in de gemeente Leusden
LEUSDENS ANTIEK" VAN ARTIMEKRA
DONDERDAG 12 FEBRUARI 1976
paardjes voor Oudhollandse- en ade
laars voor antieke Duitse klokken
Massa's hiervan gaan naar het buiten
land, vooral naar Amerika en Duits
land Ook sier-afdekplaten voor hand
blaasbalgen en steunen voor antieke
balken en nog veel meer van die din
gen maakt Artimekra
LEUSDENS ANTIEK
Niet alleen vervangingsdelen eri
-deeltjes voor echt antiek worden in
Leusden gemaakt, maar zelfs com
plete ..antieke" artikelen Een voor
beeld van de eerste groep, stel dat
u een antieke klok bezit, waarvan in
de loop der jaren een bepaald onder
deel stuk of verloren is gegaan In
compleet is zo'n stuk antiek aan de
muur ,,geen gezicht" Een vervan
gend antiek axemplaar is nauwelijks
te krijgen (indien wél, moet je niet
vragen, wat het kost!) en wat is er
dan eigenlijk op tegen wanneer een
nieuw, maar antiek lijkend, onderdeel
wordt gemonteerd0 Iemand anders dan
u weet of ziet het niet eens, maar het
voorwerp is dan wel weer volledig
Nieuw antiek" wordt tegenwoordig
erg vaak gebruikt bij de inrichting
van Horeca-bedrijven, die er oud of
antiek uit moeten zien, maar waar
men het geld voor echt antiek niet
voor (over) heeft Werkelijk antiek in
de benodigde hoeveelheid is zeer kost
baar en zo goed gaat het in de Hore-
ca-wereld nu ook weer niet sinds de
uitvinding van het blaaspijpje en met de
telkens maar hoger wordende accijns
op gedistilleerd en aanverwant goed
Bovendien gaat het met ..Leusdens an
tiek" net zo goed In menig opzicht
is dat niet alleen veel goedkoper, maar
ook sterker en vaak beter dan het
echte Houtworm zit er niet in en komt
er ook nooit in, maar desgewenst wor
den ook de houtwormgaatjes voor u
nagemaakt Handwerk met behulp van
beitels en gutsen, waar vroeger een
vakman dagenlang een stevige klus
aan had. geschiedt volgens hetArtime-
kra-principe (als de mallen gereed zijn)
in enkele ogenblikken Wat dat betekent
bij grotere series spreekt voor zich
zelf Natuurlijk is echt antiek mooier,
maar het gaat hier ook niet om antiek
Bovendien zijn de vaklieden van vroe
ger zo langzamerhand wel uitgestor
ven Oud vakmanschap is wel meester
schap maar vandaag de dag bijna onbe
taalbaar en nogmaals: de heer Kral
pretendeert met zijn bezigheden niet
antiek te vervaardigen. Commercieel
heeft het ook slechts zin om iets vol
gens het Artimekraprocédé (na) tema
ken als het origineel iets moeilijks
en tijdrovends is Arbeidsuren zijn
tegenwoordig zeer dure uren en zo wordt
de tijdwinst van Kral de geldwinst
voor zijn opdrachtgevers, want bij het
stijgen van het aantal copieën daalt
merkbaar de eenheidsprijs. Moderne
recht-toe-recht-aan kasten of andere
meubelstukken en desnoods ook par
ket zouden aan de Ambachtsweg ge
maakt kunnen worden, maar dat is
niet zinvol en de vervaardiging van
dit soort artikelen komt daarom veel
beter tot haar recht in een machinale
meubelfabriek Maar neem eens een
paardje of een ander ingewikkeld stuk
houtsnijwerk Handgesneden moet zo
iets toch al gauw pak-weg een gulden
of vijftig gaan kosten De heer Kral
maakt het voor enkele guldens en tel
je winst dan maar uit Het maken
van de mallen vraagt nog de meeste
tijd. Als een voorbeeld aanwezig is,
valt dat nog wel mee. Het wordt om-
goten met een bepaalde rubbermelange
en na stolling van de massa is de ne
gatieve gietvorm gereed Opdezewijze
worden mallen gemaakt voor beeld
jes. schalen, consoles of balksteunen,
blaasbalgplaten, koek- en speculaas
planken. allerlei onderdelen voor klok-
kasten, sierstukjes voor meubilair,
spiegel- en schilderijlijsten e d Om
bezig te blijven zoekt de heer Kral
dan ook naarstig naar steeds weer
nieuwe modellen Misschien heeft u
thuis toevallig iets staan, dat de moei
te waard is om gecopiëerd te wor
den0 Het hoeft niet alleen iets an
tieks te zijn Elk bruikbaar voorwerp
is goed Daar wordt dan een mal van
gemaakt U krijgt het origineel na
tuurlijk terug en bovendien als aar
digheidje en voor de moeite enige af
gietsels extra Kijkt u eens rond,
het kan best de moeite waard zijn
(tel 03496-1715)
De direkteur, de heer W. Ch Kral
ma weer wat anders, U kent dat wel)
voelde hij zich toch aangetrokken tot
de beeldende kunsten
Een jaar of negen geleden begon hij,
na zijn dagelijkse arbeid, op de zolder
van zijn drankzaak aan de Amers
foort se Langestraat met zijn kunst
zinnige plannen Hij ontwikkelde zich
daarbij in een tweetal richtingen. Met
gips als grondstof ging hij enerzijds
boetseren en anderzijds het pad van de
snijkunst op Het lukte echt niet on
aardig, maar toch kwam er na verloop
van enige tijd nog een derde techniek
bij en wel het gieten in vormen en
mallen. Daarmee vooral is hij verder
gegaan Hij ontdekte, dat houtsnijwerk
op deze manier en met enige nabewer
kingen zo mooi te imiteren was, dat
op het oog de namaak haast niet was te
onderscheiden van het model Gips
bleek echter niet het meest geschikte
basismateriaal te zijn en dus zocht
hij verdei Op vakantiereizen deed de
heer Kral ook meer ervaringen op
Zo zag hij in Italië mooi gietwerk
verrichten en ook in Engeland. Vooral
in laatstegenoemd land werd zijn ide
aal - de imitatie van houten voorwer
pen - het meest benaderd Het ware
geheim van het vak werd hem na
tuurlijk niet verteld, maar weer thuis
op zijn zolder werd de lange reeks
proeven weer voortgezet Met allerhan
de materialen, vooral kunststoffen op
pvc-basis Telkens meer naderde hij
zijn doel. maar dat bracht ook weer
andere problemen mee Vooral ruim-
LfUSDEN/CENTRUM - Hoewel als
gallig bedoeld omschrijft de uit zes
oid.n estaande kop boven dit ar-
kef niet helemaal juist de geschie-
éniB van Artimekra" uit Leusden.
^■.gepruts op zolder" groeide la-
HLel uit tot wat er nu aan de Am-
fiftsweg getl^an wordt, maar ,,orna-
i*k- toch wel tets over-
Zo staat het omschreven in de
Stafentelijke vergunning. Doch oor-
ielt u zelf.
den Het wordt op den duur ook bui-
tenshuis zeer houdbaar Praktisch is
ook. dat men niet gebonden is aan be- ff
paalde afmetingen Je kunt (namaak) 3
balken maken voor antiek in te rich- j
ten vertrekken, maar evengoed ook de |i
kleinste ornamentjes van enkele vier-
kante centimeters. Ei moet wel een j
mal voor kunnen worden gemaakt. Dan j
spelen vormen ook geen rol en sinds h
enige tijd is een wel zeer geslaagd
artikel aan het assortiment toegevoegd, i
De lr> jaar geleden in Enschede ge-
R-èn heer W C H Kral kreeg van
uil uit een administratieve opleiding
el. Iets nutt igs, dat wel maar toch zag
Hm in de boekhouderij niet. zo zit-
in.lHii sloot een laatste balans af,
L'arn m de handel en begon als fili-
fiho uier v.rn de distilleerderij, die
jetË.elke dag een glaasje" haar pro-
tpageenh Lang duurde dat niet.
Hmaakte zich weldra zelfstandig
Ban één (drank)zaak werden er meer
Rpog wat later raakte de heer Kral
Dklin de Horecawereld verzeild. Het
"ulSk" zakenleven hield hem meer dan
Bdoi-nde bezig. Toch bevredigde hem
■niet helemaal Hij deed" eigen-
jklniets. althans dat meende hij en
anlmoet u daarbij denken aan iets
jSken of scheppen Mede als afleiding
livt koopmans- en daaruit voort-
Géiende denkwerk wilde hij ook nog
atlanders Hoewel de heer Kral niet
|mt uit wat men noemt een artis-
eki begaafde familie (pa schilder en
Dat vonden wij tenminste van de ,,ga-
pers"' U kent ze nog wel, die gapende
bontgeschilderde koppen, die vroeger
boven de voordeur van iedere drogis
terij als ..merkteken" van die bedrij- [I
ven waren te vinden De tand des tijds
heeft die antieke gapers niet onberoerd j
gelaten en ook verdwenen er ettelijke
(en niet altijd op een eerlijke wijzej
naar verzamelingen in binnen- en bui
tenland Ze zijn zeer schaars gewor- I
den. maar toch komen de laatste tijd
de gapers weer terug in het stads
beeld Artimekra heeft er al diverse
series van afgeleverd Het merendeel
is jammergenoeg weer direct naar
het buitenland verdwenen maar eer
Nederlandse groothandel in pharma- ,1
ceutische artikelen heeft een actie op
touw gezet om iedere drogist weer aan
een gaper te helpen Bedoelde grossier i|
stelt ze als omzetpremie beschik- j
baar aan haar afnemers en met de l;
prijs die Artimekra voor zo'n branche^
merkbeeld berekent, liikt dat een zeeij 'I
haalbare kaart
dienst en dat lijkt hem meer dan vol
doende
GAPERS
Het materiaal, waarmee gewerkt
wordt is niet gevaarlijk Het is niet
explosief of zelfontbrandbaarenhet ge
reed product kan helemaal niet bran
weer wat ander is. dan het spul uit
de bekende tubes en busjes Het is een
mengsel van diverse stoffen, in vloei
bare vorm gemakkelijk in mallen te
gieten. Na een bepaalde hardingstijd
kan het uit de vormen worden gehaald.
Blootgesteld aan de lucht veroorzaakt
een chemische reactie een goed voel
bare hitte-ontwikkeling Kleine cor
recties zijn nu nog mogelijk en als de
voorwerpen voldoende zijn afgekoeld
zijn ze gereed voor verdere bewer
king Het heeft nog veel weg van
borstplaat het snoepgoed van rond
sinterklaas Het is echter steenhard
en kan geschuurd, geverfd, gelakt en
gebijtst worden Daarna wordt het in
een soort meubelwas gezet. Je kunt er
eigenlijk van alles mee doen, wat met
hout mogelijk is. Het is (bijna) hout
Haast onvoorstelbaar is ook. wèt je
ervan kunt maken. Een groot deel
van de productie zit in de sector an
tiek zoals bijvoorbeeld de mooie
ranken voor kussen- en andere Oud-
Hollandse kasten Het materiaal is
bijzonder mooi en heel sterk Ja ei
genlijk te sterk voor het mooie. Be
vestigd op houten panelen blijft het héél
als het echte hout mocht gaan scheu
ren. wanneer bijvoorbeeld het betref
fende meubelstuk te lang in een cen
traal verwarmde ruimte zou staan
Grote hoeveelheden ornamenten vin
den ook hun oorsprong in het Leus-
dense bedrijf, evenals steigerende
tegebrek en daarom ging hij op zoek
naar een werkplaats van voldoende
omvang met daarbij een woongelegen
heid voor zich en zijn gezin.
NAAR LEUSDEN
Op 1 januari 1973 slaagde hij in
Lensden Hij kocht op het industrie
terrein aan de Ambachtsweg een huis
met daarachter een flinke werkruimte
Voor toen nog wel wat aan de grote
kant. maar een teveel aan werk- en
opslagmogelijkheid was beter dan di
rect al weer krap te zitten. Hoewel de
opzet van een en ander nog steeds
amateuristisch van aard was, moester
zo langzamerhand toch wel eens iets
verkoopbaars worden gemaakt. De hob
by begon een dure liefhebberij te wor
den en daar moest wel wat tegenover
komen te staan. Gietwerk is zakelijk
pas interessant wanneer het massaal
gemaakt wordt en massawerk vraagt
grotere hoeveelheden grondstoffen en
voldoende ruimte voor de opslag daar
van en van het afgewerkte product
Meer problemen zijn er, wanneer
een opdracht in zoverre incompleet
is dat een voorbeeld niet voorhanden
is Dat moet het model eerst van
hout van klei of van een ander ma
teriaal worden gemaakt Hoewel de
heer Kral daar in de meeste gevallen
ook voor kan zorgen, gebeurt het toch
ook. dat de hulp van een specialist
op een bepaald gebied dient te worden
ingeroepen Artimekra is nog steeds
grotendeels een ..aardigheidje' voor
de heer Kral, of als u wilt een bij
verdienste Hij heeft in Amersfoort
in zijn andere zaken, nog heel wat om
handen Dit is dan ook de reden, dat de
zaken in Leusden voor hem niet groter
hoeven te worden Het meeste werk
doet hij zelf en voor het routine-
gedeelte (gieten, bij - en afweiken e.d
heeft hij een tweetal medewerkers in
Inmiddels had onze doe-het-zelf-fa-
brikant het basismateriaal gevonden,
dat hem al lange tijd voor ogen stond
Vanzelfsprekend heeft Inj ook ons daar
van niet meer verteld dan hij kwijt
wilde, maar het leek nog het meest
op jf.vloeibaar hout", hoewel het toch
