Vijftig jaar geleden
S v EZrvtbden
J. van Rijn
Terug in de tijd
UITEINDELIJK
December 1976 23
was de naam Pola Negri een begrip
en kostten closetrollen zes cent
Nog maar een week scheidt ons van de
jaarwisseling. Op dat tijdstip willen
wij altijd graag weten wat het afgelo
pen jaar allemaal is gepasseerd Mid
dels de overzichten in de media, ko
men wij weer allerlei dingen aan de
weet, die wij al lang vergeten waren.
Wij laten vandaag 1976 eventjes met
rust. Wat wij wel doen is u meenemen
naar het jaar 1926.
Automobielen, wasautomaten, koel
kasten, radio's, TV-apparaten, scheer
gerei op lichtnet, elektrieke room-
kloppers, koffiezetmachines, brom
fietsen, stofzuigers, platenspelers,
bandrecorders etc. bestonden niet of
nauwelijks en voor zover wel, dan
waren zij er alleen voor de rijken. Vijf
tig jaar geleden draaiden wij auto's en
grammofoons op met een slinger,
zeep, kwast en vlijmscherp scheermes
verlosten ons van de baard en slag
room klopten wij met behulp van
twee vorken. Thee werd nog ouder
wets 'getrokken', het vuile goed kwam
schoon op een plank en droog door
een wringer. De meesten gingen vroeg
naar bed om kolen en licht uit te
sparen Aan het eten werd aandacht
besteed. Geen gemakzuchtig of kin
derachtig gedoe middels blikjes en
diepvries, met die flauwekul hield
moeders zich niet op Aan het 'mid
dageten' werd gewerkt! Vooral zon
dags en daarmee werd zaterdags al be
gonnen. Pudding kwam niet uit een
plastic kuipje, be'j gekl Dat werd zelf
gemaakt. Crème bouillé, langevingers-,
bitterkoekjes- en vanillepudding van
pure klasse werd met twee handen ge
maakt en wat smaakte de gries met
bessensap toen lekker. Maar moeder
stond dan wel het grootste deel van de
dag in een kouwe keuken. Veel is ver
anderd... en nog meer verbeterd!
KLEINE POTJES
KRIJGEN
GROOTE OOREKJ
mclecnRADIO InsfaJlatit van
NIEUWEN DIJK AMSTERDAM
VERDEELD EUROPA!
In 1926 werd hard gewerkt aan de
verbetering vaYi de Duits-Franse be
trekkingen. Dwarsligger Poincaré
(Frankrijk) vond echter dat zijn land
genoot Briand met betrekking tot de
Duitsers wat al te vlot van stapel liep.
Hij vond de ontruiming van het
Rijnland niet nodig en dat betekende
dat het verdrag van Versailles met alle
beknottingen vandien strikt werd na
geleefd.
Briand. die veel met de Duitse mens
en politicus Stresemann op had, bleef
voor een beter klimaat pleiten En dat
leidde er tenslotte toe dat Duitsland
als lid werd toegelaten van de Volken
bond. Zelfs kwam dankzij Briand in
Geneve een akkoord tot stand,
behelzende de opheffing van militaire
controle in Duitsland.
Duitsland zelf kampte ook met pro
blemen. Zo moest het rechtse kabi
net-Luther wijken voor het tweede ka-
binet-Marx, een man uit de midden
partij, die de steun genoot van de so
ciaal-democraten. Frankrijk kende
ook zijn crises, het falen van de finan-
tieel expert Caillaux en de miskleun
van Herriot, die al na drie dagen werd
vervangen door Poincaré. Deze laatste
bracht de stabilisatie van de Franse
franc tot stand.
Engeland met Baldwin op kop had
zorgen over de mijnstakingen en in
Rusland werd oppositieleider Trotzki
door Stalin uit het politbureau van de
communistische partij geweerd
In Bologne mislukte een aanslag op
het leven van Mussolini door een
15-jarige knaap, waardoor de Duce
even later op theevisite bij Austin
Chamberlain in Londen kon gaan.
In België verloofde kroonprins
Léopold zich met de Zweedse prinses
Astrid, de sportieve prins van Wales
bezocht Parijs en er gingen geruchten
dat de in Doorn wonende ex-keizer
Wilhelm naar de Heimat zou terugke
ren. De SDAP kwam met een algeheel
ontwapeningsplan, maar de 'rooien'
hadden in die tijd weinig in de melk te
brokkelen. De macht van de SDAP
won in die dagen gestaag veld, met na
me dankzij Troelstra, die een betere
weg voor Jan met de pet plaveide
ORANJE.
Het Nederlandse voetbalelftal maakte
een depressie door. Na een verdienste
lijke 1-1 in Antwerpen tegen de Bel
gen en een zeer fraaie 5-0 zege op de
Zwitsers in Amsterdam werden vier
nederlagen in successie geïncasseerd,
resp tegen Duitsland (2-4), Belgie
(1-5), Denemarken (1-4) en nogmaals
Duitsland (2-3). Captain Harry Denis
was in die jaren de grote man en
Anderiesen debuteerde. Sportclub
Enschedé werd kampioen van Neder
land, Feyenoord won de zilveren bal,
Blauw Wit de AROL-beker en de va
derlandse Holdertbeker ging naar het
Tilburgse Longa.
VAN HET WITTE 00EK
De aantrekkingskracht van goede bui
tenlandse films deed het
bioscoopbezoek in ons land geducht
toenemen. In deze volgorde waren
Pola Negri, Jackie Coogan, Charlie
Chaplin, Mary Pickford en Douglais
Fairbanks de grote bollebozen. De
films 'De overval in de nachttrein' met
Harry Piel, 'Faust' met Emil Jannings
en 'Voor het voetlicht' met Lil
Dagover, waren kasstukken en met
name Harold Lloyd, de komiek Syd
Chaplin (broer van Charlie), Camille
Horn, John Gilbert, Lon Chaney, Asta
Nielsen. Baby Eggy en zanger in op-
-komst Jan Kiepura deden van zich
spreken. En de kinderen vermaakten
zich met Watt en Watt.
VAN HET PLANKIER...
Het afscheid van de actrice Theo
Mann-Bouwmeester, was vele weken
het gesprek van de dag en aan de hul
digingen van Magda Janssens, Annie
van Ees, Esther de Boer-van Rijk, Bart
Kreeft en Louis de Vries werd ruime
aandacht besteed. Fie Carelsen. Lilly
Bouwmeester, Dora Hans, Theo
Frenkel, Kitty Posthumus, Louis
Gimberg, Jan van Ees en Louis van
Gasteren waren onze bekendste to-
neelspelers(sters), Beppie de Vries was
onze operette diva en Johan Heesters
en Joharv Boskamp glansden in de
operettes
Bij de grote revue-gezelschappen van
Henri ter Hall en Louis Bouwmeester
excelleerden Johan Buziau en Siem
Nieuwenhuizen en er was altijd veel
publiek wanneer Nap met dochter
Fien de Mar optrad. Het echtpaar-
Speenhoff, de humorist Maupie Staal,
de pianist Theo van der Pas, de viool-
HEERikiusti BEK JE RU Al KLAAR?
schoenpoetser JA MENEER.
IK GEBRUIK .GLIM"!
virtuoze Nine Dolcé, de zangpedagoge
Catharina van Rennes, de zanglerares
Maartje Offers en volkszangleider
Arnold Spoel deden in die tijd van
zich spreken en Jacques van Bijlevelt
en Octave van Aerschot waren de gro
te komieken in de schlager-operettes.
Johan Braakensiek was 40 jaar teke
naar bij 'De Groene Amsterdammer'
en bij een spoorwegramp in Voorscho
ten kwam het artiestenpaar Braaken-
siek-Lobo om het leven. Willy Corsari
en het duo Tholen van Lier werkten
bij Pisuisse, Han van Meegeren schil
derde een prachtig portret van Annie
van der Lugt^Melser-van Ees en danse
res Josephine Baker waren hard op
weg de wereld te veroveren. Het gezel
schap Cor Ruys maakte een trip door
de West, het Kon. Conservatorium be
stond een eeuw en voor goed heen
gingen de operazanger Jos Orelio en
de toneelspeler Louis Crispijn.
GEMENGD NIEUWS
Neder Asselt, Boxmeer, Grevenbricht.
Pannerden, Roermond, Cuyk en een
deel van de Bommelerwaard werden
geteisterd door de storm, die ook on
der de vissersbevolkingen van Scheve-
ningen. Katwijk en Vlaardingen droe
fenis zaaide. Het snelverkeer in ons
land nam toe, in Tienhoven ging een
afgezette predikant in een koeienstal
door met preken en in Bussum roofde
een gemaskerde bandiet de stationskas
(f 8000,-). Op de spoorbaan bij Ketel
werden vier mannen door de trein
Rotterdam-Amsterdam gegrepen en
gedood, in Alkmaar kwamen drie
mensen door gasverstikking om het le
ven en in Leeuwarden ging de procu
ratiehouder van de Uniebank met va
kantie naar Parijs en nam
f 20.000,- in contanten mee.
De brievenbestellers van de PTT pro
testeerden tegen de instelling van een
drie-bestellingendienst, in Nieuw
Vossemeer beet een bloeddorstige
hond in één nacht 52 schapen dood
en omdat Pieter Jelles Troelstra ziek
was plaatste ome Jan van Zutphen
(van Zonnestraal) in Beekbergen de
eerste steen voor het toekomstige
Troelstra-oord. ANWB en KNAC hiel
den zich voor het eerst bezig met het
plaatsen van plaatsnaamborden bij de
ingang van verschillende gemeenten,
in Leiden slaagde professor Keesom
erin helium in een vaste toestand te
brengen en alom vermaakte de Neder
landse jeugd zich met zwiep- en prik
tollen, hoepelen, knikkeren, hinkelen,
bokkie springen, touwtje springen,
diabolo etc.
ZES CENT EN ZACHT VOOR DE
BIBS
Fluweelzacht closetpapier kostte zes
cent per rol, theeserviezen gingen voor
f 2.95 over de toonbank en brande
wijn voor f 2.98 per liter. De prijzen
van dameswintermantels varieerden
van f 12.50 tot f 32 50, chique japon
netjes f7,50 en bedspreien f 1.25.
Piano's werden vakkundig gestemd
voor één gulden, de prijs voor scheren
en knippen lag beneden het kwartje
en vette soep- en braadkippen waren
te geef voor f 0.95.
Van Houten adverteerde met cacao i
(minder dan één cent per kop), de wasj
werd gedaan met Rinso- of Wennex-|
zeeppoeder en ook toen al was C Al
voordeliger Wie zijn schoenen clean!
wilde houden was slim en gebruikte!
Glim en natuurlijk... Wrigley na elke
maaltijd. 'Even tijd voor een Caravel-
lis' was een overbekende slagzin voor
een sigarettenmerk en de prijs van een
best soort anthraciet was f 2 80 per
hectoliter. En dankzij de vrijdagprij
zen kon men bij V D handgaren per
klos van 200 el voor f 0,03'-i cent en
kanten kragen voor een halve gulden
kopen.
GEMENGD SPORTNIEUWS
In de States werd Gene Tunney we
reldkampioen boksen zwaargewicht
door een zege op titelhouder Jack
Dempsey, een gevecht dat 5 miljoen
opbracht. Vreugde in Milaan waar on
ze sprinter Moeskops voor de vijfde
maal wereldkampioen werd en in Bel
gië wonnen Piet van Kempen en Klaas
van Nek de Brusselse zesdaagse. In ons
athletiekwereldje verbeterde Cor
Gubbels zijn eigen wereldrecord snel
wandelen en waren wij trots op Rinus
van den Berge, Adje Paulen en veldlo-
per Jan Zeegers. Het rennersgilde Ie
verde een vloedstroom aan cracks:
Mazaraic, Jhr. Bosch van Drakestein,
Jaap Meyer, Frans Leddy, Cor Bleke-
molen, Maurice Peeters en de talrijke,
broeders Leene.
Onze zwemster Marie Baron verbeter
de het wereldrecord 200 meter
schoolslag en de Arnhemse biliartma-
tador Jan Dommering hield voor de
zoveelste maal de Belg Moons onder
zich. Op de internationale tennislijst
moest de befaamde big Bill (William)
Tilden na een reeks van jaren de eerste
plaats prijs geven, waardoor de we
reldtop er in deze volgorde kwam uit
te zien; Lacosta, Borotra, Cochet,
Johnston en Tilden. Borotro, de
charmante Fransman, won Wimble-,
don.
In ons land moesten wij het vanf
Timmer, Jhr van Lennep, Diemer
Kool en de dames Kea Bouman en
Mady Rollin Couquerque hebben. In
Frankrijk was Susanne Lenglen een
hele grote en in Engeland betwistten
Helen Wills en Helen Jacobs elkaar de
eer. Piet van der Veer en Westbroek
waren onze grote boksers en op grote
schaal werd geld ingezameld voor de
Amsterdamse Olympische spelen in
1928. Het zogenaamde Olympiade
miljoen moést er komen, want de
regering deed niets
P. J Troelstra wenst op het bordes van
het Haagse stadhuis het Nederlandse
volk geluk met de verwerving van het
algemeen kiesrecht.
Het was heerlijk om even in het verle
den te vertoeven. Resteert ons U en al
de Uwen een fijne kerstmis en een
voorspoedig 1977 toe te wensen.
