jSÖLOAAT VAN ORANJE", OORLOG OP ZN NEDERLANDS
itwat relativerend tijdsbeeld uit een
iruwelijke periode
ERfKw®
LEUSDER KRANT
POSTER
GRATIS
eusder Krant - Kijk op de film
DONDERDAG 29 SEPTEMBER 1977
Filmagenda voor Amersfoort van
donderdag 29 september t/m
woensdag 5 oktober 1977
GRAND 1
033-14632
Opening van dit theater met aircon
ditioning is eind van dit jaar.
GRAND 2
Ook dit theater gaat eind van dit jaar
open.
GRAND 3
Once upon a time in the west
Donderdag en vrijdag 8.00 uur
Zaterdag en zondag 2 00-8 00 uur
Vanaf maandag 3 oktober is Grand 3
gesloten. Heropening 15 december 16
laar.
GRAND 4
Exorcist II - the Heretic
Dagelijks 7.00-9.30 uur Zaterdag
2.00-7.00-9.30 uur Zondag 1.45-
4.15-6 45-9 15 uur. 's Middags wegens
verbouwing gesloten. Uitzondering op
zaterdag en zondag 16 jaar
GRAND 5
The Twist; of het verschil tussen be
driegen en vreemdgaan
Dagelijks 7.00-9 30 uur. Zaterdag
2.00-7.00-9.30 uur Zondag 2.00-
4.30-7.00-9.30 uur 's Middags wegens
verbouwing gesloten. 16 jaar.
CINEMA 1
Soldaat van Oranje.
Dagelijks ook op zondag 1 30-6.30-
9.30 uur. Hoofdfilm begint 5 minuten na
aanvang. 16 jaar.
CINEMA 2
Twee door hel dolle heen
Dagelijks 1 45-6.45-9 15 uur Zondag
1.45-4.15-6.45-9.15 uur a.l
EURO
Slapshot
Dagelijks 1.45-6 45-9.15 uur
Zaterdags 4.15-6.45-9 15 uur.
Zondags 1.45-4.15-645-9.15 uur.
Woensdag 6.45-9 15 uur 16 jaar
DUO 1
De maagden zijn rijp.
Dagelijks 2 15-7 15-9.30 uur Zondag
2.15-4 30-7.15-9.30 uur. 16 jaar
DUO 2
Het wapen van de draak
Dagelijks 2 00-7.00-9 15 uur Zondag
2.00-4 15-7 00-9 15 uur
KINDERVOORSTELLINGEN
EURO
Peppie en Kokkie bij de marine
Adviesleeftijd vanaf 5 jaar Zaterdag
12.30-2.39 uur Woensdag 1 45 uur
NACHTVOORSTELLINGEN
DUO 1
Hoe vang ik een man
Vrijdag- en zaterdagavond 24.00 uur.
DUO 2
Tennessee Lawman.
Vrijdag- en zaterdagavond 23.45 uur.
16 jaar.
Met de
weet u waarom,
hoe en wanneer.
Behoort u tot de enkelingen,
die de dag doorbrengen in
onwetendheid? Een
abonnement op dit enige
plaatselijke nieuwsblad kost
u f 25,- per jaar en u krijgt
van ons een
Als waarderning voor uw
goede keus.
I
U kunt zich opgeven via de
bon elders in dit nummer.
Scène uit: „The Twist" van Claude Chabrol.
THE TWIST IN HET KORT
OR BERT VOS
UrSFOORT - Alle goden en halfgoden uit de film, en andere
len waren er vorige week woensdagavond tijdens de ko-
4|ke gala-première van „Soldaat van Oranje", de monsterpro-
evan eigen bodem, die als het troetelkindje van producent Rob
r wordt beschouwd, maar toch echt werd geregisseerd door
[verhoeven, die ten onrechte in het nogal Hollywood-achtig
lette publiciteitsgeweld ten onder ging.
ju groot deel van de inmiddfels toch al erg groot geworden konink-
|jamilie was aanwezig om die gala-première in Tuschinsky bij te
jen dat was in tijden niet meer gebeurd. Tal van Am-
immers stonden zich in de Regulier Breestraat dan ook te ver-
maan al dat koninklijk en filmisch geschitter, argwanend in de
pgehouden door de politie, de vriend van alle Amsterdammers.
j.om een ontzettend lang verhaal erg kort te maken: „Soldaat
(Oranje' is in première gegaan in een gloedvolle sfeer van nos-
e,terwijl de kassa's inmiddels al begonnen te rinkelen. Want je
[veel van Rob Houwer zeggen, maar hij weet wel wat public
Eens is. Ook in Amersfoort begon vorige week donderdag „Sol-
Ivan Oranje" zij het toch in dit geval wat aarzelende triomftocht
Jsde popelende massa van hartstochtelijke filmkijkers, die hun
lil jaren hebben verpand aan alles wat van Nederlandse bodem
It Vorige week beloofde ik u in deze rubriek om mijn eigen mening
(deze film te geven en dat gaat dan nu gebeuren. Verder deze
laandacht voor „The Twist", van de Franse regisseur Claude
rol (in Grand 5). Voor het overige zijn alle films geprolongeerd,
qlin Grand 3, voordat de grote verbouwing van start gaat en het
erwordt gesloten tot 15 december, nog even „Once upon a time
lewest" over het inmiddels gereduceerde doek van Grand rolt.
(ERVAN OPTIMISME
i begint direkt al op een
lie. ontspannende wijze Het
ben de oorlogsdreiging isdan
la nog niet doorgedrongen tot
kerlandse bevolking en zeker
i groepjes studenten, die
d doorbrengen met het ont-
Ken, de danspartijen en andere
geneugten dezer aarde. Vrolijkheid
en een sfeer van ontspanning over
heerst het beeld Een goed
getroffen sfeer, doortrokken met de
naïviteit van Nederlanders, die niet
geloven in een komende oorlog.
..Want wij blijven toch wel neutraal,
zoals altijd Regisseur Verhoeven
kreèert in dit eerste deel, deze aan
loop tot de verdere ontwikkelingen,
een speels flitsend geheel, dat be-
ptoeien geven weer melk".
k ik eind vorige week een
list onbewogen gezicht ver
war ergens in z'n pretoog-
wnaarde ik een niet direkt
hbrengen gevoel van: ,,wat
Me nou te zeuren over die
Kr.
Itetóen er met z'n allen in de
Iran zaterdag op zondag een
gekregen. Zo maar. gratis.
Met weekeinde, uiteraard.
lieen enkele weldenkende
f3 haalt het in haar hersens
to maar op een doorde-
I5 dag te doen. De werkge-
Ims brave landje praten zich
de tong lam over dat ongun-
fMrilfsklimaat, waarin zij in
'rmnd hun bedrijven boven
Ms maar stijgende belas-
pr moeten houden ondanks
f da! die vloed hun toch al tot
fhchende lippen is geste-
btardoor /e bi/na hun met
1 kronen ingelegde gebit
N' kunt zien.
'daar wou ik het vandaag
hebbenWant al die al dan
["erft gestelde economen
'eerde waarzeggers
f* ergens iemand deze ca-
boademici betitelen), zullen
Maa/ toch wel veel beter
lian/ft Zeggen ze.
T w°u het vandaag eens
r me"f hebben, waar die
f" het begin van dit stukje
Neer zo optimistisch over
lOoor de eeuwen heen is
Ne/ft van onschatbare
Rsvaarcfe geweesf voor
[deeds maar wassende
p'd. Cornel is Berkhouwer
Na!/es over vertellen.
Wees ik kortgeleden in één
Tj door mij zeer ge-
Jffe dagbladen? Melk is
"ind voor u. Melk moet
piet. Melk, daar kun je van
alles aan over houden. Ik las ook,
dat men tegenwoordig van melk
/enever kan maken en misschien
verklaart dat iets van al dat pes
simisme, maar toch
Jarenlang drink ik iedere dag drie
kwart kan van dat kostelijke, witte
vocht, door nijvere boeren eeuwen
lang onttrokken aan de steeds pro-
duktievere uiers onzer Friese
stamboekkoeien, 't Is goed voor je
maag, zeggen ze. En voor een he
leboel andere dingen. Zoiets word
je op school reeds met de paplepel
binnengegoten en ook daar komt
de al dan niet gesaneerde
melkboer iedere morgen trouw zijn
kwart-litertjes melk afleveren in
aangepaste kratten.
Melk, iedere dag een driekwart
liter kan per man, luidde het
spreekwoord geloof ik. En nu is er
een of andere zwartgallige micros-
copentuurder gekomen, die de
krant nog niet had gehaald en
daarom de melk op de zwarte lijst
heeft geplaatst.
En wij - goedgelovigen dezer
aarde - zullen met stijgende arg
waan naar de melkfles kijken. Aar
zelend zullen onze handen zich er
naar uitstrekken. Zullen we
Zullen we niet.
Alleen de zeer verstokte café
bezoeker zal zich gelukkig voelen
en na zi/n wankele thuiskomst recht
naar de keuken laveren om zich
daar op de koelkast te storten. Hij
zal zich met bevende handen een
beker melk inschenken. Want ze
hebben van die kolere-melk kos-
teli/ke jenever gemaakt, had-ie
horen vertellen
En de boer, hij gaat onverdroten
voort met melken. Met een wijze,
wetende glimlach rond zijn mond
en met twinkelende oog/es. „Ze
hebben de ti/d gelukkig weer een
uur teruggezet," zal hij denken.
..De koeien geven weer fatsoenlijk
op tijd hun melk.
Toch zit ik sindsdien met
stijgende argwaan naar de STER
te kijken als Cornells Berkhouwer
met ingehouden walging van z'n
bekertje melk zit te genieten. Zou
ie het nu óók door hebben, dat ze
hem al die lijd voor die paar onno
zele centen hebben belazerd?
Ik ben geen liefhebber van jene
ver. Maar toch proost!
gint met de ontgroening van Erik
Lanshof (de filmnaam van de
schrijver van het gelijknamige boek
Erik Hazelhoff Roelfzema) en ein
digt met een hechte vriendschap
tussen Erik en Guus, die tijdens de
ontgroening wat al te hardhandig
tewerk is gegaan en Erik een be
hoorlijke hoofdpijn en bijbehorende
hechtingen bezorgde. Een vriend
schap, die in de verdere loop van
het verhaal als een rode draad de
ontwikkelingen zal begeleiden.
DE OORLOG BREEKT LOS
Regisseur Verhoeven is er op
een uitstekende wijze in
geslaagd om die opgewekte,
soms kinderlijk speelse sfeer
van 1939 op een snelle, indruk
wekkende en op verschillende
punten geraffineerde wijze te
verweven met de plotselinge
komst van de oorlog, die toch
nog onverwacht het beeld gaat
beheersen. In die beginscènes,
waarin voor het eerst het oor
logsgeweld bezit neemt van de
verbouwereerde gedachten der
Nederlanders, wordt het kontrast
van de aanvankelijk ontspannen
straatbeelden van wandelende
moeders met kinderen, in een
zeer snel tempo, gesublimeerd
omgezet in treffende, zeer korte
details van het bloederige ge
weld, aan de kijker overgebracht.
En daarmee is de oorlog voor
Nederland een feit geworden.
Andrea Domburg als koningin
Wilhelmina
ontdekking worden genoemd In
deze film speelt zij het aan
trekkelijke jodinnetje Esther, de ver
loofde van de landverrader Robby
(een rol van Eddy Habbema) Be
linda Meuldijk speelt haar rol zoals
het in deze kontext past, expressief,
ingetogen, met op de achtergrond
de voortdurende angst van haar af
komst en de bange wetenschap
van de verradersrol van haar ver
loofde, waardoor zij overleeft.
Hoewel de nieuwe generatie ko
ningin Wilhelmina hooguit van de
filmfragmenten uit nieuwsjournaals
van toen zal kennen, zullen ook de
jongeren overtuigd worden door de
wijze waarop Andrea Domburg
haar in beeld brengt. Hoewel An
drea's stem niet helemaal lijkt op
die van de koningin, speelt zij haar
rol met een realisme, die velen zal
overtuigen.
Jeroen Krabbé en
daat van Oranje".
Rutger Hauer, de twee vrienden in „Sol-
Juist dat eerste deel van
„Soldaat van Oranje" is vooral fil
misch gezien een hoogtepunt te
noemen. Uitstekend gemonteerd,
gedramatiseerd zonder de overdrij
ving, die we in gelijksoortige Ameri
kaanse produkties nog wel eens
tegen komen. De afschuw, die juist
die konstrasterende filmbeelden in
zeer korte tijd opwekken, is een
knap staaltje van geraffineerde
verhaal-opbouw, waaruit duidelijk
wordt, dat de Nederlandse film vol
wassen aan het worden is (of in dit
geval al is).
UITSTEKENDE
VERTOLKINGEN
Regisseur Verhoeven heeft
uitstekende acteurs en actrices
weten te kiezen voor de rollen in
deze voor Nederlandse
begrippen toch wel enigszins
spectaculaire film. Rutger Hauer
als Erik Lanshof speelt één van
zijn beste vertolkingen, terwijl
Guus, Erik's vriend, een op z'n
minst verrassende acteurspres
tatie van Jeroen Krabbé
genoemd mag worden. Zeker als
men hem niet anders heeft
gekend als de vertolker van die
„lach of ik schiet-komedies" van
Alan Ayckbourn, om maar iets te
noemen. Persoonlijk heb ik
trouwens de meeste be
wondering voor Rijk de Gooyer,
die één van de meest onsympa
thieke rollen uit de film op zich
heeft genomen (die van de Sü-?i
Breitner) en daarin zo zeer ge
loofwaardig overkomt, dat men
automatisch een enorme hekel
aan 'm krijgt. (En dat heeft Rijk nu
ook weer niet verdiend). Wie
Peter Faber in „Max Havelaar"
van Fons Rademakers heeft
kunnen bewonderen, zal ook nu
weer onder de indruk zijn geraakt
van dat kleine rolletje in „Soldaat
van Oranje", waarin hij vooral op
bezoek bij koningin Wilhelmina
de lachers op z'n hand krijgt.
Belinda Meuldijk kan terecht een
De betrekkelijk kleine rol van
Guus Hermus als Van der Zande.
het hoofd van de Nederlandse vei
ligheidsdienst dient niet onvermeld
te blijven, evenmin als die van Huib
Rooymans als Jan
Tenslotte aandacht voor de bui
tenlandse acteurs en actrices.
Zoals de charmante Susan Penha-
ligon, die de „Engelandvaarders" in
Londen op aangename wijze bezig
houdt, Edward Fox als de flegma
tieke verbindingsofficier tussen de
Nederlandse regering en de Engel
se, die niet zo'n al te groot vertrou
wen heeft in de krijgskunde der Ne
derlanders, Del Henney als een
prototype van een Engelse ser
geant. die als slavendrijver geen
slecht figuur zou hebben geslaan
en ten slotte niet te vergeten René
Kolldehoff als de Duitse officier
Giesman.
TE LANG
Het middenstuk van de film is
naar mijn gevoel iets teveel uitge
sponnen Het zou best iets korter
gekund hebben, zonder dat dit af
breuk zou hebben gedaan aan de
begrijpelijkheid van het totale ver
haal. Anderzijds geeft dit deel na
tuurlijk wel weer vooral de jongere
generatie een „aardig" beeld van
de situatie tijdens de oorlog.
Een andere tekortkoming in deze
voor de rest voortreffelijk gemaakte
film, vind ik de te snelle afronding
van het verhaal, zonder dat dl^ver-
rassend of bevredigend kan
worden genoemd. Natuurlijk, ie
dereen kent de afloop van de
oorlog.
Toch zijn de in het begin van
de film zo voortreffelijk ingebouwde
details, in het laatste, afrondende
gedeelte van de film niet of nauwe
lijks meer aan bod gekomen Het
slotgedeelte geeft slechts de grote
lijnen van de gebeurtenis weer en
dat staat dan in schril kontrast met
het begin. Ik vind dat een spijtige
ontwikkeling, want daardoor blijft -
zo voel ik het tenminste - een ietwat
onbevredigend gevoel over. Breit
ner (Rijk de Gooyer), die in het hele
gebeuren zo'n typerende rol heeft
gespeeld, is aan het slot verdwenen
zonder dat duidelijk wordt, wat er
met hem is gebeurd. Je kunt dat als
de symboliek voor tal van Neder
landers zien, die juist in die periode
verdwenen, maar deze specifieke
rol intrigeerde dusdanig, dat het
een betere afronding had verdiend.
GERELATIVEERD DRAMA
„Soldaat van Oranje" is - zeker
gezien tegen de achtergrond van
het gruwelijke oorlogsgebeuren in
de wereld van 1940 tot 1945 -geen
direkt dramatische film. Hoewel er
verschillende oorlog-scènes in de
film zijn opgenomen. die
grotendeels wèl levensecht op de
kijker overkomen, heeft het gehele
verhaal (dat van Erik Hazelhoff
Roelfzema) toch het jon
gensachtige karakter van een
spannend avontuur, waarin de
humor in de dialogen eerder over
heerst dan de bloedige ernst, die
elke oorlog met zich meebrengt. Je
zou kunnen zeggen, dat de oorlog
in Nederland en dan vooral zoals
Hazelhoff Roelfzema die mee
maakte, relativerend is overge
bracht en voor zover nodig door de
scenarioschrijvers (Gerard Soete-
man. Kees Holierhoek en Paul Ver
hoeven) is aangevuld met de reali
teit van die oorlog in Nederland,
omdat Hazelhoff die zélf maar van
op een afstand heeft meegemaakt
In hoeverre het totale beeld
werkelijk waarheidsgetrouw is ge
worden, zal wellicht slechts door
enkelen kunnen worden beoor
deeld. Door hen, die met de meeste
aspekten van de oorlog in
Nederland zelf en daarbuiten, in
aanraking zijn geweest of het aan
de lijve hebben ondervonden.
Ais historisch dokument is
„Soldaat van Oranje" echter niet
alleen een onderhoudende
speelfilm met internationale kwa
liteiten, maar tevens niet onver
dienstelijk vanwege het in de film
geschetste tijdsbeeld, dat vooral
door de jongere generaties na
meer dan dertig jaar nog slechts
de spaarzame informatie der ge
schiedenisboekjes zal zijn ver
vaagd tot een episode, waarin
niet alles rozegeur en
maneschijn was en waarin de
diktatuur het beeld van alledag
bepaalde. „Soldaat van Oranje"
kan wellicht iets méér inhoud
geven aan dat inmiddels ver
vaagde tijdsbeeld.
(Première Nederland, eerste
week, Cinema 1,16 jaar).
Rutger Hauer en Belinda Meuldijk in „Soldaat van Oranje"
„The Twist,' is een film, waarin
men wel de filmer Claude
Chabrol herkent, maar die op
zich een tikkeltje anders is, dan
men eigenlijk van Chabrol in het
verleden gewend is. „The Twist"
is het verhaal van een Ameri
kaanse schrijver, (Bruce Dern),
die getrouwd is met een vrouw
(Stéphane Audrian), die een ver
houding heeft met de uitgever
van haar man, terwijl de vertaal
ster van die uitgever weer een
verhouding heeft met de Ameri
kaanse schrijver. Zo zit het on
geveer in elkaar en met dit ba
sisthema is Chabrol behoorlijk
aan het stoeien gegaan.
Zo heeft hij de realiteit en de fan
tasie van de hoofdfiguren door el
kaar gemengd, waardoor welis
waar een boelende compositie is
ontstaan, maar waarbij je aan de
andere kant toch op een soort
tweesprong blijft staan tussen ko
medie en drama. Want het verhaal
is in feite een drama van een zicht
baar strandend huwelijk. Chabrol
heeft de realiteit vermengd met
soms nogal erotische, anderzijds
behoorlijk „geweldadige scènes",
die de gedachten uitbeelden (èn
eventuele wensen) van de hoofdfi
guren in deze merkwaardige, wel
boeiende film, die echter zonder
opvallende hoogtepunten naar een
einde vloeit. Een einde, waarbij je
toch eigenlijk nog niet goed weet of
alles wel weer op z'n pootjes terecht
is gekomen, ook al kun je dat ver
moeden.
In het algemeen is „The Twist"
een film met een glimlach en die
wordt dan voornamelijk ver
oorzaakt door het kontrast tussen
realiteit en droom (de wens-scènes
der hoofdfiguren). Chabrol houdt
daarbij de kijker wel geboeid bezig
door de korte scènes, de aandacht
voor details en de bijpassende
dialogen, maar het is wel duidelijk,
dat hij op zoek is naar nieuwe
ideeën, nieuwe filmvormen. „The
Twist" is nog maar een begin. Zi|n
nieuwste, Alice au la dernière fu
gue", sluit daar bij aan. Het wachten
is op de nieuwe Chabrol die z'n
draai weer heeft gevonden Des
niettemin: toch gaan kijken!
„The Twist". (Grand 5, eerste
week, 16 jaar).
„Once upon a time in the west"
van Sergio Leone is de laatste film,
die in Grand 3 vóór de groot
scheepse verbouwing over het
doek rolt
En dat „Once upon a
time", er was eensvormt dan te
vens de symboliek, die deze slot-
week met zich meebrengt. Want
terwijl de bulldozers intern hun werk
al hebben gedaan, begint de grote
operatie van het bioscoopcomplex
Grand nu echt helemaal op gang te
komen.
(Grand 3, 16 jaar.)
De jeugd kan haar hart ophalen
bij „Peppi en Kokki bij de marine",
die deze week in de matineevoor
stellingen van Euro Cinema op za
terdag en woensdag draait. Advies
leeftijd vanaf 5 jaar.
Voor het overige kunnen de
liefhebbers in Duo 1 en 2 weer te
recht voor hun eigen bekende kost
van sex en aktie. terwijl „The Her
etic" (Grand 4), „Soldaat van
Oranje" (Cinema 1Twee door het
dolle heen" (Cinema 2), „Slapshot"
(Euro Cinema) zijn geprolongeerd
voor hen, die tot nu toe de gang
naar een avondje film nog niet zijn
begonnen.
Peppi en Kokki bij de marine
