1200
eusden 1200
volk van
[denkers...
„Lisiduna
naam van
zeer oude
oorsprong
TOEN.... EN NU....
tra editie van de Leusder krant.
Jan den Tex
IEN1200
LEUSDER KRANT EXTRA
3
Extra editia
9e jaargang nr. 4
\landers zi/n per definitie
Ze vieren jubilea en
Llpalen, zoals de Italianen
jfigen in ere houden door
toelmatig een vrije dag te
irdenken graag, zoals zo-
r bestaan van een zaak,
jrijf, een baan. Het feit, dat
Leliik het 12% 25, 35, 40,
maar heeft uitgehouden. Wij
ft en het met gepaste vreug-
Ivi<if jaar dat een vereniging
mehouden heeft te bestaan,
wordt omgezet in een feest. Een
lustrum noemen we dat, waar
schijnlijk afgeleid van lust. De lust
in het vieren, het gedenken.
Oorlogen en bevrijdingen
worden nog tientallen jaren later
herdacht. Het zijn allemaal vaste
herkenningspunten in ons bestaan
geworden.
En nu kri/gen we het 1200-jarig
bestaan van Leusden. Nog zo'n
mijlpaal. Geen uniek feit, maar wel
uniek genoeg voor de bewoners
zelf, om er niet stilzwijgend aan
voorbij te gaan. Het feit wordt ge
vierd. Herdacht.
Wij kunnen daar ook niet aan
voorbij gaan. Dat willen wij ook niet.
Want ook wij behoren tot het volk
der herdenkers Wij herdenken
mee. Vieren het feest mee. Zoals
het hoort.
1200 jaar. Twaalf eeuwen geluk
en verdriet, oorlog en vrede, ach
terstand en vooruitgang,
klassestrijd en nivellering. Twaalf
eeuwen wonen en werken. Ploete
rend voor het naakte bestaan.
Soms met geluk, soms achtervolgt
door tegenslagen. Twaalfhonderd
jaar groeien, op weg naar /a. naar
wat eigenlijk? Op weg naar een
utopie? Een paradijs?
Herdenkers filosoferen per defi
nitie niet over de toekomst. Zij hou
den het bij het tastbare verleden,
dat niet meer terugkomt. En op het
heden. De realiteit van alle dag.
Een realiteit, die bestaan uit een
weemoedige mengeling van het
voorbije verleden en de toekomst
die op de loer ligt. Een nog onaf
gemaakt werkstuk, waaraan even
tjes niet wordt gewerkt, om te kun
DIT NUMMER:
|t volledige feestprogramma (met toelichting) van de
ftstweek.
Ojaar wonen en werken in Leusden", de geschiedenis op
h ri|tje gezet door Hans Renes.
r dr Jan den Tex over een groot Leusdenaar:
|llem Hendrik de Beaufort, minister.
rkelijk Leusden vanaf de schenkingsbrief, zoals het werd
(gespeurd door Joh. J. van Veenendaal en opgetekend door
[co Mali.
idakteur Marnix Kreijns in gesprek met Ben en Nel van
|ateringen.
3 reikte oud de hand Leerlingen van de Groenhorsterschool
lelden een expositie samen en Anco Mali had gesprekjes
ïl hen.
ferinnermgen aan Oud Leusden. J. Mensink schreef het op
eklokkenluidster van Leusden, Anco Mali sprak met haar.
èmensteller Bert Vos reisde door de tijd en ontmoette
[of dr P M Cirkel, die in 3977 een artikel schreef over de
[gravingen van de stad Leusden. Een utopische terugblik,
h tenslotte wat fotomateriaal onder het motto; Toen en nu,
h een speciale aflevering van .Cursief bekeken".
menstelling en eindredaktie:
rt Vos.
Jewerking werd verleend door
Mx Kreijns
oMali
Mensink
r.dr.Jan den Tex
(of dr P M. Cirkel
pografie:
pPit/Johan Sneevliet
W bijdragen van:
pus Visser (Leusden 1200)
W Pierre Willems
ins Renes (historie)
ii J van Veenendaal.
ptorisch illustratie-materiaal afkomstig uit:
rnersfoort in prent", dr J. Hovy.
*""len in oude ansichten", J. M. Schouten.
10 jaar wonen en werken in Leusden", Hans Renes.
wsder Krant, artikelen J. M. Schouten.
U dank aan allen, die in de afgelopen periode kleine stukjes
Porie hebben ingeleverd, die al dan niet in deze extra editie
"rden gebruikt.
^00'een extra editie van de Leusder Krant, is een
'9 e van de BDU-Krantenkombinatie te Barneveld.
Jaktle-adres: Postbus 11, Leusden/C.
nen herdenken. Om even feest te
vieren. Vrolijk te zijn.
Leusden 1200 is zo'n feest Er
worden maar liefst zeven dagen
voor uitgetrokken. Om twaalf eeu
wen verleden te herdenken. Mis
schien om de balans op te maken
van die twaalfhonderd jaar.
Dat is per dag ruim 170 jaar Dat
is niet veel, als je het zo bekijkt.
Maar wel logisch. Want we zijn niet
alleen een volk van herdenkers,
maar ook een zuinig volk. Want hoe
kun je iets herdenken als je daar
door niet aan werken toekomt?
V.
QENSDAG 25 ME11977 9e jaargang nr. 4
Mr. dr. Jan den Tex zocht
voor ons uit, waar de naam Li
siduna vandaan is gekomen.
Het bleek geen gemakkelijke
taak. Het resultaat van dit
mini-onderzoekje vindt u
hieronder.
Red.
IETS OVER DE AFLEIDING
VAN DE NAAM „LISIDUNA"
In verband met het aan
staande jubileum, leek het mij
goed eens na te gaan, hoe wij
aan onze naam komen Het
suffix (achtervoegsel) -duna
doet denken aan de vele
plaatsnamen op ,,-dun" in
Frankrijk, zoals Verdun en Lou-
dun, en in Nederland
Lugdunum Batavorum (niet
Leiden zoals Leidse studenten
wel zouden willen, maar de Brit
tenburg bij de oude monding
van de Rijn in de Noordzee).
Ik heb mij gewend tot het Insti
tuut voor Dialectologie, Volks
kunde en Naamkunde van de
Koninklijke Akademie van We
tenschappen, en de directeur,
dr. D. P. Blok, was zo vriendelijk
mij in te lichten in een tweetal
brieven waarop het volgende
artikel berust.
Allereerst negatief: neen, de
naam Lisiduna" heeft niets te
maken met het achtervoegsel
,,-dunum" (niet ,,duna") van de
genoemde plaatsnamen. Ten
eerste komt dit achtervoegsel
als oorspronkelijk inheemse
naam alleen in het Keltische Gal-
lië voor, want de naamLugdu
num Batavorum" is niet inheems
(Germaans) maar Romeins. Zij
werd door de bevelhebber van
de Romeinse legioenen aan de
Nederrijn gegeven aan een
De Hertekop omstreeks 1905. Vóór 1900, zo lezen we in „Leusden
in oude ansichten" van de heer J. M. Schouten, was het een een
voudig huis en behoorde het toe aan de familie Van Hardenbroeck. Na
afloop van de jacht verpoosden de jagers en drijvers in het bovenge
deelte, ook wel de Koepelkamer genoemd. Beneden woonden de
gezinnen van Boerhaven en Kraaikamp. Omstreeks 1905 vestigde de
heer Bilderbeek er een bier- en koffiehuis. Tijdens de tweede wereld
oorlog heeft er onder anderen de plaatsvervangend NSB-leider Van
Geelkerken gewoond. Onder leiding van mevrouw Van Heiningen is
er - voordat het huis werd afgebroken - nog het kindertehuis „De
Kloek" in gevestigd geweest. Onder: de plaats waar de hertekop
stond en zoals het er nu uitziet. (Hoek Lockhorsterweg-
Arnhemseweg-oprit Rijksweg 28.)
door hem gestichte militaire ves
ting in navolging van het Franse
Lugdunum (Lyon), geboorte
plaats van keizer Claudius El
ders in Nederland komt dit Kelti
sche achtervoegsel niet voor.
Maar er is meer. In latere teks
ten komt de „u" van Lisiduna
afwisselend voor met andere
klinkers, en ook de evolutie tot
„Leusden" met zijn stemloze
„e" wiist erop, dat de „u" geen
klemtoon kan hebben gehad,
zoals bij de namen op „dunum"
wel het geval is. We moeten ons
dus met goed historisch-
taalkundig besef eraan wennen
vanL is id una" te spreken, al zal
dit de ijverige muzikanten van
ons muziekgezelschap wel
moeilijk vallen.
Tot zover het negatieve ge
deelte van dr. Bloks inlich
tingen. Het positieve deel is te
leurstellend: het suffix ,,una'
komt in andere namen voor als
meervoudsvorm. Dit wijst erop
dat de stam van onze oude
naam „Lisid" moet zijn ge
weest. Het is een stam, die geen
Germaans karakter heeft (als ik
dr Blok goed begrepen heb) en
die daarom wijst op een zeer
oude oorsprong, dus van vóór
het traditionele /aar 100 vóór
Christus, waarin volgens weinig
betrouwbare Romeinse
bronnen de Batavieren in uitge
holde boomstammen de Rijn
kwamen afzakken.
Een laatste opmerking-
(Nieuw-)Leusen bij Dalfsen in
Overijsel, door de post en som
mige briefschrijvers soms met
Leusden verward, heeft etymo
logisch niets met ons te maken
Jan den Tex.
De Hohorst uit de eerste helft van de 19e eeuw.
