„We moeten strijd voeren tegen
verloedering van de politiek"
HANS WIEGEL MAANDAGAVOND IN LEUSDEN:
LEUSDER KRANT - REPORTAGE
LEUSDER KRANT
Donderdag 3 juni 1976 5
..Tijdens de maaltijd is de prijs 10%
gestegen, meneer1''
- Hans Wiegel in De Klaveet in gesprek met Kees 's Gravendaal van Hier en Nu
„Dames en heren, dit is nu het ver
schil tussen de VVD en de Partij van
de Arbeid. Wij bouwen een tent op,
fer*ijl de PvdA de tent afbreekt''
)e,fractie-voorzitter ontlokte daarmee
een eerste hartelijk applaus aan de
saai. die voor het merendeel met geest-
jvèrwanten van de spreker gevuld was.
Vervolgens ging Wiegel gelijk in op de
politieke situatie van dat moment, het
geen hij 's middags al had gedaan op
een persconferentie in De Klaveet.
„Ik sta hier op een bijzonder moment",
ildus de heer Wiegel; ,,nog nooit zijn
de verschillen binnen de regerings
coalitie duidelijker naar buiten ge
komen als juist nu De handelwijze van
het kabinet ten aanzien van het ver
lenen van een kredietgarantie voor de
levering van reactorvaten aan Zuid-
Afrika zou ik willen typeren als de
ontmaskering van de onbekwaamheid,
de onmacht en de onwil om de werke
lijke politieke problemen aan te pakken
GEVAAR
Bij de start van dit kabinet is er al
door de VVD gezegd dat ons land er
met een socialistische regering op
achter uit zou gaan Het klonk toen
hard, maar wij hebben toen zelfs dur
ven zeggen dat een socialistische re
gering een gevaar zou betekenen voor
ons land. Vanavond blijkt die voor
spelling te zijn uitgekomen.
Maar het is een bitter gelijk, dat
we hebben gekregen Het aarzelend
optreden van de regering gaat ten
koste van de zwakkeren in de sa
menleving. Het gaat ten koste van een
bedrijfstak, waar het toch al slecht
gaat Het gaat ten koste van het aan
zien en de betrouwbaarheid van ons
land in het buitenland aldus de heer
Wiegel.
maat ontbreekt", zo meent de heer
Wiegel.
Ook bij de vakbeweging zou het volle
vertrouwen in de regering ontbreken.
Volgens Wiegel h£g/t FNV-voorzitter
Wim Kok onlangs laten ,^eten, dat hij
een eventueel nieuw»l:ablnet met daarin
de VVD op zijn beleid zou beoordelen.
Wat Kok en iedereen met hem van
een regerende VVD kan verwachten
lichtte Wiegel maandagavond enigszins
toe. ,.De collectieve sector", zo zei
de liberale voorman, ,,zal een pas op
de plaats moeten maken. De koopkracht
mag niet verder worden uitgehold De
PvdA vindt dat mensen met een inkomen
vanaf f20.000,- er op achteruit zouden
mogen gaan Wij vinden dat ook mensen
met een hoger inkomen de koopkracht
gehandhaafd moet worden. Daarom zal
de overheid de broekriem moeten aan
halen.
Daarmee raken wij de kern van het
geen er in het geding is. het gaat om
de verhouding tussen overheid en indi
vidu. Het is kiezen voor gelijkschake
ling of kiezen voor vrijheid en ont
plooiing. Wij kiezen voor de ontplooiing
van de mens. Wij hebben vertrouwen in
de mens Het vertrouwen dat men de
ontplooiingsmogelijkheden zal aanwen
den ten goede van zichzelf, zijn gezin
en zijn bedrijf"
Vervolgens ging hij in op de slechte
economische situatie in het land. ,,Wij
zeggen niet dat de schuld van de slechte
situatie, van de verhoogde werkloos-
beid alleen bij de regering ligt We
hebben te maken gehad met feiten als
een oliecrisis en een algemene ach
teruitgang. Maar de feiten behelzen
ook dit: het economisch herstel zou
bet eerst te zien moeten zijn in de
westerse landen, die een voorsprong
hebben Nederland is zo'n land met
een haven als Rotterdam en zijn rijk
dom van het aardgas. Desondanks gaat
het economisch herstel in Nederland
langzamer dan in Duitsland. En dat is
te wijten aan de Nederlandse rege
ring", aldus de heer Wiegel.
Volgens de oppositieleider was de
economische situatie in Nederland ge
zond. toen het kabinet Den Uyl aan de
macht kwam Volgens hem was dat
vooral te danken aan het strenge be
leid van minister Nelissen, die eerst
economische groei wilde zien en pas
later bekeek waaraan geld uitgegeven
zou kunnen worden ..Den Uyl", al
dus Wiegel. heeft het omgekeerde
gedaan Hij heeft de nering naar de
tering gezet. Hij bekeek pas later,
wie er moest betalen Dat heeft nu
bijna geleid tot een situatie, zoals we
die in Engeland aantreffen. Daarom,
al zou dit kabinet op korte termijn
verdwijnen, en er zou een kabinet
met de VVD erin komen, dan nog
zal er van een dergelijk kabinet op
korte termijn weinig leuks te ver
wachten zijn".
Van de verslechtering van het onder
nemingsklimaat zei de heer Wiegel dat
TEGEN MIDDENSCHOOL
Maar volgens Wiegel gaat het niet
alleen om materiële zaken. Daarom
liet hij zijn licht ook even schijnen
over een tweetal immateriële zaken.
Over het onderwijs zei de heer Wiegel.
,.De VVD staat huiverig tegenover de
Middenschool. Niet dat we bang zijn
voor een experiment. Maar ook bij de
Middenschool kiest de regering weer
voor nivellering. Men trekt het laagste
niveau niet op, maar brengt het hoogste
niveau omlaag. Het is in het belang
van de samenleving en van ieder indi
vidu, dat iedereen het juiste onderwijs
kan volgen. Men moet kennis kunnen
maken met alle politieke stromingen,
waaruit men dan zelf moet kunnen kie
zen. We zijn tegen indoctrinatie via
het onderwijs", aldus de fractievoor
zitter. die van zijn liberale toehoorders
voor deze opmerking een warm applaus
in ontvangst mocht nemen.
Het tweede immateriële punt was het
mediabeleid. Wiegel daarover. ,,De
overheid wil de greep op de media
vergroten Waarom? Laat de mensen
voor Aantjes en Andriessen een moei
lijke keuze zijn"
VOOSHEID DOORGEPRIKT
Dat bracht de heer Wiegel terug
bij de aktuele politieke situatie. Hij
benadrukte nogmaals dat het kabinet
wel degelijk wist, dat er vanuit Zuid-
Afnka een deadline bestond ,,In die
brief, die de kamer woensdag van de
regering heeft gekregen, stond niks.
Doordat Kooymans hier bleef en niet
direct naar de VS vertrok werd de
voosheid helemaal doorgeprikt."
.Ik heb geen respect voor een mi
nister-president die de waarheid niet
spreekt. Zo'n man is onwaardig langer
minister-president te zijn".
Wiegel concludeerde dat de VVD
lessen moest trekken uit deze affaire.
Hij zei daarover .Stel dat we in de
regering komen, dan staat bij ons
altijd het spreken van de waarheid
voorop De werkelijkheid mag nooit
verhuld worden, je moet ook de moed
hebben om impopulaire dingen te zeg
gen"
Dat deed de heer Wiegel dan ook maar
gelijk even. ,,Het V\ D-programma zal
er sober uitzien. We zullen moeten
vragen om matiging Geldverslindende
verlangens en wensen kunnen niet in
het programma opgenomen worden.
Tegenover de bezuinigingsplannen
van de regering zullen wij een ander
plan zetten. Daaraan wordt nu de laat
ste hand gelegd. Tot 1980 willen wij
18 miljoen bezuinigen. Voorde komende
vier jaar zal de nullijn voor de collec
tieve uitgaven aangehouden moeten wor
den. Dat betekent dat een aantal fraaie
wensen, die ook wij fraai vinden, niet
uitgevoerd zullen kunnen worden Mis
schien zal dat kiezers kosten.
Wiegel over KGB, defensie, abortus,
confessionelen, Zuid-Afrika, enz
- Wiegel in de tent. Op de eerste rijen prominente VVD'ers uit dorp en streek
ANDERE STIJL
(van onze verslaggever)
LEUSDEN - Tijdens de pauze
waren alle aanwezigen in de grote
VVD-tent in de gelegenheid om
Hans Wiegel vragen te stellen.
Een aantal mensen maakte daar
gebruik van. Direkt na de pauze
begon de fraktieleider van de
VVD in de Tweede Kamer met
de beantwoording van de schrif
telijke vragen. Later op de avond
beantwoordde Wiegel ook nog
vragen, die via microfoons in
de zaal aan hem gesteld werden.
Op de vraag, waarom de VVD
tegen de Vermogensaanwasde-
ling (VAD) is, antwoordde de
heer Wiegel, dat de VVD een
voorstander van bezitsvorming
is ,,Dus ook van winstdeling.
Maar deze Vad geeft een te
grote macht aan de vakbeweging.
Het geld zou terecht komen in
een fonds, dat beheerd wordt
door d<> vakbeweging Daar zijn
we tegen. We zouden er erg voor
zijn, wanneer een werknemer
met een winstdeling bijvoorbeeld
een eerste aanbetaling op een
eigen huis zou kunnen doen. Maar
het is niet de vakbeweging, die
moet beslissen; de werknemer
is mans genoeg om zelf te zeg
gen, wat hij wil".
KGB
Een tweede vragensteller wilde
van de liberale voorman graag
weten wat hij vond van hetgeen
er de laatste tijd over de akti-
viteiten van de Russische ge
heime dienst (KGB) gepubliceerd
was.
Daarover zei de heer Wiegel:
,,We zijn op de hoogte van het
feit dat de KGB in Nederland ver
tegenwoordigers heeft. De in
stantie die zich daarmee bezig
houdt is de Binnenlandse Veilig
heidsdienst (BVD). Een vaste ka
mercommissie wordt regelmatig
op de hoogte gehouden, maar het
is niet de gewoonte dat er mede
delingen naar buiten worden ge
daan Ik ben er persoonlijk van
ove tuiga, dat een zo scherp mo
ge. e controle van onze dienst
noodzakelijk is. We moeten deze
zaak in ieder geval niet onder
schatten".
DEFENSIE
Desgevraagd zei Wiegel ook
het een en ander over defensie.
Hij liet weer eens weten, dat de
VVD het lidmaatschap van de
NAVO op prijs stelt en de Weste
lijke verdediging een van de be
langrijkste collectieve voorzie
ningen vindt. Over de VVDM zei
hij dat er gevochten moet worden
tegen ondergraving van 't leger
van binnenuit maar dat hij, on
danks deaktiviteiten van de VVDM
de indruk had dat de Nederlandse
soldaten in een eventuele oorlog
met volle inzet zullen vechten.
Naar aanleiding van Wiegels
opmerkingen over de Midden
school, had iemand uit het onder
wijs gevraagd, wanneer de rust
op de scholen weer eens zou kun
nen terugkeren. De fractielei
der van de VVD vond dat deze
vraag de kern van de onderwijs
problematiek raakte en meende
dat er inderdaad sprake van on
rust was op de scholen. Hij re
fereerde daarbij aan bijvoor
beeld de Mammoetwet, en hij
vroeg zich af in hoeverre de kwa
liteit van het onderwijs door deze
zaken verbeterd werd.
ABORTUS
Iemand wilde weten, waarom
Wiegel niets gezegd had over de
problematiek van de abortus. Dat
was voor de VVD-er aanleiding
om er toch het een en ander
over wereldkundig te maken. Hij
zei hierover onder meer: ,,Het
probleem van de abortus is al
veel te veel in de politieke strijd
getrokken. Dat kan niet, want
ieder moet voor zich oordelen
en de meningen zijn ook dwars
door alle partijen heen verdeeld.
Deze zaak moet zo snel moge
lijk uit de politieke strijd ge
haald worden.
Bij de totstandkoming van het
kabinet Biesheuvel werd er door
confessionele en liberale deelne
mers een beginsel-akkoord be
reikt over de abortus, zij het
met pijn in het hart. Dat is bij
deze coalitie niet gebeurd, en
dat is de oorzaak van alle ellen
de. Nu is deze zaak, vooral
door het optreden van de Partij
van de Arbeid gepolariseerd en
dat stemt mij somber.
Geheel hierbuiten staat dat het
Van Agts goede recht is om op-
te treden tegen Bloemenhove.
De normale weg zou, mijns in
ziens, geweest zijn, wanneer hij
eerst bij de Raad voor de Volks
gezondheid was geweest en ver
volgens de onafhankelijke rechter
ingeschakeld had Als Van Agt dat
echter anders doet, dan eist de
rechtstaat desniettemin dat men
zich aan de verordeningen van de
minister van justitie houdt. Dat
is niet gebeurd, en dat betekent
dat Van Agt het plegen van een
misdrijf heeft toegestaan. Laten
we in ieder geval hopen op een
wijze oplossing. Deze zaak zal
door ons niet politiek op scherp
gesteld worden"
net. De vragensteller vroeg zich
af wat men kocht voor polarisatie
en gaf er ook min of meer een
antwoord op. De vragensteller
concludeerde dat de VVD meer
en meer de grip op het regerings
beleid verliest. Zijn er nu wer
kelijk geen mogelijkheden tot sa
menwerking met de PvdA, zo
wilde de man van Wiegel weten.
Met deze vraag had de heer
Wiegel minder moeite. Zijn ant
woord: ,,We moeten openstaan
voor samenwerking met redelijke
socialisten. Maar we hebben te
maken met de huidige PvdA. De
redelijken hebben het daarin niet
voor het zeggen". Waaraan de li
berale voorman nog een stukje
kritiek op zijn socialistische col
lega vastknoopte: ,,De minister
president hoort niet alleen te
vertolken, wat zijn achterban
vindt. Hij moet de PvdA ook
voorgaan. Hij moet op een ge
geven moment kunnen en durven
zeggen: tot hier en niet verder.
Dat doet hij niet en dat is mijn
kritiek op de minister-presi
dent".
Een volgende vragensteller
wilde weten, welke tijd een re
gering met daarin de VVD nodig
zou hebben voor ,,het herstel".
Daarop zei de heer Wiegel niet
exact te kunnen antwoorden. ,,Dat
zou ongeloofwaardig overkomen.
Ik heb al eerder gezegd dat we
eerst zullen moeten ruimen. Het
zal er allereerst om gaan om de
werkloosheid terug te drukken
tot het niveau dat er was bij
de aanvang van het kabinet Den
Uyl. Hoe lang dat duurt is niet te
zeggen".
ZUIF AFRIKA
Opnieuw een jonge vragenstel
ler wilde van de VVD-fractie-
voorzitter weten, of hij wel een
kredietgarantie verleend had,
wanneer hij aan het regeren was
geweest. De heer Wiegel ver
klaarde daarop dat de kleur van
een regime niet belangrijk was in
zo'n geval. Dan zou je name
lijk ook niet aan de Sovjet-Unie
of China moeten leveren, vol
gens de heer Wiegel. En even
later- ,,Een overweging is na
tuurlijk ook, dat als wij niet le
veren, een ander het wel doet.
Dat zie je nu aan Frankrijk. En
bovendien zou je dan nog kunnen
zeggen: laten wij nu maar leve
ren, want wij hebben een prin
cipieel standpunt tegen apart
heid. Veel meer dan bijvoorbeeld
Frankrijk dat he
merking, die bi:
aanwezigen enig
ontlokte
Ik doe u de belofte dat een week
na het verschijnen van het regerings
plan er een VVD-plan op tafel zal
liggen. Regeren zal voor de VVD bete
kenen, dat er de eerste jaren puin ge
ruimd moet worden We zouden dat dan
doen met het risico van tussentijds
vallen, waardoor je aan niets leuks
toekomt", aldus de heer Wiegel
- Wiegel tijdens de
persconferentie in De Klaveet.
Dat leek echter met de grootste
zorg van de liberale voorman te zijn.
..Waar wij voor vechten is een verbe
tering van het politiek klimaat. Het
gaat niet alleen om een andersoortig
kabinet, maar ook om een andere stijl
van regeren. Een stijl waardoor minis
ters zich weer aanzien kunnen verwer
ven bij het volk Gezag wordt dan niet
ontleend aan zeteltal, maar men weet
zelf respect af te dwingen Ik heb lie
ver dat men zegt: we zijn het oneens
met de VVD, dan dat men zegt we
weten niet wat we er aan hebben.
We zullen een strijd voeren tegen
de verloedering in de politiek. Ik
hoop dat velen het met die aanpak
eens kunnen zijn, ook van buiten de
VVD", aldus Hans Wiegel
Zijn gehoor in Leusden was het er
in ieder geval wel mee eens, want er
volgde een daverend applaus.
Wiegel herhaalde nog eens, dat
hij er, mocht het kabinet vallen,
niets voor voelt om samen met
de PvdA te regeren Ook een
nationaal kabinet zit er volgens
de liberale voorman niet in. Over
doorvoerhaven was. Bovendien
kwam de VVD-fractieleider op
de volgende slimme vondst
Wanneer ik uw redenering als
juist aanneem en dan even door
trek, dan volgt daar uit dat het
in Nederland juist beter zou moe-
Een vragensteller legt Wiegel het vuur na aan de schenen.
samenwerking met de confessio
nelen, met name met de KVP
toonde de heer Wiegel zich be
duidend enthousiaster. ,,Er zijn
verschillen, maar de vroegere
samenwerking moet hersteld
kunnen worden. De VVD zou
graag regeringsverantwoorde
lijkheid willen dragen, dus zal
er met de confessionele partners
van gedachten gewisseld moeten
worden", aldus Wiegel
Op dat ogenblik stelde de spre
ker de aanwezigen in de gelegen
heid om mondeling vragen te
stellen. Eén van de eersten die
zich meldden was een jonge
man, die van Wiegel wel eens
exact wilde weten, hoe hij dat
nou bedoelde, dat Nederland met
een haven als Rotterdam voorop
zou moeten lopen in het econo
misch herstel. De vragensteller
kenmerkte Rotterdam als een
doorvoerhaven, en als het met
je achterland (Duitsland) niet be
ter gaat, dan is het voor zo'n
haven ook wel erg moeilijk om
economisch beter te varen Wie
gel was het daar niet mee eens.
In de eerste plaats stelde hij,
dat Rotterdam niet alleen een
ten gaan. Want in Duitsland gaat
het ook beter".
Dezelfde jongeman wilde van de
heer Wiegel ook weten, hoe be
zuinigingen op de collectieve sec-
zouden leiden tot ruimere
individuele bestedingsmogelijk
heden. De vragensteller wees er
op dat onder collectieve voor
zieningen ook tal van uitkerin
gen vallen en wanneer je daar op
gaat beknibbelen bevorder je nu
niet bepaald de investeringsmo
gelijkheden van die mensen, die
daarvan leven. De heer Wiegel,
die erkende dat hem een scherp
zinnige vraag gesteld werd, had
enige moeite met het antwoord.
Hij zei dat er ook andere zaken
in het geding waren. En herhaal
de nog eens dat het investerings
klimaat voor bedrijven niet gun
stig is.
NIET POLARISEREN
De volgende man achter de
microfoon, was het niet eens
met Wiegels radicale afwijzing
van de PvdA als mogelijke coali
tiepartner in een volgend kabi
hier een complex van iactoren aan
ten grondslag ligt. ,,Niet alleen mate
riële, maar ook immateriële en psy
chologische factoren zijn bepalend voor
het antwoord op de vraag of het be
drijfsleven de bedrijven draaiende kan
en wil houden Op dit moment ontbreekt
het vertrouwen Voorstellen van re
geringszijde worden door het bedrijfs
leven alleen geaccepteerd, als men
ze kan accepteren Men wil dan een
positieve mentaliteit proeven bij de
regering Maar dat psychologische kli-
zelf bepalen wat ze willen lezen, horen
en zien Waarom subsidie voor een
bepaald weekblad. Daarmee slaan we
een gevaarlijke weg in; de overheid
vindt voor ons wat we moeten vinden".
Volgens de VVD-er zijn de VVD en
de confessionelen het op dergelijke
immateriële punten meer met elkaar
eens dan de PvdA en de confessio
nelen. Degenen binnen de confessionele
partijen die kiezen voor de PvdA zijn
volgens hem in de minderheid ..Het zal
vervolg van voorpagina
Vervolgens was het woord aan de
Hemmes van de Kamercentrale
de VVD, die de heer Wiegel in-
Wiegel had ondertussen
mooi binnenkomertje bedacht in de
Toen hij plaats genomen had ach-
het spreekgestoelte, begon hij met:
