i
I 11
Gelegenheidsgrafiek en ex-libris:
boeiende collectie in bibliotheek
Sfeervolle advents-zangdienst in de
Tempting Six in Jazz
Club Leusden; een feest
Zonnebloem vierde kerst voor bejaarden
Leusdense Dorpskerk
Leusder Krant - plaatselijk nieuws
DONDERDAG 22 DECEMBER 1977
brnikte een groot formaat dubbele kaart
waaroverheen hij op achter- en
voorkant één zin liet drukken in een
roodgetint fraai lettertype.
Soms zijn er mensen die er
uitspringen door de kleuren die ze toe
passen. Een héél mooie wens uit 1965
is van Jan Batterman „Zelfs door het
oog van de naald kan men de hemel
zien". Stralend van kleurschakering in
rood en blauw
Een erg mooi gezegde staat op de
1968 wens van Myra en Jan Rheber-
gen:„lndlen ge vreugde wilt verme
nigvuldigen, moet ge haar delen,
Pythagoras?"
Anco Mali.
4 m
if) j
1
LEUSDEN - Wie geïnteresseerd is
in kleingrafiek, in het bijzonder in ge
legenheidsgrafieken ex-libris, kan in
de weken rond kerstmis terecht in de
openbare leeszaal in Leusden-
centrum. Piet van Rijswijk eks-
poseert daar een gedeelte van zijn
kollektie kleingrafiek.
Onder gelegenheidsgrafiek verstaan
we eigenlijk óók de ex-libris. Gelegen
heidsgrafiek is de verzamelnaam voor
de grafiek, die gemaakt wordt voor bij
zondere gelegenheden of doeleinden
geboorte, huwelijk, spijskaart, plech
tigheden. ex-libris De gelegenheids
grafiek wordt door vele. ook grote, kun
stenaars beoefend, en is in sommige
landen het objekt van verzameling. Er
bestaan verenigingen en gespeciali
seerde uitgeverijen, die de gelegen
heidsgrafiek stimuleren en bekend ma
ken
Een ex-libris is een vignet of prentje,
dat als eigendomsmerk vóór in een
boek wordt geplakt, en dat veelal be
halve de naam of de initialen van de
eigenaar een zinnebeeldige
voorstelling draagt
Het gebruik van ex-libris in of op boe
ken is zo oud als het boek zelf Het losse
of ingeplakte ex-libris is ontstaan na de
verbreiding van het gedrukte boek in de
tweede helft van de 15e eeuw.
De eerste ex-libris kwamen tot stand
in Duitsland, waar kunstenaars als Dü-
rer. Cranach en Holbein verschillende
ex-libris in hout sneden
Het oudste gedateerde Nederlandse
ex-libris draagt het jaartal 1565. De
meeste oude ex-libris vermelden geen
naam, omdat het wapen volstond om de
eigenaar te doen herkennen.
Geleidelijk kwamen ook andere mo
tieven voor: allegorische
voorstellingen, zinspelingen op de
naam. het beroep of de liefhebberijen
van de eigenaar Hierin werd de naam
verwerkt, voorafgegaan door de woor
den ex-libris (=uit de boeken van). An
dere ex-libris bestaan alleen uit een ge
graveerde of topografische tekst in een
sierlijke omlijsting
Talrijke bekende kunstenaars
hebben ex-libris uitgevoerd in alle mo
gelijke grafische technieken In de be
gintijd als houtsnede. In de 17de en
18de eeuw als kopergravure Later ook
als ets. staal-, hout- of plastic gravure,
lithografie, linoleumsnede, zeefdruk of
als fotografisch gereproduceerd teke
ning
De ex-libriskunst heeft zich
ontwikkeld tot een belangrijke tak van
de grafische kunst, mede door het feit
dat sinds de 18de eeuw het ex-libris
verzamelobjekt werd. Hoewel vele be
kende vorsten, staatslieden, kun
stenaars een ex-libris bezitten, wordt
door de meeste verzamelaars meer
waarde gehecht aan de kunstvorm dan
aan de erop voorkomende naam
Terwijl in West-Europa de belangstel
ling voor het ex-libris schijnt af te nemen,
is het tegenovergestelde het geval in
landen als Polen, Tsjecho-Slowakije en
Rusland, waar zowel de grafici als de
verzamelaars een grote aktiviteit aan de
dag leggen
..In Nederland", vertelt Piet van Rijs
wijk mij. ..bestaat een vereniging van
een paar honderd leden, die ex-libris
verzamelen. Het is de Ex-libriskring, die
onderdeel is van de Wereldbibliotheek
't Gaat deze mensen om het stukje gra
fiek. dat ze in handen hebben Vaak
hebben ze ook nieuwjaarskaarten, ge
boortekaartjes en dergelijke erbij. Het
zijn ook altijd dezelfde ontwerpers, die
je bij de gelegenheidsgrafiek tegen
komt.
Toch zijn er in Europa zo'n ruim vijf
honderd kunstenaars te vinden, die hun
brood verdienen met de kleingrafiek".
„Is de ex-libris oorspronkelijk be
doeld als herkenningsteken van de
eigenaar, zodat iemand, die in zijn
boekenkast een boek met een
vreemde ex-libris ontdekt, dit boek
in de snelste keren aan de eigenaar
kan teruggeven?"
..Inderdaad, dat was de bedoeling.
Daar herinnert de volgende ex-libris-
rijm ook aan; ..Terug als een haas
Naar zijn baas".
Al gauw ging de naam van de man
erin mééspelen Als je heette zoals ik,
Van Rijswijk, dan koos je het wapen van
Rijswijk.
Anton Pieck heeft daar een enorm
handje van. Heette iemand Vos, dan
verscheen er direkt een vosje op de
tekening.
Ook kreeg je ex-libris voor gedeelten
van je bibliotheek Voor de muziekboe
ken nam je een vignet met een toespe
ling op de muziek. Voor de juridische
boeken één met Vrouwe Justitia en
zovoorts.
Volgens sommigen is het ontaard in
de hang naar het plaatje zelf. Je laat
300 ex-libris drukken. Die kun je makke
lijk in 300 boeken kwijt. Maar dat doe je
niet. Je plakt er een stuk of wat in, en de
rest behoud je om te ruilen"
De heer Piet van Rijswijk verzamelt
ex-libris sinds 1958. Alles wat hij in
dozen heeft gesorteerd, en voor de ten
toonstelling in de openbare leeszaal op
vellen karton heeft geplakt, is door
ruiling bij elkaar vergaard.
Zijn vrouw lacht:.Wij sturen bin
nenkort weer gestencilde wensen, door
Piet ontworpen, aan alle leden van de
ex-libriskring, waarvan de lijst met
adressen ons door de We
reldbibliotheek wordt verstrekt. En dan
hopen wij weer goede exemplaren voor
onze verzamelinq teruq te krijgen. Ikzèlf
spaar postzegels, en die krijg ik dan
óók, op die manier toegezonden!"
De heer van Rijswijk laat mij ex-libris
zien, waarvan de namen aardig zijn om
ze te herkennen: Willem Mengelberg,
Eduard van Beinum. Eduard Flipsen,
Bertus van Lier, Johan Willem Frederik
Weremeus Burning, Jac. P. Thijsse.
Op de tentoonstelling komt één vel
met ex-libris. De overige vellen zullen
gelegenheidsgrafiek tonen. ..Naar een
zonnig 1965, Gaudaen". „Avec les
meilleurs voeux de Hervé" (met de
beste wensen van de tekenaar van
Kuifje wens voorzien van talloze
..postzegels" met de beeltenis van
Kuifje). Van Fritz Behrendt:,,Veel geluk
op weg naar het jaar 2000", met een
tekening van massa's mensen. Iemand
heeft:,,Een gelukkig 1964" als volgt uit
gebeeld. (postzegel van) 1 (cent) ge
lukkig 196 (postzegel van 4 cent.
Mevrouw Van Rijswijk noemt een
ander aardig voorbeeld: ,,Het jaartal
1961 kon je zo mooi ómkeren. Toch
waren er maar enkelen, die dat ontdekt
en verwerkt hadden. Sommigen beeld
den er een speelkaart bij uit. Die kun je
immers óók ómkeren".
Om weer es tot iets anders te komen
schreef grafikus (postzegelontwerper)
Otto Treumann een wenszin voor het
nieuwe jaar heel gewoon met de hand,
en een ontwerper als Wim Crouwel ge-
Wat ook opviel was de bijdrage van
de bassen aan de koorzang. Hun vo
lume was in volkomen harmonie met
dat van de alten en sopranen. Hun
klankkleur was warm en sonoor
Ds. Sirag bracht de schriftlezing en
de meditatie in verband met het begrip
ultimatum, dat momenteel veelvuldig
gesteld wordt bij kapingen. Een eige
naar van een wijngaarde moestop reis,
en verzocht zijn pachters hem enige
kruiken wijn uit de oogst te bezorgen.
De pachters zonden niets, en de eige
naar stuurde zijn knechts. Die werden
gedood, bij herhaling. Toen stelde de
eigenaar zijn ultimatum: zijn zoon. Ook
deze werd gedood. Kerstmis is dat ul
timatum: God zond ten lange leste zijn
zoon.
Vervolgens zongen de koren een
adventslied van Willem Vogel, Felix
Mendelssohn Bartholdy's „Hoor, de
englen zingen d'eer" en Dansen wil
M mijn hart en springen" van Johann
Crüger. Dit laatste lied klonk misschien
niet doorzichtig genoeg Het had wat
speelser gekund, wat liefelijker, en ook
wat zachter.
De zachtere gedeelten kwamen niet
zo goed tot hun recht. De koren bleven
té- veel gelijkmatig hard zingen,
waartoe het intermediar van de mikro-
fooninstallatie mogelijk ook bijdroeg.
Het zachter zingen zouaen ae Koren
goed aan hebben gekund, want hun a
capella zingen mocht er zijn.
De heer A. van Oosterom en de heer
G Vaarkamp zorgden voor een inter
mezzo van variaties over een kerstlied,
en daarna zongen de koren het
moeilijke „In Dulce Jubilo" van Dietrich
Buxtehude, dat zéér goed klonk.
De advents-zangdienst werd beslo
ten met het samen zingen van het kerst
lied Stille nacht, heilige nacht".
LEUSDEN - Op donderdag 15
december was het weer zover.
Voor de vijfde maal dit seizoen:
open huis bij de Jazz-Club-
Leusden in café< Bavoort. Even na
negen uur marcheerden de
Tempting-Six binnen. Vooraf ge
gaan door Joop op de bas-drum
werden de New-Orleans streetpa-
rades in herinnering teruggeroe
pen.
De muziek en show van deze
waarlijk zwierige traditional-band,
waarvan Freek, de banjoist/guita
rist de eindjes vlot aan elkaar
praatte en zelfs zong, was overwe
gend van een swingend gehalte.
Men had terdege rekening gehou
den met een optreden in een jazz
club, en zowel oude traditionals als
modernere stukken op het re
pertoire geplaatst.
Na de zeer plezierige kennisma
king werd begonnen met ever
greens" uit de twintiger jaren, af
gewisseld met zeer swingende
nummers als.Somebody stole my
gal", solistisch geen hoogvliegers
maar in de arrangementen zonder
meer sterk. Waarbij men echter te
vaak van instrument verwisselde,
hetgeen muzikaal niet altijd voorde
len biedt, daar verschillende
solisten nogal detoneerden.
LEUSDEN/CENTRUM - Maandag
middag 19 december organiseerde „de
Zonnebloem" een gezellige
kerstviering voor bejaarden. Dit gebeu
ren vond plaats in ,,de Til" en er was
ontzettend veel belangstelling.
Mevr. Oude-Egberink kon dan ook
zo'n 125 personen welkom heten en dat
betekende werkelijk een „boomvolle"
zaal.
Na een kopje thee of koffie brachten
kinderen van de 6e klas van de „Klim-
opschool" een musical „Een onver
wachte Kerst-Inn". 28 kinderen hadden
hard geoefend op deze musical onder
leiding van de heer Bos.
Het verhaal gaat over een paar kinde
ren, die een aktie op touw zetten met als
leuze „Doe een klus, voor 75+". Een
aktie die goed aanslaat. Er werden 9
liedjes in deze musical gezongen, die
grote bijval oogstten bij de aanwezigen.
Het ging niet allemaal even vlekkeloos,
maar dat verhoogt juist de charme van
zo'n gebeuren.
Na een daverend slotlied „Vrolijk
Kerstmis", bood mevr. Oude-Egberink
de heer Bos een boekenbon aan en de
kinderen geld voor de school. Hiermee
was de kerstviering echter nog lang niet
ten einde, want na een borreltje ging
men nog gezellig aan tafel voor een kof
fiemaaltijd.
LEUSDEN/ZUID
Woensdagavond 14 december vond
in de Dorpskerk le Leusden-zuid een
adventszangdienst plaats.
Ds. W. Sirag leidde de dienst. Muzi
kale medewerking verleenden de
Christelijke Gemengde
Zangvereniging ..Kunst Veredelt" uit
Leusden-zuid en het Hervormd Kerk
koor uit Baarn, beide onder leiding van
de dirigent de heer G. Brinks. De heer
A. van Oosterom bespeelde het orgel.
De heer G. Vaarkamp bespeelde de
trompet.
Na het welkomstwoord, de samen
zang en het gebed zongen de beide
koren van Johann Cruger ..Godlof! Nu
is gekomen". ..Kom tot ons. de wereld
wacht" van Melchior Vulpius en het
heel I/Ie en fijnzinnige ..O kom, o kom.
Immanuël" van Thomas Helmore
Het viel op, dat de koren bizonder
goed artikuleerden, zodat zeker de
Nederlandse teksten goed verstaan
baar overkwamen. De koren hadden
over het algemeen een homogeen
klankvolume, en volgden de aanwij
zingen van de dirigent naar behoren
op. Mooi klonk de koorzang „Das Wort
ward Fleisch" van C. C. Dedekind.
De kerstzangdienst van „Kunst Veredelt".
Verder op de avond gingen de
Six al ras over tot een kwartiertje
onschuldig volksvermaak: quiz
zen, vergezeld van luchtige grol
len door Freek, waarbij het publiek
vijl door de Six gespeelde herken
ningsmelodieën van bekende or
kesten moest raden.
Voor de winnaars: een vissers
stoeltje en een plaat van de
lamilie-Jazz, Jaap - Jos - Ton
Freek - Joop en Evert.
Al met al een zeer geslaagde
avond Flopelijk zal Jazz-clnb
Leusden in het nieuwe seizoen eer
vervolg meemaken. Gezien de in
stelling van de Jazz-Club-Leusdei
behoeft dit geen ijdele hoop te zijn1
