Buitenlandse vrouwen in Leusden - 4
HARL0TTE 0MBACH-WERNER:
De lucht hangt zo laag
Bij het
afscheid van
Wil Berendts
Schrijfavond
Amnesty
Geslaagd
Zwangerschaps-
gymnastiek
Ingezonden:
DONDERDAG 7 JULI1977
7
Vele jeugd- en jongerenorganisaties
kennen Mej. Wil Berendts, de ambte
naar Jeugdzaken van de gemeente
Leusden. Naast het werk dat ze op
de afdeling Welzijnszaken van de ge
meente verrichtte was ze steeds ak-
tief betrokken bij de Jeugdraad We
moeten helaas stellen ,,was", want
Wil is per 1 juli van betrekking
veranderd Er zal dan een nieuwe
ambtenaar Jeugdzaken benoemt wor
den.
Voor de Jeugdraad betekent het dat
we Wil moeten gaan missen Haar
toewijding bij de aktiviteiten voor
de jeugd- en jongerenorganisaties
werd overal gewaardeerd. Ook wisten
wij dat er op de gemeente steeds
een gewillig oor was, en dat er naar
onze problemen, en die waren er
genoeg, geluisterd werd.
De jeugdraad heeft veel steun onder
vonden van Wil Zij maakte ons vaak
attent op een mogelijke aanpak van de
zaken, waarbij zij veel direkte hulp
bood. Tijdens diskussies stak ze haar
mening niet onder stoelen of banken,
maar kwam ze met haar ideeën dui
delijk naar voren, dit zonder te do
mineren en met respekt voor ander
mans mening. Op deze wijze was er een
goede samenwerking tussen de Jeugd
raad en via deze ambtenaar jeugdza
ken, met de Gemeente. De produk-
tiviteit van de Jeugdraad, als daar
over gesproken mag worden, was in
de afgelopen periode erg groot. Door
de uitstekende medewerkster van de
gemeente door de ambtenaar die be
schikbaar was gesteld, heeft de Jeugd
raad verschillende rapporten over
brandende kwesties aan het College
van Burgemeester en Wethouders of
aan de voltallige gemeenteraad kun
nen aanbieden Zo heeft de Jeugdraad,
na uitvoerig overleg met de jeugd-
en jongerenorganisaties een subsidie
verordening opgesteld en deze aan het
College aangeboden. Deze subsidie
verordening was bij het College nog
voordat de beleidsnota Welzijnsvoor
zieningen het daglicht zag
Ook over de boerderij Midden Krak-
horst is door de Jeugdraad een uit
voerig rapport uitgebracht. In dit rap
port kwam het open jeugd- en jonge
renwerk ter sprake De gemeente
raad heeft inmiddels een principe uit
spraak hierover gedaan
In de opbouw-periode van de af
gelopen twee jaar is de Jeugdraad
er in geslaagd om de bestuurders
van onze gemeente te interesseren
voor het jeugd- en jongerenwerk. Vóór
die tijd was dit het stiefkind in het
welzijnsbeleid
De deskundigheid en de inzet van
Wil Berendts hebben er toe bijgedra-
en dat met dit hoge tempo kon wor
den gewerkten het opmerkelijke daar
bij was dat ze haar mening en ideeën
niet opdrong, maar respekt had voor
(buiten de
verantwoordelijkheid
van de redaktie)
andere meningen en ernaar wist te
luisteren
Met het vertrek van Wil Berendts
gaat de Jeugdraad een stuk onder
steuning missen, en vooral een stuk
deskundige inbreng. Zij was goed op
de hoogte met de problematiek van
de jeugd en de jongeren, en wees
deze niet af, maar hielp mee wegen
te zoeken naar mogelijke oplossingen
De Jeugdraad, maar ook de jeugd-
en jongerenorganisaties zijn Wil veel
dank verschuldigd.
Het spreekt vanzelf dat de Jeugd
raad de beslissing van Wil respek-
teert. We gunnen haar in haar nieuwe
betrekking alle goeds wat maar mo
gelijk is' Wil heeft de Jeugdraad
toegezegd voorlopig haar medewerking
aan de Jeugdraad te blijven geven,
hoewel dat dan op persoonlijke titel
is
De Gemeente, bij monde vandeheer
L Boogaardheeft nmiddels toegezegd
dat de nieuwe ambtenaar op dezelf
de voet de Jeugdraad zal blijven on
dersteunen zoals dat tol op heden ge
beurd is Dit is voor de Jeugdraad,
en voor het jeugd- en jongerenwerk
hoopvol. Misschien schijnt achter de
donkere wolken van dit ogenblik toch
weer de zon!
LEUSDEN - Donderdagavond 7 juli
vanaf 19.00 uur tot 21 00 uur schrijven
voor gevangenen in Bulgarije en Tune
sië in de Bibliotheek aan de Hamers-
veldseweg. De avond wordt georgani
seerd door Amnesty International -
Leusden
AMERSFOORT - Aan de Christelijke
MEAO te Amersfoort slaagden onze
plaatsgenoten J A M Epskamp en
J C. van der Vliet.
LEUSDEN - Woensdagavond 19.45
en 20 45 uur zijn er cursussen zwan-
gerschapsgymnastiek in Kruisgebouw
Rozengaarde 33. Inlichtingen en aan
meldingen aldaar of telefonisch: 20559.
Ik ben dankbaar, dat ik hier in Neder
land een gewone huisvrouw mag zijn
En dat ik niet, omdat ik buitenshuis
moet werken, zoals in Zweden, 's mor
gens vroeg mijn huis moet verlaten, en
hup-hup de kinderen in de crèche moet
droppen Mijn dochter is thuis geboren
De buurvrouwen stroomden binnen Je
lag als een prinses in bed. Alleen
daarom zou ik nog wel tien keer een
kind willen krijgen! Mijn man was bij de
bevalling Mijn schoonmoeder. Zij
vroeg: ..Charlotte wat wil je straks
eten'?" .Gehaktballetjes, champignon
soep."
Mijn zoontje speelde in het tuintje
Die kwam binnen en ik zei: ,,Je hebt een
zusje!" Daar ben ik heel dankbaar voor.
dat ik dat heb mogen méémaken! Mijn
zoontje werd in Zweden in het zie
kenhuis geboren Bevallingen in de
grote steden vinden daar allemaal in de
ziekenhuizen plaats. Tijdens het be
zoekuur werd ie voor de familie achter
een glazen ruit omhooggehouden."
„Gedragen de mannen in de
Zweedse samenleving zich anders
dan de Nederlandse mannen? Zijn ze
méér geëmancipeerd?"
,,Als er in Nederland een man op be
zoek komt. dan praten de mannen sa
men' Moeder schenkt de koffie in, maar
ze moet wel 'r kop houden Diskussies
houden meisjes én jongens in
Zweden Jongens leren ook het huis
houden doen in Zweden Meisjes leren
hout bewerken. Wij mochten op school
ook metaal bewerken De jongens leren
knoopjes vastnaaien. Meisjes
moesten wél handwerklessen volgen,
en leren breien Dót kon ik niet: ik had er
geen aanleg voor Mannen in
Nederland zeggen: ,,De vrouwen zijn
niet logisch." Dat is een standaarduit
drukking hier. Het betekent, dat de man
nen vaak zélf niet uit het een of andere
probleem kunnen komen'
PRODUKTIE
De man achter de kinderwagen De
mannen lopen in Zweden evenveel ach
ter de kinderwagen als de vrouwen In
Holland is het net of de mannen hun
produkten niet willen erkennen
Jongens worden hier nog opgevoed in
het, een beetje, superieur zijn. Dat
trouwen staat als een soort mijlpaal in
het leven: de man verdient de kost, de
vrouw kookt en doet de kinderen Dat
vind ik fout
Het kan opgelost worden zonder dat
de kinderen in de knel komen. Mijn
vader komt eerder thuis dan mijn moe
der, en hij kookt altijd het eten. Nu nog.
Hier durf je dat niet te zeggen Mijn
broer, bijvoorbeeld, heeft jurkjes voor
zijn dochter genaaid En erg goed'
Als echtparen in Nederland
scheiden, dan wordt de vrouw niet meer
uitgenodigd. De mensen geven haar
graag een schop na: die vrouw was niet
goed. De man wordt binnengehaald:
Zal ik je was doen"? Kom bij ons eten'
Zal ik boodschappen voor je meene
men'? Heel veel gescheiden vrouwen in
Nederland zijn zielepootjes Het is
makkelijk gezegd om er uit te breken.
Maar wat heeft de vrouw in Nederland
voor kansen, als ze scheidt9
Een familielid van mijn echtgenoot
maar lopen met de verschillende ge
rechten' Ze kookte vaak drie potjes! Als
de zonen het niet lustten, dan lieten ze
dat ook vaak merken! Ik vind, dat vrou
wen zelf ook, figuurlijk, met de vuist op
tafel moeten slaan
Als de vrouw ouder wordt, is ze niets
meer De man, als hij geld heeft, zit
goed. en neemt een jong vrouwtje Als
zo'n jong ding lief tegen hem doet laat ie
zich snel overhalen Da s niet solidair
van vrouwen onder elkaar, van de jon
gere tegenover de oudere
Probeer een man óók ouder te laten
worden, en zijn ouderdom te doen ak-
septeren. Verzwijg geen leeftijden
Eeuwige jeugd bestaat nu eenmaal
niet
Mannen gaan naar het voetbalveld
Daarna gaan ze samen drinken Ze flui
ten naar meisjes. Ze kijken naar andere
vrouwen Ze houden er een dubbele
moraal op na. Maar van hun vrouw dul
den ze niets'
DISKUSSIE
Toen ik nog in Zweden was, was er
een enorme diskussie op gang geko
men; vrouwen moeten zich altijd mooi
opmaken, en mannen kunnen er onver
zorgd en zelfs vies uitzien Vrouwen zijn
het daar niet mee eens. en vinden al
lang dat dat moet veranderen!
Vrouwen hebben een rijker gevoels
leven Bij mannen draait het om hun
prestige Vrouwen zijn geduldig, ook in
winkels Een man komt de winkel in, kijkt
op zijn horloge en roept ,.Mag ik even
voorgaan."
„Hebt u zich een mening kunnen
vormen over de solidariteit onder de
Nederlandse vrouwen? Afgezien
dan van het gebrek aan solidariteit
van de jongere ten opzichte van de
oudere vrouw?"
„Ik heb vaak heel goede gesprekken
met vrouwen Maar met mannen in de
buurt, dan zijn die vrouwen opeens an
ders Dan voel ik me teleurgesteld Dan
denk ik Wat heeft het allemaal voor zin.
als de vrouwen niet voor zichzelf willen
vechten Vechten op de goede manier
dan."
„Kunt u, om dit gesprek af te ron
den, nog iets zeggen over
verschillen in opvatting van Neder
landers en Zweden? Verschillen in
het algemeen?"
„In Zweden zeggen ze nu du' (je)
tegen iedereen In alle winkels hoor je
„Wat wil je hebben?" (Mijn man zou
graag terug willen naar Zweden Als ik
zou zeggen, dat wij morgen zouden
kunnen vertrekken, dan zou hij dat
zeker fijn vinden!)
Mijn broer heeft twee kinderen: die
vinden het hier zo heerlijk! Er lopen
overal beesten. Enze laten de boerderij
en overal staan De Nederlanders
hebben gevoel om het oude te
bewaren!
In Zweden is het veel laren goed ge-
ANCO MALI
JSOEN - „Er zijn veel dingen,
5 i Zweden en de Nederlanders
hebben. Wij zijn niet zulke
iniende volkeren. Kort vóórdat
'wetten wegging, las ik een ar-
geen krant, dat de Zweden van
Meren het best overweg kun-
iet Nederlanders! Dat heb ik
iln gedachte gehouden. Toen
iment ttaarwas, dat ik Zweden
verlaten, kreeg ik angst! Mijn
waren op dat ogenblik on
gelijk: ik had het immers zélt
Charlotte Ombach-Wemer,
Ï8november 1944 in Stockholm
etoren. en die in april 1966 naar
kwam.
sel me misschien niet helemaal
andse, nee, maar ik voel me wél
Holland," bevestigd ze lachend,
iel oranje houten paardje uit Da-
ndeLuciakonmgin met de witte
s op 'r kroon onder handbereik
slaan. Charlottes woonhuis aan
Ihorst is ingericht met veel blank
ai zowel in de meubels als op de
sloegepast. Een karakteristiek
behangselpapier met een fijn
eepje bedekt de wanden van de
^isthal Charlotte laat me een in
T, gevoerde Zweedse vlag zien, 'n
een oude Zweedse spreuk:
igrovkaka an ingen smaka" )be-
it brood dan hélemaal geen
itotte Werner is getrouwd met de
mder John Ombach. Zij heeft
on van elf jaar, Mikael, en een
van negen jaar. Josephine.
en waar kwam zij in kontakt
:e Nederlandse man?
een avond moest ik ergens naar
lar een vriendin van mij van
haalde mij over om met haar
sn feestje te gaan. Mijn vriendin
m Duitse vriend, en die bracht
mijn man, die jarig was, en die op
it]e in Stockholm woonde. Mijn
eeft als opticien in Zweden ge-
Hij ging oorspronkelijk een paar
met vakantie naar Zweden, en
er maar liefst zeven jaar!
ras grote liefde Mijn moeder zei
il ze met met mij konden praten
itojd voor mij uit te staren Ik zat
kcl •- Iste jaar op het atheneum, en ik
gewoon stop. Daar heb ik toch
Ivan Maar ik wilde dat huiswerk
ser Ik wilde geld verdienen, en
urkjes kopen'' Ze trouwden, de
olmse Charlotte, en de Neder-
John Ombach uit Laren, en ze
zoontje. Ze gingen een paar
I vakantie naar Nederland.
e waren daar haar eerste in-
veel last van heb gehad
zo laag in Nederland
gevoel, dat de hemel op je
rukt Dat heb ik toen héél
(Er is hier meestentijds
geen hoge, royale hemel, denk ik; je
voelt je vaak benauwd en opgesloten.
Er is in Nederland niet veel ruimte
tussen de bodem, waarop de mens
leeft, en het uitspansel, dat eigenlijk
heel hoog pas behoort te beginnen!)
„We waren in Nederland in de winter.
Er was geen centrale verwarming in de
huizen, 's Morgens stond vaak het ijs op
de ramen. En je moest met warmwater
kruiken naar bed. En ik sprak de taal
niet."
Haar man vond. dat hij in Stockholm
niet goed genoeg aan de slag kon ko
men. In Nederland had hij zijn ouders
en diverse relaties, en daar zou het toch
wel gemakkelijker voor hem zijn. Al
vaker had hij Charlotte gevraagd of ze
met hem mee wilde gaan naar Neder
land. en ze zei ja. Zo kwamen ze ruim elf
jaar geleden naar Holland.
„Zo snoezig, mijn zoontje," herinnert
Charlotte Ombach zich „Hij had een
eigen paspoort. Hij had een bolle baby-
toet, en hij kwijlde op de pasfoto. We
zijn bij mijn schoonouders gaan inwo
nen. Ze hadden in het hele huis ver
warming laten aanbrengen, en ze had
den bij het huis een stuk aangebouwd
Dat vond ik erg lief.
Mijn schoonvader was een grote
steun voor mij De eerste tijd in Neder
land was héél erg Ik sprak geen woord
Nederlands. „Wat zit je haar leuk," zei
mijn schoonmoeder. Leuk was
komisch, dacht ik. Ik voelde aan mijn
haar: zó lachwekkend vond ik het nou
ook weer niet, hoewel ik wel kritiek had.
Mijn schoonmoeder noemde mij altijd:
kind. Ik zag er kinderachtig uit, maar ik
vond niet dat dat zó betoond behoefde
te worden!
Van dat kinderachtige had ik echt
last. Toen ik in verwachting was van
Josephine vroegen de mensen nóg hoe
oud mijn broertje Mikael was!
Amsterdam, vond ik een vieze stad.
Laren vond ik erg mooi. De Perzische
kleden op de tafels vond ik verschrikke
lijk onhygiënisch En de keuken met het
granieten aanrecht: zo ouderwets en
vies: je kon er niets op zien! (Ik ben wel
veranderd nu, hoor, het hoeft niet meer
zo perfekt!). En al die oud-Hollandse
stijl, en vaak dan nog namaak! Wat
lelijk' Nu is dat niet meer zo in Neder
land. Vaak vind ik, dat ze nu mooiere
dingen hebben hier dan in Zweden!
Niet ieder huis in Nederland had een
badkamer, en onder de douche was het
zó koud! In Zweden zijn de badkamers
goed verwarmd. In Zweden hebben wij
trouwens dubbele ramen, anders zou je
stoken tegen de dubbele kosten! Nu
ben ik aan de Nederlandse huistempe-
ratuur gewend. Als ik nu bij mijn ouders
thuiskom in hun gerestaureerde huis in
Stockholm, dan stik ik!
A-SOCIAAL
In Zweden werken de vrouwen alle
maal Het is a-sociaal om huisvrouw te
zijn. (Mijn ervaringen van het Zweedse
leven beperken zich tot Stockholm, 's
Zomers gingen we met vakantie naar
het zuiden van Zweden).
Ik vind dat een Zweedse vrouw, on
danks haar werk buitenshuis, aktiever
is in het huishouden dan de Ne
derlandse vrouw! De Zweedse kookt en
bakt ook veel meer. Wat een werk had
den die Zweedse vrouwen! Mijn
moeder werkte overdag buitenshuis, en
ze deed óók nog allerlei dingen in huis
Er waren maaltijden met veel gangen
achter elkaar! tn k'eurig opgemaakt
In ieder geval gegarneerd met een sla
blad, een plakje tomaat Het eten wordt
niet zo maar neergekwakt, maar echt
opgediend. Als ik bij mijn ouders thuis
kom. zie ik die worteltjes en bietjes in
mooie patroontjes op de bordjes ge
rangschikt: het is zó mooi je kunt het
haast niet opeten!
BIETJES
Toen ik hier pas was. dan vroeg ik
aan iemand wat ze aten. ..Wij eten van
daag bietjes'kreeg ik als antwoord
Dat vond ik zó gek! Eten ze dan alleen
maar bietjes9 dacht ik. Maar in Holland
noemen ze altijd de groente Wij noe
men in Zweden het vlees ,We eten
vandaag Wiener Schnitzel
Een trek van het Nederlandse volk
vind ik ook. altijd het zelfde ..Wat
hebben jullie gegeten?Aardappelen,
doperwten en kip." Aardappels, en altijd
maar vette jus, en het eten niet versierd
Het oog moet óók wat hebben' Als mijn
ouders hier komen, dan sturen we iede
reen uit wandelen, en dan gaan we ko
ken Kaarsjes op tafel, de Zweedse vlag
op tafel, en dan maar heerlijk van alles
bakken en braden
Als je in Zweden op bezoek komt.
wordt je direkt van allerlei te eten aan
geboden De meest gewone gezinnen
in Zweden hebben mooie serviezen
met glazen Je moet heel netjes eten
Het gaat er anders toe!
Mijn moeder zei. tegen mij: „Denk
erom. dat je de Zweedse tradities be
waart." Maar dat gaat hier niet Met
Kerstmis probeer ik het Dat het een
beetje plechtig is. Niet alleen maar ka-
dootjes uitpakken en zo
Wat me óók zo opgevallen is in het
begin: al die hagelslag, al die zoetig
heid op brood. En als de kinderen hier
niet willen eten: grote klodders mayonai
se overal overheen. Dat vond ik ver
schrikkelijk. (Nu zullen de Hollanders in
Zweden allerlei hebben aan te merken,
dat weet ik wel.)
De Nederlanders zijn een beetje zui
nig. dat is niet erg. Als ze uit eten gaan
veel eten en goedkoop Tafel niet mooi
gedekt; een beetje sfeer, hoe het er uit
ziet, dat geeft niet. Je kunt aan het eten
zo veel doen in een land als Holland
Ook met de Indonesische keuken. Dat
zie je in Zweden amper Je kunt hier de
meest verrukkelijke dingen klaar
maken, maar ze doen het niet
HOOGLAND
Nadat ze een jaar bij haar schoonou
ders had ingewoond, kwam Charlotte
Ombach naar Hoogland, waar ze drie
laar bleef wonen. De mensen in Hoog
land waren erg vriendelijk Ze kwamen
direkt naar haar toe. Toen ze merkten,
dat ze nog niet veel Nederlands sprak,
zeiden ze: „Dan kom je maar bij ons
zitten luisteren Haar huis zat vol met
kinderen. Ze vonden haar een pracht
vrouw Ze mochten alles van haar Jaja,
zei ze altijd. Van de kinderen leerde ze
Nederlands.
De mensen in Zweden zijn door het
klimaat meer huiselijk en op zichzelf in
gesteld. In Nederland, vindt Charlotte,
doen de mensen vaak iets met grote
groepen In het begin, toen ze hier
kwam, zaten de Nederlanders met z'n
allen in de bermen Dat mag nu niet
meer. De Nederlanders wonen op el
kaar, ze hebben elkaar altijd nodig De
meeste mensen willen pret. vakantie,
met z'n allen, en hoe dichter op elkaar
hoe beter Gaat er één in de straat naar
Oostenrijk, dan gaan ze allemaal naar
Oostenrijk Charlotte vindt dat zéér op
vallend ,Als wij naar buiten gingen, dan
zochten we het bos op De vakantie zie
ik echt om de mens rust te geven, te
zonnen en met de kinderen te
zwemmen en te roeien."
Hoe vindt ze dat het met de gelijke
kansen van de Nederlandse vrouw
en man staat?
„Hier is het nog vaak. meisjes hoeven
niet te studeren Die kunnen best naar
de MAVO Die gaan tóch trouwen Mijn
dochter zal even goed studeren als mijn
zoon. Ik moet er niet aan denken, dat
dat niet zo zou zijn. Dat keert me om!
Het enige wat je als vrouw in Neder
land kunt doen, is zorgen dat je een
goede opleiding krijgt. (Niet roepen we
zijn zo zielig Dat vind ik niet goed) En
zorgen, dat je een goede baan krijgt Ik
werk ook: vertaalwerk Mijn man deed
dat altijd Toen hebben ze mij opgebeld,
en dat is zó op me gevallen Het ver
taalwerk geeft mij eën groot gevoel van
eigenwaarde De Zweedse vrouwen
staan sterker in hun schoenen dan de
Nederlandse, omdat ze zélf allemaal
werken Ik ben geen dolle mina, maar
als er mensen komen, spreken we er
altijd over Mijn moeder maakt zich ook
kwaad over de positie van de vrouw.
Misschien heeft het al veel langer in het
Zweedse volk geleefd!"
MAKKELIJK
Cha'lotte Ombach vindt, dat de huis
vrouw in Nederland een heel goed
leven heeft, hetgeen ze vaak niet
beseft. De Nederlandse huisvrouw
heeft het bovendien gemakkelijk, en
néémt het makkelijk. „Da's lekker
makkelijk, da's gauw klaar," zeggen ze
Wat moet een Nederlandse huisvrouw
in huis doen, als ze alles zo gemakkelijk
doet9 vraagt Charlotte zich af „Ik vind
het triest dat de Nederlandse vrouw, als
ze alleen maar thuis is, en niet buitens
huis werkt, niets van het eten maakt,
niets van haar uiterlijk maakt, niet al
lerlei leuke dingen in huis doet Dat ze.
als ze de gehele ciag de tuin heeft
gezeten, schreeuwt aL ;iaar man thuis
komt Dat is niet rechtvaardig.
gaan Maar de verschillen met Neder
land worden steeds kleiner Als ik nu
thuis kom. lijkt het of het in Zweden
armoediger wordt. De mensen zien er
triester uit. Nederland staat op zijn
hoogtepunt Zweden heeft dat gehad,
en het wordt minder En ja, dan nog de
scholen. Die zijn hier allemaal ingedeeld
naar het geloof Dat heb je in Zweden
niet. Wij hebben één geloof, en we heb
ben ook gelijke scholen
