De landschappen in
het Buitengebied
en het beleid ten
aanzien daarvan
EUSDER KRANT - ACHTERGRONDEN
Donderdag 24 februari 1977
5
Weidelandschap langs de Langesteeg
/an een onzer verslaggevers)
LEUSDEN - In het ontwerp-
lestemmingsplan Buitengebied
>ost wordt het gebied in verschil-
ende hoofdgroepen ingedeeld. Dat
op grond van dominante
Men onderscheidt de
'olgende hoofdgroepen:
Natuurwaarde groot, visuele
vaarde is eveneens groot.
Visuele waarde groot (de natuur-
vaarde kleiner).
I. Agrarisch gebied van speciale
;org in verband met de nabijheid van
voon- en werkgebieden.
I. Agrarisch bedrijfsgebied (het
igrarisch gebied waar vrijwel geen
indere invloeden aanwezig zijn),
Door bebouwing verdicht agra-
isch gebied.
Toekomstig stedelijk gebied.
Tot categorie 1 (GROTE NA
TUURWAARDE EN GROTE VI
SUELE WAARDE) behoren:
L Snorrenhoef: boslandschap met na-
uurgebied Snorrenhoef en archeolo-
jisch monument Zandbrink.
Moorsterbeek: boslandschap ter
van natuurgebied Moor-
De Boom: boslandschap van het
andgoed de Boom met natuurgebied.
1. Schoolsteegbosjes: Boslandschap
net waardevolle begroeiing, tekens in
je directe nabijheid van uitbreidings-
van Leusden.
Bïer deze gebieden zegt het ontwerp
Invloeden van buitenaf (visueel en fy
sisch) dienen te worden voorkomen
r oprichten bebouwing en we
genaanleg
oppervlaktewatervervuiling
- vuilstorten
- verdere afbraak van kleine groene-
lementen
- stankhinder.
Onsluiting niet bevorderen, uit
gezonderd incidentele (onverharde
voetpaden)
2. VISUEEL ZEER WAARDE
VOLLE GEBIEDEN
a. Stoutenburg:
Karakteristiek: boslandschap en geslo
ten coulissenlandschap met weinig be
bouwing. Restanten van parkaanleg
van voormalig kasteel Stoutenburg
(zgn. Engelse werk). Natuurwaarde:
matig.
b. Asschatterweg-Postweg:
Gesloten coulissenlandschap met ar
cheologisch monument Wijnbergen.
Resten van liniedijk en fort van de Hol-
landsche waterlinie. Dal van de Mod-
derbeek door kanalisatie helaas aange
tast. Natuurwaarde: matig, potentieel
groot.
c. Moorsterweg:
Boslandschap en gesloten coulissen
landschap. Door de kleinschaligheid en
het nagenoeg ontbreken van be
bouwing een visueel zeer waardevol
gebied Natuurwaarde: matig.
d. Langesteegbosjes:
Boslandschap. Belangrijk als visuele
buffer voor latere uitbreidingen van
Leusden op basis van structuurplan.
Natuurwaarde matig
e. Ten zuidwesten van de Arnhem
se weg:
Open coulissenlandschap, coulissen
vooral gevormd door elzensingels tus
sen langgerekte percelen. Bebouwing
vrijwel uitsluitend langs de rand van het
gebied. Natuurwaarde gering Visuele
waarde: vrij groot. Waarde ook gelegen
in de ligging tussen stedelijke be
bouwing van Leusden-Zuid enerzijds
en de waardevolle landschappen van
Den Treek en De Boom anderzijds
(gaaf agrarisch gebied tussen natuur
gebieden)..
Het beleid ten aanzien van deze gebie
den zou moeten zijn:
„De op zichzelf redelijke eis van de
landbouw tot schaalvergroting met als
gevolg het opruimen van wallen en bos
jes. zou het gebied onherstelbaar scha
den. Met behulp van bestemmings
voorschriften, Boswet, en/of gemeente
lijke kapvergunning kan het bewust op
ruimen wel tegengehouden worden
Maar alleen bij een voortdurend beheer
van de aanwezige bossen, lanen etc. is
het voortbestaan ervan te verwachten.
Mogelijk kan enige vorm van recreatief
gebruik op het agrarisch bedrijf een
compensatie vormen voor beperkingen
aan optimale bedrijfsvoering. Het vesti
gen van instituten op een landgoed kan
een andere mogelijkheid zijn. Bij een
dergelijke ontwikkeling past intensieve
landbouw alleen dan wanneer onvrien
delijke nevenaspecten (stank, water
vervuiling, industriële bebouwing) af
doende bestreden worden Door de bo
demgebonden landbouw in de vorm
van economisch sterke bedrijven te
stimuleren, kan het waardevolle land
schap hier wellicht gemakkelijk worden
behouden. De ontsluiting van deze ge
bieden dient tot het noodzakelijke mi
nimum beperkt te blijven. Spreiding van
de bebouwing is evenzeer ongewenst
f. Lokhorst:
Boslandschap op reliëfrijk terrein. Ka
rakter wordt mede bepaald door de
oude landhuizen. Archeologische mo
numenten Heiligenberg en Lokhorst.
Ecologisch van belang als overgang-
gebied van vallei naar heuvelrug. Vi
sueel en recreatief zeer belangrijk:
landschappelijke buffer tussen Amers
foort (c.q. Rijksweg) en Leusden.
Beleid met betrekking tot Lokhorst:
„Het beleid dient gericht te zijn op in
standhouding van het parkachtige ka
rakter en een zekere mate van toegan
kelijkheid voor het publiek. De meest
wenselijke eigendomsvormen zijn:
- particulier bezit waarbij het landgoed
vrij toegankelijk is;
- in eigendom bij natuurbescher
mingsorganisatie (bv het Utrechts
Landschap).
Bij grote villa's zou een zodanige huis
vesting gevonden moeten worden
waardoor in de toekomst uitbreiding
van gebouwen en parkeerplaatsen niet
te vrezen is. Conserveren door een
economisch gezonde beheerder/eige
naar is het meest wenselijk."
3. GEBIEDEN VAN SPECIALE
ZORG IN VERBAND MET DE NA
BIJHEID VAN GROTE WOON- EN
WERKGEBIEDEN
a. Gebied langs Groene Zoom:
Agrarisch gebied met duidelijke functie
als buffer tussen stad en bosgebied
Open coulissenlandschap Huidige vi
suele waarde: vrij groot. Natuurwaarde,
gering.
b. Gebied ten noordoosten van
Leusden-Zuid en Leusbroekerweg:
Open coulissenlandschap, coulissen in
het gebied zelf vooral gevormd door el
zensingels tussen langgerekte agrari
sche percelen. Stedelijke bebouwing
(o a. industrie) aan de noordzijde, agra
rische bebouwing aan de zuidzijde Dit
gebied zal in de (verdere) toekomst het
overgangsgebied vormen tussen het
verstedelijkte Leusden en het
landgoed-landschap van De Boom.
Huidige visuele waarde: minder groot.
Huidige natuurwaarde: gering
Beleid met betrekking tot 3a en b
Het open karakter van het gebied dient
te blijven, waardoor het contrast met
resp. bos en stad blijft bestaan. Wegen
derhalve niet beplanten. Noodzakelijke
bebouwing concentreren. Zo groot mo
gelijke complexen bouw- en weiland in
tact laten om een gezond landbouw
kundig beheer mogelijk te maken.
c. Asschatterweg (westelijk gedeel
te):
Landbouwgebied met duidelijke functie
voor de stad (verbindingszone naar
hoogwaardig gebied). Overwegend ge
sloten coulissenlandschap, vooral be
paald door liniedijken en de bij boerderi
jen behorende beplantingen. Li
niedijken zijn zowel als ruim
tebegrenzing als door beplanting zeer
waardevol. Zij maken ook dat, ondanks
de directe nabijheid, de uitbreidingen
van Leusden-Centrum nog geen sto
rende invloed uitoefenen (niet visueel
en niet in het ruimtegebruik.
Maar in verband met de waardevolle
gebieden ten oosten kan dit gebied een
belangrijk uitloopgebied van
Leusden-Centrum worden. Natuur
waarde: gering (potentieel matig). Vi
suele waarde: vrij groot
Uitgebreid worden in de toelichting be
leidslijnen gegeven voor dit gebied:
Door de markante scheiding tussen
stad en buitengebied die hier door de
liniedijk en begroetingen langs het Val
leikanaal worden gevormd, grenst^ een
aantrekkelijk en zuiver agrarisch gebied
direct aan het stedelijke gebied Dit
houdt wel »n dat in de praktijk grote be
tekenis moet worden toegekend aan
deze begroeiingen. Beheren en uit
bouwen door gemeente of waterschap
is een voorwaarde tot instandhouding.
Het zichtbaarmaken van de bebouwing
door opruimen ot verdunnen van de be
groeiingen zou onherstelbare schade
aan het achterliggende landschap ver
oorzaken.
Het gebied wordt beheerd door de
landbouw. Intensieve veehouderij kan
storende effecten hebben (zoals stank)
die in de nabijheid van de stad zeker
ongewenst zijn. Een actief beleid in dit
opzicht is wenselijk. Mogelijkheden
daarbij zijn: strikte toepassing van de
Hinderwet, het stimuleren van econo
misch krachtige bodemgebonden be
drijven. en het afremmen van bedrijfs-
splitsing en verkleining tot marginale
meestal als nevenberoep uitgeoefende
bedrijven. In dit soort gebieden liot ook
een zeer praktische taak voor de stede
lijke bevolking Onder auspiciën van
gemeente en CML kunnen bv. voor de
landbouw onproductieve werkzaamhe
den als het knotten van knotwilgen ter
hand worden genomen.
Het daadwerkelijk confronteren van
milieu-actiegroepen met het beheer
van het buitengebied zal door boer en
burger ongetwijfeld positief beoordeeld
worden
Ontsluiting. tenminste voor
voetgangers en fietsers te bevorderen.
De capaciteit van de autowegen is vol
doende en zou bij vergroting mogelijk
ongewenste druk in of nabij natuurge
bieden Snorrenhoef en Moorsterbeek
veroorzaken.
4. AGRARISCHE LANDSCHAP
PEN
a. Ten westen van Stoutenburger-
laan:
Open coulissenlandschap met zuiver
agrarisch gebruik Natuurwaarde: ge
ring. Visuele waarde: vrij groot.
Gewenst beleid:
Omdat het een visueel waardevol
gebied is. is een op behoud daarvan
gericht beleid gewenst. Voorkomen
moet worden dat de ontwikkeling met
met-agrarische bedrijven zoals nabij
het viaduct over de spoorlijn zich voort
zet Het stimuleren van een krachtige
bodemgebonden landbouw is een
maatregel en kan worden bereikt door
het bevorderen van grote bedrijven
b. Emelaarseweg:
Open coulissenlandschap met goed
zichtbaar reliëf (hoge rug tussen twee
beekdalen) Natuurwaarde: gering (po
tentieel echter groter). Visuele waarde
vrij groot.
Gewenst beleid:
De visuele waarde schuilt vooral in het
natuurlijke reliëf dat versterkt werd door
enige grote gemengde bedrijven die in
de loop der geschiedenis de
bouwlanden met de mest verhoogden.
Ontzandingen kunnen hier veel schade
aanrichten, terwijl „normalisatie" van
bochtige wegen veel van het aantrekke
lijke verloren doet gaan. Het stimuleren
van erfbeplantingen is hier op zijn
plaats Opvallend is de achteruitgang
van natuurwetenschappelijke belang-'
rijke bosjes en houtwallen die in de Sur
vey van Staatsbosbeheer uit 1959 nog
genoemd worden, maar anno 1974 niet
meer bestaan
c. Dal van de Modderbeek:
Open coulissenlandschap met weinig
bebouwing Natuurwaarde, gering. Vi
suele waarde vrij groot
Het voorgestelde beleid voor het dal
van de Modderbeek.
De visuele waarde wordt vooral
gevormd door het open karakter en de
relatief spaarzame bebouwing Het uit
breiden en/of stichten van bedrijven
zou in beperkte mate kunnen geschie
den. Stimuleren van erfbeplantingen
kan het karakter van het gebied accen
tueren Eventueel aan te leggen wegen
N.Z. of O W. zouden onbeplant moeten
blijven, tenzij in het randgebied voor
komend Het landschappelijk aanzien
van de kernen Stoutenburg en Achter
veld vraagt voortdurend aandacht
(silhouet-groen-voorzieninq)
d. Lapeerseweg-Langesteeg:
Open coulissenlandschap Natuur
waarde: gering. Visuele waarde vrij
groot
Beleid
Als 4a.
e. Langesteeg-Voskullerdijk:
Overwegend open landschap. Natuur
waarde gering Visuele waarde: minder
groot.
Voorgesteld beleid
Als 4a Erfbeplantingen kunnen het
aanzicht van de bebouwing duidelijk
verbeteren.
5. DOOR BEBOUWING VER
DICHTE AGRARISCHE LAND
SCHAPPEN
a. Omgeving Hessenweg:
Coulissenlandschap dat door de be
bouwing sterk verdicht is Veel burger
bebouwing (Stoutenburg, Musschen-
dorp, Achterveld, Jannendorp) die be
perkingen voor de moderne landbouw
oplevert Toch een agrarisch bedrijfs
gebied omdat vanouds op de hogere
delen de landbouwbedrijven zich ge
vestigd hebben, terwijl de erbij beho
rende gronden zich in grote open agra
rische bedrijfsgebieden ter weerszijden
bevinden Natuurwaarde: gering. Vi
suele waarde, minder groot.
Voorgesteld beleid:
Door het wegvallen van de vanouds bij
de landelijke bebouwing behorende
beplanting, dreigt een landschappelijke
verpaupering. Bij het verlenen van
bouw- en verbouwingsvergunningen
kan mogelijk geattendeerd worden op
de wenselijkheid van aanvullend groen.
Niet-agrarische bedrijven dienen te
worden geweerd. Het aanleggen van
gesubsidieerde erfbeplantingen zou
gestimuleerd dienen te worden.
Wegreconstructies, nutsvoorzieningen
(trafo's bv reconstructies van ge
meentelijke eigendommen G W etc.),
zijn evenzovele mgogelijkheden tot het
doen aanbrengen van landschappelijke
beplantingen
b. Hamersveldseweg:
Agrarisch woongebied (wegdorp),
onder invloed van stad (nieuwbouw)en
industrie (PON en bedrijventerrein). Na
tuurwaarde: gering. Visuele waarde,
minder groot. Landschappelijk
historisch vrij uniek en redelijk gaaf.
De bebouwing van het wegdorp behoe
den voor verpaupering als gevolg van
een afnemende agrarische activiteit
(grondverlies door nieuwbouw). Met
name de vestiging van niet-agrarische
bedrijven als autoslopers etc
vermijden Erfbeplanting stimuleren
Wegprofiel van Hamersveldseweg
handhaven.
c. Tuindersgebied Ursulinenweg:
Een verdicht agrarisch gebied met kas
sen. Door visuele begrenzingen (zoals
bosrand Heiligenberg. Rijksweg, li
niedijk en bebouwing langs de Beau-
fortweg) thans onopvallend Door con
centratie van de kassenbouw in dit ge
bied wordt storende bebouwing elders
voorkomen, terwijl openbare nutsvoor
zieningen zo optimaal mogelijk kunnen
zijn. Indien de in het structuurplan hier
voorziene wegen worden uitgevoerd,
wordt de ligging van de kassencom
plexen veel opvallender Aandacht voor
dit aspect en verbetering ervan door be
plantingen gewenst.
6. TOEKOMSTIGE STEDELIJKE
GEBIEDEN
a. Stadsuitbouw:
Aan de zuidzijde van Leusden
Centrum In het open agrarische gebied
komen vele elementen voor die aan de
voorgenomen woonwijk een zeer eigen
karakter kunnen geven
b. Stadsuitbouw aan de noordzijde
en Leusden-Centrum:
Hier kan een noordelijke afronding van
Leusden-Centrum worden gemaakt.
De Liniewal zou ook hier 'n „natuurlijke"
begrenzing van de bebouwing kunnen
vormen
