente bestelduur
te krijgen. De straten worden natuur
lijk niet allemaal van de lage naar de
hoge huisnummers gelopen. Soms gaat
de besteller via de even nummers heen
en langs de andere kant terug, dan
weer overstekend van even naar on
even of bloksgewijze, wanneer de situ
atie dat nodig maakt Bij het instraten
maakt men gebruik van inmiddels eer
der opgedane ervaringen, waarbij ook
Daar gaat een deel van de ochtendploeg. Drie man naar Zuid en twee voor
^enhouten.
Het hulppostkantoor van Leusden aan de Torenakkerweg.
een prestatie vaé deNederlandse poste
rijen, waar u niet of maar nauwelijks
bij stilstaat Welke weg volgt een
brief van tante Nel uit Breda, een
„blauwe envelop vol verrassingen"
van het Ministerie van Financien, de
krant uit Barneveld of een dames
weekblad uit Haarlem naar uw adres?
U vindt het zo vanzelfsprekend, maar
toch kan het goed zijn, als u er iets
meer van weet. Al was het alleen
maar om begrip te hebben voor de
onregelmatig terugkomende verhogin
gen der PTT-tarieven. De post is een
dienstverlenend bedrijf, dat sterk ge
automatiseerd is. Toch blijft er nog
heel wat mankracht nodig. De loon-
en salariskosten vormen tussen de
70 en 80% van de lasten van de post
dienst. Een loonsverhoging van 1%
werkt door als een lastenverhoging
van circa 1.10.000 000,-- en uit ei
gen ervaring weet u, dat inkomens-
verhogingen gewoonlijk meer bedra
gen dan dat percentage De rest is een
eenvoudig rekensommetje
Als de post in de bekende zakken,
waar vandaan dan ook in het districts
kantoor te Amersfoort aankomt, gaat
rekening wordt gehouden met een zeke
re mate van inspraak van de béstel-
ler. Hij is wel verplicht zijn loop
op de vastgestelde wijze uit te voeren,
uitzonderingen daargelaten, zodat de
geadresseerden elke dag zoveel moge
lijk op de dezelfde tijd hun post ontvan
gen
In Leusden-Centrum en -Zuid wordt
de post besteld door 13 bestellers,
doch men beschikt, om reden van va-
canties en ziektegevallen, daarnaast
nog over 3 vaste reserves. Eén voor
spoedgevallen uit Leusden en nog twee
uit Amersfoort. Dseerste tranche wordt
in de ochtenduren gedaan en wel, na
een nauwgezet vooronderzoek, in wij
ken met bedrijven, winkels en zaken
mensen Aan het begin van de middag
volgt de tweede tranche in de meer uit
gesproken woongebieden U ziet de
post houdt met zeer veel dingen reke
ning
De bestelling m de buitenwijken ge
schiedt in Leusden per auto vanuit
Amersfoort. Daar wordt, tegelijk met
de bestelling ook de buslichting (o a
de brievenbus aan de Vlooswijkseweg)
verricht. De overige buslichtingen (in
Kantoorhouder ae heer Gijsberts
de drukte beginnen Eerst wordt -
en dat gebeurt 's nachts - e.e.a. grof
uitgesorteerd naar de bestemmingen
Amersfoort en de onder dat district
ressorterende plaatsen, waaronder dus
Leusden. Twee Leusdense postambtena
ren tijgen elke avond naar de kei-
stad om de voorgesorteerde hap voor
Leusden in behandeling te nemen. Zij
verdelen de stukken weer onder in
19 a 20 „lopen" voor de eerste en
de tweede „tranche" Een loop is een
bestelroute, de eerste tranche een
vroege bestelling en de tweede een
late Als dit allemaal gebeurd is, gaat
de hele handel per auto naar Leusden,
waar in het hulppostkantoor door de
straks op pad gaande bestellers de
zaak wordt „ingestraat" Dit bete
kent, dat de poststukken op straat
en huisnummer worden „gezet" of
nagesorteerd Het is dan inmiddels
omgeveer 7 uur in de ochtend en
aan de Torenakkerweg 2 heerst dan
een bedrijvigheid van jewelste.
de bebouwde kom) worden ook per auto
gedaan, maar volgens vaste lichtings-
tijden. De plaatselijke bestellers heb
ben hun werk in de kom van de dorps
kernen en daaraangrenzende normaal
te voet en per rijwiel bereik- en be
rijdbare wegen. De „wandelende" post
bode heeft sinds enige jaren de be
schikking over een „bestelwagen", een
handig dnewielig duwkarretje De in
voering van die bestelwagen is des
tijds vooral geschiedt ter bescherming
van de gezondheid van de bestellers,
hoewel velen van hen er in het begin
nogal op tegen waren De imago van de
postbode als stoere bink zou daardoor
worden aangetast en stoepie-op en
stoepie-af gal ook nogal eens proble
men, om maar te zwijgen van onderge
sneeuwde trottoirs, maar inmiddels
is het „ding" toch wel geaccepteerd.
De met een riem over de schouder
gedragen posttas was, vooral aan het
begin van de route, loodzwaar en ze
ker ook geen lolletje Beslist niet op
Assistent-kantoorhouder Van Ginkel helpt nog snel een late klant.
LEUSDEN/CENTRUM - De PTT is
gevestigd in 's Gravenhage, maar het
Staatsbedrijf der Posterijen, Telegra
fie en Telefonie heeft zo'n belangrijke
plaats gekregen in onze hedendaagse
sameüleving, dat wij het Leusdense
deel daarvan een plaats hebben gege
ven in onze serie „Bedrijven en Am
bachten in Leusden", ledereen van
ons ontvangt of verzendt vrijwel da
gelijks brieven, kaarten, weekbladen
en ander drukwerk. Telegraferen ge-
I scbiedt minder frekwent, maar daar
staat tegenover, dat het gebruik van
le telefoon wel een zeer gemakkelijke
[gewoonte is geworden. 'Gezlèh de óm-
vang der materie hebben wij ons in
I deze bijdrage beperkt tot de P van
PTT, tot de Posterijen.
GESCHIEDENIS DER PTT IN
NEDERLAND
U staat er eigenlijk niet bij stil,
I hoe het mogelijk is, dat een van-
I daag geposte brief reeds morgenoch-
I tend bij de geadresseerde in zijn al
I dan niet groene brievenbus te vinden
lis Vroeger ging dat anders, vandaar
I dat wij willen beginnen met u wat te
vertellen over de geschiedenis van de
posterijen in Nederland. Het woordje
1 post moet via het Franse poste en het
Italiaanse posta afkomstig zijn van het
Latijnse posita, dat zoveel betekende
als stop- of wisselplaats bij het ver-
Ivoer van goederen en personen over
Igrote(re) afstanden Vervoer per post
betekende het gebruik maken van al
dan niet aangespannen paarden over
■bestaande wegen via rust- en (paarden)
■wisselplaatsen. Van post afgeleide
woorden zijn o.m. postweg, postpaard,
■posthoorn, postwagen, postschuit, post
huis en postmeester.
Hoewel in vroegere tijden ook „post
■bezorgd" werd door reizende koop-
■lieden, missionarissen en andere van
■plaats tot plaats trekkende personen,
"ontstond op den duur een internationaal
werkende organisatie, die zorg droeg
ir het vervoer van personen, goede-
i en geschreven mededelingen en het
londerhoud van de benodigde paarden en
voertuigen. Deze onderneming was een
samenwerking van particuliere, ste
delijke, gewestelijke en landelijke orga
nisaties met gelijke doelstellingen Een
lieer bekend internationaal postbedrijf
lyan toen was dat van Thurn en Taxis
|in Duitsland
In onze streken werd de post eerst
|te voet (bode), of te paard (postil-
Ijon) bezorgd. Later per trek- en per
|>toomschip en daarna per trein, auto
t vliegtuig. De oncontroleerbare post-
"drijven werden in de tijd van de
franse overheersing gecentraliseerd
overheidshanden. Namen als post
station, postroute en postdirecteur
stammen uit die tijd. Vroeger was het
gebruikelijk, dat de ontvangers van
brieven ed de „portokosten" betaal
den, omdat slechts op deze wijze de
meeste waarborg bestond, dat de post
inderdaad bezorgd werd.
Langzamerhand is het begrip post
teruggebracht naar het vervoer van
brieven en daarmee vergelijkbare za
ken. De binnenlandse tarieven varieer
den rond het midden van de 19e eeuw
van 1 tot 12 stuivers, al naar gelang
de afstand en het gewicht. Hier endaar
gulden ook nog speciale (lagere/ uit
zonderingen', zoals voor matrozen op
Texel en soldaten in Bergen op Zoom
en het vervoer van kranten was nog
al eens kosteloos, omdat de uitgevers
enige exemplaren gratis ter beschik
king aan de postvèrvoerders stelden.
Weet u overigens, dat de verzending
van een ex. van uw krant, bijvoor
beeld naar Amersfoort, momenteel 90
cent kost9
ENIGE JAARTALLEN
Vanaf 15 januari 1799 ontwikkelde
de post zich enorm. Op die datum wer
den alle particuliere en semi-overheids-
posterijen door de regering van de Ba
taafse Republiek „nationaal verklaard",
in feite de eerste nationalisering van
een bedrijfstak. De eerste stoomtrein
vertrok in Nederland in 1839 vanuit
Amsterdam Het merendeel der post
stukken wordt thans per trein ver
voerd In 1845 volgde de invoering
van de electrische telegrafie en van
af 1-7-1884 waren post en telegraaf
in één bedrijf verenigd. Het ging vart
toen af ontzettend snel met de groei
van deze rijksdienst. Op 1 januari
1852 volgde de invoering van het ge
bruik van postzegels, eerst faculta
tief en vanaf 1870 verplicht. In dat
jaar kwam de verlaging en unifor
miteit van de posttarieven tot een stui
ver per brief. Toen werd o.m. ook de
briefkaart ingevoerd, eerst alleen voor
binnenlands gebruik en vanaf 1875 ook
internationaal. In Nederland kon het
publiek in 1870 gebruik maken van 138
postkantoren (1850: 96) en van 647
hulppostkantoren (1850: 253). Dein-
komsten van het bedrijf stegen van
f. 1.350.000,-- tot meer dan het dub
bele in 1869 Verzonden werden in
1850 ruim 5 miljoen poststukken, 20
jaar later ruim 22 miljoen en in 1930
al meer dan een miljard. Op 1-4-
1881 werd de Rijkspostspaarbank op
gericht en op 15-3-1882 de speciale
afdeling pakketpost
In 1915 werd de Rijksdienst der
Posterijen en Telegrafie omgezet in
het Staatsbedrijf der P T en in
1928 kwam hier de telefoondienst bij
Het instraten en zetten van de post is een secuur werkje, dat vlug moet gebeu
ren.
