Bejaarde schrijft
streekromans
voor niet-lezers
„Jarei
nlang pr<
entte ik
dat in
m'n hoo
fd: Ik ga
een bi
nek schi
rijven"
Er is hier altijd een rolletje
voor iemand te spelen
Dick van Rheenen
Interview
UITEINDELIJK
December 1976 27
aUT H
g -w. ,M
■M t
GEESTDORP - Op een steenworp afstand van Woerden aan de grote weg
Utrecht-Oen Haag, ligt het buurtschap Geestdorp. Het buurtschap - enkele
herenhuizen en paar verspreide boerderijen groot - doemt onverwachts op in de
eindeloos lijkende polders.
Het is een mistige novemberdag.
Op de laatste kilometers erheen is er bijna geen verkeer meer en dat is eventjes na
de razende wirwar op en om het klaverblad 'Oudenrijn' wel een verademing.
Het adres van onze afspraak levert geen moeilijkheden op en precies op tijd bellen
we aan bij het eenvoudig opgetrokken herenhuis van de 75-jarige gepensioneerde
houthandelaar Nico van Halm.
Nooit van de goede man gehoord natuurlijk. Een tiental jaren terug was hij ook
nog .een volslagen onbekende houthandelaar uit Woerden. Sindsdien is er echter
wel wat veranderd in zijn leven. Na zijn pensionering is hij niet bij de pakken
neer gaan zitten en zodoende kennen verscheidene tienduizenden vroede vader
landers hem nu van naam.
Van Halm nam geen genoegen met een rustige ouwedag; hi| wilde niet met een
schoffel en hark wat tuinieren of met een van zolder gehaald hengeltje de lange
dagen doorbrengen aan het water. En zeker niet hele dagen voor het raam zitten
staren naar het wisselende firmament.
Nee, zei Van Halm: ik ga een boek schrijven.
En dat doet hij niet alleen, hij geeft ze nog zelf uit ook!
Drie romans heeft hij er inmiddels opzitten, terwijl een vierde ligt te wachten om
te worden uitgegeven.
In de rustieke huiskamer, waarvan de ramen uitzien op het mistige polderland
schap, zit de romanschrijver uit Geestdorp al op ons te wachten. Rondom zijn
vriendelijk blikkende ogen zijn maar weinig rimpels verzameld. De soms fronsen
de wenkbrauwen verklappen een scherp denken achter die ogen.
Nico van Halm verbergt geen moment, tijdens het verhaal, zijn enthousiasme voor
zijn grote ideaal. En neem hem dat even niet kwalijk, want het is een geweldig
ideaal. De gepensioneerde houthandelaar schrijft namelijk geen boeken voor
mensen die lezen! Nee, zijn romans zijn gericht aan het grote legioen niet-lezers,
Daar ligt zijn werkterrein, meent hij.
het op de keeper beschouwt, zitten
die streekromans vaak beroerd in me
kaar.
Toen ik mijn eerste roman schreef
'Boelhuis' en dat is ook de naam van
mijn uitgeverij - heb ik steeds aan die
mensen zitten denken Dacht ik
steeds, klopt dat, kan dat en-als het
niet kan, moet ik het niet schrijven.
'HET ZIT 'M IN DE SCHRIJVERS'
Want als er iets niet klopt, is een groot
deel van de aandacht van de lezer weg
en dan ben je ze kwijt. Voorgoed.
Harriet Freezer had eens haar boeken
kast doorgesnuffeld, schreef ze enige
tijd terug. Van al haar boeken had ze
maar de helft u/fgelezen bleek toen.
Kijk, dat zit 'm niet in Harriet, dat zit
'm in de schrijvers. En dat durf ik
mijn lezers gerust te garanderen, als ze
één van mijn boeken lezen, dan kun;
nen ze er absoluut niet meer mee op
houden. Waarom? Omdat het ze niet
loslaat, omdat het ze boeit
In boeken van broodschrijvers kun je
bij bepaalde hoofdstukken duidelijk
merken, dat ze daar op hebben zitten
kouwen.'
van mening dat er van 'Boelhuis' nog
meer te verkopen is en dat moet ik nu
gaan bewijzen. Ach, ik heb altijd mijn
hout kunnen verkopen, dan moet ik
ook boeken kunnen verkopen, anders
ben ik als koopman op m'n ouwe dag
nog flink gezakt
THEEDRINKERIJEN
De honderden streekromans die jaar
lijks op de markt verschijnen noemt
Van Halm 'komputerboekjes'. Hij
raakt er trouwens niet over uitgepraat
'Ik snap niet hoe ze met die verhalen
durven aanzetten. Al die theedrinke-
rijen, diepzinnige gesprekken en dat
gewarboel in die bosjes Oeverloos ge
zwets noem ik het Hou me te goed,
die mensen moeten er hun brood mee
verdienen. Maar ik vind dat je je eerst
wel eens mag afvragen: wat ga ik die
mensen allemaal wijsmaken? Een
boek moet je innerlijk raken. In mijn
boeken zitten zinnen, die raken de
mensen nooit meer kwijt. Al die fran
je erom heen, dat hoeft voor mij niet.
Natuurlijk, er zijn *zat mensen, die
niets anders willen lezen
Maar dat zijn ook niet de mensen die
ik wil bereiken
Dat adverteer ik ook openlijk in de
krant. Blijf bij de schrijver waar je je
prettig bij voelt.
REAKTIES
'IK GA EEN BOEK SCHRIJVEN'
Afgezien van een artikeltje in het
plaatselijke dagblad in Woerden, heeft
Van Halm zich voor zijn 65ste nooit
met schrijven en boeken beziggehou
den. Glasheldere stukjes over dingen
ran alledag, licht hij die stukjes in de
krant nader toe.
'Dat durf ik gerust van mezelf te zeg
gen, dat ik glashelder schrijf. Ik wil
dat de mensen me begrijpen.
In schrijven heb ik altijd al zin gehad.
Jarenlang prentte ik dat in m'n hoofd:
y ga een boek schrijven. Toen ik 65
werd heb ik de 'maarschalkstaf' ook
direkt overgedragen aan m'n zoons.'
En zo komt een houthandelaar van de
wie dag op de andere in de schrijvers
wereld terecht. 'De mensen waren
loen wel nieuwsgierig hoor. Wat ga je
doen? Ga je vissen? Ga je tuinieren?
zeurden ze aan m'n hoofd. Ik zei nee:
'k ga een boek schrijven. Ach man,
wat is dat nou voor een dwaasheid. De
héle wereld schrijft boeken! Trou
wens. wij lezen geen boeken.
Dat vond ik toch zo vreemd hé. Hoe
kan dat nou? dacht ik. Het was ook
tamelijk ontmoedigend; ik een beetje
een boek schrijven en zij het niet eens
lezen
Niettemin heeft Van Halm doorgezet
en niet zonder sukses. 'Ja, het zou me
er bijna van hebben afgebracht hoor.
Maar ik ben er eens over gaan naden
ken. Waarom lezen jullie dan geen
boeken? vroeg ik de mensen. Hebben
jullie geen tijd? We lezen geen flauwe
kul, antwoordden ze, van die bedenk
sels waar niets van klopt. Daar hebber
ze wel een beetje gelijk in, want als je
Nico van Halm is geen man die een
blad voor de mond neemt Bovendien
is hij honderd procent overtuigd van
zijn gelijk.
'WAT IS DE INHOUD VAN EEN
MENSENLEVEN?'
Over de inhoud van zijn boeken ver
telt hij: Tja, wat is de inhoud van een
mensenleven? Daar schrijf ik over
Het zijn beslist geen fantasieverhalen,
want dacht je dat ik m'n hele leven
achter een buro heb zitten filoso
feren? Als houthandelaar kwam ik
overal en heb ik veel levenservaringen
opgedaan. Neem die boer uit 'Boel
huis', die boer staat model voor boe
ren uit alle delen van het land. Zo'n
boelhuis was in vooroorlogse jaren een
ontzettend drama. Deze dramatiek
proeft iedereen die het boek leest.'
De derde druk van 'Boelhuis' ver
scheen in de Spiegelserie bij Zomer en
Keuning. De twee eerste drukken gaf
Nico van Halm (op eigen kosten) zelf
uit. Zelf uitgegeven zijn ook de ro
mans Tweekamp' en 'Claim van de
duivel'. Met de verkoop van deze drie
romans is Van Halm pas dit najaar
echt begonnen. 'Boelhuis' heeft het in
de Spiegelserie erg goed gedaan, ver
telt Van Halm. Maar de eigen uitgaven
moet ik allemaal nog aan de man
brengen, zegt de Geestdorper geksche
rend 'Ik ben weer uit de Spiegelserie
gestapt, omdat ik volgens Zomer en
Keuning te veel domineerde. Ik ben
Ik schrijf voor de mensen, die zich
niet zo lekker voelen met die boeken.
Boeken die overingewikkeld zijn.
Waar altijd wel een advocaat, een
dokter of een doctorandus in voor
komt. Met namen, die de mensen om
middellijk weer vergeten. Het gaat mij
om het regelrechte opsommen wat er
is gebeurd Die hele entourage erom
heen is goed voor mensen, die graag
zitten te dromen.'
DE NIET-LEZER
Met zijn romans hoopt Nico van Halm
de niet-lezer te bereiken, we stipten
dat eerder al aan.
'Inderdaad. Ik schrijf voor mensen,
die wel de krant lezen, maar geen
boeken. En dat zijn in feite de niet-
lezers. Neem de grote groep van de
gepensioneerden Ze zitten bijna de
hele dag voor het raam te wachten op
de krant. En als de krant uit is, is hun
leeskoek op. Die mensen wil ik berei
ken. Voor hén schrijf ik.
Niet iedereen wil lezen, okee. Maar de
mensen die gepensioneerd zijn en bin
nen zitten te koekeloeren bij regen
achtig en koud weer en niet weten
wat ze 'op zullen hangen', die toeval
lig geen radioprogramma hebben op
staan dat hen interesseert en overdag
hebben ze geen tv, nou, die mensen
willen best wat lezen hoor Maar het
moet hem wel interesseren.'
Van alle reakties, die Van Halm dage
lijks krijgt van lezers, laat hij er één
zien. Het is van een man die, na het
lezen van één van zijn boeken, vraagt
of hij nog meer van zulke boeken
heeft.
'Dat is toch wel een bewijs, dat ze ge
lezen worden. Die man schrijft me dat
op het moment, dat er in Amsterdam
op de boekenbeurs wel 100.000 boe
ken liggen te wachten op het publiek
Van Halm is een veelzijdig mens.
Geïnspireerd door een reis naar Israël,
schreef hij 'Tweekamp'. Nog maar een
paar jaar geleden maakte hij een reis
door de Oostbloklanden. Hij staat
middenin het leven en denkt er nog
niet over om het rustiger aan te gaan
doen. Daarvoor is hij teveel bezig met
zijn grote ideaal.
SOCIALE FUNKTIE
Met zijn schrijverijen, die vooral de ge-
fjensioneerden bereiken, vervult hij
eigenlijk een sociale funktie. 'Ik had
niet gedacht dat het allemaal zo zou
lopen. Aanvankelijk dacht ik maar aan
één romannetje hoor. Ik dacht dat ik
wel niet meer zou kunnen presteren.
Maar dat éne romannetje bekoorde
me, en ik ben toen verder gegaan. Als
ik ergens door geïnspireerd word, ga
ik er over schrijven. Zo kwam ik op
m'n reis door Israël in het dal waar
David Goliath versloeg. Dat maakte
een geweldige indruk op me. Daar
komt zo jonge knul, gewapend met
een stok en een paar steentjes en die
verslaat daar even een reus. Daar
móest ik een boek over schrijven
ONDERGEWAARDEERD
Van Halm vindt dat de niet-lezers
worden ondergewaardeerd. 'De uitge
vers richten zich te weinig tot deze
grote groep. Ja, met prentenboeken
over Ot en Sien - tegen Sinterklaas en
Kerstmis. Dat vind ik toch zo denigre
rend hé Daar zijn ze vroeger mee be
gonnen en daar moeten ze nu weer
mee eindigen. Het is toch bedenkelijk,
dat in een wereld, die barst van de
boeken, bijna geen boeken zijn te vin
den voor niet-lezers.'
BEJAARD-ZIJN
Over het bejaard-zijn, heeft Van Halm
zo zijn eigen visie. 'Het is niet goed
dat de mensen maar zo zondermeer in
tehuizen worden gestopt. Die mensen
funktioneren dan niet meer in de
maatschappij. Ze spelen geen rol
meer. Maar dat zit 'm vaak ook in de
mensen zelf hoor, dat moet ik er di
rekt bij zeggen. Want er is hier altijd
wel een rolletje te spelen voor iemand.
Maar hij moet het wél willen. Met
mijn romans doe ik een j>oging, die
mensen weer bij het leven te^betrek-
<en. Ik weet niet of het me lukt, maar
ik zal in ieder geval m'n best doen.'
Nico van Halm heeft met zijn schrijve
rijen duidelijk een rol behouden in on
ze samenleving. Daar heeft hij bewust
naar gezocht. Het is 'm niet aan te
zien, dat hij dit jaar de 75 is gepas
seerd. Hij denkt er zelf ook nauwelijks
aan. Hij heeft het veel te druk. Met
schrijven! En uitgeven!
Dick van Rhéeneh
(Het adres van uitgeverij 'Boelhuis' is
Geestdorp 36, Woerden, tel. 03480-
2696)
