Death Race 2000,
harde SF-grap
In het kort
bekeken
„Het spookbeeld van de
vrijheid" - filmgrap van
surrealist Bunuel
Wachten op het
onafwendbare
DE NONNEN VAN ST. ARCANGEL0
EUSDER KRANT - FILM
DONDERDAG 9 DECEMBER 1976
itanley Kubrick's „Bariy Lyndon"
sen grandioos kijkspel van 3 uur
NACHTVOORSTELLINGEN
In de late night sex show van Duo 2
kan men vrijdagnacht kijken naar ,,Sex
Sekte der Zwarte Nonnen".
In een oud, afgelegen kasteel komen
verschillende gasten door omstandig-
hedenbijeen. Zij raken vanaf hetbegin in
de macht van de door liefde bezeten
zwarte barones en haar aanhangsters
Door hypnose en krachtige psychologi
sche beïnvloeding worden de nieuwko
mers door de zwarte zusters in de kring
van hun lusten getrokken Zwarte
magie, sexuele riten en duistere
geheimzinnigheden bepalen het eroti
sche en duivelse gebeuren. Slechts één
lukt het ondanks alle geestelijke en mo
rele kracht, de ban te doorbreken en aan
het wellustige, vampierachtige ge
beuren een einde te maken.
Duo 2 -18 jaar.)
Zaterdagnacht in Duo 2 kan men
opnieuw kijken naar „De Apenpla
neet" van regisseur Franklin J.
Schaffner met Charlton Heston en
Kim Hunter in de hoofdrollen. Het is
een uitstekende science fictionfilm
over ruimtevaarders, die op een on-
DOOR BERT VOS
IMERSFOORT- Zoals misschien bekend, behoor ik tot de onvoorwaarde-
i bewonderaars van de Amerikaanse regisseur Stanley Kubrick. Hij is de
leer van onder meer „Dr. Strangelove" met die onvergetelijke dubbelrollen
iPeter Sellers, van „2001A space odyssey", één van de grootste SF-films
tot nu toe ooit gemaakt zijn en van „A Clockwork Orange eveneens een
jt„toekomstfilm", maar dan vaneenander soort grootsheid, zich manifes-
end in de psyche van de moderne mens. Kubrick's nieuwste film heeft niets
nscience fiction, niets van toekomstbeelden. Integendeel. „Barry Lyndon"
gebaseerd op het gelijknamige boek van de Ierse schrijver William Ma-
piece Thackeray, is een diepe duik in het verleden van Europa en handelt
er een Ierse avonturier, een schelm op weg naar de top. Die rol wordt
ertuigend gespeeld door Ryan O'Neal, eens één van de sterren uit Peyton
ice, later bekend geworden via films als „Love Story". Dat is ongeveer het
jge, wat ik zelf van deze film kan zeggen, want helaas ben ik nog niet in de
legenheid geweest dit meer dan drie uur durende kijkspel van Stanley
ibrlck te bewonderen. Daarom deze keer wat meningen van anderen.
roman heeft willen projekteren Van
deze kant uit gezien zit je al naar een
schoonheid van een film te kijken."
ONDERSLAG
Wim Verstappen, zoals bekend zelf
sfl filmer/regisseur, zag de film voor
t eerst in Londen en was overbluft
Dorde schoonheid ervan. Hij noemde
larry Lyndon" een donderslag bij hel-
srehemel In Skoopschrijft hij zijn erva-
igen. ,,ln totaal is de film een briljant
stonsch schouwspel uitdetijd. dataan
andere kant van de oceaan Amerika
ch onafhankelijk verklaarde Barry
jndon" is een boevenkomedie met
cede grappen, uitstekende duels, een
é-Napoleontisch militair treffen,
inkebroers. hoerenlopers, vals-
elers, gelukszoekers en nog veel
eer fraais. Een boevenkomedie, die
tngzaam rpaar zeker omslaat in een
ntroerend „vader-zoon konflikt". Ver
lappen heeft versteld gekeken naar
Kubrick hem op het doek
oortoverde en dat was, als we hem
eloven niet (en waarom ook niet) niks.
Je ontdekt", schrijft Verstappen, ,,net
ibij ,,2001" een geheel nieuwe we-
ekl. Je bekijkt de historie, zoals je die
og nooit eerder hebt aanschouwd. De
■erste tien jaar is het onmogelijk gewor-
tenom nog een historische film te ma-
en. Kubrick heeft iedereen het gras
oor de voeten weggemaaid
ONVERGETELIJK DECOR
Filmkritikus B. J. Bertina schrijft in de
Volkskrant over Barry Lyndon": ,,De
Meeft eenzelfde verfijning van entou -
talais in ,.2001 "hetgeval was. Muziek
v^wHandel, Mozart en Schubert,
'Hbi, Bach, vermengd met Ierse
srnëlodieén en Engels-Pruisische
iifitaire klanken; het kleurenpalet van
childers als Watteau en Gainsborough
t alles roept een onvergetelijk decor
evoorschijn waartegen Kubrick zijn
isie op Thackeray 's Ierse avonturen-
HET VERHAAL
Het verhaal speelt zich in het midden
van de 18e eeuw af en de hoofdrollen
worden vertolkt door niemand minder
dan de populaire Ryan O'Neal en de
beeldschone Marisa Berenson
De jongeheer Barry Lyndon wil koste
wat het kost de weg naar de top vinden.
Zijn avonturen beginnen als hij na een
dodelijk duel voor de politie op de vlucht
slaat en later uit ballorigheid in het En
gelse leger dienst neemt.
Na de eerste veldslag deserteert hij
onmiddellijk In Duitsland wordt hij door
de Pruisen krijgsgevangene gemaakt
en in een bloedige oorlog betrokken
Wanneer men hem aanbiedt om politie
spion te worden, raakt hij op die manier
in de hoogste kringen bekend en dat is
precies zijn opzet geweest
Via een berekenend huwelijk weet hij
zich van een „Fijn Familie Fortuin"
meester te maken en dét betekent dan
meteen het begin van zijn snelle val
Barry Lyndon werd in de adembe
nemende schoonheid van het Ierse
landschap opgenomen en werd met 4
Oscars plus de Kritiekprijzen voor de
Beste Film en Beste Regie bekroond
De hoofdrollen in deze film worden
vertolkt door Ryan O'Neal. Marisa Be
renson (als lady Lyndon), Patrick Magee
en Hardy Kruger.
(Grand Theatre - 1e week -14 jaar.)
De tijd begint langzaam maar zeker rijp te worden voor science fiction-films
en ook al is de kwaliteit misschien lang niet als die van bijvoorbeeld „2001
slecht zijn deze films ook niet. Een voorbeeld van zo'n SF van gemiddelde
kwaliteit is „Deathrace 2000" van regisseur Paul Bartel, waarmee producer
Roger Corman blijkbaar met een knipoog naar Norman Jewison's „Rollerball"
op dezelfde, maar dan wel satirische toer gaat.
Ook inDeathrace2000" is sprake van een behoorlijke sportverru wingwat zeg ik
het is puurgeweld. watde plaats van de sport heeft ingenomen Geen rollerball en dat
soort kleinzielig gedoe, nee, het gaat in deze film om een „auto "-race van de west-
naar de oostkust van de VS Een bijzondere race. want het gaat er om zoveel
mogelijk voetgangers te verpletteren onder het geweld van zoveel PK's motorenge-
weld. Voor elke voetganger wiens kaarsje definitief is uitgeblazen, worden punten
verstrekt.
HET VERHAAL
In het jaar 2000 is de bevolking van de
Verenigde Provincies van Amerika
(voorheen de V.S geestelijk versuft
door de talloze oorlogen en de depressie
van 1979. Alleen de Jaarlijkse Trans
continentale Race - waarbij alle voet-
Aktie in „Death Race 2000", een SF-achtige parodie op verruwing in de sport.
gangers vogelvrij zijn en het winnen be
paald wordt door de snelste tijd en het
grootste aantal lijken - kan nog enige
..belangstelling wekken! Vljtracersrijden
dat jaar In hun spécia'aFöntworpén wa
gens. bijgestaan door een navigator van
het andere geslacht. Het zijn Calamity
Jane Kelly in haar Fokstier, Matilda de
Nuf in haar Zoefbom, Nero de Held Loni-
gan in de Leeuw, Machinegeweer Joe
Viterbo en tenslotte de raadselachtige,
gemaskerde Frankenstein (David Car-
radine) in het Monster. Hij heeft al drie
ongevallen overleefd en is elke keer met
protheseo weer opgelapt Frankenstein
is de favoriet van de massa en de presi
dent.
Een klein leger regellen, aangevoerd
door de 90-jarige T.homasina Paine,
probeert de race te sab'oteren en de held
Frankenstein te ontvoeren. Daartoe
moet de knappe guerrillastrijder Annie
voor Frankensteins. navigator spelen.
Door de hinderlagen van het verzet is de
race dat jaar extra gevaarlijk. Het wordt
Frankenstein langzaamaan duidelijk,
waar Annies loyaliteit ligt. Maar zelf is hij
ook niet wat hij schijnt. Hij heeft zijn eigen
geheime plan
RECHT-TOE-RECHT-AAN
„Deathrace 2000" is een SF-grap
zonder franje. Het is recht voor z'n raap
gemaakt amusement met een satirische
ondertoon Voor zover het omver rijden
van voetgangers onder amusement ge
rekend kan worden. Bent u lid van een
vereniging die dergelijkgeweldteg en de
wandelende mensheid wil tegengaan, is
het beter „Deathrace 2000" als een
satire te beschouwen Voor de liefheb
bers van geweld, nu of in de toekomst.
(Euro Cinema - 1e week - 18 jaar.)
wm
Wat ik al jaren met angst en
beven tegemoet heb gezien, dreigt
w binnen afzienbare tijd te gaan
gebeuren. Vorige week sig
naleerde ik het eerste, onafwend
bare, zeer duidelijke teken. Ik las
bet in de krant en ik schrok. Ik
beefde van diepe emotie. Zou het
ban toch eindelijk gaan gebeuren
bal verschrikkelijke, dat diep-
teurige, waardoor wi/ als Neder
landse natie (die toch al heeft gele
ben door het verlies van onze kolo
niën aan prestige en eigenwaarde)
nog minder gaan betekenen in de
Europese gemeenschap?
Het begin van het einde. Ik moet
ei niet aan denken. Ik wil er niet aan
benken. Want het is een klap voor
onze toch al wankele economie.
Het zal de middenstand doen wan
kelen op haar krappe voetstuk, dat
boor de toenemende inflatie toch al
"as afgebrokkeld onder de mo
kerslagen van het grootwinkelbe-
brijt Maar het ergste van al: het zal
benduizenden kinderen van Neder
land een groot brok uitbundig ple
zier ontnemen.
Ik las het in de krant en schrok. Ik
ben sterk voor integratie op allerlei
gebied, maar dit... dit... neen, dit
gaat te ver. Want stel je mijn grote
schrik voor, toen ik in een levens
grote advertentie met koeien van
letters las: ,,Sint Nicolaas koopt al
zijn kerstcadeautjes bij ons!"
De Goedheiligman heeft zijn
eigen graf gedolven. Nog even,
"og heel even en de grote sa
mensmelting is nabii. Dan zal Sint
Nicolaas eerst hand-in-hand met
be Kerstman over de daken gaan,
baarna zal de ouwe baas ongetwij
feld met pensioen worden gezon
den. Welverdiend, dat wel, maar
toch... Nog even en wij zijn gevan
gen in het web van de Kerstman.
Dan zal een nieuw ritueel haar
intrede doen in onze puur
Hollandse maatschappij. Dan
zullen de kerstgeschenken aan de
kerstboom worden gehangen, ver
stopt in kousen. Ik moet er niet aan
denken. Want dan zal de legende
van Sint Nicolaas werkelijk een le
gende zijn geworden. En de
Kerstman? Hij zal ons met een
Amerikaans accent hartelijk be
groeten en ons een white
Christmas toewensen. Hij zal op de
hoeken van de straten rinkelen met
zijn Kerstklok om ons te verleiden
onze goede gaven in een speciaal
daarvoor bestemde bus te doen.
Dat is nog het minst erge.
Dat de kerstboom vol met pakjes
komt te hangen, ach, dat is een
gevolg van de nivellering tussen de
Angelsaksen en ons. Je leert er
mee leven. Dat daardoor de kerst
boom wordt gedegradeerd tot een
puur commercieel volksvermaak,
dat zal eventjes hard aankomen bij
de kerk, maar die heeft meerdere
stormen weten te doorstaan, dus
ook deze wel. Maar het ergste vind
ik nog het feit, dat we Sint Nicolaas
dan zijn kwijt geraakt. Nu is het zo,
dat naast Sint Nicolaas ook in be
paalde kringen de Kerstman later
in de maand op bezoek komt. Voor
de middenstand betekent dat een
dubbele omzet. Maar dan- straks,
als de grote samensmelting heeft
plaatsgevonden? Dan is er slechts
de Kerstman. En die heeft niet zo
veel geld als Sinterklaas. Want de
Kerstman komt uit Engeland en
Amerika. En iedereen weet toch
dat de dollar en de pond eigenlijk
geen stuiver meer waard zijn
Met angst en beven wacht ik op
het onafwendbare. Ze gaan hun
gang maar. Alleen ik doe niet mee!
Want ik heb nog nóóit in de Kerst
man geloofd. Als kind kende ik
maar één man, die elk jaar een ge
schenk kwam brengen. Dat was de
enige, echte, onvervalste Sint Nico
laas. En die goeie man blijf ik trouw.
Want waar blijf je alsgoede Neder
lander, als je zonder slag of stoot
van/e gevesbgde tradities afstapt?
afstapt?
V.
,,De nonnen van Sant'Arcangelo", een film over misstanden in een klooster.
„The nuns of Saint Arcangelo" is
een film met Anne Heywood en Luc
Meranda in de hoofdrollen. Het ver
haal speelt zich af in de zestiende
eeuw en gaat over misstanden in een
nonnenklooster.
In de 16e eeuw, als Italië onder
Spaanse heerschappij zucht, is de
moeder-overste van het klooster van
Sant Arcangelo stervende. De klooster
zusters. die haar hopen op te kunnen
volgen, stellen alles in het werk om het
gezag over het klooster tot zich te trek
ken. De functie van moeder-overste is in
die tijd een post die veel voorrechten
biedt en geeft de familie van de
moeder-overste het recht te beschikken
over een speciaal privilege van het
klooster: het verlenen van concessies
voor het exploiteren van goudmijnen in
de Nieuwe Wereld.
Don Carlos Ribera, die zo n concessie
hoopt te krijgen, steunt zuster Giulia bij
het streven om moeder-overste te wor
den De mooie zuster Giulia maakt een
goede kans. want zij stamt uit een voor
naam adellijkgeslachten heefteen sterk
karakter. Niemand weet van haar lesbi
sche verhouding met de jongere, over
gevoelige en neurotische zuster Chiara.
Er ontstaat een breuk tussen Giulia en
Chiara als de mooie novice Agnese naar
het klooster komt. Giulia begint direct
een ongezonde belangstelling voor Ag
nese te tonen. Dit veroorzaakt een ver
wijdering tussen Giulia en Chiara, die
erg jaloers wordt.
Giulia's twee rivalen voor de post van
moeder-overste zijn de oudere zuster
Lavinia, die de moeder-overste tijdens
haar ziekte vervangt en Carmela. een
jonge vrouw van adel met een vurig en
sensueel temperament. Op aandrang
van Don Carlos probeert Giulia Lavinia
uit te schakelen door haar geregeld een
langzaam werkend vergif toe te dienen,
dat door Don Carlos geleverd wordt
Carmela kan gemakkelijk uitgeschakeld
worden als ontdekt wordt dat zij 's nachts
de jonge edelman Lanciani in haar cel
ontvangt Don Carlos heeft deze bezoe
ken ontdekt. Dit stelt Giulia in staat Car
mela en haar minnaar te betrappen. Als
Lanciani vlucht, wordt hij buiten opge
wacht door mannen van Don Carlos, die
hem doden en bij het klooster begraven.
Inmiddels heeft de vicaris van de kar
dinaal onder wie het klooster
ressorteert, anonieme brieven ontvan
gen over misstanden in het klooster. De
schrijfster is de jaloerse zuster Chiara.
Er volgt nu een onderzoek achter ge
sloten deuren. De kloosterzusters zijn
eerst zwijgzaam en nemen elkaar in be
scherming, waarna de vicaris besluit
over tegaan tot de in die tijd gebruikelijke
martelingen. Hierna volgen al gauw de
bekentenissen. Chiara en Carmela
krijgen levenslange kerkerstraf Giulia
wordt ter dood veroordeeld, waarna zij
vrijwillig een gifbeker leegdrinkt
De novice Agnese, de enige die zich
waarlijk geroepen voelt, vraagt in de
eenzaamheid van de kloosterkapel God
om vergeving voor de zonden die in het
klooster zijn gepleegd.
Vorig jaar bleek in Parijs „Het spookbeeld van de vrijheid", Bunuel's31e film
de komische attraktie van het bioscoopseizoen te zijn. De film trok nog meer
belangstelling dan „De mosterd komt me de neus uit" en dat wil in Parijs heel
wat zeggen. Luis Bunuel is dan ook een uiterst merkwaardig fenomeen, een
surrealist, die in zijn naar hij zelf al jaren zegt - laatste film (de Meester is
inmiddels 75 jaar oud) dit surrealisme nogmaals op een beslist komische
manier manifesteert via beelden zonder ook maar één kompleet verhaal.
Bunuel: „Men heeft wel eens gezegd, dat ik wreed en pervers was. Het
tegengestelde is waar. Ik maak juist de oorzaken van wreedheid en perversie
belachelijk. Ik haat geweld en pornografie. In mijn jeugd was het surrealisme
de meest gewelddadige beweging in de kunst. Wij gebruikten dat geweld als
wapen tegen het establishment. Vandaag de dag is de wereld waarin wij leven
zo gewelddadig geworden, dat het nauwelijks zin meer heeft om geweld nog
als een artistiek middel te gebruiken."
„Le fantome de la liberté" heeft dan op w c 's zou laten plaatsnemen en ge-
ook geen enkele boodschap over te
brengen. Het wordt Bunuel's meest
jeugdige, meest grillig-grappige, meest
vernieuwendefilmgenoemd. Hij vertelt -
of begint enige sterke verhalen te vertel
len. die hij niet afmaakt, sterker nog, hij
maakt er een warboel van. Hij draait de
zaken om. kortom hij neemt de vrijheid
om ons op te schepen met omgekeerde
automatismen. Het is het „spookbeeld
vandevrijheid",diehijopsurrealistische
beelden aan ons voorzet En dat blijkt
erg grappig te werken
DE INHOUD
Een film die begint tijdens de bezetting
van Toledo in 1808 door de troepen van
Napoleon en ons van de ene scene in de
andere voert tot de onderdrukking van
een opstand - in onze tijd - in de Parijse
dierentuin. Een meisje krijgt van een
vreemde man.vieze plaatjes"Haar ou-
ders zijn ontzet, het zijn foto's van open
bare gebouwen.
De vader heeft lugubere dromen en
gaat naar zijn dokter. Diens assistente
vertrekt plotseling naar haar zieke vader
en moet wegens een onbegaanbare
weg de nacht doorbrengen in een klein
provincie-hotel Daar ontmoet zij 4
monniken, een jongen die verliefd is op
zijn oude tante en twee flagellanten met
wie zij enige vreemde uren doorbrengt
De volgende morgen geeft zij een lift aan
een professor die een cursus geeft op
een politieschool. Hij behandelt het
thema: omverwerping van bestaande
zeden en wetten. Hij laat zien hoe
vreemd het voor onze begrippen van
fatsoen zou zijn als men gasten aan tafel
zamenlijk zijn behoefte zou doen en dan
in alle stilte apart in kleine vertrekjes de
maaltijd zou gebruiken
Twee van de agenten bekeuren
tijdens hun dienst op straat een automo
bilist die te hard rijdt Hij geeft als excuus
op dat hij op weg is naar zijn dokter. Deze
dokter vertelt met vele omwegen dat de
man aan een vergevorderd leverkanker
lijdt. De man komt thuis en zegt zijn
ongeruste vrouw dat hem gelukkig niets
mankeert De directrice van de school
belt op en deelt mede dat hun dochtertje
ineens uit de klas is verdwenen De ou
ders gaan de verdwijning aangeven op
het politiebureau, samen met het kind
dat nooit is weggeweest. Men besluit tot
een grootscheepse zoekactie door het
hele land De brigadier, door de com
missaris berispt wegens de slordige
staat van zijn schoenen, laat die buiten
poetsen. De schoenpoetser helpt
daarna een jongeman die even later een
hoog gebouw binnen gaat. Vanaf de
hoogste verdieping schiet hij met een
precisie-geweer willekeurige mensen
dood. Eindelijk kan de politie hem loca-
liseren, hij wordt gepakt, voorgeleid en
berecht. Na 14 maanden krijgt hij de
doodstraf, hetgeen betekent dat hij
vrijuit kan gaan
De hoofdcommissaris van politie
wordt opgebeld door zijn zuster die
reeds vier jaar dood is. Zij maakt met
hem een afspraak in een grafkelder.
Daar wordt hij wegens grafschennis
gearresteerd en in een cel gestopt, on
danks het feit dat hij zich bekend maakt
als de hoofdcommissaris Eindelijk
wordt hij vrijgelaten en samen met zijn
opvolger begeeft hij zich naar de dieren
tuin waar de politie opstandige lieden uit
elkaar slaat
bekende planeetterechtkomen, waar
de apen het voor het zeggen hebben.
Regisseur Schaffner, die zijn film ba
seerde op het gelijknamige boek van
de Franse schrijver Pierre Boulle,
heeft er een uitstekend schouwspel
van weten te maken met daarbij - af
wijkend van het boek - een fa
scinerend slot. Er zijn na deze film
nog verschillende vervolgen ge
maakt, maar de enige originele, „De
apenplaneet" van regisseur Schaff
ner, blijft tot nu toe wel de beste. (Duo
2-18 jaar.)
KINDERVOORSTELLINGEN
In Cinema I is het zaterdagmiddag en
woensdagmiddag toch wel even
uitkijken geblazen voor de jeugd, want
het is wel de plaats „Waar de karate-
klappen vallen", zij het dan wel op een
komische manier. Zoals in Duo 2 de
vonken er van af vliegen in de film „Lady
Karate slaat toe", zo gaat dat ook in
Cinema I Om vastte wennen, denk ik
Scène uit: De Apenplaneet.
Scène uit: „La Fantome de la liberté" (Het spookbeeld
van
de vrijheid).
„Waar de karateklappen
vallen" - voor de
jeugd.
