Buitenlandse vrouwen in Leusden -17
„Wij hebben
een fijn leven hier
J
DE HONGAARSE KLARA DEN TEX-WEISZ:
Leusder Krant - interview
DONDERDAG 3 NOVEMBER 1977
EEN VRAAG
..Graag nog één vraag. U hebt altijd
veel gereisd. Betekent Leusden een
rustplek voor u, een thuisplaats?"
„Het was ons grote plezier om reizen
te maken. Zo'n keer of tien naar Israël,
naar Mexico, New-Zealand, Thailand.
San Fruncisco, New York. Maar nooit
lang. Niet alleen om de financiën. Na
twee weken hebben we heimwee naar
Leusden' Ik rijd nooit hard Maar als wij
aankomen op Schiphol, en dan in de
regen, heerlijk, dan rijd ik snel terug!
Een verrukkelijke plek land Ik spreek
ook nooit van tuin, maar van erf Ik maai
gras, ik stapel hout. Wij leven hier letter
lijk en figuurlijk
'j LEUSDEN - Een verrassing wacht
mij, als ik aanbel op de Buurtweg nr. 10
om mijn zeventiende gesprek te
houden met een buitenlandse vrouw in
Leusden De Hongaarse Klara den
Tex-Weisz doet mij open, gestoken in
een zeer flatteus historisch zwart ge
waad met zachtblauwe banen, een
blauwe versiering in het haar
„Toen wij Leusdens 1200 jarig be
staan vierden", zegt ze vrolijk lachend,
„woonden wij precies een kwart eeuw
in Leusden! Wij zijn zéér verknocht aan
dit plekje in Nederland. Wij hebben veel
vrienden, kennissen en familie ook mee
kunnen laten profiteren van dit huis en
dit stukje natuur Wij kennen elke boom
hier U lacht. Nee, dat is echt niet te veel
gezegd!
Dit costuum draag ik bij speciale ge
legenheden, en het wordt op prijs ge
steld. heb ik gemerkt."
Ik maak mevrouw Den Tex er een
compliment over De robe statig en ele
gant.
Klara den Tex-Weisz werd op 8 ok
tober 1915 in Budapest geboren In
1938 trouwde ze met de Nederlander
Jan den Tex.
Omdat ik al eerder in dit huis was.
verwondert het me niet als ik mevrouw
Den Tex het gesprek hoor openen met
de zin: „Om iemand nu te kunnen be
grijpen. moet u zijn of haar historie ken
nen
Dat is mij uit het hart gegrepen, en ik
vraag haar dan ook meteen hoe zij, af
komstig uit Hongarije, haar Ne
derlandse man heeft leren kennen
PARIJS
„Mijn man en ik hebben elkaar op de
Wereldtentoonstelling te Parijs ont
moet, in 1937 Ik was daar met een
goedkope jongerenreis." Deze laatste
zin voegt ze er, op de haar eigen inne
mende en bescheiden wijze, glim
lachend aan toe
,,ln 1938 zijn we getrouwd in Buda
pest. Wijk gingen in Athene wonen waar
mijn man al vijf jaar zijn domicilie had
Wij hebben er nog drie jaar samen ge
woond, en toen kwam de oorlog.
Mijn man als Nederlander, hoefde
niet te vluchten. Maar ik ben Joodse, en
wij konden daarom niet in Athene
blijven. Mijn man werkte de laatste
maanden, voordat de oorlog uitbrak, bij
de Engelse Ambassade En de
Engelsen evakueerden ons met vele
andere vrouwen, mannen en kinderen
naar Cairo
CAIRO
Voor ons was het een heerlijke tijd in
Cairo, maar ik moet daar direct bij zeg
gen dat ik mij er elke dag van bewust
was, dat mijn familie in de meest moei
lijke omstandigheden zou kunnen
komen te verkeren.
.Hoe ging het tijdens de oorlog met
uw familie in Hongarije? Ik durf er ter
nauwernood naar te informeren
..Wat ik wel moeilijk had in Nederland
was de vreselijke berichten over mijn
familie te verwerken
Mijn vader was boekhouder, en wist
zich wat op te werken. Tussen de beide
wereldoorlogen was het in Hongarije
moeilijk om een baan te krijgen en te
houden Onzekerheid beheerste onze
jeugd Mijn vader was 59. toen hij in
1944 met een nekschot werd gedood
En in een gat gegooid Hij is later her
begraven in Budapest."
Mevrouw Den Tex laat mij een over-
lijdensdokument zien."
Ik had ook een broer, die twee jaar
ouder was dan ik Hij was slavenarbei
der Dat was in de tijd van de slag om
Stalingrad Hij is vermist. Meer weten
we niet. Ik zeg u alleen wat ik zeker weet
door de dokumenten, die ik ervan
bezit
Klara Den Tex toont mij een tweede
vergeeld papier, dat ze haast, onbe
wust, schijnt te strelen
..Ik heb een zuster die nog leeft, in
Budapest. Elk jaar komt ze hier Zij was
zes maanden in konsentratiekamp Ra-
vensbruck Toen zij daar bevrijd was
door de Amerikanen, vroeg de dokter
haar ..Bent u een meisje of een jon
gen?" Dan hoef ik u als vrouw niets
meer te zeggen
Het was voor mij goddelijk om haar
hier op te kunnen vangen. Wij hebben
een héél goede verhouding op
gebouwd Zij is niet alleen mijn zuster.
Zij is ook mijn vriendin Een KZ, weet u,
een konsentratiekamp syndroom, dat is
het wat ze heeft
GHETTO
En nu mijn moeder Bij de bevrijding
was Budapest gebombardeerd Mijn
moeder lag ergens in het ghetto ze
kreeg een geweldige hoofdwond. Toen
wij in 1946 in Nederland kwamen, was
het allereerste, dat we deden, moeder
hier laten komen Ik heb de grote hulp
gehad van Hongaren en Nederlanders,
en in een paar maanden waren haar
papieren voor elkaar, en kon ze hier
komen Gastvrij Nederland, wat ben ik
dankbaar, dat mijn moeder 27 jaar hier
kon wonen! Drie jaar geleden, op 83-
jarige leeftijd, is ze overleden. Ik kon dat
niet wegdoen, wat er in haar geest en
ziel was beschadigd, maar zij woonde
14 jaar bij ons, en dat was goed.
En zegt u niets over de verhouding
schoonmoeder-schoonzoon, want die
was schitterend!
Later ging moeder zelfstandig in Am
sterdam wonen Ik heb altijd serieus
genomen mijn plicht jegens mijn
moeder Ik hoef geen spijt te hebben,
want ik heb gedaan wat ik moest Ik heb
één geluk, de avond vóór haar dood
hadden we een heel goed gesprek En
zij zei „Ik heb een goede ouderdom
gehad
Met het overlijden van mijn moeder is
een tijdperk afgerond
De volgende zomer is mijn zuster
weer gekomen Door deze vaste kon-
nektie moeder-zuster-ik hadden we
geen behoefte aan andere Hongaarse
kontakten in Nederland
MEER GRAVEN DAN LEVENDEN
..Hebt u inmiddels uw vaderland
weer eens kunnen bezoeken?
„Na de oorlog ben ik vier keer in
Hongarije geweest. Zonder moeilijk
heden kreeg ik een visum Ik wilde spo
ren vinden, overlijdenspapieren, van de
oorlog, de familie, de graven. Er zijn
meer graven dan levende familieleden.
Een neef van me is als zuivel-
ingenieur naar Cuba gegaan, een an
dere neef woont in Israël
..Kon u nu zelf blijven, levend met
iemand als Jan den Tex?"
„Geruisloos mij in passen betekent
niet, dat ik mijn eigen ik liet wegcijferen
Mijn man werkt, sinds we hier wonen,
altijd thuis Als je man thuis werkt, leef je
anders dan wanneer je man
buitenshuis werkt.
Alleen de laatste acht jaar geeft hij
lessen in Amsterdam Ik ben zijn
chauffeur, en rijd hem heen en terug
Toen hij zeventig werd, vroeg men hem
om geschiedenisles te geven voor
Amerikaanse studenten uit Syracuse,
die een dependance hadden in Am
sterdam Europese geschiedenis
wilden ze hebben Elke vier maanden
komen nieuwe groepen studenten 't Is
een ongelooflijk succes. Als eerste
houdt hij een lezing over de oorlogstijd
in Nederland vooral over het verzet
Het verbaast mij hoe weinig die
kinderen daar van weten Niets Ik heb
gezien hoe deze jonge Amerikanen ge
fascineerd luisteren Sinds twee jaar
heeft hij een Hongaar gevraagd om
hem te assisteren
Twee dagen in de week ben ik dus in
Amsterdam
Ik heb me hier in de samenleving in
gewerkt.
Ik was jarenlang bestuurder bij ver
enigingen. die gericht zijn op Israël.
Ik doe dolgraag literatuur in
groepsverband. Ik zit sinds een paar
jaar in een groep voor boekbespreking.
Eén maal in de maand bespreken we
om de beurt, een boek "t Zijn allemaal
mensen van mijn leeftijd.
Ik heb tijdens onze vakantiereizen
naar Israël prachtige series dia's ge
maakt, en die laat ik vëel zien.
Ik verzamel postzegels, gespeciali
seerd op Hongarije en Israël. Deze
twee landen zijn moeder en vader voor
mij.
Elk jaar help ik in een bazar ten be
hoeve van Israël.
Mijn attentie ging uit naar hoe kan ik
regelen mijn hobbies en sociale werk
zaamheden. zodat ik het thuis kan
doen Voor mij gaat, en dat klinkt mis
schien voor een geëmancipeerde
vrouw wat vreemd, mijn familie, mijn
man vóór alles Ik ben zeer gewend om
het thuis gezellig te maken Voor mij
bestaat er geen groter genoegen dan
om met familie en vrienden aan een
mooi gedekte, goed verzorgde tafel te
zitten Niet duur eten, maar de oog, be
grijpt u Wij zijn bekend, dat wij
bijzonder graag gasten hebben
Ik citeer u het fijstje van de laatste
weken. Vrienden urt Nieuw-Zeeland,
Hongarije. Syracuse. Jeruzalem. Wel
lington Wij moedigen mensen wel aan.
Dat is juist
MEDISCH TIJDSCHRIFT VOOR JE
RUZALEM
,,/s er een bepaalde bezigheid, die
uw bijzondere voorkeur heeft?
„Ik doe één werk waarmee ik zeer
gelukkig ben. Ik verzend elk jaar geld
voor een abonnement op een medisch
tijdschrift, dat gaat naar de bibliotheek
in Jeruzalem Daarin worden alle pu-
blikaties over kanker verzameld, 't
Abonnement kost zo'n 800 - Ik schrijf
30, 40 mensen aan, schrijf de brieven
met de hand. En 't lukt me elk jaar
We zijn lid van onmetelijk veel ge
nootschappen in Amersfoort, Flehite,
Klassiek Verbond, Nederland-
Frankrijk, Nederland-lsraël.
We zijn mensen, die hard werken
overdag, en 's avonds zijn we moe. Dan
zetten we de televisie aan. De
heerlijkste uitvindingen van deze eeuw
is de televisie. Nou ja. we kiezen de
programma's uit. maar dat spreekt van
zelf."
VERLOREN
Kinderbril met stalen montuur;
oranje-wit-blauwe kinderportemonnee
met f 1.44. geel kinderfietsje, bruine
schoudertas, bos met huis- en auto
sleutels. goudkleurige halve leesbril;
betaalpas Rabobank nr. 2938
WEGGELOPEN
Zwarte poes met witte bef
GEVONDEN
Zilveren bedelarmband, gevaren
driehoek
AAN KOMEN LOPEN
Zwarte jonge hond met witte bef.
Inlichtingen over dieren en voor
werpen krijgt u bij de Rijkspolitie,
Arnhemseweg-Oude Rijksweg te Leus-
den-Zuid. telefoon 033-44444.
AANRIJDING
Dinsdag 25 oktober vond op de Arn-
hemseweg een aanrijding plaats De
fietser M K. uit Leusden haalde op
de Arnhemseweg enkele fietsers in,
op het moment dat de bromfietser
J E V uit Amersfoort, komend uit
de richting Amersfoort, al heel dichtbij
was De bromfietser trachtte nog uit
te wijken, maar hij kwam onzacht in
aanraking met de fietser K De per
soonlijke ongelukken vielen gelukkig
erg mee Er ontstond wel materiële
schade
CONTROLE BIJ DICHTE MIST
Donderdag 28 oktober controleerde
de politie de verlichting van auto's
in de dichte mist. Nog altijd blijken
er automobilisten rond te rijden, die
bij dichte mist kleine stadslichten of
zelfs helemaal geen verlichting voeren
Dat is levensgevaarlijk voor henzelf
èn voor anderen En bovendien is het
voorgeschreven om bij mist met ge
dimd licht en bij zware mist met groot
licht te rijden
Vijf automobilisten werden die don
derdag bekeurd, omdat zij klein of
helemaal geen licht voerden ten tijde
van een zéér dichte mist.
De politie verzoekt alle autobestucr
ders bij mistvorming extra maatrefe
len te nemen: langzamer te rijdeo.el
gedimd of zelfs groot licht te voenri
Alleen op deze wijze is het mogelr
de vele ongelukken, die zich tijda
mistvorming voordoen, te voorkom?
Ernstig zijn vaak ook de kettingbotsii
gen Een goede verlichting en eeo
matigde snelheid kunnen veel ellrf
voorkomen
VERNIELINGEN EN
EEN ANDERE AANPAK
In de afgelopen tien maanden n
1977 zijn in de gemeente Leusden
gemeente-eigendommen, maarookre
partikuliere bezittingen, door de w
vervelende jeugd vernield en gesloop
Vooral gemeentelijke eigendommen!
scholen moesten het zwaar
ontgeM
Het leek wel of alle agressie dart
werd afgereageerd. Ruiten, daken,W
lichting, tuinen hekwerken kregenb
zwaar te verduren De schade bel!
vele duizenden guldens.
Op verzoek van de gemeente eofi
verse oudercommissies zal daar i
eens op de scholen op ingehaakt worde
Want het loopt de spuigaten uit
samenwerking met de politie zal vfl"
de 5e en 6e klassen van de basisschol
een lesprogramma worden samd
gesteld over het onderwerp vera
lingen waarom toch Veroorzaak m
anderen geen extra kosten Hebrest
voor de dingen van anderen. Uit
agressie op andere wijze reageer
af in sport, ga fietsen, ga wandelt
Trek er op uit!
AANRIJDING
Op de Arnhemseweg vond op vrija
28 oktober een aanrijding plaats
vierwielige vrachtauto met drieass'
aanhangwagen, bestuurd door de Gt
J. M B uit Ter Apel. zag te laau
er op de Arnhemseweg werkzaamne
werden verricht De heer J A
van de B uit Nuland had er in ven»
met werkzaamheden, zijn vracht*
op de rijweg geplaatst Hij
alarmeerknipperlichten in werking j
steld. hij had borden geplaatst
in uitvoering en wegversmalling
nóg was dat niet voldoende
De heer B reed. in de rifl
Woudenberg gaande, ter hoogt*
het politieburo. op de achterzijde
de werkauto in Er deden ziöi s
lukkig geepi persoonlijke ongelig
voor Er ontstond alleen mate
schade
Mijn man werd in Cairo Brits officier,
en ik ging wellfare-werk doen Toen
kwam de Duitse generaal Rommel naar
Afrika, en de slag bij El Alamein stond
voor de deur En weer; mijn man had
niets te vrezen, maar om mij konden wij
daar niet blijven. De Engelsen eva
kueerden ons met weer grote getallen
andere vrouwen, mannen en kinderen
in een lange trein naar het toenmalige
Palestina, nu Israël
Wij waren bijzonder gastvrij opge
nomen Vooral de Nederlandse Joden
in Jeruzalem hebben ons geweldig ge
holpen Ik wil u de heer en mevrouw
Charles Boasson noemen Dit is een
vriendschap gebleven. Net een paar
dagen geleden hebben we ze weer in
ons huis kunnen ontvangen
Mijn man ging na een paar weken
weer terug naar Cairo. Een officier kan
niet aan zijn vrouws rokken blijven han
gen' Voor mij en voor alle andere vrou
wen duurde het vijf, zes maanden tot wij
weer terug konden gaan Toen was El
Alamein voorbij.
VIA LONDEN NAAR NEDERLAND
In 1945 werd mijn man in Londen ge
demobiliseerd. Voor mij was het een
voudiger ik hield gewoon op met het
werk
Wij streken neer in 's-Graveland, en
daar begon in 1946 mijn Nederlandse
leven. Ik ben vlug en geruisloos de Ne
derlandse samenleving in geroetscht.
Volkomen zonder problemen Ik had
een vóór. omdat ik al Nederlands sprak
Mijn man had mij er) vele vrouwtjes, die
geen Nederlands kenden en met een
Nederlander trouwden, destijds al Ne
derlandse les gegeven De taal heeft
zodoende voor mij nooit moeilijkheden
opgeleverd.
Als ik haar zeg. dat zij gelukkig is. dat
zij een man heeft, die haar zo ter zijde
stond, haast Klara den Tex-Weisz zich
te zeggen:
„Mijn aansluiting aan Nederland heb
ik te danken aan mijn man, hoe hij mij
hier geintroduceerd heeft En dan de
grote familie van hem, die mij vanaf het
eerste ogenblik geaccepteerd heeft.
Hoewel mijn familie in véél geringere
omstandigheden leefde dan de zijne.
Hij is een afstammeling van de bekende
bankiersfamilie Boissevain Ik zou nooit
zo gelukkig zijn geweest, als ik niet on
voorwaardelijk één van hen was ge
weest. Nu nog, in de tweede en de
derde generatie Eerst kwamen de
moeders en vaders hier. en gingen we
met hen zwemmen bij de buren, en nu
komen de kinderen daarvan, en
zwemmen we met hen
Een verre neef is voor ons zéér
dichtbij Wij zijn wat je noemt familie
ziek. Wij bezoeken en krijgen op
bezoek voornamelijk familie van mijn
man
Ik ben nu 62 jaar. en heb 22 jaar in
Hongarije gewoond De rest van mijn
leven was eigenlijk Nederlands, want
toen ik trouwde met Jan den Tex
stormde het Nederlandse leven over mij
heen
Wij leven zéér internationaal, en bij-
ANCOMAil
zonder landelijk Wij wonen niet aflen
in Leusden en Amersfoort: wij hebt»i
internationaal een enorme kennissen
kring Wij hebben een fijn leven hie'
