eSse
„Potjeslatijn" in Flehite
Uitstekende kwaliteit in
Elseviers nieuwe SF-reeks
ft!Ë II 111 lil!
li ill li
De machtige machines
van Chris Foss
„De onoverwinnelijke" - het
vraagteken van Stanislaw Lem
HDE HAND VAN ZEI",
NTMOETING VAN
EE WERELDEN
b DE
„VOORLAND",
ZWARTE PROFETIE
VAN
JOHN BRUNNER
leusder Krant - algemene informatie
DONDERDAG 15 APRIL 1976
11
,,De schepper van het univer
sum", „De poorten van de hel"
en „De heren van de Kosmos".
Door Philip José Farmer. 1965/
1967. Vertaling: Annemarie Kindt.
Uitgegeven door Elsevier-Amster-
dam in baar nieuwe SF-reeks.
Prijs p< stuk: f9,90.
Nog niet ze lang geleden startte de
itgeversmaa*stnappij Elsevier te
msterdam met een eigen science-
ctionreeks Dat was eigenlijk wel te
èrwachten, wa»t het is een duidelijke
ak. dat de science fiction n Neder-
nd bijzonder sterk in opkomst is,
at blijkt uit de snel groeiende lijsten
n titels van andere uitgeversmaat-
happijen, die reeds jaren geleden met
n dergelijke serie begonnen en er nu
i spijt van hebben, dat ze SF in hun
nds deden Ook de Nederlandse essef
gint langzaam maar zeker opgang te
ijgen en het ziet er naar uit dat er
ndelijk van een fikse doorbraak kan
orden gesproken, hoewel de televisie
at dat betreft nog schromelijk tekort-
hiet.
De serie, die Elsevier startte, draagt
oorlopig) als ondertitel „Avonturen
vreemde planeten'' en daarmee is
eteen het genre geplaatst: avonturen-
De eerste drie delen zijn van de hand
an de bekende SF-schnjver Philip
sé Farmer, drievoudig winnaar van
Hugo, de hoogste onderscheiding
or science-fictionschnjvers. Far-
er, die sinds 1950 begonnen is met
t schrijven van SF. is de eerste, die
taboe van de sex in dit genre wist
doorbreken Hij studeerde Engels
en letterkunde Zijn grootste belang-
:elling gaat uit naar liguistiek, mytho-
|>gie, zeppelins en Tarzan
IDit laatste (de mythologie en Tarzan)
Jndt men terug in de trilogie, die nu
ij Elsevier verscheen ..De schepper
|n het universum". „De poorten van
1 hel en „De heren van de kosmos",
fie SF - romansdie dezelfde hoofdper-
(on hebben en op elkaar aansluiten
IPhilip José F armer creëert in deze
mlogie een geheel eigen wereld (ol
jgenlijk werelden) met eigen schep-
irs. Die scheppers (de Heren) vor-
fen een kosmisch ras. dat in staat is
i eigen werelden te scheppen volgens
Ier vergevorderde (overgeleverde)
Jchnieken. Technieken, die afkomstig
|jn van verre voorouders van dit ras,
fear die nu met meer begrepen wor-
|n Hooldpersoon in de boeken is de
lardling' Wolff, die als zestigjarige
lijsaard door een „poort" in één
r universums springt om tenslotte
de ontdekking te komen, dat hij
Kil een Heer is
jDe mythologie speelt een rol in deze
drie voortreffelijke avonturenromans,
randat Farmer werelden schept, waar
in antieke volkeren, van de aarde een
plaats hebben'gekregen, compleet met
hbn mythologie. Griekse,Azteekse,
Atlantische en Middeleeuwse bescha
a
TOEKOMST EN TECHNIEK
IN DE LITERATUUR
VAN VANDAAG
vingen vormen de basis voor tal van
spannende en soms gruwelijke avontu
ren van Wolff, die zich een weg baant
naar de top van het universum Hij
wordt bijgestaan door een andere aard
bewoner, Kickaha, en een mooie, jonge
vrouw, Chryseis In het laboratorium
van de Heer van deze wereld zijn vele
gedrochten gemaakt, die nu een vrij
leven leiden op de planeet. Gedrochten,
die Wolff met afschuw bekijkt. Wolff,
de Heer, die met een volledig geheu
genverlies door de wereld reist, die
hij zelf geschapen blijkt te hebben.
Het tweede deel, als Wolfl zich weer
geinstalleerd heeft met zijn vrouw
Chryseis. wordt het eeuwigdurende kon-
flikt tussen de Heren van de kosmos in
alle hevigheid voortgezet. De Heren
proberen elkaar te bestrijden en te ver
nietigen. Wolff en Chryseis komen op
vreemde planeten terecht in hun strijd
tegen hun vijanden, de broers en zusters
van Wolff Jadawin, zoals Wolff eigenlijk
als Heer heet, tracht zich er met aller
lei listen doorheen te slaan. Dwars
door de Poorten van de Hel.
Het derdedeel. „De heren van de kos
mos", is het voornamelijk Kickaha,
de arglistige, die tijdens de afwezigheid
van Wolff diens planeet moet verdedi
gen tegen vreemde Stolpgeesten, die aan
de herovering van hun macht zijn be
gonnen.
Philip José Farmer heeft in zijn drie
romans de mythologie, het barbarisme
èn de moderne, futorologische technie
ken op een knappe wijze weten te ver
weven tot voortreffelijke avonturen
romans, die zich - met voorbijgaan
aan de SF - ook als zodanig laten lezen.
Wie boeken van Vance en Burroughs
heeft gelezen (bijvoorbeeld „Tschai"
van Vance en de Mars-romans van
Burroughs), die weet ongeveer wat hij
te verwachten heeft met deze trilogie
van Farmer. Moed, trouw en helden
dom in vreemde werelden en vreemde
situaties met technische hoogstandjes
en de wet van de sterkste in het bar
barendom. Het is in ieder geval een
veelbelovende start van deze Elsevier-
SF-reeks, die inmiddels is voortgezet
met het vierdedeel, „Dehand van Zei",
van L. Sprague de CamD
t
„De hand van Zei", door L.
Sprague de Camp. Oorspronkelijke
titel: „The search for Zei", 1963.
Vertaling: Annemarie Kindt. Uit
gegeven door de uitgeversmaat
schappij Elsevier te Amsterdam
in haar SF-reeks. Prijs: f9.90.
e in 1907 geboren SF-schrijver
Jon Sprague de Camp geniet in Neder-
|id nog niet zo n grote bekendheid,
jor zover ik mij herinner is in de
Bidel nr. 1 van SF-verhalen, uitge
ven bij de uitgeverij Luitingh, een
rhaal van hem opgenomen, „De
lestige man" over een in onze we
id verdwaalde Neanderthaler. Toch
jhij vrij produktief, sinds hij in 1937
|S[ en de fantasy als leidraad nam in
romans Sprague de Camp heeft
in het genre fantasy en horror
^Ichreven en eigenlijk is „De hand van
I Zei onder te brengen in de fantasy-
■sfer evenals de drie eerder versche-
i boeken van Farmer in deze reeks
ar het SF-element is eveneens dui-
[ijk aanwezig, want er is sprake van
l^vreemde planeet, deels gekoloni-
(rd door de aarde. Voor het overige
lelt dat geen enkele rol meer en
[rdt de aandacht alleen nog bepaald
de vreemde avonturen tussen
iemde volkeren met volkomen af-
gende normen en gewoonten.
hand van Zei" is het verhaal
b Dirk Barnevelt, een simpele public-
jationsman, die voordat hij het weet
pcht komt op een vreemde, soms
tndige planeet, om zijn baas op te
fren, die tijdens een bezoek aan
planeet Krishna, verdwenen is
?n met een dikke, maar char-
[nte xenoloog begint Barnevelt aan
dezt moeilijke expeditie en beleeft al-
lerl.-i avonturen, waarbij de beide
nren hun goede humeur niet verliezen
gmet gevoel voor humor de meeste
Mlijkheden op redelijke wijze weten
^mzeilen
„De hand van Zei wordt de
lezer - zoals in vele andere romans -
|onfronteerd met een vreemde pla
gt. met een bevolking die menselijk
~net enkele opvallende afwijkingen,
puntige oren en voelsprieten
de wenkbrauwen De planten- en
lerenwereld wijkt eveneens behoorlijk
Van de gebruikelijke flora en fauna
joewel de bevolking voor een groot
menselijke trekken vertoont, is
icomplete beeld van deze planeet
jpn-aards, dat de reis van Barne-
j en zijn metgezel een fascinerende
Wekkmgstocht gaat worden, door
jague de Camp even fascinerend be
geven Waarbij opvalt, dat weinig
en motieven van aardse mythologie
isdienst in zijn verhaal zijn ver-
grnevelt, een Amerikaan van Ne-
nndse afkomst, met een moeder-
|plex opgezadeld en allesbehalve
held, weet zich aardig in deze on
aardse wildernis te redden en - wat
niet zo vaak voorkomt in dergelijke
SF-verhalen - er ontstaat een lief
desverhouding tussen koningin Zei en
Barnevelt. Twe verschillende werel
den ontmoeten elkaar inde maalstroom
van de liefde, maar de stroom is
voorlopig nog te sterk om het happy
end compleet te maken. Misschien in
een vervolg op deze voortreffelijke a-
vonturen-roman?
„Voorland", door John Brun-
ner. Oorspronkelijke titel: „Total
Eclipse, 1974. Vertaling: H.J. Ool-
bekkink. Uitgegeven in haar SF-
reeks door de uitgeversmaat
schappij Born te Amsterdam.
Prijs f. 10,90. Paperback nr 64.
De in 1934geborenBritseSF-schnj-
ver John Brunner is niet alleen een
produktief schrijver, hij blijkt steeds
kwaliteit te schrijven, getuige het feit,
dat hij meerdere malen werd onder
scheiden In Nederland zijn verschil
lende van zijn romans vertaald en ook
hier is zijn naam een begrip geworden.
Terecht, want Brunner weet steeds te
boeien door zijn veelzijdige keuze van
onderwerpen.
Bij de uitgeverij Born verscheen
kortgeleden de vertaling van „Total
eclipse", „Voorland", een roman, die
het trieste verhaal vertelt van een ex
peditie op de planeet Sigma Draconis,
die daar op zoek is naar de reden,
^waarom een vergevorderde bescha
ming zo plotseling is verdwenen, met
achterlating van tal van stille getui
gen Een onbekend drama, dat om een
oplossing vraagt. De expeditie graaft
zich in het verleden van dit verdwe
nen ras, wordt ondertussen gekonlron-
teerd met de dreiging van een voor
tijdig stopzetten van de expeditie door
de aardse regering, maar mag verder
gaan. Na verloop van tijd ontdekken de
expeditieleden, waarom de Draconia-
nen zijn uitgestorven De reden, die
Brunner bedacht, is op zich een vondst,
die hij nauwkeurig verwerkt tot een
waarschuwing voor andere beschavin
gen. Zoals dat van de aarde Want
wat de expeditie ontdekte, kan ook gel
den voor andere beschavingen
Brunners roman is geen opgewekt
verhaal Angst en onzekerheid over de
terugkeer van het pendelschip, de
groeiende frustaties onder de expedi
tieleden en de vrees, dat alles ver
geefs zal zijn, het zijn stuk voor stuk
sprekende argumenten om een expe
ditie ten onder te laten gaan
„Voorland" kent geen happy end en
eigenlijk is dat ook niet verwonder
lijk. Want ondanks de archeologische
spanning, die het verhaal op zich schept
Bfi «Hh «ons ignüts» :szr. :h
to tu u:..„ te tu s:
hi "i 'r {H:fc :«i iü .i! iH:--
«1: if: s» sffsB »t!ü' H:. 5: -f: :':tT:ü Hier
Hrtjï 8x pi Hf%| H: t H jil'jh i::5**"*
M pi»*! r-i te h: [h
jeep ra ;jj jj ::e::t n:u:t
R;'S: ai
10 oorspronkelijke SF-posters met een introductie van Brian Aldiss
Eén der posters van Chris Foss uit
het posterboek van Meulenhoff.
„Tien oorspronkelijke SF-pos-
ters" van Chris Foss. met een
introduktie van Brian Aldiss 1976
Uitgegeven door de uitgeversmaat
schappij Meulenhoff Nederland te
Amsterdam Vertaling Warner
Flamen. Prijs f.19,50.
Kortgeleden verscheen bij Meu
lenhoff Nederland een schitterend pla
tenboek met tien oorspronkelijke SF-
posters onder de titel „De machtige
machines van Chris Foss In het
grote formaat van 46 bij 28 cm Voor
de liefhebbers van SF is dit formida
bele platenwerk het neusje van de
zalm
Chris Foss is een Britse SF-kuns-
tenaar, die in korte tijd veel vermaard
heid verwierf met zijn schilderijen,
waarin de machine de hoofdrol ver
tolkt in een magistraal landschap of
temidden van de onwezenlijkheid der
kosmos Niet voor niets is het de uit
geverij Meulenhoff Nederland, die de
ze tien posters van Foss op de markt
brengt, want tal van de kunstzinnige
omslagen van de Meulenholl-SF-serie
zijn door Foss ontworpen
Brian W Aldiss schreef de intro
duktie van dit schitterende plaatwerk.
Hij zegt. „De band, die de mens eens
had met zijn paard ol zijn hond, is nu
verlegd naar zijn machines Chris
„De onoverwinnelijke", door
Stanislaw Lem Oorspronkelijke
titel: „Niezwyciezony 1964 Uit
de Duitse versie van de oorspron
kelijke Poolse uitgave vertaald
door Cor de Groot. Uitgegeven
door de uitgeversmij. Luitingh te
Laren (NH) in haar SF-reeks
De Poolse schrijver Stanislaw Lem
begint in Nederland (en in de Wes
terse wereld met name ïri de VS) een
beroemdheid te worden. Zijn in Neder
land eerste vertaalde roman was „So
laris" (Prisma) en dat boek werd uit
stekend ontvangen. Eigenlijk kennen we
in ons land nog heel weinig van de
Oosteuropese SF en daarom is Lem
een voorloper op wat nog allemaal uit
deze landen aan science fiction kan
komen Kortgeleden verscheen bij de
uitgeversmij Luitingh te Laren (NH)
een nieuwe roman van deze Poolse
schrijver-geleerde Het is liet boek
„De onoverwinnelijke
Stanislaw Lem is geen man. die
louter spannende SF-verhalen schrijft
gebaseerd op allerlei onwaarschijn
lijkheden. zonder dat hij de realiteit
van de techniek in de gaten houdt
Evenals zijn westerse tegenhangers
als Fred Hoyle en Isaac Asimov,
spreekt de wetenschap een woordje
mee. Een dergelijke instelling levert
meestal goed gefundeerde verhalen op,
die niet alleen gascinerend zijn, maar
ook als geloofwaardig overkomen
is „Voorland" geen avonturenroman,
maar een stuk zwarte profetie. Je
kunt het er mee eens zijn of niet,
maar het valt aan het slot moeilijk je
te onttrekken aan de waarheden, die
door het verhaal heen zijn geweven
Een uitstekend boek, waarin karak
tertekeningen en de weergave van men
selijke gevoelens mede de kwaliteit
bepalen
„Je knoflooksoep was werkelijk fan
tastisch"
,.Hi] dacht me te kunnen betoveren!"
--(f-
Foss schilderijen zorgen dat wij weer
nadenken over die band Ze slepen
ons een heelal binnen waar de kreten
van „Vort, Berta en „Hier, Bonzo"'
reeds lang zijn verstomd Inplaats
daarvan worden er gecomputeriseer
de instrukties gevoerd aan de bedie
ningsorganen van voortijlende machi
nes die n-maal zo groot zijn als het
grootje boerenpaard, en heel wat do
delijker
Chris Foss vindt zijn kijk op de toe
komst optimistisch Aldiss .Misschien i
zou verfrissend optimistisch een bete
re term zijn, hoewel er weinig twijfel
bestaat dat de mens als overwinnaar
uit de strijd te voorschijn zal komen
uit de botsingen die hij gestalte geeft,
ligt het accent beslist op die voort
durende strijd, die gericht is tegen
drie ouwe getrouwe tegenstanders van
de mens het Onbekende, de Natuur en
Andere Stammen Deze drie tegenstre
vers nemen in het werk van Foss
apocalyptische vorm en grootte aan
Als zij samengaan in één plaat kan
dat een adembenemend schouwspel op
leveren
„De machtige machines van Chris
Foss" zorgen voor zo'n fascinerend
schouwspel. Schitterend van kleur en
konstruktie. Beeldende science fic
tion in optima forma. Tegen een lage
prijs.
Dat is zeer zeker het geval met
De onoverwinnelijke", waarin het
verhaal wordt verteld van een aards
ruimteschip, dat een reddingsaktie
moet uitvoeren op een onbewoonde
planeet Evenals in „Solaris voert
Lem in dit verhaal een andersoortige
intelligentie ten tonele, dan we nor
maal in de doorsnee SF gewend zijn.
Was het ïh „Solaris" een intelligente
planeet, grotendeels bestaand uit plas
ma. in „De onoverwinnelijke' is het
een pseudo-intelligentie De expeditie
leden hebben aanvankelijk geen flauw
vermoeden van wat hun te wachten
staat, totdat zij hun collega's van een
voorgaande expeditie ontdekken en
langzaam maar zeker achter de gru
welijke waarheid komen
De onoverwinnelijke - zo heet het
ruimteschip - rnaakt dan ojieens een
mooie kans om overwonnen te woiden,
ondanks de enorme techniek van ver
gevorderde krachtwapens en stralings
velden. die Stanislaw Lem het schip
meegeeft Er ontstaat een enorm ge
vecht van techniek tegen techniek,
waarbij de onoverwinnelijke aardbe
woners het onderspit zullen moeten
delven
Er zijn maar weinig SF-schrijvers,
die aardbewoners laten verliezen Het
is opvallend hoe sterk en onoverwin
nelijk de mens in de kosmos wordt
afgetekend. Stanislaw Lem zet met
dit fascinerende boek een groot vraag
teken achter die vermeende onover
winnelijkheid En dat zou wel eens
terecht kunnen zijn.
Bert Vos
(Van de redaktie)
AMERSFOORT - Tot en met 25
april wordt in het museum Flehite
de expositie „Potjeslatijn" ge
houden. Er is eigenlijk geen beter
motto denkbaar dan „Potjesla
tijn" voor deze bijzondere expo
sitie van aardewerk. De tentoon
gestelde verzameling is een se
lectie uit de wereldberoemde
keramiek-kollektie Rust, dat zich
in haar geheel in het Stedelijk
Museum Het Prinsenhof in Delft
bevindt.
Op verzoek van de Rijksin-
spektie voor Roerende Monu
menten is door de tentoonstel
lingsdienst van dit bureau een
selektie gemaakt, die represen
tatief is voor deze unieke verza
meling en een breed overzicht
geeft van stijlen en technieken in
de keramiek.
In totaal twaalf glazen vitrines
treft men pre-historische potten,
steengoed, Chinees- en Japans,
evenals Hollands en Duits porce-
lein aan. Tevens bevat de ten
toonstelling voorbeelden van
negentiende eeuwse seriepro-
duktie, het bekende Engelse
luster-ware, alsmede Jugendstill
en potteserie uit de jaren dertig.
De tentoonstelling is erop ge
richt al deze categorieën en stij
len zo uitgebreid mogelijk en in
een zoveel mogelijk samenhan
gend verband te presenteren.
Opvallend onderdeel van de ten
toonstelling is de grote hoeveel
heid Engelse keramiek waarvoor
dan ook twee vitrines zijn inge
ruimd.
Voor de leifhebbers en geïnte
resseerden in aardewerk is een
bezoek aan het museum Flehite
beslist de moeite waard.
De expositie is van dinsdag tot
en met zaterdag van 10 tot 12 en
van 14 tot 17 uur, zondags
tot 17 uur geopend. Tot en
april.
van 14
met 25
