loop de Wilde en de geheimen van
liet rif in de Golf van Akaba
DE FASCINERENDE ONDERWATERSPORT
Bijna f2000,- voor
Pater Visser
a
LEUSDER KRANT - REPORTAGE
DONDERDAG 29 APRIL 1976
7
je niet te twijfelen aan de verhalen uit
natuurboeken Maar de mens wil nu
eenmaal graag alles met eigen ogen
aanschouwen en dus kiezen we een zee-
komkommer uit die het praktische be
wijs van de opgedane theoretische ken
nis moet opleveren. De zeekomkommer
wordt eens flink gepord en ja hoor
vanuit zijn achterlijf vloeien dikke li-
lakleunge draden naar buiten. Het
duikmes raakt er in verstrikt En het
kost ons de grootste moeite de kleverige
rommel weer van het mes te krijgen.
We gaan niet zover om hem ook zijn
ingewanden er uit te laten gooien, ook
al weten we dat via een regeneratie
proces, deze binnen een aantal weken
weer hergroeid zullen zijn. In dit on
diepe water komen we ook Björn met
zijn leerlingen weer tegen Voor de
nieuwelingen wordt een zeeegel over-
midden gehakt. De koraalvissen schie
ten toe en doen zich te goed aan de
feestmaaltijd Een enkeling laat zich
verleiden brokjes zeeegel uit de hand
te eten. Het eten en gegeten worden is
de harde praktijk van het ril, Als de
flessen leeg zijn zoeken we op de re
serve een inham inde koraalformaties,
die ons zonder kleerscheuren aan het
strand kan brengen.
Na het omkleden ploegen we weer
met de jeep door het zand Terug naar
de kustweg In de jeep, waarmee we
eerder door de woestijn trokken
LAWRENCE OF ARABIA
Door Björn werden we uitgenodigd
een dag mee te gaan naar de woestijn
waar hij foto- en filmopnamen moest
maken voor de Jordanese overheid. De
LEUSDEN/CENTRUM - Enige
jaren geleden schreven wij over
de hobby van onze plaatsgenoot
Joop de Wilde, een hobby, die in
Nederland beslist niet alledaags
genoemd kan worden - de onder
watersport.
Waartoe een hobby kan leiden,
blijkt uit het verslag dat Joop
schreef naar aanleiding van een
duiktrip naar Akaba, die hij als
perschef van de Nederlandse On
derwatersport Bond voor de Ned.
Reis Vereniging maakte. Een trip
samen met Yvonne Wellink, ver
slaggeefster van de Tros, met
Björn van Daelen, directeur van
de onderwaterduikschool in Aka
ba en met diens vrouw Barbara.
Het zijn uitermate boeiende
impressies geworden, die Joop
de Wilde neerschreef. Impres
sies over een totaal andere we
reld, over een duikgebied wat
één van de mooiste ter wereld
wordt genoemd.
pad maar het gaat van lieverlee van
asfalt over in steenslag Bij de politie
post lopen kleurig geklede, met kogel
banden omhangen politiemensen en de
aanwezige bedouinen uit om ons welkom
te heten We worden onthaald op thee
en via de tolk worden over en weer be
leefdheden uitgewisseld. Van hieraf
houdt de weg op de naam te verdienen.
Als we de kamelenkraal zijn gepas
seerd duidt nog slechts een spoor aan
in welke richting ons einddoel ligt. Het
pad wordt slechter en slechter en de
voorwielaandrijving en de terreinver-
snelling moeten er aan te pas komen.
Van tijd tot tijd gaat het pad verloren in
het zand en wordt de weg vervolgd op
kompas. Dan rijd je op kompas of je zelf
oriënterend op de rotsformaties voort
in de richting die terug zal voeren naar
Akaba De stolfilters in het luchtver
versingssysteem doen hun werk voor
treffelijk maar er blijven gaten enkie
ren waardoor het stof binnendringt en
bezit neemt van het interieur De toe
risten die de Wadi Ruin bezoeken trek
ken meestal in karavanen van meer-
gif uit dat afhankelijk van de tijd dat ei;
kontakt was en afhankelijk van de huid-;
gevoeligheid brandblaren veroorzaakt
gelijk aan die van brandnetels. De har
lekijn vis met zijn oranje pakje en witté
strepen verraadt ogenblikkelijk de aan
wezigheid van de grote anemoon Giro-
stoma die zijn eveneens netelige armen
uitstrekt naar kleine passanten maai;
die bescherming biedt aan de harlekijn
vis De koraalduivel zwemt statig over,
het rif met zijn gevederde stekels wijaj
uitgespreid. Stekels des doods voor d^
vis die hem durft aan te raken. Stekels*
die verbonden zijn met gifklieren die nzfl
een prik een uiterst sterk gil in hetl
slachtoffer pompen. Gif dat sterk ge-^j
noeg is om ook een mens te doden D^j
wetenschap over een dergelijk sterke
wapen te beschikken doet hem mis-_
schien zo zonder angst en ongeinte-*
resseerd over het rif dwalen.
1
Maar veruit de meest giftige en meest.'
gevaarlijkse is de steenvis Deze vigj
lijkt zo sterk op de stenen waarop hijj
roerloos pleegt te liggen dat zelfs eer
geoefende waarnemer moeite heelt he:
te ontdekken.
Het zijn er slechts enige uit de lange®
rij vissen, anemonen en koralen die metl
hun gil een gevaar vormen voordedui-|(
ker. Toch is het wezenlijke gevaanj
uiterst gering. Zolang je de beesten nietj
belaagt, zolang je niet willens en we-,
tens je blote handen in anemonen steekt?
of vissen tracht te vangen, zolang ïser3
absoluut geen sprake van enige agres-3
siviteit. Maar hij die zijn huiswerk in|
biologie niet heeft gedaan kan betei|
overal met zijn vingers afblijven en t€*
allen tijde een gepaste afstand bewaren.»
Indien men zich aan deze gulden regec
houdt kan een ieder voorzien van een;
maskertje en niet geplaagd door enige*
kennis in deze betoverende wateren!
rondzwemmen Genieten van een wereld!
waar de kleuren en vormen de schep-|
pingen van de mens tot iets povers laatj
verbleken Een wereld waarover je
eigenlijk alleen in superlatieven kunl
spreken zonder ooit bij machte te zijr
werkelijk het fascinerende onderwater-*
gebeuren van de Golf van Akaba wer-1
kelijk over te kunnen brengen. Daar-1
voor moet je zelf over het rif hebben^
gedwaald. Een wereld om al weer naarj
terug te verlangen op het moment dat.
de jeep voor de laatste maal door het?
zand ploegt op weg naar huis.
LEUSDEN - Begin 1974 start
te de Leusder Krant op initiatief
van burgemeester rar A.H. van
der Post een speciale aktie voor
de aankoop van een tractor voor
pater Visser op Flores. Door dit
initiatief en bezoeken van Pater
Visser aan de gemeente Leusden
ontstonden meerdere akties van
allerlei groeperingen. Het Pater
Visserfonds van de L.K. bleef
mede daardoor wat op de ach
tergrond. Toch werd via een spe
ciale rekening in de loop van de
aktie in totaal nog f. 1.777,91 bij
eengebracht. Dit bedrag isnuéen
dezer dagen overgedragen aan
Pater Visser voor de aankoop van
gereedschap, waardoor de bevol
king van Flores met minder
moeite méér land zal kunnen be
werken om in hun eigen onder
houd te kunnen voorzien. Het is
geen tractor geworden, maar wat
via deze rekening van Leusde-
naren binnenkwam, kwam uit een
goed hart, wat door Pater Vis
ser bijzonder op prijs wordt ge
steld. Namens hem hartelijk dank
aan alle gevers en geefsters.
Joop de Wilde
dere auto's door de woestijn. We zijn
alleen en het is een verdomd lange weg
naar huis om te moeten lopen Hoewel
het twee jaar geleden is dat Björn voor
de laatste maa-1 de woestijntocht reed
is hij uiterst zeker in de navigatie
Toch is het een opluchting als tegen
vieren in de namiddag de nauwe kloof
opduikt waarvan hij reeds had voor
speld dat we die tegen deze tijd zouden
moeten passeren Je vraagt je af of er
in zo'n verlatenheid wel leven kan be
staan. Walt Disney bewees het reeds
met zijn film ,,De woestijn leeft"
De scherpe waarnemer ziet de vogels
die van de ene magere struik naar de
andere snellen en ziet de sporen in het
zand van muizen en andere vlugge
viervoeters.
En dan ineens temidden van de verla
tenheid die zich uitstrekt tot kilome
ters in de omtrek zit daar rustig op
een steen een bedouine. De bornoes
dichtgeslagen, de handen om de knieen
zit hij daar op een rots te kijken naar
die jachtige westerlingen en waar
schijnlijk zal hij het niet begrijpen.
Zomin als wij kunnen bevatten wat een
man - met misschien achter de eerst
volgende zandheuvel zijn tent, laag bij
de grond opgebouwd met twee stokken
en een aantal dekens van geitenhaar,
met zijn familie en wat geiten en ka
melen - doet in deze verlatenheid. En
dan, als de zon reeds achter de bergen
is gezakt, haar rode licht de woestijn
doet gloeien en je je af begint te vra
gen hoe je hier nog voor de nacht uit
moet komen, doemt aan de einder de
weg op die ons terug zal voeren naar
Akaba.
Terug naar het rif waarvoor we zijn
gekomen.
GIF EN VENIJN
Het rif waar de kleuren en de vissen
je in vervoering brengen en waar alles
zo vredig lijkt Maar schijn bedriegt.
De groten jagen op de kleintjes en de
kleintjes verslinden weer het plankton
Eten en gegeten worden is de harde wet
van de natuur, Het zijn echter niet al
leen de machtige kaken en de snelheid
die doen overwinnen Deze wonder
wereld waarin de mens gewichtloos
ronddwaalt is vol van venijn en vergif
Zodra de waterspiegel zich boven je
sluit en je afdaalt naar het rif zie je
wijd verspreid de lichtbruine formaties
van het brandkoraal
Met zijn duizenden toppen wacht het
tot een levend wezen het waagt hem aan
te raken Op hetzelfde moment stoot het
ao de woestijnpolitie, die op kamelen in de uitgestrekte woestijn
uilleren.
Grofkorrelig zand waartussen vele aan
gespoelde stukken koraal en kleinere
schelpen
Alvorens er gedoken kan worden dient
men zich eerst te vervoegen bij de le
gerplaats waar een soldaat moet wor
den opgepikt. De Jordanese regering
heeft het gehele rif tot natuurgebied
verklaard en neemt alle voorzorgen
om het rif te beschermen De soldaat
die verplicht naar elke duik moet wor
den meegenomen heeft slechts één
taak: op z'n gat op het strand zitten en
er op toezien dat er niets, zelfs niet
het kleinste schelpje vanuit zee wordt
meegenomen. Daarnaast kan hij bij
duikongevallen de reddingsakties op
gang brengen door een beroep te doen
op militaire ambulancen en op de art
sen die speciaal voor duikongevallen
zijn opgeleid.
HET RIF
Het zand is warm. de zee roer
loos Als de duikflessen zijn omgehan
gen volgen de laatste instrukties.
Björn kent het ril op zijn duimpje en
geeft aanwijzingen over de richting
die men moet volgen om de meest in
teressante plekken van het ril te kun
nen zien Er wordt gewaarschuwd voor
steenvissen en koraalduivels.
Achter in de auto staat het tegengi!
gereed voor het geval toch iemand
gestoken zou worden. Dan verdwijnen
de leerlingen met hun instrukteur en
kunnen de geoefende duikers hun gang
gaan. Voortschuifelend over de stenen
om de haast onzichtbare steenvissen
op te jagen gaan we voorwaarts tot we
voldoende diepte hebben bereikt om
te snorkelen Het water is glashelder
en nog geen paar meter van de kant
ontdekken we de eerste koralen En
dan meer en meer koralen tot ze zich
aaneensluiten tot een hechte formatie
Vele tientallen soorten waarvan je
er zo nu en dan een herkent Bekende
koraalsoorten zoals de gorgonen, her
senkoralen, dodemansduimen en herts
hoornkoralen. Verspreid over de bo
dem liggen de paddestoelvornuge ko
raalformaties van de Fungia Op de
getijbewegingen wuiven de vele zachte
koraalformaties, die zo kenmerkend
zijn voor de Rode Zee heen en weer
Het rif is rijkelijk gestoffeerd met
kleurrijke sponzen, verscheidene soor
ten zeeegels en anemonen En dan de
duizenden vissen. In alle kleuren van de
regenboog en verschijningsvormen
zwerven ze over het rif Hun flanken
reflekteren het zonlicht dat ook op het
rif grillige patronen vormt. Er is geen
inspanning nodig, je behoeft je niet
langs het rif te haasten. Wie stil blijft
zweven ziet ze van heinde en ver aan
komen en voorbijtrekken. Op het rif is
nooit gejaagd en de vissen kennen de
duikers niet als een wezen dat vijandig
zou kunnen zijn. Nieuwsgierig zwem
men ze naderbij om die vreemde bel
lenblazende snoeshanen te bekijken We
dalen af langs het rif Pronkend met
zijn stekels en waardig als een pauw
passeert een koraalduivel. Vanuit een
hol loeren de venijnige oogjes van een
murene naar buiten De egelvis voelt
zich op zijn gemak en voelt geen lust
zich zelf vol te pompen De diepteme
ter wijst aan dat we de twintig meter
gepasseerd zijn.
De kleuren gaan verdwijnen en de
koralen rijkdom neemt af Op 24 meter
diep stoten we op een immens grote
gorgoon Meer dan tweeenhalve meter
hoog en zeker anderhalve meter breed.
Je vraagt je af hoeveel duikers voor
jou hem reeds bewonderd zullen hebben
Naarmate we dieper gaan wordt de we
reld diep blauw. Dan bereiken we het
gestelde doel voor die dag. Op vijftig
meter diep schudden duikmaat Yvonne
Wellink en ik plechtig handen De we
reld om ons heen is zo zuiver. Het gaat
allemaal zo gemakkelijk. Je voelt de
neiging opkomen om verder te gaan.
Waarom niet even doorstoten naar zes
tig meter? De duikplanning die we
School Barbelen met op de achtergrond hersenkoraal.
Als de Boeing 707 van Alia, De Royal Jordanian Airlines, neerstrijkt op het
egveld van Amman, waar de zon reeds lang achter de horizon is verdwenen,
^heiden ons nog meer dan 300 kilometer woestijn van het beloofde land. De
ide Zee. De zee-engte ingeklemd tussen de Indische Oceaan en de Middel-
idse Zee. De veiligheidsprocedures op de vliegvelden zijn uiterst streng maar
Ié duikuitrusting levert geen problemen op en wordt bij de vracht gedeponeerd
de machine die de volgende dag om zeven uur 's morgens naar Akaba zal
rtrekken.
In Amman is het reeds nacht hoewel de kleine wijzer de zes net voorbij is.
aar ook in Jordanië is het winter en in Amman, 800 meter boven de zeespiegel
vind je je dan wel in het Midden Oosten, maar nog niet in de warmte. Als de
uaneformaliteiten zijn vervuld dingen watervlugge Arabiertjes van twee tot
•ie turven hoog naar de gunst om voor een habbekrats je koffer te mogen
ouwen. Amman wordt echter beschouwd als een noodzakelijke stop. Ons doel
rt immers verder zuidwaarts. Daar waar de winterzon wel voor temperaturen
n rond de dertig graden kan zorgen. Daar waar het blauwe water de helderheid
n de Golf verraadt. Daar waar de ruwe rotsformaties van de steenwoestijnen
jalen naar zeeniveau. Akaba.
De plaats waar de Jordaan in de
>de Zee uit had moeten monden ware
t niet dat hij reeds meer dan een hon-
rd kilometer is verdampt. Op de
(stelijke heuvel glinsteren de witte
bouwen van Eilath. Hemelsbreed ligt
t slechts r>p een afstand van een kilo-
eter of zes Om er te komen moet
en meer dan 800 kilometer reizen
aba-Amman-Jerusalem-Eilath Op
rede van Akaba liggen vele tientallen
hepen te wachten om gelost te wor-
Jn Daarachter strekt zich de Golf uit
I Ras Muhammed, het Hoofd van Mo-
[mmed, waar de Golf van Suez en de
Jlf van Akaba overgaan in de Rode
!èe Vanaf zee zie je de roestbruin
tide rotsen die worden weerspiegeld
jij het nagenoeg altijd gladde water dat
egen de avond gebaad wordt in het
(wie licht van de ondergaande zon
ttens gaat die term ,,Rode Zee" dan
jreken en voel je aan waarom zee
eden reeds vele eeuwen lang deze
aam gebruikten Overdag echter als
I zon hoog aan het firmament staat
je met de jeep over de hoee kust-
jég rijdt zie je beneden je het tur-
fcise water tot de lijn waar het rif
I diepte in buigt en het water een
pp blauwe kleur aanneemt. Het rif
It in duizenden jaren is gegroeid tot
j hechte kustformatie die het van-
Hap de dag vormt.
jBJORN VAN DAELEN
Zee-egels met gestreepte stiervis.
Wie nog nooit onder water heeft ge
fotografeerd kan bij Björn terecht voor
adviezen. Moeiteloos spuit hij voor de
verschillende typen films en flitsers
de bijbehorende diafragma's op bij de
verschillende afstanden. Hij fotogra
feert en filmt zelf al jaren onderwater
en heeft ten behoeve van zijn reporta
gewerkzaamheden een Rollei-manne,
een Bauer super 8 camera voor onder
water, een Beaulieux 16 milimeter
camera met 500 watt halogeenlampen
er op en een Calypso met alle objec
ten en macroringen Wie in Jordanië
onder water wil filmen ol fotograferen
kan het filmmateriaal en de blitslam-
pen beter uit Holland meenemen daar
die in Jordanië verschrikkelijk duur
zijn Naast de duikschool staan twee
Bauercompressors met vijf buffer-
flessen worden geperst Afhankelijk
van het aantal duikers vertrekt de jeep
van het aantal duikers vertekt de jeep
of een busje 's morgens en 's middags
van de duikschool voor een tocht naar
het rif,
Tussen Akaba en de grens met Saoudi
Arabie liggen 20 kilometer strand.
maakten voorzag er niet in dus gaan
we weer stijgen. Wij zijn aanbeland bij
een stijle rotsformatie die vanal vijltig
meter recht omhoog gaat tot een tien
meter onder de oppervlakte. Moeiteloos
zweven we omhoog Koralen en vissen
passerend. Van tijd tot tijd eens een
blik werpend op de dieptemeter en het
horloge om de stijging te controleren
maar meestal ons verwonderend om de
schoonheid om ons heen Als we de
rand van het rif bereiken, waar een
flauwe helling in de richting var. het
strand begint, zetten we onze w eg voort
tot een diepte van drie meter. Daar in
het zand ligt de stofzuiger van de zee,
de zeekomkommer. Natuurlijk behoef
tocht zou gaan naar Wadi-Rum de plaats
waar ook de film Lawrence of Arabia
grotendeels werd gefilmd Achter inde
jeep behalve de filmuitrusting, extra
jerrycans met water Voor in de wa
gen het kompas dat voor de navigatie
in de woestijn onontbeerlijk is Wie
zich de woestijn in Jordanië voorstelt
als een zandbak die van horizon naar
horizon reikt komt bedrogen uit. Het
is een echte steenwoestijn Ruige gril
lige rotsformaties met daartussen dor
re vlakten met om de twintig, dertig
kilometer een eenzame, door de
woestijnwind krom getrokken boom.
Een wadi is een plaats waar eens in de
zoveel jaar. als het bij uitzondering
regent water kan stromen Veelal is
het een droge bedding Aan de struk-
tuur van de grond, aan de krimp-
scheuren zie je dat je een meerbodem
passeert. De bodem is keihard en bij
zonder vlak In het midden van de
vlakte die pas op de horizon begrensd
wordt door rotsformaties, is met ste
nen en provisorische landingsbaan uit
gezet. Om de wijdheid filmisch vast te
leggen laten we de jeep vanaf de hori
zon over de meerbodem op de camera
toe stuiven Met enorme stofwolken
achter de bumpers raast de jeep op de
camera toe om er vlak voor in een slip
gebracht te worden waardoor camera,
cameraman en toeschouwers vanonder
tot boven bedekt worden met een rode
laag stof. Dan gaat het verder de
woestijn in Op weg naar de woestijn
politie die op kamelen in de woestijn de
bedouiinen controleert Nog is er een
De jeep van Björn van Daelen aan
et stuur draait van de weg af en
Rept door het rulle zandstrand naar
waterlijn. Björn, 32 jaar, streek in
$2 in Jordanië neer Het duiken had
In reeds vele jaren in de ban. Een
■nier die er trots op kan zijn ooit de
1ste en enige Limburgse duiker te
jjn geweest Hij richtte Duikteam
aden op waarvan hij nog steeds ere-
is In 1971 trok hij nair Majorca
r hij bij de bekende onderwaterfo-
raat Peter Kopp, die samen met
wig Sillner zou verongelukken, in
kwam als duikinstrukteur voor
twee seizoenen Majorca ging hij
r Nemrod en Baracuda naar Jorda-
Üaar begon hij na vijf jaar voor
zelf met het Jordanian Diving
tre. Er bestaat nog steeds een sa-
iwerking met Barakuda die alle
;matenalen levert Indemateriaal-
lagruimte, die halverwege de hotels,
bahotel en Palmbeach, is gelegen
ft hij 46 complete duikuitrustingen
voor de duikliefheb-
flessen, messen,
vliezen, brillen, snorkels,
hele zsaJl. kompleet. Voor wie dat
is er een Calypso camera te huur
