snel, speels, goedkoop,
nergiebesparend èn grotere kwaliteit
Woensdag 28 januari informatie-avond in de Johanneshoeve
Gemeente Leusden staat
welwillend achter plan
^£R0EP LEUSDENAREN WIL MEER VARIATIE IN DE WONINGBOUW
Nieuwe
bouwmethode
COMMENTAREN
EN MENINGEN
LEUSDER KRANT - RUIMTELIJKE ORDENING
DONDERDAG 22 JANUARI 1976
(Van de redaktie)
LEUSDEN/CENTRUM - Hoewel de gemeente Leusden regelmatig wordt bezocht
groepen geïnteresseerden, die ter plaatse willen bekijken, hoe Leusden haar
ruimtelijk heelt aangepakt en meestal vol bewondering voor de ge-
van het stedelijk landschap weer haar huis terugkeren, wil dat nog
zeggen, dat wat men in Leusden tot nu toe aan gevarieerde bouw heeft bereikt,
uiterste limiet is. Er zijn verschillende mogelijkheden, die elders wel, maar
tot nu toe oog geen kans hebben gekregen. Zo kent Nederland inmiddels
(op palen) in Hengelo, zo zijn er tal van experimenteel opge-
woonvormen op het gebied van terrasbouw etc. Een in Nederland nog weinig
vorm is de houtskeletbouw. Het Houtvoorlichtingsinstituut te Amsterdam
Nederland de grote promotor van deze vorm van bouwen en in Leusden heeft
kortgeleden een groep gevormd, die wil proberen door middel van een co-
van kopers een wijk in skeletbouw te realiseren. Dit particuliere initiatief
nu toe slechts in beperkte kring besproken, zal volgende week woensdag wel
licht meer gestalte krijgen, als een speciale voorlichtingsavond wordt gehouden
in de Johanneshoeve aan de Hamersveldseweg, aanvang acht uur. De heer Van
Diest van het Houtvoorlichtingsinstituut te Amsterdam zal dan door middel van
dia's en films alle informatie geven over deze voor Nederland vrij nieuwe vorm
van bouwen, die slechts aarzelend in enkele delen van ons land wordt toegepast,
maar dan vrijwel zonder de speelsheid, waar deze vorm van bouwen zich bij
uitstek voor leent.
Eén vande initiatiefneemsters is me
vrouw C. J. M. Wesenaar uit Leusden-
Centrum, die al enige tijd met enkele
anderen bezig is geweest alle mogelijke
informatie te verzamelen ovep skelet-
bouw in het algemeen en de mogelijk-
heden die daardoor zowel in vorm als
in faciliteiten ontstaan. Eén van de
meest opvallende voordelen van skelet-
bouw is de bouwsnelheid Het is moge-
-gfffiijk een woning via deze methode in
twee tot vier maanden kant en klaar te
- bouwen Kom dan maar eens voor als
een woning in de traditionele me-
laat bouwen! Een voordeel, wat
Is''-garelen ook bijzonder zal aanspreken
is het feit, dat wonen in een hout-
skeletwoning een energiebesparing van
dertig procent kan opleveren Zware
,W£E funderingen zijn overbodig, want de
,eeI woning heeft een gewicht, gelijk aan
er et ac^ste van een gelijkwaardige
woning, die in steen of beton is ge-
bouwd En dan is er natuurlijk nog de
prijs, die ook aanzienlijk lager ligt
dan van woningen, die op de traditio
nele wijze (in steen of beton) zijn ge
bouwd
Tijd is rijp
I? De Leusdense initiatiefnemers wil-
'len proberen om samen een wijk(je)
skeletbouw-woningen in Leusden te
realiseren. De tijd is daar nu duidelijk
rijp voor, omdat binnen afzienbare tijd
«wordt gestart met het eerste deelplan
van Leusden's Tweede Fase De be
doeling is. dat een voldoende aantal
potentiéle kopers in de vrije sektor
(en misschien is het ook te realiseren
in de premie-koopsektor) zich gaan
verenigen tot een coöperatie. Die co-
operatie zal dan de wijk moeten rea
liseren Samen met een aannemer, die
inet deze vorm van bouwen voldoende
ervaring heeft en een architect, die
de mogelijkheden van hout op een
speelse wijze weet te gebruiken voor
het ontwerpen van aantrekkelijke woon
vormen, die afwijken van de geijkte
rijtjes-patroon, zoals zoveel woningen
in Nederland worden gerealiseerd. De
groep initiatiefnemers menen een ge
schikte architect te hebben gevonden in
de heerJ Verhoeven uit Hoevelaken, die
niet alleen bekend staat om zijnkreati-
Viteit in de bouw, maar in vakkringen
bok een speelse bouwer wordt genoemd.
iEen man, die bovendien ervaring heeft
in het bouwen in hout Er zijn niet veel
aannemers in Nederland die ervaring
nebben in houtskeletbouw Het lijstje
•namen, dat mevrouw Wesenaar heeft is
erg klein
I-
Vooral de financiers zien het (nog)
niet zo zitten. Toch komt daar lang
zaam maar zeker (gelukkig) verande
ring in. De starheid wordt steeds
meer doorbroken en vooral ook de
roep naar méér variatie in de woning
bouw zal daar mede oorzaak van zijn
geweest Want juist die starheid van
woningbouw - het geijkte rijtjes- of
hofjespatroon - kan op simpele wijze
worden doorbroken door het gebruik
van de houtskeletbouwmethode Hout is
gemakkelijker te hanteren voor de
architect én voor de bouwers. Speelse
vormen, die, in beton of steen uitge
voerd, allerlei ingewikkelde beton-
konstrukties vereen, znn eemakkelijk
van hout is gebouwd, goed of slecht,
het buitenland spreken wat dat betreft
duidelijke taal.
Snelle bouw
Dat de kosten van een houtskelet-
woning 10 tot 20 procent goedkoper
kan zijn dan een gelijkwaardige woning
in steen of beton, ligt ook voor een deel
aan de snelheid, waarmee dit soort
huizen kunnen worden gebouwd. Zo'n
honderd rijen huizen in deze methode
worden in Canada, meestal zonder
veel pre-fabricage, in ongeveer vier
maanden voltooid. Doordat bij de hout
skeletbouw de montage eenvoudig is
en het aantal te monteren onderdelen
klein, is de bouwtijd kort. De afbouw
kan onafhankelijk van de weersge
steldheden plaatsvinden, omdat alles
dan geheel wind- en waterdicht is.
Houtskeletbouw is een droge methode.
Na de fundering behoeft er geen wa
ter meer aan te pas te komen En de
woning is licht van gewicht. Zoals ge
zegd ongeveer een achtste van een ge
lijkwaardige woning in beton of bak
steen
Energiebesparing
Het voordeel van de energiebespa
ring zal in deze tijd enorm aanspre
ken Bewoners van houtskeletbouwwo-
ningen brachten dat punt ongevraagd
naar voren: ,,Je kunt je geen betere
isolatie voorstellen, 's winters lekker
warm zonder al te hoge radiatorstand
en 's zomers lekker koel. De stook
kosten zijn bovendien ongeveer dertig
procent lager."
Goedkoper
bewoonbaar of niet Houtskeletbouw
daarentegen is een volwaardige bouw
methode."
Starheid doorbroken
De laatste tijd is men in Enoelanden
Frankrijk ook tot die ontdekking ge
komen en daar worden tegenwoordig
al enkele tienduizenden woningen in
houtskeletbouw afgeleverd Nadat in
1968 de methode in Nederland werd ge
ïntroduceerd, was de belangstelling van
de bouwwereld voor dit fenomeen groot,
maar desondanks is er sindsdien weinig
speuren Blijkbaar gelooft men nog
niet zo erg in de kwaliteit, die de
houtskeletbouw toch duidelijk oplevert
Dat houtskeletbouw goedkoper is,
werd in het verleden al meerdere ma
len bewezen. Niet alleen is de kwali
teit hoger, maar de kosten zijn door
allerlei aantrekkelijke factoren lager
In Canada bouwde men HSB-woningen
voor de helft van de prijs als die van
traditionele woningen
Afhankelijk van de wensen van de toe
komstige bewoners, kan zoiets ook in
Nederland worden gerealiseerd, ook al
zal het dan wellicht niet voor de helft
van de prijs zijn Vergelijking is in
Nederland (nog) niet mogelijk, maar ze
ker is, dat men mét een hogere kwali
teit toch wel zo n 10 procent minimaal
goedkoper zal uitkomen.
Volledig ontwikkelde
bouwmethode
stadium verkeert, met alle kinderziek
tes vandien Dat is niet het geval De
HSB-methode is tot in de kleinste on
derdelen uiterst vakkundig uitgekiend
en ontwikkeld Natuurlijk is de HSB
ook getoetst aan de Modelbouwveror
dening, anders zou de bouw hier im
mers ondenkbaar zijn. Ook aan de be
staande Voorschriften en Wenken vol
doet HSB.
In Leusden
Het is natuurlijk onmogelijk om alle
Ook in Nederland wordt momenteel (zij het voorzichtig) houtskeletbouw toe
gepast zoals in 's Gravenpolder in Zeeland. Deze huizen, met een inhoud van
550 m zijn luxueus uitgevoerd met keukeninrichting, verwarming etc. De bouw
prijs, inclusief b.t.w. maar zonder de grond, was f.210,-- per m Deze bouw
methode leidde in 's Gravenzande tot een besparing van 20 procent in vergelij
king met de kosten van de tradionele bouwmethode.
de rijkssubsidie inzake energiebespa
ring en ook dat is een voordeeltje.
De prijs
Een belangrijke vraag is, of HSB
nog niet teveel in het experimentele
voordelen en de eventuele nadelen van
HSB in dit korte bestek op te sommen.
Op de voorlichtingsavond, volgende
week woensdag, kan men u deskundig
voorlichten
Interessant in dit verband is wel
licht, dat de gemeente Leusden wel
willend tegenover deze vorm van bouwen
staat en ook het projekt van de initia
tiefnemers in Leusden met bijzondere
belangstelling tegemoet ziet.
Binnen het gemeentebestuur is en
thousiasme genoeg voor deze vorm van
bouwen. Met name wethouder Wagenaar
is er onder meer een voorstander van.
Ir. J A Dortmond, hoofd van de ge
meentelijke afdeling Stadsuitleg:
Juist door de snelheid waarmee in
HSB kan worden gebouwd, acht de ge
meente Leusden deze bouwmethode aan
trekkelijk Hoewel de gemeente op dit
moment niet zelf plannen in ontwikkeling
heeft, die in houtskeletbouw kunnen wor
den gerealiseerd, staan wij welwillend
achter de plannen van de groep initia
tiefnemers, die dat in Leusden willen
realiseren Maar toch zal het waar
schijnlijk een langere termijnplanning
worden, omdat er te weinig ruimte in
het eerste deelplan van de Tweede
Fase zal zijn. Zoals bekend zullen er
in dat deelplan slechts 72 woningen
in de vrije sektor gebouwd kunnen
worden, terwijl er al een vrij lange lijst
van gegadigden is."
Een mogelijkheid is, dat die gegadig
den na de voorlichtingsavond mee gaan
doen aan de coöperatie, die in Leusden
houtskeletwoningen wil gaan realiseren
Een advies vande heer Dortmond ,,Zij,
die mee willen doen. moeten zich zo snel
mogelijk in laten schrijven als gegadig
de voor een kavel bouwgrond in de
Tweede Fase
Coöperatie
De op te richten Coöperatie van Leus
dense adspirant - houtskeletbouwers
biedt natuurlijk ook tal van voordelen
Men kan namelijk gezamenlijk bepalen,
hoe er zal worden gebouwd, hoe er zal
worden gefinacierd etc. Een volledig
inspraakorgaan dus van bewoners, die
dan straks in een huis zullen komen,
zoals zij dat hebben gewenst
Binnenkort zal het Houtvoorlichtings
instituut een prijsvraag uitschrijven
voor het ontwerpen van een complex van
ongeveer 100 woningen in HSB Er zijn
nu al ongeveer tien gemeenten, die ge
ïnteresseerd zijn in een dergelijk wo-
ningbouwprojekt, temeer, omdat het
winnende ontwerp gebouwd zal worden
met subsidie van de overheid. Ook de
gemeente Leusden is geïnteresseerd,
maar het is nog niet bekend of zij ook
definitief grond beschikbaar zal stellen
voor de realisering van een dergelijk
projekt Overigens komen HSB-wonin
gen in ieder geval in aanmerking voor
Eén van de belangrijkste zaken is
natuurlijk de prijs, die een dergelijke
HSB-woning moet gaan opbrengen De
Leusdense initiatiefnemers voor HSB
gaan uit van kavels van 200 tot 450
vierkante meter en komen dan op een
prijs van een woning (inclusief de
grond) die tussen de f120.000,-- en
f 150.Ó00,-- ligt Er zijn op dit moment
al verschillende Leusdenaren, die daar
wel wat in zien Denkt u er ook zo
over, dan kunt u alle informatie krij
gen van mevrouw C J M Wesenaar,
Bruinhorst 14, telefoon 2438
Het overwegen waard
Aan de hand van tal van studies,
rapporten en de praktijk, ligt er een
grote toekomst open voor de toepas
sing van houtskeletbouw in Nederland.
De vele voordelen zullen ongetwijfeld
bij velen de doorslag geven. Meer woon
kwaliteit, meer gevarieerde woonom
geving, de snelle bouwtijd, de accep
tabele prijs, de energie-besparing en
het beschermen van het milieu: alle
maal zaken, die het overwegen waard
zijn. In een vooruitstrevende gemeen
te als Leusden heeft een dergelijk
projekt wellicht voldoende kans op
succes. Maar dat wil niet zeggen, dat
alle problemen, die bij een dergelijk
projekt komen kijken, nu al zijn op
gelost. Mevrouw Wesenaar en de groep
initiatiefnemers zullen nog heel wat
werk moeten verrichten om alles
,,rond" te krijgen. Maar wellicht is
dat alle inspanning ten volle waard.
Een groep Leusdenaren heeft
het initiatief genomen om tot de
bouw van een reeks woningen in
houtskeletbouw te komen. Een
ongetwijfeld lofwaardig initiatief,
vooral als men ziet, wat voor
voordelen een dergelijke bouw
methode oplevert. Afgezien nog
van de prijs, zullen de verschil
lende factoren als milieu-be-
schermiog, energiebesparing,
woningvariatie e.d. de milieube
wuste Leusdenaren wel aanspre
ken. De gemeente Leusden staat
welwillend tegenover een derge
lijk project, zo kregen we te ho
ren van gemeentezijde. Een ver
heugende zaak, maar toch is wel
willendheid alleen niet voldoen
de. De gemeente Leusden, die in
het verleden bij de bouw van de
eerste fase - ondanks alle kri
tiek - toch wel heeft bewezen open
te staan voor nieuwe ideeën en
nieuwe woonvormen en dat ook
zo mogelijk in de praktijk heeft
gebracht, zou het nu naar buiten
getreden particuliere initiatief
op alle mogelijke manieren moe
ten steunen.
Het is nog niet bekend, of de
gemeente Leusden mee gaat doen
aan de prijsvraag, die het Hout
voorlichtingsinstituut gaat uit
schrijven. Is dat wèl het geval,
en Leusden wordt uitgekozen om
de woningen te bouwen, dan zal
dat met overheidssubsidie kunnen
gebeuren. En ook dat is een aan
trekkelijke zaak. Het nieuwe
Leusdense initiatief biedt overi
gens nog andere voordelen, die
niet direkt naar voren komen.
Bij het slagen van het projekt is
de mogelijkheid groot, dat er
tientallen woningen ïndepremie-
sektor vrij zullen komen, waar
door de woningzoekenden in Leus
den snel aan een woning kunnen
worden geholpen.
In de Leusdense gemeenteraad
hebben verschillende raadsleden
meerdere malen gepleit vooreen
meer gevarieerde woningbouw
met een aantrekkelijke woonom
geving. Houtskeletbouw biedt een
dergelijke mogelijkheid en is ge
makkelijker te realiseren dan de
normale woningbouw in steen of
beton.
De Tweede Fase heeft een vrij
grote vertraging opgelopen De
mogelijkheid om door raiddel van
de snellere HSB-methode een deel
van die vertraging in te lopen,
zal ook een punt in het voordeel
van deze methode zijn. Boven
dien is er wellicht een plaatse
lijke aannemer te interesseren,
die vaker met hout heeft gewerkt
en in staat zal zijn om het pro
jekt uit te voeren. Waarmee de
werkgelegenheid weer is gediend.
Kortom: voldoende faktoren,
die het overwegen waard zijn.
V.
Terughoudendheid
i Dat is voor een groot deel te danken
aan de terughoudendheid, waarmee de
Nederlandse bouwwereld tot voor kort
^de houtskeletbouw heeft bekeken. Ter
wijl men in Canada, de VS en d^ Skan-
dinavische landen al jaren geleden
,deze methode toepasten voor kwali-
teitsbouw, leefde in Nederland nog
veelal de gedachte, dat houtbouw niet
20 duurzaam kan zijn als de steen- of
.betonbouw. Op zich een verkeerde ge
dachte. omdat skeletbouw niet zomaar
onder de noemer houtbouw" kan wor
den gebracht. Houtskeletbouw is name
lijk geen houtbouw. Volgens het Hout
voorlichtingsinstituut een enorm mis
sverstand. Houtbouw is immers een
vrijblijvende benaming voor alles wat
rvan hout is gebouw, goed of slecht,
Verschillende (buitenlandse) voorbeelden van houtskeletbouw.
