Gezellige handwerktentoonstelling
Buitenlandse vrouwen in Leusden -18
IE POOLSE JOLANTA VAN HULST-SZOPINSKA:
DE LEUSDER KRANT
Leusder Krant - interview
DONDERDAG 10 NOVEMBER 1977
7
„Zelfs voor onze tienllngen hebben
we een kaartje gevonden In de
enorme kollektie geboortekaart/es
van de LEUSDER KRANT.
Echt waar, u weet niet wat u ziet'"
Flnnmark 3. Leusden/C.
Thuis rustig kijken kan.
Maak een afspraak.
Telefoon 033-41495.
n Polen is alles spontaner'
mis
arzecj
k vootl
miii|
21.
IUSDEN - Dat de taal een feilloos
inunicatiemiddel is, als je op de-
[golflengte bezig bent, bleek
stgesprek, dat ik met de Poolse
tavan Hulst-Szopin'ska had. In
rste plaats kan Jolanta, hoewel
stwee jaar in Nederland is, en
I nu één jaar in de Nederlandse
(verdiept, haar gedachten in het
glands voortreffelijk onder
jen brengen. In de tweede
s interesseerden de onderwer-
die wij aanroerden, ons beiden
n grote mate. Wij hadden nog
luren kunnen dóór spreken
anta Szopin'ska werd in 1952 in
geboren. Brusy ligt in het midden
[polen, in het noordelijk gedeelte,
technische hogeschool in
in, waar Jolanta scheikunde stu-
de, heeft een uitwisselingsover-
rjst met de T.H.Eindhoven. Het
Ijaar komt een groep Nederlandse
per.ten naar Polen, het andere jaar
Polen naar Nederland. Jo-
fc'was gids voor de Nederlandse
fnten in Polen. Er kwamen veertien
ferfandse jongens, grote, lange
[en. Jolanta is klein van stuk
eh",lachte ze. ..ik had fijne kontak-
|ret de jongens. Het ene kontakt
dan het andere, en zo
e ik met de Nederlander Hans
JUL Het laatste half jaar. dat het ik
■rjn professoren in Nederland en
Tafgesproken, mocht ik in Eindho-
kn eindwerk schrijven."
werd: ..The influence of
fcïïier-additions on mechanical
srtes and morphology of polyethy-
jtsysteem van het eindexamen in
his als volgt: een speciale com-
e kan jou vragen stellen over de
die, dus ook over wiskunde, na-
de etc van voorgaande jaren
[»er onderwerpen, die iets met het
=rk te maken hebben. Pas als je
«amen hebt. kun je de titel van
sjrof doctorandus voeren."
vdtin Polen het meisje niet me
lis alpha-kant en de jongen de
dierichting aangepraat
sfmanlijke of vrouwelijke geslacht
b|de keuze van het beroep weinig
k
het zo vreemd dat hier in de
gevallen, het meisje alleen
en moeder wordt. Ook al
[ze een bepaalde beroepskeuze,
kinderen hebben, het huis
naken. De meisjes worden niet
dom meer eisen te stellen. Aan
en kind wordt reeds geleerd: dèt
hals in het leven later. Door her-
|en herhalen heeft het kind dat
nzóvast in haar hoofd, dat zij er
'intwoordt"
fcf u ooit wel eens een man te
mmen, die zijn baan er aan gaf,
p/'g/ng trouwen? Van het Neder-
\meisie wordt niet anders ver-
ik inderdaad ontzettend
Ihier vind is dat ik werk nu. maar
fleren wil hebben. Wat kan ik
^kinderen doen? Ik werk in Uit-
(de reis is lang. Ik heb nu nog
TW voor kinderen. Als je kinderen
Ms als je een hogere opleiding
N je hier zeker vijf jaar uit je
[die vijf jaar gebeurt zo veel. Als
jsvijf jaar je werk weer wilt op
is dat erg moeilijk."
Ve speciale voorzieningen zijn
'rnom het de vrouwen mogelijk
kikinderen te baren en hun be-
|M/ven uitoefenen?"
n werk je van 6 tot 2 of van 7
r En in Polen is het opvangs-
panders. Er zijn overal crèches,
en daar wordt goed voor de kinderen
gezorgd Als de vrouwen om 2 of 3 uur
's middags uit hun werk komen, nemen
ze de kinderen mee terug naar huis.
Dan zijn ze de gehele middag met de
kinderen. Bovendien kunnen in Polen
de vrouwen, maar ook de mannen een
baan krijgen in de plaats waar ze
wonen, of in de nabijheid.
Mijn man en ik hebben allebei gestu
deerd: waarom zou hij de goede werk
kring hebben, en ik stof moeten afne
men?"
„Hoe verging het u bij het werk zoe
ken in Nederland. Hoe was de houding
van de manlijke personeelschefs, en
vond u werk in overeenstemming met
uw opleiding?"
..Negen maanden heb ik werk ge
zocht. Ik weet. in scheikunde is het ont
zettend moeilijk om werk te krijgen. Nog
steeds. Ik heb een Pools diploma, en
men kent hier het Poolse systeem niet.
Bovendien: ik sprak niet veel Neder
lands. Ik heb mijn eindwerk in het
Engels geschreven en was meer dan
een half jaar daarmee bezig Om ook
nog Nederlands te lezen was veel te
veel voor mij.
De houding van diverse personeel
schefs: Ik heb veel brieven geschreven,
waaruit niet direct bleek of ik een vrouw
of man was. Ik kreeg veel brieven terug
waarop stond" aan de heerIn de fa
brieken. als ik opgeroepen werd, keken
ze met grote ogen, dat de meneer een
mevrouw was.
Eén personeelschef zei mij ronduit
..Ik vind dat de plaats van een vrouw
thuis is bij de kinderen." In zijn brief,
waarin ik werd afgewezen, stond dat de
dagelijkse reisafstand te groot was
Maar. eindelijk trof ik in zeer korte tijd
de juiste baan! In de fabriek, waar ik nu
werk. was de man zelfs blij, dat ik een
vrouw was Hij is een Belg. hij heeft
kinderen, en zijn vrouw werkt ook. Bo
vendien was hij ook afgestudeerd in po
lymeerchemie. Wat ik prettig vind is: ik
moet mij ontwikkelen in mijn werk Ik
krijg de mogelijkheid om veel te leren.
Én het is volkomen in de richting van
mijn studie. Ik had geluk!"
„Is het onderwijssysteem, het sys
teem van de lagere, middelbare en ho
gere opleidingen in Polen zeer ver
schillend van dat in Nederland?"
„De basisschool duurt acht jaar Dan
kan ik kiezen. Of een middelbare school
met een algemene opleiding van vier
jaar. Daarnaast een middelbare school
van vijf jaar, waarvan één der onder
werpen sterk is uitgebreid: ekonomie,
elektro-techniek, bouwkunde, en een
algemene opleiding met Pools, Rus
sisch. scheikunde, natuurkunde etc.
Deze twee middelbare scholen geven
openingen naar de universiteit.
Daarnaast kan ik het derde type
kiezen van de direkte beroepsschool"
timmerman, metselaar, machine-ope
rator. kleermaker
„Is de keuze, als het chromosomen
patroon in de richting van kleermaker-
wijst, intermenselijk en financieel ge
zien even aantrekkelijk als bij de keuze
van de hogere studie? Wordt de kleer
maker als gelijkwaardig mens behan
deld?"
,,Het komt voor dat echt goede vak
mensen veel meer verdienen dan aca
demici.
Ik krijg de indruk, dat in Polen de
goede vakman over het algemeen veel
meer gerespekteerd wordt dan in Ne
derland. Het is niet belangrijk welk werk
je doet. als je het maar met je hart doet."
„Toen u in Nederland kwam, wat viel
u toen op. als grote verschillen met Po
len?"
,,Het is hier veel rustiger. Geen haast
in de winkels Soms maakt die rust in de
winkels mij nerveus!"
„Mij ook. Ik heb veel werk, en wil niet
wachten. De mensen, die hier
winkelen, zijn hoofdzakelijk vrouwen,
die naast hun huishouding en hun kin
deren geen positie in de maatschappij
hebben te verdedigen. Komt er een
man in de winkel binnen, dan doet hij
gejaagd, en wil voorgaan, want hij
heeft geen tijd.
,,Ja. In de wachtkamer bij de dokter
ook. De man vraagt en gaat voor.
In Polen is het bovendien zo: als ik
niet snel er bij ben, is de zaak uitver
kocht.
Ook viel mij direkt op: de Nederlander
heeft een groot gevoel van efficiëncy en
verantwoordelijkheid. Dat kent de Pool
in mindere-mate. Dat is soms wel hin
derlijk!
Wat mij hier boos maakt, is het roken.
Ik reis veel met de trein. Er wordt hier
geen rekening met anderen gehouden.
Ik ga in een niet-rook-coupé zitten, en
als er gerookt wordt, ben ik de enige, die
er iets van zegt Ik ga mijn rechten be
schermen. Nederland is veel te tolerant.
Als er iets niet goed is, zeg ik het met
een.
De vrijheid van de mens is beperkt
door de vrijheid van de ander. Ik zou
graag willen zien, dat iedereen dit in
gedachten houdt.
„Een ander punt. Het bestedingspa
troon der inkomens in Nederland en
Polen is wellicht niet hetzelfde? In Ne
derland staan de materiële geneugten
vaak voorop. Heel moeizaam wordt
uiteindelijk dan nog een bedrag aan
kunst en kuituur besteed.
Theater, konserten, de bioskoop,
musea zijn in Polen goed en echt
goedkoop De mensen geven gemak
kelijker kleine hoeveelheden geld hier
voor uit, en zullen dit ook vaker doen,
ook omdat ze meer van het leven
(willen) genieten. Bovendien heeft het
niet veel zin voor een auto te sparen.
Het openbaar vervoer is goedkoop en
veel uitgebreider dan in Nederland.
Als we hier over genieten praten, wil
ik iets over de Nederlandse televisie
zeggen Ik mis hier namelijk theater-
toneel en opera. Dat hebben wij in
Polen veel meer op de televisie. En niet
alleen maar van de Poolse schrijvers,
maar van andere landen ook. Er zijn
toneelstukken, die gespeeld worden
door akteurs en aktrices van ver
schillende landen, en die in filmvorm
met vertaling uitgezonden worden. Ze
vormen een cyclus: Television-theatre
on the world het televisietheater,
gericht op de wereld
De quizen zijn ook iets anders. Wij
hebben in Polen bepaalde spelletjes,
daarvoor heb je een bepaalde kennis
nodig. Specialisten zitten in de jury.
Verschillende mensen beantwoorden
de vragen over de gebieden die ze zelf
kiezen. Van die televisiespelen kan ik
iets leren.
Twee voor twaalf, dat is hier goed.
Voor de rest is het lachen en grote
kado's uitdelen."
Misschien is het Poolse volk in zijn
geheel kunstzinniger en meer kuituur
minded. Als er een grotere voedings
bodem is, is er ook een groter
klankbord.
De Nederlanders zouden zich
terdege bewust kunnen zijn van hun
eigen kulturele bijdrage. In ver
schillende perioden hebben wij in de
schilderkunst en de architektuur mede
het gezicht van de kunst bepaald
Maar op de kleuter- en basisscholen
laten we dit al onbenut liggen.
Bovendien stimuleren we de krea-
tieve inslag van de kinderen te weinig.
Als het al gedaan wordt, dan vaak met
een schouder ophalend gebaar van: 't is
dat het voorgeschreven is. maar ik zie
er niets in.
Daarom is het op de middel
bare school vaak flink om tijdens de
schoolkonserten of de handenarbeid-
lessen te rotzooien."
,,Een Van Gogh heb je maar eens in
de honderd, tweehonderd jaar Maér er
zijn mensen, die dat potentiaal hebben.
Als je daar op gaat werken, krijg je resul
taat.
Waar ik studeerde was één man. die
was ontzettend met muziek verbonden.
Hij maakte een cyclus van
verschillende soorten muziek.
Specifiek voor leerlingen van scholen in
het algemeen. Het standpunt was: wij
moeten de leerlingen muziek van de
hoogste kwaliteit laten horen. Dat ze
van het begin af horen hoe het moet.
Voor het konsert wordt de inhoud uitge
legd, wordt geleerd hoe je moet luiste
ren, en wat je in de gaten moet houden.
Verder wordt wat over de komponist
verteld. Dan krijg je mensen, die de mu
ziek voelen. Zij hebben gedurende hun
hele leven muziek nodig. Ik heb drie jaar
in een volksdansgroep gedanst en ge
zongen. Ik heb dat hier niet. Ja, ik weet
natuurlijk ook wel: als je je studie hebt
beëindigd krijg je nu eenmaal andere
kontakten.
Al in de basisscholen krijg je in Polen
één les per week zingen, en hoe je de
muziek moet leren schrijven. Verder
één les per week is schilderen, techniek
en geschiedenis. Als je naar de middel
bare school gaat, kun je kiezen waar
mee je geïnteresseerd bent. Of je gaat
verder met het schilderen of met de mu
ziek. Zowel theorie, geschiedenis als
praktijk".
„De Nederlander schaamt zich
meestentijds voor gevoelsleven, dat hij
in kreativiteit en kunst tot uitdrukking
zou kunnen brengen."
,,De nationale eenheid is in Polen
groter. Door de eeuwen hebben de
Polen veel moeilijkheden gehad. Ze
emigreerden. Ze hebben voor de
vrijheid gevochten. Overal waar voor de
vrijheid werd gevochten, kon je Polen
vinden.
Bijvoorbeeld, In de 19e eeuw, er was
geen Polen op de mappen. Maar de
Poolse mensen waren er toch, en door
opstanden lieten ze de wereld zien:
,,Nog is Polen niet verloren" (aanhef
van het nationale volkslied-red.)Gedu
rende die tijd kwam de Poolse literatuur
tot bloei.
Chopin wilde met zijn muziek ook
aandacht trekken voor de situatie in zijn
land 1
In het algemeen zijn de Polen patriot
tisch, maar dit moet niet met chauvi
nisme verward worden Daarom is men
trotser op zijn kunstuitingen, en wordt
de kunst meer gewaardeerd
„Om even naar de praktijk op de
scholen terug te keren: deden de meis
jes en jongens op de Poolse
middelbare scholen in dezelfde mate
aan handenarbeid en handwerken?"
..Eén les in de week moest je dingen
met de hand maken. Ik hanteerde ook
de hamer en de schroevendraaier, en
M ii
maakte technische tekeningen De jon
gens moesten koken, handwerken,
naaien, sokken stoppen
De lerares koken besprak eerst alle
produkten met je. Wij hebben iets ge
kookt, en later samen alles opgegeten.
Dat was erg gezellig De klas was
veertig leerlingen, en het was ook een
manier om samen te leren leven. Het
was ook een soort les. waar je een
beetje uitrustte met je hersenen Maar
ik vond het wel nodig!"
„Wij spraken over het gevoelsleven.
Zijn de mensen in Polen vrijer in het
tonen van hun emoties, en in de kontak
ten met elkaar?
„In Nederland heeft het Calvinisme
een grote remming op het gevoelsleven
gehad. Nu begint men dat in ver
schillende groeperingen meer en meer
te beseffen, en wil men waarde aan de
emoties gaan toekennen.
Ik vind dat je ook gewoon moet
kunnen huilen, als je bedroefd bent."
„In Polen doen mensen veel meer
voor elkaar zonder in de gaten te hou
den: wat heb ik ervan, wat krijg ik er voor
terug. Dat is ook misschien omdat de
mensen dichter bij elkaar wonen. Letter
lijk
Als wij in Nederland naar iemand toe
willen gaan, wordt er in het algemeen
eerst een afspraak gemaakt. In Polen
ga je. Het is spontaner. De Ne
derlanders kunnen zeggen je houdt
geen rekening met anderen Natuurlijk,
ik vind het ook niet prettig, als ik naar de
cinema wil, en ik krijg gasten. Dan moet
je geen stom spelletje spelen
In Polen lucht men de gevoelens
meer: als ze willen lachen, lachen ze,
als ze ruzie hebben, hebben ze ruzie."
We moesten het gesprek hier afbre
ken. 't Is ook verkort weergegeven,
want anders hadden we er een ..wordt
vervolgd" van moeten maken
ANCO MALI
LEUSDEN - Een bijzonder geslaagde
handenarbeidtentoonstelling, in Leus-
den-Zuid op zaterdag 5 november, ge
organiseerd door Riet de Gooijer. Het
was er gezellig. Er waren veel mooie
dingen te zien, en te kopen. Een aan
winst was het koffiedrinkhoekje. Met
blauwe parasols en rood-wit geblokte
kleedjes. Waar de bezoekers even met
vrienden en bekenden kon bijpraten, en
nieuwe kontakten kon leggen.
Natuurlijk waren de hal en het klas
selokaal die door de openbare basis
school ,,'t Palet" aan de Willem de
Zwijgerlaan voor het derde jaar welwil
lend ter beschikking waren gesteld,
eigenlijk te klein. Het is verheugend:
het aantal deelnemers stijgt elk jaar. Er
waren er wéér meer dan de twee voor
gaande jaren, en met grote inschikke
lijkheid vond iedereen (tenslotte) een
plaatsje. Sommige mensen stonden of
zaten in een akelig hoekje, op een be
nauwd plekje, en verdienden beslist een
betere plaats. Er zijn vooral veel te
weinig ophang-mogelijkheden. Hal en
klasselokaal zijn eigenlijk geen
geschikte ruimten voor een dergelijke
manifestatie.
„De Groene Stee" in Liendert zou
een dichtbij liggend voorbeeld kunnen
zijn voor een passende tentoonstellings
ruimte, wijkcentrum, dorpshuis, of hoe
je het ook verder wilt betitelen. „De
Dissel" in Hooglanderveen is óók zo'n
voorbeeld in de nabijheid, hoewel daar
de aanwezige muurvlakken voor ten
toonstellingen als voor de Vrije Kwas
ten, voor de wandkleden van de han
denarbeidtentoonstelling en dergelijke
toch te gering zijn.
Een tentoonstelling als Riet de
Gooijer weet te organiseren is van groot
belang voor de onderlinge kontakten in
Leusden-Zuid. Ook nu weer gingen
mensen uit Zuid, die elkaar helemaal
niet kenden, na de tentoonstelling als
vrienden naar huis. Het zien doen van
bepaalde kreativiteiten werkt aansteke
lijk, en smeedt banden. Hier besloot
men om samen te gaan weven, daar wil
den mensen andere opzoeken om over
merklaptechnieken te praten.
Er was enorm veel belangstelling, de
gehele dag door. Met even een inzin
king, toen de Sint Hubertusjacht stond
te gebeuren. In verband met de variatie
waren er een paar gasten uitgenodigd
Mevrouw Mohs uit Renswoude toonde
borduurwerk en strobloemfiguren,
onder andere met wasknijpers gekom-
bineerd. De heer Van Waversveld uit
Driebergen gaf voorlichting over nest
kasten en vogelvoedering. Uit Hoeve
laken waren de heer Van der Land en
Hélène Vos gekomen om portretjes te
tekenen. Henny Willigenburg uit Zwar-
tebroek was er met speelgoedbeesten.
Riet de Gooijer stond er met een
beeldige kerststand. Er waren tweeën
twintig deelnemers uit Leusden-Zuid,
waaronder enkele uit Leusden-centrum
en Amersfoort, die een scala van pop
pen, kleden, kleding, haakwerk, houten
naaigarnituren, antieke poppen, kera
miek en emailleerwerk, leerwerk,
plexiglasfiguren en kettingen toonden.
Er werd wol gesponnen, er werd gewe
ven.
Er waren ook maskers te zien, ge
schilderde stenen, schilderijen, etsen.
geschilderde krukken en dienbladen,
papieren bloemen en boekenleggers,
tasjes, foto's, broodfiguren, boekjes, ge
schilderde eieren.
De dames Rinkel en Hülsenbeck
loofden op charmante wijze de dorstige
kelen in hun koffiestand. En iedereen
kan op een genoegehjke dag terug
kijken. Er zijn nu al weer suggesties
voor volgend jaar binnengekomen. In
lichtingen over deze handenarbeid-
manifestatie en suggesties kunt u
krijgen en kwijt bij mevrouw De
Gooijer. Prinses Irenelaan 63 te
Leusden-Zuid, telefoon 40921.
