e flew over the Cuckoo's nest", film
Forman, die terecht 5 Oscars verdiende
IBERÉRWÏ
bitterende rollen van Jack Nicholson en Louise Fletcher
NIEUW PROGRAMMA IN AMERSFOORT
rommel....
USDER KRANT
WOENSDAG 26 MEI 1976
hebben gemaakt, biedt het eerste uur
van ..One flew over the Cuckoo's nest"
eerder het entertainment van een lach
film. Zo op het eerste gezicht van een
tweestrijdigheid, die toch in het totale
kader van de film past. Forman zegt er
zelf over ..Gelukkig maar dat het pu
bliek erom kan lachen. Ik kan me echt
kwaad maken om mensen die zeggen,
dat ze het een erg belangrijke en se
rieuze film vonden, maar dat ze het be
treuren. dat het publiek lacht Ik hou van
lachen, ik zou niet zonder kunnen le
ven. Ik heb in al mijn films gestreefd
naar een komisch èn dramatisch ni-
DOOR BERT VOS
|ERSFOORT - Het weekprogramma van alle Amersfoortse bioscoop-
is deze week „nieuw" en dat gebeurt niet zo heel erg vaak. In het
d Theatre kan men kijken naar een beroemde reprise: „De tien geboden"
fae al even befaamde massa-regisseur Cecil B. De Mille met Charlton
Jon en Yul Brynner in de hoofdrollen. In Studio G. kunnen de liefhebbers
[het drama terecht voor regisseur Luchino Visconti's film met Dirk Bo-
ein de hoofdrol: „Dood in Venetië". Hoogtepunt is de film, die vijf Oscars
..One flew over the Cuckoo's nest" van de Tsjechische regisseur Milos
an met Jack Nicholson en Louise Fletcher in de hoofdrollen. Deze film
lit deze week voor het eerst in Cinema 1Maar daarna is de koek nog niet
Vant in Cinema 2 kan men iedere middag kijken naar Walt Disney's
p-speelfilm „Alice in Wonderland" en iedere avond naar de avonturen-
an de Engelse regisseur Richard Lester: „De vier musketiers". In Euro
j gaat men op de Franse lach-toer met de nieuwste film van regisseur
IdeZidi: „Wie niet weg is, is gezien" met Pierre Richard (van: De mosterd
Ime de neus uit) en Jane Birkin.
plotte biedt het City Theater voor de specifieke liefhebbers van het
opnieuw een Tiroler sexkomedie onder de titel: „Slipjes uit, daar
fen de Tirolers". Kortom: een zeer gevarieerd programma. Van lichtvoe-
'J tot het pure drama.
k .Ui.!
)p het moment, dat ik dit stukje
kijf, heb ik net gelezen, dat het
ioorlijk rommelt in politiek Den
3g Ikleesovergrimmigegezich-
verbolgen en hardnekkige mi
ters en glimlachende oppositie-
li/en. Ik lees over al dan niet ge-
ten abortusklinieken en in aan-
iw zi/nde kerncentrales in Zuid
ika met behulp van Nederlandse
thriven. Er wordt geschermd met
onomische injekties en verbete-
J van de werkgelegenheid. Er
rdl met portefeuilles gezwaaid
de mening van de meerderheid
t de Tweede Kamer wordt driftig
de politieke laars gelapt. Kort-
ik heb met verbijstering mi/n
nt gelezen. Het rommelt heftig in
itiek Nederland en dat betekent
veel gevallen, dat er een fikse
iderbui op komst is.
It ben uiteraard een politieke
'W die in de meeste gevallen geen
st snapt van wat men daarin Den
a9 aan het bekokstoven is. En
ook op het gebied van de ware de-
mokratie kan men mii wellicht nog
best het één en ander leren. Maar
toch bli/ft die verbijstering van de
onwetendheid.
Want ik heb begrepen, dat minis
ter Van Agt tegen de wil van de
Tweede Kamer in is overgegaan op
het sluiten van een abortuskliniek.
Het gaat er volgens mij niet om of/e
daarnuvooroftegenbent. maarwei
om het feit, dat een minister op ei
gen houtje zoiets kan doen en de wil
van de Tweede Kamer naast zich
neerlegt alsof er niet zoiets als een
demokratische beslissing bestaat.
Minister Lubbers en ook Duisen-
berg flikken hetzelfde in de zaak van
het wel of niet verlenen van een
kredietgarantie aan het Neder
landse bedrijfsleven, dat onderde
len wil leveren voor kerncentrales in
Zuid Afrika. Een kamermeerderheid
was van mening, dat de regering
geen aktieve rol mag spelen in deze
kwestie. Nu is een pat-stelling be
reikt, want acht ministers zi/n er
voor, achterlegen. Over de mening
van de kamer wordt niet eens meer
gesproken.
Hoe kan dat nou? vraag je je af.
Want die kamerleden zitten daar
namens jou te beslissen. Dus wat
die ministers nu allemaal aan het
uitdokteren zi/n, dat gaat helemaal
voorbij aan wat jij en ik willen.
Je vraagt je dan al, wat die re
geerders in Den Haag nou eigenlijk
aan het doen zijn. Als simpele leek
haal je je schouders op. Je weet het
eenvoudig niet. Maar het zou echter
ook best kunnen zijn, dat de hele
economische situatie van ons
kleine kikkerlandje zo onaantrekke
lijk is geworden, dat geen enkele
partij er nog langer behoefte aan
heeft om in de regering te zitten.
Want zoiets kost zonder meer
stemmen. En ik maak me sterk, dat
zelfs de partij van Hans Wiegel met
angst en beven een eventuele kabi
netscrisis tegemoet ziet.
Want wat ik er ook niet van heb
begrepen, één ding is me wel dui
delijk: het is beslist geen pretje om in
een donderbui te moeten lopen als
je geen deugdelijke paraplu bij je
hebt om alle nattigheid op te van
gen. En welke politieke partij heeft
er nu een goeie paraplu tegen de
economische regenbui? Wiegel
kan er misschien inderdaad een
krant voor gebruiken, zoals een foto
uit „Liberaal Leusden" ons zo tref
fend toont
Iedere krantengebruiker weet
echter, dat die dingen toch op een
gegeven moment door gaan lek
ken. Maar zouden die politieke jon
gens in Den Haag dat wel weten?
V.
veau zoals in de films van Chaplin.
Misschien is dat een typisch Tsjechi
sche mentaliteit Ik ben me dat gaan
realiseren, toen ik de westerse verfil
mingen van Katka-romans zag, die al
lemaal doodserieus waren, terwijl
Kalka bij ons doorgaat voor een humo
rist. een erg grappige man Wat kan je
anders doen met al die vreselijke ab
surditeiten dan erom lachen'"
hem niet klein krijgen, wat ze ook met
hem uitvoert Tot zijn grote genoegen
heft hij inmiddels gemerkt dat Chief
Bromden helemaal niet doofstom is
maar al |aren iedereen voor de gek
heeft gehouden. Nu wordt hun vriend
schap er een voor het leven, en ze ma
ken plannen voor een vlucht naar de
vrijheid
Als een soort afscheidsfeestje laat
McMurphy 's nacht twee vnendinnetjes
komen De twee meisjes brengen een
heleboel drank mee en de mannen
hebben de nacht van hun leven De
stotterende, onzekere Billy slaagt er
zefs in met een van de meisjes naar bed
te gaan in een isoleercel Door de vele
drank waar hij niet meer aan gewend
is, valt McMurphy in slaap en hij wordt
pas wakker wanneer de meisjes en de
zusters op zaal komen en de ravage
aanschouwen
Billy wordt samen met het meisjes
ontdekt en voor straf naar de kamer van
de dokter gestuurd, waar hij zelfmoord
pleegt Wanneer de zuster McMurphy
hiervan de schuld geeft, werpt hij zich
op haar en in een woede-aanval pro
beert hij haar keel dicht te drukken Op
het laatste moment kan men haar be
vrijden McMurphy wordt afgevoerd uit
de zaal en hij wordt_een paar weken
later, op een brancard weer terug ge
bracht Men heeft lobotomie op hem
toegepast en zal voortaan niet meer zijn
dan een vegeterende plant
De Chief besluit nu alleen te vluchten.
DE TIEN GEBODEN
SCHITTERENDE HOOFD
ROLLEN
De hoofdrollen worden door Jack Ni-
colson als Randaal McMurphy en
Louise Fletcher als de tyrannieke zuster
Ratched uitstekend vertolkt Maar er is
ook veel zorg besteed aan de bijrollen,
zowel door acteurs als door patiënten
en personeel van het Oregon Hospitaal,
waar de film in haar geheel werd opge
nomen. Zelfs de rol van psychiater, éen
der hoofdfiguren in het verhaal, werd
gespeeld door de echte psychiater van
het Oregon Hospitaal, dr Dean R
Brooks. Doordat de film in het hospitaal
werd opgenomen terwijl alles verder z'n
gewone gang ging. kreeg de film de
specifieke sfeer mee. die zij nodig had.
De camera, eerst gehanteerd door
Haskell Wexler, later vervangen door
Bill Butler, observeert het gedrag van
Pierre Richard en Jane Birkin komen in de vreemdste situaties terecht in de
nieuwe film van regisseur Zidi: „Wie niet weg is, is gezien".
Een groot deel van de buitenopna
men werd destijds op authentieke
plaatsen in Egypte opgenomen Voor
De Mille was het de tweede maal. dat hij
zich aan dit onderwerp wijdde. Zijn eer
ste „Tien Goboden" stamt uit 1932
Aan de verfilming kwamen 25.000 fi
guranten te pas en er werden meer dan
100 000 rekwisieten gebruikt. Charlton
Heston speelt in dit filmepos de rol van
Mozes. Yul Brynner is de farao „De
Tien Geboden" is een stukje filmge
schiedenis van de eerste orde en be
slist de moeite waard om het allemaal
nog eens te gaan bekijken
Dat kan In het Grand Theatre, eerste
week. alle leeftijden.
allemaal beter Dat is eerder reeds be
wezen
Euro Cinema, eerste week. alle leef
tijden
ALICE IN WONDERLAND
Uit de tekenfilmfabriek van Walt Dis
ney komt de film „Alice in wonderland".
Deze week in het middagprogramma
van Cinema 2 te zien Voor jong en oud
uitstekend amusement, gemaakt naar
het beroemde verhaal van Lewis Car
roll.
DE VIER MUSKETIERS
In het avondprogramma van Cinema
2 kunnen de liefhebbers van films van
de Engelse regisseur Richard Lester èn
van historische kostuum/avonturen
films volop aan hun trekken komen met
de Lesteriaanse verfilming van het boek
van Alexander Dumas „De vier muske
tiers" Hoewel Lester vrij trouw het oor
spronkelijke verhaal volgt, met allerlei
spannende en komische avonturen en
schermutselingen, is het toch in de eer
ste plaats een film van Lester gewor
den. dat wil zeggen een film met een
knipoog naar de realiteit.
Voor de liefhebbers uitstekend amu
sement.
Cinema 2. avondprogramma, alle leef
tijden.
DOOD IN VENETIE
In Studio G. kan men deze week
Dirk Bogarde zien in één van de
meest bekende films van de Ita
liaanse regisseür Visconti als een
oude man, die voordat hij sterft
vriendschap aanknoopt met een
jongen. Een dramatisch werk, dat te*
recht veel aandacht trok en de Grand
Prix kreeg op het filmfestival van
Cannes in 1971.
Studio G. eerste week, 14 jaar.
DE TIROLERS KOMEN
In het City Theater is het oppassen
geblazen, vooral wat de dames betreft
als men tenminste de titel van de film
moet geloven, die deze week in dit thea
ter draait: „Sipjes uit, daar komen de
Tirolers". Enfin, u weet het - juist: voor
de echte liefhebbers, die er maar niet
genoeg van kunnen krijgen
NACHTVOORSTELLING
Wat de nachtvoorstellingen van het
City Theater betreft: vrijdagnacht is dat
uiteraard een sexfilm. ditmaal getiteld
„Het porno instituut" en het gaat over
„jonge meisjes in de greep van een
porno-syndicaat
Zaterdagnacht is het de beurt aan de
liefhebbers van Chinese vechtkunst,
want „De dertien zonen van de gele
draak" kunnen er werkelijk wat van!
City Theater, vrijdag en zaterdag 18
jaar
KINDERVOORSTELLING
De jeugdvoorstellingen vinden dit
maal beide in Euro Cinema plaats, om
dat in de matinee-voorstellingen van
Cinema 1 reeds „Alice in Wonderland"
draait. In Euro Cinema kan de jeugd op
zaterdag- en woensdagmiddag kijken
naar „De man met het zwarte masker",
een Nederlandse jeugdfilm voor kinde
ren van 6 tot 13 jaar
Zaterdagmorgen is het in Euro Ci
nema voor de kleuters weer aantreden
geblazen, want wie kijkt er niet graag
naar „Walt Disney's tekenfilmfestival"7
Twintig jaar nadat de film door de
producent-regisseur van gigantische
filmprodukties. Cecil B de Mille, werd
gemaakt, is „De Tien geboden" weer
eens in de bioscopen te zien Deze
week is dat in het Grand Theatre, dat de
laatste tijd haar doek beschikbaar heeft
gesteld voor verschillende beroemde
en minder beroemde reprises, die het
nog steeds doen bij het grote publiek
De Mille leverde deze mammoet-
produktie af in 1956. nadat een team
van scenarioschrijvers tien jaar lang
met de voorbereiding bezig was ge
weest Het filmverhaal omvat de pe
riode van de geboorte van Mozes. de
geschiedenis van het biezen mandje in
de Nijl. zijn opvoeding aan het hof van
de farao tot het moment, waarop Mozes
zijn Joodse volk tot aan de grens van
het Beloofde Land brengt
Allee In Wonderland, een fijne reprise van Walt Disney.
Nicholson als McMurphy in „One flew over the cuckoo's nest".
One flew over the Cuckoo's
nest
Eén van de meest bejubelde films
van de laatste jaren is „One flew over
the Cuckoo's nest" en één viel uit
het nest) van de nu 44-jarige Tsje
chische regisseur Milos Forman met
Jack Nicholson en Louise Fletcher in
twee schitterende hoofdrollen. De
firn kreeg kortgeleden maar liefst vijf
Oscar's. De film is gebaseerd op het
gelijknamige boek van Ken Kesey,
die een roman schreef over „de
maatschappij gekkenhuis". Kesey's
roman werd in de jaren zestig vooral
als zogenaamd „underground'-
boek bekend, maar nadien verdween
de roman in de vergetelheid totdat
Forman het in 1973 onder ogen kreeg
dankzij Kirk Douglas, die de flim-
rechten van het boek had en het werk
van Forman had gezien. Douglas
vond dat Forman er maar een film
van moest maken.
Overigens had Jack Nicholson zelf
ook al geprobeerd de rechten te ko
pen, maar was net te laat. Alles is
uiteindelijk toch nog goed gekomen.
Forman regisseerde, Nicholson
speelde de hoofdrol. Overigens wijkt
de filmversie op een aantal punten af
van de Ken Kesey's roman, vooral de
karakters van de hoofdpersonen on
dergingen enige wijzigingen. In ver
schillende interviews vertelde For
man, hoe hij met Nicholson heeft
gewerkt. Dat ging uitstekend. Op het
moment dat Nicholson een andere
mening had dan Forman, werden
beide zienswijzen gefilmd en de be
ste van de twee scènes werd dan uit
eindelijk gekozen. Zo werd de ver
houding 50-50. Vijftig procent van
Forman's denkbeelden en vijftig
procent van Nicholson's ideeën over
het verhaal en de uitbeelding ervan
kreeg een plaats in de film.
Het verhaal
Patrick McMurphy heeft genoeg van
het straffe regime in het verbeterings
gesticht waar hij nog een paar maanden
moet doorbrengen. Hij simuleert dat hij
gestoord is en wordt overgeplaatst naar
een psychiatrische inrichring. waar hij
een gemakkelijk leventje denkt te heb
ben. Maar hij heeft buiten zuster Rat
ched gerekend, een niet bepaald
zachtzinnige tiran die de mannen op
haar afdeling aan een beklemmend ge
zag onderwerpt McMurphy komt daar
binnen als een frisse wind, die de an
dere mannen langzamerhand een
beetje losmaakt Hij sluit eerl tamelijk
eenzijdige vriendschap met de doof
stomme Indiaan. Chief Bromden
Als hij merkt dat de mannen veel
minder priveleges krijgen dan waar ze
recht op hebben, gaat McMurphy een
campagne voeren om zuster Ratched
machteloos te maken Het gaat lijken op
het gevecht tussen twee boksers,
waarbij ze elk op hun beurt een ronde
winnen Maar na een door McMurphy
georganiseerd vistochtje op zee, slaat
de zuster toe met een van haar
machtsmiddelen de elektroshock - the
rapie McMurphy geeft niet toe; ze zal
Scène uit „De tien geboden."
WIE NIET WEG IS IS GE
ZIEN
De Franse regisseur Claude Zidi is
vooral bekend door zijn films die hij met
het komische kwartet Les Chariots
maakte Hoofdrolspeler Rierre Richard
verraste vooral het publiek door zijn
leuke komedierol in „De-mosterd komt
me de neus uit", eveneens van Zidi
Een film. die ook vooral opviel door oor
spronkelijke (beeld-) grappen en een
voortreffelijk tempo. Zidi heeft Richard
en Jane Birkin nogmaals in één film ge
zet en het resultaat is „Wie niet weg is is
gezien" (La course l'Echalote) Hoe
wel dit allemaal faktoren zijn. die borg
zouden moeten staan voor een voor
treffelijke lachfilm, valt dat- in vergelij
king totDe mosterd komt me de neus
uit", toch negatief uit. Goed, er worden
aardige grappen in gedebiteerd, maar
die halen in haar totaliteit niet het niveau
van de eerstgenoemde film
HET VERHAAL
De rijke Bertrand de Rovère depo
neert een blanco akte van aandeleno-
verdracht in zijn safe bij de 20th Century
Bank in Parijs. De betrokken aandelen
zijn een paar miljoen waard en degene,
die de akte bezit en zijn naam invult, is
eigenaar van Alcazar, het befaamde
Parijse travestie-cabaret. De Rovère
wordt in de bank geholpen door de staf
functionaris Vidal. die over de kluis met
de safes gaat. De Rovère. die de aande
len blanco heeft gekocht om belasting
te ontduiken, verlaat de bank met 'net
gevoel dat zijn kostbare bezit veilig op
geborgen is. maar hij zou zich minder
gerust voelen als hij wist dat Mike,
Frantz en Gunther, drie van de traves
tieten in Alcazar, van de overdracht op
de hoogte zijn en vastbesloten zijn de
akte in handen te krijgen en op hun
naam te zetten.
Vidal, die moeilijkheden heeft met
zijn Engelse vriendin Janet, die genoeg
begint te krijgen van hun verhouding,
krijgt er nog een moeilijkheid bij. De di
recteur van de bank gaat met vakantie
en benoemt Vidal tot zijn plaatsvervan
ger. Vidal ziet erg op tegen zijn nieuwe
verantwoordelijkheid, wordt daardoor
zenuwachtig en achterdochtig en stuurt
zodoende heel wat dingen in de war
Dan komt de grote slag. Op vrijdag, kort
voor sluitingstijd, komt er een jonge
vrouw, die naar haar safe wil Als zij
weggaat, ontdekt Vidal dat „zij" een
„hij" blijkt te zijn en er op de een of
andere manier in geslaagd is de safe
van de Rovère leeg te halen Vidal grijpt
de dief, maar deze weet zich ten koste
van een deel van zijn regenjas los te
rukken en met de buit - waaronder de
akte van overdracht - te vluchten.
Wat daarna volgt is een hele reeks
achtervolgingen totdat tenslotte ieder
een achter iedereen aanzit. Voor wie
graag een Franse komedie ziet. is „Wie
niet weg is is gezien" best aardig om
naar te kijken maar nogmaals het kan
Lo -ise Fletcher, de tegenspeelster van Nicholson in de film van Milos For
man: „One flew over the cuckoo's nest".
Dirk Bogarde in „Dood in Venetie
patiënten en personeel en dat is ook het
verschil met het boek. waarin het juist
wordt verteld vanuit het gezichtspunt
van één der patiënten, Chief Bromden.
De vier musketiers in de film van Richard Lester met Oliver Reed, Richard
Chamberlain, Michael York en Frank Finlay.
maar hij wil zijn vriend niet zo achter
laten. In een daad van liefde drukt hij
een kussen over McMurphy's mond tot
deze dood is Dan slaat hij een getralied
raam in en vlucht, de vrijheid tege
moet
HUMOR EN TRAGIEK
Hoewel de film op zich de tragische
aspekten van een psychiatrische inrich
ting laat zien en dan in de eerste plaats
het .instituut" dat de mensen ervan
de doofstomme die komedie speelde
Door de rol van observator door de ca
mera te laten overnemen, wordt - en
Forman zegt zelf dat dat de bedoeling
was - de schijn van objektiviteit groter,
hoewel dit in het totale kader van de film
nog de vraag is.
„One flew over the Cuckoo's nest"
is in ieder geval een filmbelevenis
van de eerste orde, die terecht -
dankzij de voortreffelijke regie van
Milos Forman en de schitterende
vertolkingen van hoofd- en bijrolspe
lers werd bekroond met meerdere
Oscars.
Vier weken na de Nederlandse
première reeds in het Amersfoortse
Cinema 1 te zien. Eerste week, 18
jaar.
