Dokter
Pulder zaait
papavers
aanstra-film met allure
iN WILLEM MULLER NAAR AANLEIDING VAN ZIJN LAATSTE FILM
In het kort
bekeken
BITTERENDE
CREATIE VAN DORA VAN DER GROEN
Leusdense cineast
maakte opvallende
film over kwestie
Israël-Palestijnen
M
Filmagenda
INDERDAG 9 OKTOBER 1975
LEUSDER KRANT
9e een
n een onzer verslaggevers)
z'n
droom is de ander z'n nachtmerrie
EUSDEN - Een kikker en een schorpioen zitten aan de rand van een rivier.
Mag ik op je rug mee naar de overkant", vraagt de schorpioen.
Ik kijk wel uit", zegt de kikker; ,,ik jou op mijn rug nemen en jij me dan
srweg mooi doodsteken".
Natuurlijk niet", antwoordt de schorpioen; „denk nou eens na. Wanneer ik
onderweg dood zou steken, dan verdrink ik zelf toch ook
kikker vindt dat een redelijk argument en neemt de schorpioen op zijn rug.
erweg steekt de schorpioen hem onverwachts toch.
Dat is toch niet logisch", zegt de kikker in zijn laatste ademtocht.
Nee", antwoordt de schorpioen, terwijl hij mee ten onder gaat; „maar dit
nou net het Midden-Oosten: helemaal niet logisch".
Willem Muller, cineast uit Leus-
vertelt me dit fabeltje terwijl we
de gangen van de montage-afde-
van de NOS lopen. We gaan op
montagetafel zijn nieuwste film
jken Sedert ik hem een avond te-
n heb leren kennen hebben we het
namelijk over het Midden-Oosten,
èl en de Palestijnen gehad. Dat
iet zo verwonderlijk. Zijn laatste
A dove with clipped wings"
gekortwiekte duif) gaat over het
leri-Oosten,
film was voor het eerst te zien
filmweek in Arnhem kortgeleden.
Daar hebben niet zoveel mensen, voor
al weinig journalisten, hem gezien.
In een andere zaal draaide namelijk
een omstreden Belgische film en die
programmering werd Muller noodlot
tig. Voor de Dag van de Korte Film,
jongstleden zondag in Den Haag, stond
„Dove with clipped wings" ook op het
programma. Maar daar was de orga
nisatie helemaal bedroevend slecht.
De film kwam pas anderhalf uur na
het afgesproken tijdstip op het pro
jectiescherm, en weer zagen weinig
journalisten de rolprent.
VAN DER KEUKEN
En dat is jammer. Niet alleen omdat
het werk van Muller ten zeerste het
aankijken waard is, maar vooral ook
omdat de film „De Palestijnen" van
Johan van der Keuken wel overal een
hoop aandacht kreeg. De films ver
kondigen twee zeer verschillende
standpunten over hetzelfde onderwerp:
Israel en de Palestijnen.
Van der Keuken maakte zijn film
in opdracht van het Nederlands Pa
lestina Comité. Muller vindt dat hij
de zaak onvolledig belicht Hij zegt:
„Van der Keuken doet het voorkomen
alsof de Palestijnen het slachtoffer
zijn geworden van de verwerpelijke
houding van de Europeanen tegenover
de Joden. Dat is maar zeer ten dele
waar. Hij verzwijgt dan dat ook de
Joden in Arabische landen het altijd
zeer moeilijk hebben gehad
Er is b.v. nog een getto in Damas
cus en vorig jaar nog werden Joodse
vrouwen tijdens een vlucht gedood
Procentueel onen er zelfs meer Jo
den uit Arabische landen dan uit Eu
ropese in Israel".
Jan Willem Muller maakt ook be
zwaar tegen de beelden die Van der
Keuken gebruikt om ons voor de Pa
lestijnse zaak te winnen. Daarover
zegt hij„Het is geen kunst om door
aanslagen verminkte kinderen te la
ten zien of huilende moeders wier
zoons gedood werden Het stond (ge
loof ik) in de Volkskrant zulke beel
den kun je van de andere kant ook
laten zien. Dat is zo
OPVALLEND STANDPUNT
Muller heeft het niet gedaan Hij
maakte een film met als hoofdfiguur
de in Irak geboren Jood Ran Cohen.
Hij woont nu met vrouw en dochters
in een kibboets in Israel Hij werkt
daar en is bovendien reserve luite
nant-kolonel in het leger. Muller heeft
een film over hem gemaakt omdat
hij een nogal opvallend standpunt heeft
over Israel en de Palestijnse kwes
tie. Muller: „Ran Cohen is de ver
tegenwoordiger van een Nieuw-Linkse
partij in Israel Zij zien een oplos
sing voor de moeilijkheden in het
Midden-Oosten wanneer de zelfbe
schikking van zowel de Palestijnen
als van de Israeli erkend wordt. Zij
zien niets in een groot Israel, zoals
rechts in Israel het wil. Of in een
grote Palestijnse staat zoals de PLO
voorstaat Om het naar Europa te
vertalen, dat is Spanje en Nederland
samenvoegen op het moment dat die
twee landen met elkaar in oorlog zijn".
De titel „De gekortwiekte duif" ont
leent Muller aan een uitspraak van de
idealist Ran Cohen zelf. Deze zegt:
„Vechten voor vrede betekent dat ik
moet knokken tegen zowel de rechter
vleugel als extremistische groepen bin
nen en buiten Israel. Maar soms voel
ik me een gekortwiekte duif".
Muller volgt Cohen in zijn dagelijkse
bezigheden In de kibboets, wanneer
hij zijn militaire verplichtingen ver
vult, tijdens een vergadering van zijn
politieke partij, in een gesprek met
zijn moeder en zijn oom, in een ge
sprek met Arabische vrienden. Regel
matig komen stukken uit een inter
view in de film. Cohen vertelt over
de moeilijkheden binnen Israel voor
mensen met zijn standpunt Dat ze
gezien zijn als verraders. Hij vertelt
dat hij ondanks zijn visie op de zaak,
het toch zijn plicht vindt om als mili
tair mee te vechten voor zijn land.
Hij vindt dat eigenlijk een natuurlijke
zaak: de solidariteit met al die andere
mannen en vrouwen die ook iedere
keer voor hun vaderland opkomen
Maar vooral ook: we zijn verdedigers,
geen aanvallers.
Wanneer Muller in Israel aan het
filmen is, plegen Palestijnse terro
risten een aanslag in Jeruzalem, waar-
ige week werde de internationale filmweek Arnhem afgesloten met de nieuw-
{derlandse speelfilm „Dr. Pulder zaait papavers" van Bert Haanstra naar een
lio van Anton Koolhaas. Het nogal verwende filmweekpubliek ontving de film
"en deze week kan de rest van Nederland zelf aanschouwen waarom. „Dr.
r zaait papavers" gaat deze week in het Amersfoortse Grand Theatre in
't, tegelijk met 22 andere theaters. BertHaanstra leverde met „Dr. Pulder" een
p puntgave film af, die door de sterke vertolkingen van Kees Brusse, Dora van
ien en Ton Lensink, een film met allure is geworden. Ondanks het tragische
'au Koolhaas' scenario, heeft Haanstra konsekwent deze film met een vleug
Ir overgoten, waardoor het geheel niet de te sterke geladenheid kreeg van een
rama. Daarnaast is het duidelijk, dat Haanstra zijn liefde voor de details in zijn
k nu weer niet heeft verloochend en daardoor tot schitterende, soms symbo-
idoelde sfeer-opnamen komt in de verschillende interieurs, waar de boeiende
jrtenissen plaats vonden. Camera-man Anton van Munster heeft Haanstra's
igen uitstekend begrepen en mede dankzij de uitmuntende fotografie is
r Pulder zaait papavers" een voorbeeld geworden van goed Nederlands
Wat dat betreft kunnen we gerust zeggen, dat - als er gesproken kan worden
Itn Nederlandse filmtraditie - Haanstra de man is, die daar het meeste aan toe
ftijgedragen.
nood) en het onvermijdelijke gevolg ls,
dat de mensheid gewend raakt aan de
joelende jengel van de BB, die voor de
oudere generatie nog enigszins herin
nert aan die nare tijd, toen luchtalarm
nog een dagelijks voorkomend ver
schijnsel was. U weet, net zo goed als ik,
dat maar weinig pientere mensjes hun
werk in de steek zullen laten bij het
horenvandeBB-toon Afgeziennogvan
het feit, dat (op een BB-funktionaris na)
vrijwel niemand precies zal weten,
wanneer er werkelijk iets aan de hand is
en wanneer niet. Er schijnt een speciale
geluids-code te bestaan en er is eens een
voorlichtend boekje uitgegeven in een
tijd, dat de Russen op komst waren en de
Chinezen zich klaar maakten voor de
kommunistische strijd, maar dat boekje
ligt allang vergeeld en vergeten op zol
der of is tegelijk met het oud papier
verdwenen in de recycling-machinerie.
De BB is gebleven. Ondanks alle
tegensputterende geluiden van optimis
ten en vredebeoefenaars. Ondanks het
algemeen ingewortelde fatalisme dat
zegt, dat bij een atoomaanval op Neder
land er nog niet eens voldoende tijd over
zal blijven om de knop voor de sirene in
te drukken. Tja, als je dat allemaal op
een keurig rijtje zet, wat denk je dan bij
het horen van de maandelijkse BB-
sirene? Ik denk dat u - net als ik - op uw
horloge zult kijken en bij u zelf zult
denken, dat het alweer twaalf uur is en
tijd om te gaan eten. En dat is toch ook
nuttig?
V.
e week werd ik plotseling gekon-
*rd met de harde werkelijkheid.
\beurt zo nu en dan wel eens vaker,
tea? keer betrof het een ernstige
maar al te vaak schertsender-
?ordt besproken. Ik hoorde de BB-
I Nu is dat een bijzonder akelig ge
let dhngt door merg en been heen
|/f ie het gevoel, dat je binnen de
Pogehjke tijd in alarmfase 1 bent
tnd met alle nare gevolgen van
P vraagt je wel eens af wat nu het
f die sirene is Stel-en daar zijn al
1fleurige verhalen over verteld -
tferkelijk iets aan het gebeuren is
fM-sirene loeit over de Leusdense
1 doordringend en alarmerend
pf dan? Ik heb wel eens van insi-
omendat als er werkelijk iets
wkker is, zelfs een BB-sirene het
f|'iet meer kan redden, hoe goed
Y°°k- Bovendien wordt zo'n m»
F iedere maand getest op deugde-
want stel je voor dat ie het af
ten m een moment van zeer hoge
Het gegeven van Koolhaas voor deze
film is eigenlijk niet zo gewoon, als in
eerste instantie lijkt. Als Kees Pulder,
een arts in een onbeduidend provincie
plaatsje, door zijn oude studiegenoot
Hans van Inge Liedaerd, nu een be
roemd neuro-chirurg, na al die jaren on
verwachts met een bezoek wordt ver
eerd, ontwaakt hij uit een dommelend
bestaan. Een bezoek, dat voor dokter
Pulder onvergetelijk wordt, temeer als
hij met stijgende verbazing verneemt
hoezeer hij zelfs nu nog leeft in de herin
nering van zijn vroegere studievrienden.
Kees Pulder ontwaakt uit zijn ingedom
meld bestaan, herinnert zich het plezier
van vroeger, zijn idealen. Hij begint op te
leven onder de fascinerende invloed van
zijn „oude vriend" Hans.
Maar de volgende dag ontdekt Kees
Pulder tot zijn ontzetting dat Hans van
Inge Liedaerd een ander doel met zijn
bezoek had. Alle in zijn apotheek aan
wezige morfine is gestolen. Hans van
Inge Liedaerd blijkt een krimineel ver
slaafde te zijn. Ondanks de schok die
deze ontdekking bij hem teweegbrengt,
bij mensen gedood en gewond worden.
Muller draait zijn camera dan niet
in de richting van het bloed en de
tranen, maar houdt de lens gericht
op Cohen om hem zijn mening te
vragen. Cohen is niet emotioneel, legt
uit hoeveel schade zo'n aanslag het
werk van hem en de zijnen doet
Dat de Israeli nu weer een tijdlang
niet gevoelig voor hun argumenten
zullen zijn en iedere Palestijn weer
als terrorist zien. Daarom betreurt
hij de aanslag ten zeerste.
Jan Willem Muller maakte, kortom,
een goede film over een man die de
kwestie in het Midden-Oosten niet met
de wapens wil beslechten, maar die
in erkenning van zelfbeschikking van
Israeli én Palestijnen de enige op
lossing ziet Waarom maakte Muller
een film over die man9 Muller: „Om
dat dat ook wel mijn visie op het
Midden-Oosten is Zelfbeschikking
voor beide volkeren is momenteel de
enige oplossing. En het is nodig dat
er aan die oplossing gewerkt wordt
Want waar twee honden om een bot
vechten, gaat er een derde mee heen
En dat is dan in dit geval die Rus
of die Amerikaan, die op de loer
ligt"
STUDIE IN AMERIKA
Jan Willem Muller maakt geenga-
geerde films. De in 1942 in Batavia
geboren cineast studeerde tussen 1964
en 1968 in Los Angeles en San Fran
cisco. Hij deed filmregie en produktie
Later werkte hij voor National Edu
cational Televison als editor, camera
man en assistent-regisseur. In 1968
vestigde hij zich in Nederland. Maakte
eerst een documentaire voor de NOS
„High zonder LSD" Volgens Muller
de eerste documentaire over het drug
probleem. Hij kwam in vaste dienst
bij de NCRV om er drie jaar docu
mentaires te maken. Sedert 1972 werk
zaam als free-lancer Bijvoorbeeld
voor de Vereniging ter Bescherming
van Voetgangers. Of voor een archi
tect, die een beter en goedkoper bouw
systeem heeft uitgevonden, dat zeer
goed toegepast zou kunnen worden in
ontwikkelingslanden Filins, waar Mul
ler achter kan staan.
De drie musketiers, nu uitgetekend op het witte doek.
De actrice Dora van der Groen in de bijzondere sterke vertolking als mevrouw
Mies.
laat Pulder na de diefstal aan te geven,
ook al weet hij dat Hans' truc om dorps
dokters op te hemelen tot ze niet meer
weten hoe ze het hebben en vervolgens
hun morfine te stelenhem al eerder in de
gevangenis gebracht heeft. Dokter Pul
der is bedrogen, inderdaad, maar tege
lijkertijd is hij betoverd door de wereld
van zijn vroegere studievriend
Hij vindt zijn eigen bestaan plotseling
mateloos banaal en als Van Inge Lie
daerd bezweken is aan zijn verslaving,
gaat dokter Pulder op zoek naar details
uit het leven van de chirurg om de atmos
feer rondom hem, die hem betoverd
heeft, te leren kennen. Hij komt daar
door terecht bij mevrouw Mies, de vroe
gere maitresse van Van Inge Liedaerd,
zélfs verslaafd, afgetakeld en een vol
komen bizar wezen geworden, met een
enkele maal een glimp van een glorieu
zer verleden. Zij vertelt hem - altijd
dronken - allerlei dingen van haar vriend
die Puldersteeds meer met bewondering
vullen. De relatie met mevrouw Mies,
die dokter Pulder ook aan de drank
brengt, begint hem te gronde te richten.
Hij verwaarloost gezin en praktijk en
raakt verwikkeld in een „glorierijk"
zelfmoordplan dat Van Inge Liedaerd
voor zichzelf en mevrouw Mies had uit
gedacht. Voor de voltooiing daarvan
raakt Pulder in de gevangenis door
dronken een verkeersongeluk te ver
oorzaken. Als hij vrij komt, blijkt me
vrouw Mies in een laatste opflakkering
van wijsheid hem de weg aangegeven te
hebben om óók vrij te komen van zijn
zoeken naar een bestaan dat niet het
zijne is.
Eén van de meest sterke vertolkingen
in deze film is van Dora van der Groen,
die van „mevrouw Mies" een levend
stuk decadentie maakt, bizar in al haar
fascinerende facetten. Zelden zagen wij
in een Nederlandse film een dergelijke
gave uitbeelding van een karakter, van
een mensenleven. Het complete zieke
lijke levenspatroon werd weerspiegeld
door de vertolking van Dora van der
Groen. Daarnaast leveren Kees Brussen
(als dokter Pulder) en Ton Lensink (als
Hans van Inge Liedaerd) eveneens uit
stekend werk, zonder dat we daarbij de
andere acteurs en actrices tekort willen
doen.
„Dokter Pulder zaait papavers" is
dankzij de humoristische lijn, die door
Haanstra niet is vergeten, geen onver
teerbaar Hollands drama geworden,
maar een tragi-komedie, met weliswaar
het accent op de tragiek, maar juist door
de humoristische ondertoon, een film die
je aanpakt.
Grand Theatre, eerste week, 14 jaar.
De Amersfoortse bioscopen krijgen
de afgelopen weken nogal wat prolonga
ties te verwerken. Met uitzondering van
„Dokter Pulder zwaait papavers" in het
Grand Theatre en „The Battle of the
Vuige" in het City Theater, blijft alles bij
het oude. „Les Valseuses" kan men voor
5e week zien in Studio G, hetzelfde geldt
voor „Rollerball" in Cinema 2. Opnieuw
te zien zijn: „Het jaar van de Kreeft", in
Cinema 1 en „Heb medelij Jet", in Euro
Cinema 1. Maar liefst drie Nederlandse
films prijken op de filmaganda en dat
gebeurt niet zo vaak. Wat dat betreft
hebt u keus genoeg.... Van tragiek tot
komedie.
Nieuw is de film „Battle of the Bulge"
in het City Theater, met Henry Fonda en
RobertShaw in de hoofdrollen. Eigenlijk
kun je niet van nieuw spreken, want de
film ging in 1966 in première (in Cinema
formaat). Regisseur van deze oorlogs
film is Ken Annakin, die het grote
Ardennen-offensief (het keerpunt van
de oorlog in Europa) in beeld bracht als
een hommage aan de helden, die in de
grote strijd vielen. „Battle of the Bulge",
met grote filmnamen als Henry Fonda,
Robert Shaw, Robert Ryan, George
Montgomery, Pier Angeli, Chales Bron-
son en Telly (Kojak) Savales, is een
recht-toe-recht-aan-film, ondanks de
franje die regisseur Annakin er in heeft
gestopt. Met enkele authentiek ver
filmde tankslagen. City Theater, 14 jaar
(in 1966 zelfs cultureel gekeurd, wat dat
doen ook mocht betekenen....)
Wat de nachtvoorstellingen betreft: u
kunt vrijdagavond om twaalf uur terecht
in Cinema 1 voor „De Rode zon" en in
Cinema 2 voor ..Blue Movie", die daar
de vijfde suksesnacht ingaat.... In het
City Theater, reeds om elf uur, vrijdaga
vond, in de late sex show, de Franse
sexfilm „Clestine, lekker dier van ple-
DROOM/NACHTMERRIE
ben speciale interesse heeft de Leus
dense filmer voor Israel en de andere
landen m het Midden-Oosten. Zijn werk
voerde hem er heen, zijn vrouw komt
er vandaan „en gewoon het idee dat
al die oorlogen daar nu maar eens
afgelopen moeten zijn" Dat resulteert
in een film, die geen partij kiest
voor de een of de ander, maar mee
wil werken aan een oplossing. „Want",
zegt Jan Willem Muller, „zo'n film
ais „De Palestijnen" kun je ook over
de Israeli maken. Maar dat is de
zaak niet. Heb je al een kop voor je
verhaal? Nee, zet er dan maar bo
ven: De een z'n droom is de ander
z'n nachtmerrie. Lijkt me een goede
kop. Ik bedoel: de droom van Arrafat
is de nachtmerrie van de Israeli en
de droom van rechts-Israel is een
nachtmerrie. Maar er moet nu niet
gedroomd worden. Een reele oplos
sing voor Palestijnen en Israeli, daar
gaat het om"
Marnix Kreyns
zier", het verhaal over een hoertje, dat
er plezier in heeft, maar zij niet alleen.
Zaterdagavond in City om kwart voor
twaalf: „Shalako" met Sean Connery en
Brigitte Bardot in de hoofdrollen. Het is
het verhaal van een „safari naar het
wilde westen" door een Duits jachtge
zelschap. Het is een film van regisseur
Edward Dmytryk, die van het simpele
gegeven een spannende avonturenjfilm
wist te maken.
Voor de kinderen is er zaterdag- en
woensdagmiddag uitstekend vermaak in
Cinema 1 met de getekende hoofdfilm:
„Dedrie musketiers". Het bekende ver
haal van Alexander Dumas (we hebben
nu al heel wat versies op het witte doek
gezien in korte tijd) nu voor de kinderen.
Tenslotte, volgende week in de don
derdagcyclus Chinees geweld in „De ka-
ratekoning van Hong Kong", gepresen
teerd onder het motto: „Dat ziet er ge
zond uit! Grote klasse!" Nou, dat dan
wel.... In City, volgende week donder-
AMERSFOORT - Filmagenda voor
Amersfoort van donderdag 9 oktober
t/m woensdag 15 oktober 1975:
GRAND THEATRE
„Dr. Pulder zaait papavers"
première Nederland, 14 jaar.
Aanvang, zaterdag 2.00; 6.45, 9.15
uur; zondag 1.45, 4.15; 6.45; 9.15
uur; overige dagen 2.00; 8.00 uur
STUDIO G
„Les Valseuses", 5e week, 18 jaar.
Aanvang- zondag 2.15; 4.30; 7.00;
9.30 uur; overige dagen 2.15; 7.00,
9 30 uur. Version Francais.
CINEMA I
„Het jaar van de kreeft", 4e week,
18 jaar.
Aanvang: zondag 2 00; 4.30; 7.00;
9.30; zaterdag en woensdag 7.00;
9 30 uur; overige dagen 2 00; 7 00,
9 30 uur
CINEMA 2
„Rollerball", 5e en laatste week,
14 jaar
Aanvang: zondag 1.45; 4.00; 6.30;
9 00 uur; overige dagen 1.45; 6.30;
9.00 uur. English version.
EURO CINEMA
„Heb medelij Jet", 2e week, 14
jaar
Aanvang dagelijks 11.15; 1.45; 4.15;
6.45; 9.15 uur.
CITY THEATER
Vrijdag t/m woensdag „Battle of
the bulge", nieuw, 14 jaar
Aanvang, dagelijks 2 00, 8.00 uur
English version.
DONDERDAGCYCLUS
CITY THEATER
„Casino royal",
Aanvang: 2.00;
version.
alle leeftijden.
8.00 uur English
NACHTVOORSTELLINGEN
18 jaar.
aanvang 24.00 uur
18 jaar.
aanvang
24.00 uur.
Kees Pulder, oplevend uit het ingedommeld
dorpsbestaan. (Kees Brusse)
Ton Lensink als^de verloederde chirurg Hans
van Inge Liedaerd.
CINEMA 1
„De rode zon"
Vrijdagavond,
CINEMA 2
„Blue Movie",
Vrijdagavond,
CITY THEATER
In de late sex show „Celestine,
lekker dier van plezier", 18 jaar.
Vrijdagavond, aanvang 23.00 uur
„Shalako", 18 jaar.
Zaterdagavond, aanvang 23.45 uur
KINDERVOORSTELLING
CINEMA 1
Zaterdag- en woensdagmiddag: half
twee (1 30 uur) „De drie muske
tiers", alle leeftijden
