„Je hebt over alles
een mening, je
tettert maar door
Televisie
UITEINDELIJK
December 1976 20
Vervolg van pag. 19
ONTKOPPELING?
Jungman heeft een sterke interesse
voor de omroeppolitiek, de program
matische opbouw en de omroepwet.
Die interesse is sterk gegroeid sinds
Van Doorn op het ministerie van
CRM zit. Uit de omroeppolitiek heb
ben we een dingetje naar voren ge
haald de ontkoppeling.
Jungman daarover: 'Ik vind het erg
jammer, dat Kleisterlee in de kamer
een spaak in het wiel heeft gestoken
Maar nou is Van Doorn een verschrik
kelijk handige man en ik sluit het niet
uit, dat hij op de een of andere manier
in het wetsontwerp tussen de mazen
van het net weet te zwemmen, dat hij
toch een kompromis weet te vinden.
Als die ontkoppeling inderdaad niet
door zal gaan, zie ik het somber in
In wezen is het een aardig bestel, maan
in de uitwerking met de versluieringen
van de werkelijke ledenaantallen, met
de rol die daarin de omroepbladen
spelen, komen we wel van kwaad tot
erger'.
Die interesse voor achtergronden kan
Jungman spuien in zijn wekelijkse
Microvisie 'Maar het voornaamste
blijft toch 's avonds zitten in je stoel
tje en kijken en luisteren en wat aan
tekeningen maken en een stukkie
schrijven.
EIGENWIJS
Het is toch wel een bijzonder soori
journalistiek waarmee ik bezig ben
Wat ik nu doe is eigenlijk voortdurend
tussen het programma en de lezer
gaan staan. Ik heb over alles een me
ning. Ik ben verschrikkelijk eigenwijs
aan de gang. Je tettert maar een eind
weg. En je vindt van dat en je vindt
van dit.
Daar ben ik op zich niet tegen, want
ik geloof dat bij het beoordelende
schrijven, het belangrijk is dat je zc
duidelijk mogelijk je mening weer
geeft. De lezers hebben het recht op
een zo duidelijk mogelijke mening
over wat ze de vorige avond hebben
gezien'.
VERWIJDERDE INVLOED
Moet een tv-recensie tot iets leiden?
Jungman: 'Ik heb altijd gedacht, dat
je met een tv-recensie behoorlijk in
vloed kon uitoefenen. Maar dat is
maar heel soms. Als een bepaald pro
gramma een slechte pers heeft gehad,
houdt dat niet in, dat zo'n programma
van de buis verdwijnt. Ze maken die
programma's niet voor de tv-recen-
sent, ze maken de programma's voor
een groot publiek. En als die Hotel de
Botel-toestand van André van Duin
een slechte pers heeft, dan ben ik er
niet zo zeker van dat zo'n programma
op grond daarvan zou verdwijnen. We
hebben dat apparaat van de kijk- en
luistercijfers en wanneer ze aan de
hand van die cijfers zien, dat er door
verschrikkelijk veel mensen wordt ge
keken, dan kan de pers hoog en laag
springen, maar dat programma blijft.
Je mag wel spreken van een wat ver
wijderde invloed. Het kan gebeuren,
dat je in een recensie een zinnetje
ergens aan wi|dt, waarvan je achteraf
hoort: we hebben dat stukje van je
gelezen en daar had je eigenlijk wel
gelijk in. Maar een programmatisch-
technische invloed, of een invloed op
het publiek in de zin van mening
vormend, opiniegevend, daar geloof ik
niet in.
KRANKZINNIG
Ik geloof eerder dat het hele instituut
van de tv-recensent iets krankzinnigs
is. Doordat de meeste kranten nog al
tijd, vrijwel iedere dag, een tv-recensie
hebben, zetten ze de televisie op een
voetstuk, waar het eigenlijk niet op
hoort. De televisie is niet beter en niet
slechter dan wat de radio indertijd ge
weest is. Toentertijd schreven ze over
'het wonder van de techniek, dat je
zomaar in je huiskamer kon horen'.
Maar dergelijke stukjes waren pd een
half jaar van de baan. Alleen over heel
bijzondere dingen werd nog geschre
ven. Als je bijvoorbeeld de stemmen
uit Bantoe op je toestel kon horen.
Televisie hebben we nu al meer dan
25 jaar en nog steeds wordt er over
televisie geschreven.
Maar wanneer er geen publiek voor
was, dan had mijn hoofdredakteur al
lang gezegd: je moet voor die laatste
jaren voordat je met pensioen gaat
maar wat anders gaan doen, want de
mensen hebben geen interesse meer in
televisie. Televisie is gewoon gewor
den, televisie is een huishoudprodukt
geworden'.
RICHTWIJZER
Een uitspraak van recensente Phé
Wijnbeek in de VPRO-gids is geweest:
'De mensen willen de volgende dag
kunnen lezen wat ze de vorige avond
hebben gezien' De tv-recensent helpt
de lezer (kijker) dus bij zijn waarne-
*ming.
Jungman zegt wat aarzelend ja 'Het is
maar betrekkelijk waar. De recensent
zou wel behulpzaam kunnen zijn, als
hij de hoogtepunten uit het avond
aanbod van te voren kon zien en er
ook van te voren over kon schrijven.
Zodat de lezers zelf kunnen oordelen
of ze wel of niet gaan kijken. De re
censent is dan een soort richtwijzer'.
Dat zou kunnen betekenen dat je de
kijkers een vooroordeel meegaf
Jungman: 'Nee, want de lezer weet in
het algemeen wel hoe de recensent er
over denkt. Ik ben wel van mening dat
je de tv-recensie dan een andere funk
tie zou moeten geven, zoals de film
recensie bijvoorbeeld. Maar bij een tv-
recensie is dat uitgesloten, d'r wordt
wel wat voorvertoond, maar hel
meeste gaat, zoals de Vlaming zegt:
direkt op de antenne.
MENTEN
Eén van de betere tv-programma's van
de laatste tijd, noemt Jungman het
Menten-debat. 'Het kamerdebat was
de meest voortreffelijke televisie, die
je je maar kunt voorstellen. De vrij
heid waarmee de Nederlandse media
zich door de kamer mag begeven
vind ik voorbeeldig. Voor de Menten-
uitzending, volgens de Televizier
enquete tenminste, bestond uit alle
lagen van de bevolking interesse. Te
genover de boze telefoontjes die de
KRO kreeg, omdat De Wrekers niet
doorging, staat dat 'n belangrijk
gebeuren in de landspolitiek door de
gehele bevolking kon worden ge
volgd'.
DOODPUNT?
Zouden we in de toekomst met tv
recensies op een doodpunt aanlan
den?
Jungman. 'Ik heb wel het gevoel dal
dat punt wel eens moet komen. Maar
de tv-recensie is nog steeds één van de
meest gelezen rubrieken in de krant.
Normaal gesproken kijk ik iedere
avond, daardoor ontstaat er toch een
zekere band met je lezers. Het wordt
een soort persoonlijke columm.
Je krijgt als tv-recensent de kans om
over de hele wereld te schrijven. De tv
biedt alles: drama, aktualiteit, film.
dokumentaire, naar al die dingen zit je
te kijken en daarover geef je als be
trekkelijke leek een mening. Er zijn
ook wel eens avonden, dat ik er eigen
lijk liever vanaf zou zien, of alleen
maar acte presence wil geven, maar
het ekke is, dat stukje schrijf jt
toch'
EENDAGSVLIEGEN
Is het een voordeel of een nadeel, dat
je na een programma direkt achter je
typemachine Kruipt?
Jungman: 'Ik denk dat je het een na
deel zou moeten noemen. Als je een
programma kon laten bezinken tot de
volgende ochtend, kom je natuurlijk
wel tot een bezonkener stukje. Daar
staat tegenover dat je ook weer es van
zo'n stukje af moet komen Het blij
ven toch journalistieke eendagsvlie
gen.
Ik verbaas me erover, dat wat ik iede
re dagdoe, dat daar blijkbaar behoefte
aan is. Ik vind 't onbegrijpelijk. Dat de
televisie de volgende dag nog altijd
volop gespreksstof is op bedrijven en
kantoren. Eigenlijk is de tv-recensie
een stukje in dat gesprek. Het leuke is.
dat de mensen allemaal een verschil
lende krant hebben, dat is geen ge
meenschappelijke noemer, maar ze
hebben wel allemaal een gemeen
schappelijke noemer in de televisie.
Dat bekijken ze ruwweg gezegd, alle
maal, daar hebben ze allemaal een me
ning over. Als je de tv-gids naloopt,
kun je meestal wel zeggen, waarnaar
de mensen hebben gekeken en daar
over praten ze de volgende dag. Zoals
ze over het weer praten. Televisie is
wat dat betreft net als het weer, het
weer ondergaan we allemaal eender'.
VERZADIGING
Groeien we in Nederland naar een ver
zadiging toe?
Jungman 'Ik zou niet precies kunnen
zeggen hoe hoog dat percentage ligt,
maar ik denk dat we zo zachtjesaan
wel aan een verzadiging toe zijn. Die
verzadiging houdt niet in dat Philips
straks de tent wel kan gaan sluiten,
want nieuwe ontwikkelingen kondi
gen zich aan de horizon aan Het
worat vaaK beweerd, oat ae televisie
in een impasse zit. We hebben het alle
maal al een keer gehad. De eerste
Eurovisie-uitzending, de satelietver-
binding, huzarenstukjes op het gebied
van de ruimtevaart, de Lou van Burg
Shows, waarbij de vreselijkste dingen
gebeurden, de opkomst van Mies
Bouwman, Theo Eerdmans met zijn
kwissen We krijgen de Olympische
Spelen rechtstreeks op de buis. Ik ge
loof dat door dit alles, de huidige im
passe zo lang duurt Bijzondere din
gen, die ons destijds uit de slaap hiel
den, dat is geweest Misschien dat juist
daardoor de fase intreedt, dat de tele
visie gewoon een gebruiksartikel
wordt, dat de televisie van z'n voet
stuk afkomt Tot dusverre is televisie
steeds een soort standwerker geweest,
een opeenstapeling van nieuw nieuw
nieuw; van wat je nou kunt zien. dat
is nog nooit vertoond'.
MARTELGANG?
Is het niet een verschrikkelijke martel
gang elke avond weer voor die buis te
gaan zitten?
Jungman: 'Nee, ik heb er nog altijd
plezier in D'r zijn natuurlijk wel eens
avonden, dat ik beroepshalve er wat
zuchtend in m'n stoel voor ga zitten,
om te kijken of er ergens een regeltje
inzit. Dat ie echt dat toestel zit uit te
melken in de hoop op een stukje.
Want ze verwachten gewoon iedere
dag een stukje van je. Dat zijn natuur
lijk met de leukste avonden,
't Is misschien een vorm van versla
ving, Hoewel, als ik het niet voor m'n
vak zou moeten doen, dan zou ik
waarschijnlijk toch wel veel televisie
kijken. Veel selektiever natuurlijk. Ik
voel me met ongelukkig bij die versla
ving'.
VOLKSOPVOEDER
Een veel gehoorde kreet bij het 25-ja-
rig jubileum van de televisie was: de
televisie moet een volksopvoeder zijn.
Jungman 'Dat mag wel, maar of je je
daarvan veel moet voorstellen
Je kunt wel zeggen dat televisie als op
voeder, in de zin van verbreiding van
algemene kennis, van ongehoorde be
tekenis is geweest. Het rapport van
Rome, de bevolksexplosie, de olie-
krisis, dat er ooit eens een einde komt
aan de wereldvoorraden, ik geloof dat
je al die dingen juist door de televisie
als gemeengoed kunt beschouwen.
Vroeger had je geen weet van dingen
die ver weg gebeurden. Door de televi
sie heb je nu de hele wereld in je huis
kamer. Of er nou een aardbevings
ramp is in Turkije, de televisie is erbij
kompleet met gironummer. Politieke
onlusten, spanningen in Chili, de Rho-
desie-konferentie, Soweto, je krijgt
het allemaal thuis. Aan de andere kant
is er zo'n geweldige explosie van infor
matie, dat de mensen gaan zeggen: ik
weet het niet meer, ze zoeken het
maar uit. Daar moeten we voor oppas
sen'.
VERTROSSING/
VERKOMMERCIALISERING
Staat de tv-recensent buiten di
konkurrentiestrijd van de omroepen?
Jungman: 'Hij staat er buiten, maar
hij heeft wel voorkeuren. Als ik zou
beweren, dat ik een voorkeur voor de
Tros had, dan zou je me toch op een
leugen betrappen. Omdat ik vind dat
je van de televisie toch bepaalde ver
wachtingen mag hebben, dat de tele
visie bepaalde verwachtingen waar
maakt. De televisie kén ontspanning
bieden, kan informatie bieden, kan
kuituur bieden, kén edukatief zijn. De
'grote vier' in de omroepwet.
Lang niet alle omroepen voldoen in
gelijke mate aan die opdracht. En ik
meen dat die opdracht essentieel is,
omdat je met televisie niet alleen maar
vermaak moet bieden. Er is een op
dracht, al was dat alleen maar wette
lijk, dat het verrijkende nog steeds in
de programmering moet voorkomen.
Daarom vind ik het gelukkig, dat er
nog andere omroepen zijn dan de Tros
en Veronica, waar ik helemaal niet om
verlegen zit. Wat ik betreur, en dat
komt door de vertrossing, dat de
meeste van de andere omroepen, uit
vrees om uit de markt te worden ge
prijsd, de formule van de Tros hebben
overgenomen'.
Kun je niet beter spreken van verkom-
mercialisering?
Jungman 'Vertrossing is in wezen ver-
kommercialisermg Maar de vertros
sing werkt ook door in onze samen
leving. Neem de opkomst van de
superwarenhuizen, de Maxis, de super
boekhandels, de georganiseerde rei
zen, de samenwerking van de grammo
foonindustrie met de televisie. De
massaficatie, dat is eigenlijk wat je
steeds op de achtergrond ziet. Dat is
de gangmaker'.
DE BESTE
Bent u tevreden met de Nederlandse
televisie?
Jungman: 'Helemaal tevreden ben ik
niet, maar aan de andere kant be
schouw ik de Nederlandse televisie
wel als de beste ter wereld. Niet, om
dat ze in technisch en artistiek op
zicht zouden voorlopen, hoewel bij
voorbeeld de technische outillage in
Hilversum en de artistieke bekwaam
heid van bepaalde mensen subliem is
maar omdat ze in Nederland dingen
maken, die internationaal gezien mo
gen worden. Ik denk aan de serie Van
oude mensen en de dingen die voorhij
gaan en wat Jaap Drupsteen met Het
grote Gebeuren heeft gedaan was van
internationaal nivo. Dat de Neder
landse televisie de beste ter wereld is.,
is een voordeel van het nadeel. Hel
nadeel is dat Nederland een te klein
land is om aan kwalitatief hoogstaan
de produkties te denken. Je bent daar
door gedwongen om van het buiten
land over te nemen. Maar in dat bui
tenlandse pakket zitten toch heel veel
goeie programma's en wat dat betreft
ben ik tevreden met de situatie in
Nederland'.
'HET SCHERM ZIJ MET U'
En met de konstatering van die tevre
denheid, hebben we een eind gemaakt
aan het interview. Jungman was, met
een blik op de klok, vol verbazing, dat
hij zolang had gesproken. Blijkbaar
valt er over het fenomeen televisie dan
toch nog veel te pratenl Het 'eigen
baasje' uit Bilthoven toonde zich een
gemotiveerde veelprater.
Zijn recensies mogen zeker als veel-ge-
lezen worden beschouwd. Het mogen
dan journalistieke eendagsvliegen lij
ken, door het eigen gegroeide oordeel,
vooral de laatste tien jaar, zijn de
stukjes van Jungman toch bijzonder
waardevol voor de lezer/kijker
We willen Jungman de kans niet ont
nemen om op geheel eigen wijze een
punt achter het interview te zetten.
Zoals hij een recens*e besloot voor
zijn vakantie: 'Het scherm zij met u'
Dick van Rheenen
