3
I
r
ichitterend werk met scherpe visie
erhoudingen in onze maatschappij
op
3SEPHINE VAN DER HOUT IN GALERIE VALK
Ifa Drie"-fijne
LF.-bundel
internationaal Archief van Misdaad,
Strafrecht en Criminologie
i
Ingezonden:
VAN KAT TOT
ULTRAMENS
INTERNATIONAAL ARCHIEF VAN
STRAFRECHT EN CRIMINOLOGIE
Wie was Landru?
Achterlichtje
EUSDER KRANT - KIJK OP KUNST
WOENSDAG 14 JANUARI 1976
,,Alfa Drie", bundel SF-verha-
len Samenstelling Warner Flamen
(tevens vertaler). Uitgegeven door
rMeulenhoff Nederland b.v. te Am
sterdam in haar speciale SF-reeks
nr 96. Prijs f 10,50.
Voor hen, die wat de science fiction
reft, graag willen weten, wat voor
nres er allemaal in deze speciale
van de literatuur worden beoefend,
een bundel korte verhalen in de
lfa-reeks" van Meulenhoff een uit-
nist. Zeker degenen, die met SF
in beginnen, kunnen we zo'n korte
rhalenbundel van harte aanbevelen,
rtgeleden verscheen de derde Al-
bundel", en ook hier in weer
n keur van schrijvers, die op de
jrte toer zijn gegaan. Naast bekenden,
bis Jack Vance (De wereld tussenin),
•n Goulart (Prez), Gene Wolfe (De
fde kop van de Cerberus), Frede-
Jc Pohl (Miljoenendag) en Philip
k (De elektrische mier) ook werk
voor mij vrijwel onbekende schrij-
*s, zoals R. W Mackelworth (Twee
zieren), Sydney Van Scyoc (Mnarra
Jbilis) en de Nederlander Peter Cuij-
rs (Drie verhalen).
Jack Vance vertelt in ,,De wereld
^Ksènin' van de kolonisatie van een
k l»uwe planeet, die wordt tegengewerkt
^or een buitenaardse cultuur, die de
^•*hten betwist Een typisch Vance-
rhaal in de stijl van Tschai, zij het
een beknoptere vorm
SDavid Masson schreef een wonderlijk
rhaal over weersgesteldheden, die
iter op de geest inwerken (Ver-
•en terrein) en koppelt daar met-
fi een tweede verhaal aan vast, waar-
arin gebieden van de aarde voor
gebieden van de aarde voor
in, omdat het tijdgaten zijn geworden,
«arin je wel kunt leven, maar nooitje
kf .en tijd terug kunt vinden.
V Ron Goulart schreef het vermakelijke
m rhaal van een man en een hond, die
V aar te slim af proberen te zijn. De
ad wint (,,Prez").
Stanley Weinbaum werd in 1902 ge-
/<fen en stierf m 1935 Een kort leven
_J*)r deze intelligente schrijver van
Wn
vroege SF, die bovendien bekend stond
als een vernieuwer. In ,,AlfaDrie kan
men zijn eerste verhaal vinden op het
gebied van de SF, gepubliceerd in 1934.
„Odyssee op Mars is de titel en het is
een uiterst vermakelijk, maar tevens
intelligent geschreven verhaal over een
aardbewoner, die na de landing op Mars
ontmoetingen heeft met allerlei levende
vormen Weinbaum was sterkin het be
denken van dit soort vormen met onver
wachte eigenschappen. Een uitstekend
verhaal, dat als een classic wordt be
schouwd.
Syndey van Scyoc schreef Mnarra
Mobilis' en gebruikte daarbij een the
ma, dat niet nieuw was dat van een
plantaardig, maar denkend wezen, dat
voor een groot deel een planeet be
heerst. Maar Van Scyoc beschreef de
konfrontatie van de mens met een
dergelijk wezen echter op een bijzonder
fascinerende manier, waardoor het the
ma als nieuw tevoorschijn komt. Een
bijzonder poëtische beschouwing over
leven en dood temidden van de nuchtere
arbeid van wetenschappelijke mensen,
die geen inmenging dulden in hun werk.
Door wie of wat dan ook.
Van de Nederlandse schrijver Peter
Cuijpers drie korte (echt korte) ver
halen. In ,,Een verloren knikker"
schetst Cuijpers voortreffelijk de heim
wee van een robot in een verlaten
ruimtestation naar menselijke warmte.
Hoe een ruimteheid een moordenaar
werd, kan men lezen in ,,Een sterfe
lijke godin", maar daar is niet alles
mee gezegd Verder een kostelijk
sprookje. ,,Een sprookje", waarin bui
tenaardse wezens worden gekonfron-
teerd met de volksdemokratische ver
sie van ..Roodkapje"
Tenslotte nog even aandacht voor
„Op de vierde planeet" van J. F.
Bone. Opnieuw een konfrontatie tussen
mensen en wezens van Mars, maar wel
weer heel anders uitgewerkt, dan bij
voorbeeld Stanley Weinbaum dat deed.
Niettemin een goed verhaal.
„Alfa Drie" is opnieuw een uitste
kende bundel korte SF-verhalen, die je
eigenlijk in één ruk uitleest door de
fascinerende hoeveelheid intelligent
verpakte SF-ideeën van een gedegen
kwaliteit.
Bert Vos
„Internationaal Archief van Mis
daad, Strafrecht en Criminologie".
Boek 1. Hoofdredaktie: Jaap Metz
en Roger Jean Sgalat. Uitgegeven
door de Uitgeverij Meulenhoff Ne
derland b.v. te Amsterdam. Prijs
per boek: f 13,50.
Bij de Uitgeverij Meulenhoff ver
scheen kortgeleden het eerste deel van
het ..Internationaal Archief van Mis
daad. Strafrecht en Criminologie", een
serie gebaseerd op het Zwitserse pro-
jekt ..Encyclopédie du Crime"
Hoofdredakteur Jaap Metz over de
serie: „De misdaad heeft door de
eeuwen heen de mensheid geboeid Dat
is dan ook de reden, dat vandaag de dag
veel dagbladen graag kolommen inrui
men voor wat een „sappig moordver-
haal" wordt genoemd. Ook de TV
maakt dankbaar gebruik van deze we
tenschap en daarom behoren de vele
misdaadseries tot de meest bekeken
programma's Uitgebreider nog dan
deze media gaat Internationaal Archief
van Misdaad, Strafrecht en Crimino
logie aandacht besteden aan de meest
gerucht makende zaken uit de
geschiedenis Men heeft daarbij niet
alleen toegang tot de meest uitge
breide misdaadarchieven, FBI of Scot-
verzet moet worden voordat een geval
„rond' is
Het illustratiemateriaal is voortref
felijk. soms met foto's, die nog niet
eerder werden gepubliceerd. De totale
indruk van dit eerste deel. een prettig
opgemaakt misdaadboek, dat zich laat
lezen als een roman. Zoals hoofdredak
teur Metz opmerkte, zal er inderdaad
wel belangstelling voor dit soort boeken
bestaan In tegenstelling tot wat men
zou verwachten, is de serie niet ge
richt op sensatie, maar geeft - voor
zover ik dat kan beoordelen - vrij
nauwkeurig weer wat er gebeurde, zon
der onnodige toevoegingen of interpre
taties van de schrijvers. Voor de lief
hebbers een uitstekende serie
Bert Vos
land Yrad. maar peurt ook uit nog nim
mer aangeboorde misdaadbronnen van
achter het Ijzeren Gordijn. Op deze
wijze wordt de lezer een beeld gegeven
van alle facetten die tot bepaalde mis
daden hebben geleid en waardoor men
zich al gauw toeschouwer waant bij het
gebeurde
Hoewel het „Internationaal Archief
van Misdaad, Strafrecht en Crimino
logie" is bedoeld als een soort ency
clopedie. wordt de stof niet alfabetisch
behandeld In het voortreffelijk uitge
voerde eerste nummer kan men bij
voorbeeld uitgebreid lezen over de be
roemde vrouwenmoordenaar Landru. de
bloedige verveling van Bonnie Clyde
de grote treinroof in Engeland, en de
valse miljarden van Hitier
In totaal bijna honderd pagina's boei
ende leesstof waarbij de nadruk - mede
door middel van letterlijke verslagen
van verhoren en rechtbankbehandelin-
gen. interviews met getuigen en derge
lijke wordt gelegd op de mens achter
de misdaad Wat in ieder geval duide
lijk naar voren komt is het feit, dat
er enorm veel werk door de politie
-
Voorls in deze aflevering achtergronden over de Britse treinroof,
over TBR in Nederland, over gcldvervalsing door de nazi's,
over Bonnie Parker en Clyde Barrow
(buiten de
verantwoordelijkheid
van de redaktie)
opgesteld. De establishment
met de vele zwavelstokken, die
van beide zijden het levenwil
dooddrukken, wil opofferen in
zijn geldingsdrang. In „Es
tablishment" ziet u de macht
hebbers uitgebeeld: als je
vindt, dat je het bent, zet je
een grote pet op, en dan ben
je het. In „Het luchtbalkon"
is de bloem (het leven) bij de
machthebbers volledig ver
steend. Daar staan ze dan op
de monumentale balustrade met
de enorme petten op, 'let u op
de Zeeuwse knop, die daarvoor
zo mooi gebruikt kon worden!),
de machthebbers. Het balkon
hangt in de lucht, het leven is
verstard.
Héél mooi ook zijn Joséphine
van der Houts tekeningen rond
het kind. „Gevlogen vlucht".
Het kind arriveert onbevangen,
zonder bescherming. Het kind is
weerloos. Daarom zet Josép
hine van der Hout het kind een
schelp op het hoofd. In plaats
van een valk, een adelaar of een
leeuw op de hand of onder de
voet van de volwassenen, krijgt
't kind van haar een huismus op
de hand. „Kind met fossielen":
't is al ingebouwd, dat het kind
ééns het slachtoffer zal zijn.
Al neem je alleen maar, dat
het kind, als het oud geworden
zal zijn, dood zal gaan.
En het kind, dat in de kiem
helemaal teer lijkt te zijn, zon
der deuken: het heeft één bloem
in de hand. Het komt terecht
bij een muur van hardheid, de
maatschappijwaarmee het on
herroepelijk te maken krijgt.
Tekening voor Joséphines
dochter Mirjam. De moeder
weet niet wanneer het leven
van het kind begint, noch wan
neer het ophoudt. Zij weet niet
wie de dragers van het leven
van haar kind zijn. Zij kan
alleen het leven van haar kind
wat opsieren, en zijkan zorgen,
dat het kind zich niet stoot
en niet valt.
„De vraag", die de moeder
zich stelt, is de probleemstel
ling: je begint met dezelfde
vrucht, waaruit de mens wordt
geboren. Je speelt over ver
draagzaamheid, naastenliefde.
Maar welke ontstellende agres
sie ontwikkelt zich in de moe
der, als men haar kind iets
aandoet?
Ook kunt u Joséphines visie
zien op het gezin, de man
vrouw verhouding, het anders
zijn van mensen. Een prachtige
tentoonstelling, warm aanbe
volen.
Te bezichtigen in „Galerie
Valk", tot en met woensdag 4
februari. „Galerie Valk" is
geopend: dinsdag tot en met
vrijdag van 13.30 tot 17.00 uur,
's zaterdags van 11.00 tot 17.00
uur.
ANCO MALI
Fascinerend ook is het verhaal „Schip
van duisternis", waarin een aardse
ruimtevaarder enkele miljoenen jaren
in de toekomst wordt geslingerd Hoe
een vreedzaam bedoeld bezoek van
buitenaardse wezens uit kan monden in
een gevecht op leven en dood, is te
lezen in „De namakers", terwijl Van
Vogt een beetje op de lantasy-toer
gaat met zijn verhaal „DeKlok", waar
in hij speelt met tijdparadoxen en de le
zer tenslotte in het ongewisse laat over
de afloop Aandacht tenslotte voor „De
Ultramens", waarin Van Vogt op de
maan invloeden van paranormale aard
een rol laat spelen in het afwenden
van een buitenaardse catastrofe.
Omdat de tijd waarin deze verhalen
werden geschreven varieert van 1941
tot 1972, is de kwaliteit én de aktuali-
teit verschillend Opvallend is, dat Van
Vogt's verhalen uit de zestiger en ze
ventiger jaren beter, gefundeerder
overkomen, dan die uit de veertiger
jaren. Van Vogt heeft wel eens vaker
een neiging om in zijn verhalen de
„supermens" te eren en ook nu ont
komt hij daar niet aan in enkele ver
halen, zoals „Executie bij testament",
waarin hij een absolute heerser ver
goelijkt, omdat die het goede voor
heeft met de mensheid Vooral die slot
zinnetjes laten een beetje een vieze
smaak in de mond achter Maar.voor
het overige is „Van kat totultramens"
een boeiende science fiction-bundel,
waarin Van Vogt weer tal van uitste
kende ideeën in zijn verhalen heeft
verwerkt.
Bert Vos.
in Leusden-Zuid
Toen trok ik er nog even op uit
Liet de bromfiets maar staan,
Want dat kleine stukje (naar de
Jullanalaan)
Zou op de fiets nog wel gaan.
Neg geen minuut gezeten op de
fiets
Kaasde er een auto achter me aan
En ik werd gedwongen stil te staan
Wat bleek: van m'n vrouw d'rliets
brandde niet het achterlicht
En dat is voor iedere
weggebruiker een plicht
Op mijn fout werd ik goed gewezen
En voor vijf gulden kon ik weg
wezen
Toch maakte de agent op zijn bon
een blunder
Het was de datum, jaar '77,
waar ik nog steeds om glunder
Toch beste lezers van de
Leusder Krant
Kijk 's avonds goed of je lichtje
wel brandt!
Wij ontvingen van een trouwe lezer
de volgende aardige ontboezeming die
we graag publiceren, omdat het tevens
een waarschuwing is voor anderen.
De trouwe abonnee is aan het dichten
geslagen en het resultaat is als volgt:
Het gebeurde op woensdagavond
voor de gelegenheid uitgedoste
prediker en de minder warm
geklede schuifelend achter in
de kerk - met als achterban
de grote massa in ellende ver-
kerenden in vele delen van de
wereld - zag zij door het Woord
niet dichter tot elkaar komen.
In haar pentekening „De dra
gers en het oponthoud" heeft
zij hier iets van weergegeven.
Daar komt het theater tevoor
schijn: het theater van de gods
dienst op handen gedragen door
de weelderig omklede ambts
dragers, die naarstig met de
theoretische naastenliefde aan
het strooien zijn. Zij voelen
zich gezamenlijk dragers van
het gestoelte der kerk. Zij den
ken werkelijk de dragers te zijn:
zij weten niet hoe hypocriet
zij eruit zien. Wanneer hun
wezen getransformeerd wordt
in de drie terzijde staande fi
guren, wordt zelfs Christus een
gedrocht.
Het thema van de bekende
devotie voor de machthebber,
hetzij in de kerk, hetzij in de
staat, hetzij in de maatschappij,
ligt ten grondslag aan de teke
ning, waarop de tijd is stil
gaan staan. De mensheid kent
eerbied toe aan de machtheb
ber, zonder te weten om welke
redenen hij die eerbied moet
koesteren, 't Is een machtheb
ber tout court, en dus hoort
de goe-gemeente in devotie naar
de man op te staren. De meest
elementaire vormen van liefde
en beschaving vallen daarbij
weg. De machthebber draagt
Josephine van der Hout.
al laarzen, die kunnen verplet
teren, en hij heeft de lucifer bij
zich, symbool van de agressie.
Joséphine van der Hout beeldt
uit: de ingewortelde vrees voor
de grote dreiging, de wezens
angst voor de niets ontziende
macht van diktatoren.
„Baas boven baas". Er zijn
koningen, die zich boven mensen
stellen. Er komen weer andere
koningen 'die zich met weer
andere toestanden boven de
eerste stellen om deze te ver
drukken. Machten boven mach
ten Er is geen eind aan de
drang naar macht van de ene
mens over de andere, van de
ene groep over de andere.
En dat zou nog allemaal glim
lachend te observeren zijn, als
ook de mogelijkheid tot vernie
tiging van de ene macht door
de andere, niet steeds groter
en catastrofaler zou zijn.
De bloem wordt door Josép
hine van der Hout als sym
bool van het leven genomen.
De bloem impliceert tederheid,
liefde, leven. Veel mensen heb
ben echter een kunstbloem op
de kermis geschoten. Zij staan
aan de zellkant van het leven.
Zij hebben nooit de kans ge
kregen om echt iets van het
leven te maken. Ze zijn gees
telijk, licfiamelijk, maatschap
pelijk gehandikapt Zij hebben
zich nooit kunnen ontwikkelen.
Zij zijn de dwerg met de kunst
bloem
In „Zwavelspiel" ziet u de
mens in het midden, die de
bloem (het leven) tracht te be
schermen tegen de establish
ment, die zich aan beide zij
den op de lucifersdozen heeft
De uitgeverij Meulenhoff is bijna aan
tuar honderdste uitgave in haarinmid-
dels befaamd geworden SF-reeks toe.
I Nummer 99 is een bundel korte ver
talen van de bekende schrijver Alfred
E. van Vogt, de man die bekend werd
door zijn .Nul-A-verhalen"
„Van kat tot ultra-mens" is de titel
van deze boeiende bundel, waarin Van
Vogt weer stoeit met allerlei ideeën
en hypotheses uit de wereld der science
en fiction Er zitten schitterende staal
tjes van kort SF-werk bij, zoals „Niet
de eerste keer", waarin een ruimte
schip onontkoombaar in een ruimte-
I spiraal terechtkomt, of het verhaal
„Laatste bevel", waarin het tot een
konflikt komt tussen de steeds groei
ende robotbevolking en de mensheid
In dit verhaal weet Van Vogt op uit
stekende wijze de gevoelend van robots
over te brengen, zoals bijvoorbeeld een
man als Isaac Asimov ook kan doen.
LEUSDEN - Zaterdag 10
januari opende Herman J. de
Smedt, deadjunkt-direkteur van
het Centraal Museum te Utrecht
de ekspositie van tekeningen
van de Leusdense Joséphine van
der Hout in „Galerie Valk",
Valkestraat 31 te Amersfoort.
Herman de Smedt zal dat met
veel verve en overtuiging heb
ben gedaan, omdat de prachtige
pientekeningen van Josephine van
der Hout de weldenkende mens
uit het hart zijn gegrepen. Zij
vertolken in beeld wat de ene
mens zou willen toeroepien, en
zou willen doen erkennen.
Ik denk, dat Herman de Smedt
zich nauw verwant aan Joséphi
nes uitingen zal hebben gevoeld,
en er geen moeite mee zal heb
ben gehad om onder woorden te
brengen wat zij uitbeeldt. Ik zou
me daarvan hebben kunnen
overtuigen door naar hem te
zijn gaan luisteren, maar ik ben
soms niet gedisponeerd voor het
bijwonen van opieningen. Ik zie
openingen dan teveel als een
toneelstuk, dat we metonsallen
bezig zijn op te voeren, en dan
hoef ik zo nodig niet meer naar
zo'n opening.
Het toneel, waarmee we in
deze maatschapipijstruktuur
met z'n allen doende zijn, ligt
trouwens ten grondslag aan veel
van Joséphine van der Houts
werk. Zij beziet de wereld en de
samenleving die wij hier vor
men afstandelijk, en toch ook
wel met humor. Zij aksepteert
alleen het essentiële, en zet
zelfs daar zo nu en dan fikse
vraagtekens bij.
Zij is zeer godsdienstig op
gevoed. Al zeer jong werd zij
in de kerk en in haar milieu
gekonfronteerd met de idealen
van Christus. Haar leefgenoten
stonden met de Christelijke
naastenliefde op, en gingen er
mee naar bed. Als kind al zag
zij zeer duidelijk de enorme
diskrepantie tussen de ver
strekkendheid van de Christe
lijke gedachtenwereld en het af
wezig zijn van de weerslag van
wezig zijn van de weerslag
daarvan in de praktijk. De
schrille tegenstelling tussen de
bontmantels in de eerste rij
banken pal onder het rijk ge
beeldhouwde gestoelte met de
A. E. van Vogt: „Vao kat tot
ultra-mens". Bundel korte SF-
verhaleo Samenstelling Paul Grif
fen, vertaling Kauth Azimuth. Uit
gegeven door Meulenhoff Neder
land b.v^te Amsterdam in haar spe
ciale SF-reeks nr 99. Verhalen,
daterend uit de jaren 1941 tot 1973.
Prijs f 10,50.
Werk van Josephine van der Hout.
