.Operation Daybreak" - historische oorlogsfilm
UTGEIEZEN
KOSTUUM
398.-
Waterpolo Haaien
weer op winst
Leusdense
KPJ-dames
winnen
in Soest
Leusder Krant - Kijk op de film
DONDERDAG 6 APRIL 1978
21
GRIEZELEN IN
DE NACHT
In de maand april biedt het
Filmhuis vier gezellige zater
dagnachten vol griezelwerk aan.
Uiteraard voor de liefhebbers, die
graag de rillingen willen krijgen.
Op het programma staan de films
„Haxan" van de Deense re
gisseur Christensen en verder
„The hunchback of the Notre
Dame", „Nosferatu" en
„Freaks".
Zaterdagnacht begint het
griezelwerk met de Deense film
„Haxan" van regisseur B. Chris
tensen. De film werd gemaakt in
1921Het commentaar van de film
wordt geleverd door de bekende
schrijver William Burroughs.
Benjamin Christensen, die in
deze film zelf de rol van de duivel
speelt, is een niet zo heel bekende
regisseur, overschaduwd als hij
werd door die andere grote Deen,
Carl Dreyer, „Haxan" is eigenlijk
ook de enige film, die mijlenver
boven zijn andere werken uitsteekt,
waarbij moet worden opgemerkt dat
zijn oeuvre maar klein is, In zijn ge
boorteland Denemarken (Christen
sen zag het levenslicht in Viborg, op
28 september 1879) maakte hij
slechts enkele films, die verwant
schaap toonden met het Duitse ex
pressionisme. Op de kracht van
„Haxan" vertrok hij ca. 1924 naar
Amerika, waar hij onder andere met
Boris Karlof in zes jaar tijd een serie
van zeven films afleverde. Tegen
1940 keerde hij terug naar Dene
marken waar hij in de eerste jaren
van de oorlog een viertal films
maakte, de meeste politiethrillers,
waarmee hij bij pers en publiek geen
hoge ogen gooide.
Benjamin Christensen, die zijn
carrière begonnen was als opera
zanger, eindigde als bioscoopex
ploitant. Hij overleed in 1959 in Ko
penhagen.
„Haxan", meer bekend onder de
Engelse titel.Witchcraft through the
ages" houdt het midden tussen een
speelfilm en een documentaire, met
als onderwerp het bijgeloof en de
heksenjacht van de Middeleeuwen
tot in onze eeuw De film is lange tijd
in vele landen verboden geweest
wegens de realistisch aandoende
en allerminst kinderachtige uitbeel
ding van de meest buitensporige
excessen. Vele bezwaren zijn des-
filmagenda Amersfoort
donderdag 6 april tot en met
woensdag 12 april 1978.
Grand 2, tel. 033-14632.
Salon Kitty, dagelijks 18.45 - 21.45 uur.
Zaterdag en zondag. 13.45 - 16.15 -
18.45 - 21.45 uur.
Grand 2.
Close encounters of the third kind.
Donderdag, vrijdag, maandag en dins
dag: 14.00 - 18.30 - 21.30 uur.
Zaterdag, zondag en woensdag: 18.30
21 30 uur
Grand 4.
Smokey and the bandit. Dagelijks
13.45 - 18 45 - 21.45 uur. Zondag.
13.45 - 16.15 - 18 45 - 21 45 uur
Grand 5.
Bobby Deerfield Dagelijks: 13.30 -
18.30-21 15 uur. Zondagl 3.30-16.00
18 30 - 21.15 uur
Grand.
De Reddertjes (the Rescuers) geheel
Nederlands gesproken. Dagelijks:
14.00 - 16.15 - 20 00 uur
Cinema 1, tel.033-18900.
L'Animal ('n dolle beestenboel). Dage
lijks: 1 45 - 6.45 - 9.30 uur. Zondag:
1.45 - 4.15 - 6.45 - 9.30 uur
Cinema 2.
Operation Daybreak. Dagelijks: 1.30 -
6.30 - 9.15 uur Zondag: 1.30 - 4 00 -
6.30 - 9 15 uur
Euro Cinema, tel. 033-33655
Doctor Vlimmen. Dagelijks: 1.45 - 6 45-
9.15 uur. Zaterdag: 4.15 - 6.45 - 9.15
uur. Zondag: 1.45 - 4.15 - 6.45 - 9.15
uur. Woensdag: 6 45 - 9.15 uur
Euro Cinema.
Sjors en Sjimmie en de toverring, Ne
derlands gesproken. Zaterdag en
woensdag: 1.45 uur
Duo 1, tel. 033-16572.
(B)rokkenjagers in Tirol. Dagelijks: 2.15
7.15 - 9.30 uur. Zondag: 2.15 - 4.30 -
7.15 - 9.30 uur
Duo 2.
Blind Boxer. Dagelijks. 2.00 - 7 00 -
9.15 uur. Zondag: 2.00 - 4.15 - 7 00 -
9.15 uur.
Duo 1.
Tiroler slippertjes vrijdag en zaterdag
avond. 24.00 uur.
Duo 2.
Rollerball. vrijdag en zaterdagavond:
23.45 uur
tijds ingebracht tegen de recon
structievan een zwarte mis, prachtig
gefotografeerd; in een
nachtmerrie-achtige
heksensabbath steken misvormde
demonen met harige lichamen hun
lange tongen uij. Heksen worden
gedwongen het achterwerk van de
duivels te kussen en ook elders in de
film overheerst een morbide erotiek.
Op documentaire wijze worden al
lerhande folterwerktuigen getoond
Filmhuis, zaterdagnacht, 23.00
uur).
Tilbury
"ISSSP
Het verhaal speelt zich af in een
dorp in de Oekraïne, ten tijde van de
collectivisering. Een groep jonge
boeren wil een coöperatie beginnen
en een tractor kopen. Wassili, de
zoon van Opanas, neemt de leiding
en probeert zijn vader te overreden
tot de kolchos toe te treden Deze
weigert, maar de kolchoz wordt toch
gesticht en de tractor aangekocht.
Dan besluiten de kulaken Wassili te
doden. Choma geeft uitvoering aan
hun besluit. De dood van Wassili
brengt het hele dorp in opschudding
Zijn begrafenis wordt een mas
sademonstratie. Choma blijft ver
twijfeld achter.
Dovzhenko's laatste stomme film
was in zekere zin het antwoord op
Eisenstein's Het Oude en het
Nieuwe (1929) ook wel bekend als
De Generale Lijn, het antwoord van
een man van het land - Dovzhenko
werd in de Oekraïne geboren (1894)
en brachterzijn jeugd door - aan een
intellectueel, die de problemen sa
menhangend met de col
lectivisering vanuit het standpunt
van de stadsmens zag. In lyrische
beelden schildert Dovzhenko het
leven op het land, de wisselingen
der seizoenen, het voorbijgaan van
het oude en het ontstaan van het
nieuwe. Volgens sommige critici
besteedde Dovshenko te weinig
aandacht aan de strijd tegen de ku-
lakken. Het was voor hen onaan
vaardbaar, dat hij het hele dorp zich
op het eind van de film laat ver
broederen met de kolchoz-boeren
Zeverweten hem „biologisering van
de werkelijkheid" en dat hij omwille
van de eeuwige natuurwetten rond
leven en dood de klassenstrijd en de
socialistische revolutie ten achter
had gesteld.
Er was echter ook veel waarde
ring. P Bliakhin beschrijft voor en
tegen in de Pravda (29.3.1930) waar
hij zegt: „Na het zien van de film kon
maar een enkele, niet marxistische
gevolgtrekking gemaakt worden:
slechts de natuur heeft de mensen
verschillend gemaakt: de een is
goed - dat zijn de communisten, de
gemiddelde boeren en de armen; de
ander is slecht - dat zijn de kulakken
Dovzhenko heeft helaas elk gevoel
voor maat verloren. Hij heeft zijn
gezond en levensblij talent de vrije
teugels gegeven en de klassenstrijd
geheel van de inhoud van de film
losgemaakt; daarmee zijn politieke
betekenis veranderd. Het is
mogelijk dat dit werk te gevaarlijk is
om aan de grote massa vertoond te
worden Bepaalde kameraden den
ken er zo over. Mij dunkt echter dat
dergelijke opvattingen een overdrij
ving in de andere richting zijn." De
mening van Bliakhin ten spijt,
werden coumpures in de film aan
gebracht. Ivor Montagu (Sight and
Sound, summer 1957) wijt de kritiek
op Dovzhenko aan onwilligheid de
eigenlijke betekenis van de film
onder ogen te zien. Kernthema
daarin is volgens hem de dood, niet
opgevatalsdefinitief einde, maar als
offer, deel van het eeuwige proces
van herschepping van het leven. De
cineast Andrei Tarkovsky beroept
zich tegenwoordig met films als De
Jeugd van Iwan en Andrei Rublyov
op de stijl van Dovzhenko.
(Filmhuis, zaterdag tot en met dins
dag 20.15 uur, m.u.v. zaterdag:
19.30 uur)
BERT VOS
Scène uit: „Operation Daybreak" van regisseur Lewis Gilbert, Gemaakt in
1976, nu in Amersfoort te zien. Maar beter laat dan nooit, in dit geval.
met eigen belangen en drijfveren mee
doen aan het uiterst gevaarlijke spel van
het verzet. Het is niet gemakkelijk. Er
moet veel worden gewacht, georgani
seerd en opnieuw worden georgani
seerd. De eerste aanslag mislukt jam
merlijk en er moet op een nieuwe gele
genheid worden gewacht
Regisseur Lewis Gilbert is er in ge
slaagd om die opgekropte spanning
van zeven adspirant-moordenaars in
hun schuilplaatsen op voortreffelijke
wijze in beeld te brengen Evenals het
samenspel met de plaatselijke verzets
beweging, de achterdocht, het verraad
tenslotte door de enkeling, die wordt
gekweld door familiebanden en daar
door hoopt terug te kunnen keren naar
zijn ouderlijke woning. En dan. de
moord zelf Een knullige aange
legenheid en bijna tot mislukken ge
doemd Te slecht voorbereid om
feilloos te kunnen zijn. Maar Heydrich
raakt toch dodelijk gewond en de afloop
kennen we. Razzia's in Praag, arresta
ties En als repercussie de af
schuwelijke totale vernietiging van het
dorpje Lidice.
Tenslotte het einde. De groep heeft
zich schuilgehouden in de St Syrillis
kathedraal. Ze worden verraden en de
leden van de verzetsgroep zullen de
kathedraal niet meer levend verlaten.
Een gruwelijk einde van een in feite
gruwelijke film, die ons nog weer eens
op de afschuwelijke konsekwenties van
de oorlog in haar totaliteit drukt Kon
sekwenties, die nog steeds, waar ook
ter wereld worden aanvaard, kompleet
met moord en martelingen, bezetting en
onderdrukking. Het wrede spel van de
oorlog heeft nog steeds niet haar magi
sche kracht verloren.
Regisseur Lewis Gilbert volgt in
„Operation Daybreak" de historische
feiten op de voet. Grote delen van de
film werden ter plaatse op lokatie in
Praag opgenomen. De ondergang van
het dorpje Lidice is op archiefbeelden te
zien. Het is een bunaalfilm, die door de
Duitsers in hun gruwelijke triomf ter
plaatse werd gemaakt.
„Operation Daybreak" Is
misschien niet direkt een opzienba
rende film, ondanks de gruwelijke
beelden die het slot laat zien. Het is
een oorlogsfilm, die in ieder geval
niet de nadruk legt op het heldendom
maar meer op de mensen achter de
oorlogsellende èn op het sterke kon
trast tussen de pompeuze Duitse
heerschappij in Praag en de simpele,
aangrijpende eenvoud van hen, die
zich ertegen verzetten met al die
eigenlijk belachelijk simpele, on
doeltreffende middelen, maar met
een hartstocht en een haat, die méér
spreekt dan die ene oorlogsheld die
triomfantelijk de vlag plant op de top
van een pas veroverd eiland in de
oceaan, waar niemand ooit van heeft
gehoord. (Cinema 2, eerste week, 16
jaar).
SALON
KITTY
Van de film „Salon Kitty", te zien in
Grand 2, kan ik u eigenlijk maar bitter
weinig vertellen. Het gaat over een luxe
nazi-bordeel en de film is geregisseerd
door Tinto Brass. In de hoofdrollen
Helmut Berger en Ingrid Thulin. Voor de
liefhebbers, lijkt me zo.JGrand 2. eerste
week, 16 jaar)
FILM IN
HET KORT
Naast de weekfilms in Duo 1 en Duo 2
(zie de agenda) eventjes aandacht voor
..Rollerball" in de nachtvoorstelling van
Duo 2 Deze film van Norman Jewison
speelt zich af in de toekomst Het spel
„Rollerball" is een vervanging van de
oorlog De spelers spelen het spel tot de
dood er op volgt „Rollerball" is een
keiharde film, maar toch een film die tot
nadenken stemt. Voor wie „Rollerball"
de eerste keer hebben gemist toch
maar eens gaan kijken. (Duo 2. nacht
voorstelling, 16 jaar)
DE AARDE
In samenwerking met de
Amersfoortse afdeling van „De
Progressieve film" brengt het
Filmhuis deze week vanaf
zaterdag de Russische speelfilm
„De aarde" van Alexander Dovs-
jenko uit 1930.
SOEST - Afgelopen zondag, 2
april, werd het KPJ volley-
baltournooi van de kring Amersfoort
gehouden in de Beukendal te Soest.
Naast Leusden deden ook Hoogland,
Achterveld, en Eemnes mee.
Leusden deed met drie heren-en
twee damesteams mee. De dames
konden dit jaar de wisselbeker voor
altijd in hun bezit krijgen.
Bij de heren plaatste één team uit
Leusden zich voor de finale samen met
één team uit Hoogland en twee uit Ach
terveld. Bij de dames was het
spannend. In de A-poule werd
Hoogland eerste. Met gelijke punten
eindigde op de tweede plaats Leusden
A en Eemnes A Door een beter speel-
saldo mocht Leusden naar de finale. In
poule B van de dames plaatsten Hoog
land B en Leusden B zich voor de finale.
In de finale bij de heren werd Achter
veld A eerste. Als tweede eindigde
Hoogland A, derde Achterveld C en als
vierde Leusden B Bij de dames verliep
de finale uiterst spannend en moesten
bij de beide partijen drie sets gespeeld
worden om aan twee winnende sets te
komen. De uitslag werd: 1 Leusden A, 2
Hoogland A, 3 Leusden B en 4
Hoogland B Deze prestaties waren ook
te danken aan het vele meejuichende
publiek uit Leusden Beide da
mesteams komen 16 april uit in het pro
vinciaal volleybaltoernooi in de Beu-
kehdal te Soest, 's Avonds werden in de
Neng te Hoogland de prijzen uitgereikt
tijdens het dansen aldaar.
't Is een tijdje
weggeweest, het
pak met fantasie.
Maar nu is het
terug. En hoé!
Tilbury zorgt uiter
aard dat de flair 't
niet wint van de
kwaliteit.
In dit kostuum
ziet u dat. Zuiver
scheerwol, opge
stikte zakken, met
stolpplooi. De leer-
applikaties vormen
hier het luchtige
aksent.
Jan van SchaHelaarstraat 44 -46 Bameveld
e uit „Rollerball", met James Caan in de hoofdrol.
stel/en tegen de nogal weerbar
stige zwanenhals. Zoiets kun je
ook verkrachten, hebben ze me
geleerd en mijn kennis slaagde
daar bi/na m, maar een hevig
piepend geluid bracht de ver
lossing van alle nood. De zwa
nenhals begon los te komen.
„De pan, vlug de pan!"
schreeuwde mi/n kennis, hoor
baar geirnteerd door het feit dat
hij meer dan een uur had liggen
te verknoeien met zi/n hoofd in
het benauwde keukenkastje.
Het pannetje van moeder de
vrouw kon er nog net naast en
heel voorzichtig werd de zwa
nenhals verwijderd. De stank
van eeuwen was om te snijden,
maar de grote
schoonmaakbeurt kwam dan
toch ten einde ,,Gooi er eens
wat water door riep m'n kennis
en deze suggestie werd trouw
opgevolgd Half bedwelmd
door de stank greep m'n kennis
de pan viezigheid en wurmde
die door het keukendeurtje naar
buiten. „Gooi die vieze troep
alstjeblieft zo snel mogelijk
weg i" riep hij gesmoord tegen
zijn vrouw, die ietwat be
sluiteloos het toneel had aange
zien.
„Ja. ja" riep ze enthousiast.
En met een triomfantelijk gebaar
gooide ze de vieze troep in de
gootsteen
De uitdrukkingen, die m'n
zeer gewaardeerde kennis toen
gebruikte om van het nu
duidelijk zichtbaar en stankvol
ongenoegen kennis te geven,
zijn op deze ingetogen plaats
niet voor herhaling vatbaar
Vandaar dat ik het maar laat bij
het advies aan ondeskundige
doe-het-zelvers: toch maar op
de loodgieter wachten. Alles is
beter dan een fikse echteh/ke
twist, die nog dagen daarna te
ruiken is
V.
AMERSFOORT - De inmiddels zon
der verliespunten kampioen geworden
waterpoloploeg van de Haaien ontving
vrijdag in het Amersfoortse sportfond-
senbad het op de 2e plaats van de rang
lijst staande Olympus. Aangezien die
tweede positie eveneens recht geeft op
promotie, deden de Leusdenaren t.o v.
het als nummer 3 geklasseerde en ook
nog kans hebbende NVA, hun sportieve
plicht. Zelfs zonder Teun van Spriel en
Hans van Mourik werd het een regelma
tige 16-6 zege Na de Haaien met 34
punten uit 17 wedstrijden volgen nu
Olympus en NVA met 23 resp. 22
punten uit 16.
Olympus kon in de voorlaatste wed
strijd van de Haaien alleen in het eerste
kwart voor enige tegenstand zorgen en
kwam eerst met 1-0 en later met 2-1
voor. Toch eindigde dit deel van de
strijd, door doelpunten van Wim van
Klashorst (2), Harry Abbing en Jan van
de Grootevheen, met 4-3 voor de
Leusdenaren. In de volgende periode
konden de bezoekers, die zeer ouder
wets speelden (alles liep over de ge
vaarlijke midvoor) het niet meer bolwer
ken. Via de tussenstand 7-3 eindigde
de derde kwart met 11-6. Voor de
Leusdense doelpunten zorgden de
goed op schot zijnde Jan van de Groo
tevheen (5x), Rob Hukker en Harry Ab
bing.
In de laatste periode hield Olympus
het wel voor gezien en hoewel Jan
Wanrooy een strafworp miste konden
de Haaien via Jaap Wolswinkel en Jack
Broekhoven uitlopen naar de eindstand
13-6 As. zaterdag speelt Haaien 1
haar laatste wedstrijd van de lopende
competitie tegen Aquarijn in Vianen. In
mei komt het succesvolle team nog een
paar maal in het water voor de strijd om
de KNZB-beker, waaraan voor de
eerste maal meegedaan mag worden
- Deze week zijn er twee nieuwe films in Amersfoort te
nog afgezien van het nieuwe programma In het Filmhuis, waarover
in deze rubriek meer. In de eerste plaats een film, die extra aandacht
„Operation Daybreak" van regisseur Lewis Gilbert (in Cinema 2).
draait in Grand 2 een film, die ook de oorlog als onderwerp heeft:
Kitty", een film waarover ik u echter niet kan inlichten bij gebrek aan
en omdat Ik deze rolprent nog niet heb mogen bewonderen. Voor
roverige worden de films in Grand 3, Grand 4, Grand 5, Cinema 1 en Euro
ïema geprolongeerd. In het Duo-duo aandacht voor onder meer een
>rlse van de keiharde film „Rollerball" met James Caan in de hoofdrol.
eerden uitgevoerd door een groep sol
daten van het Vrije Tsjechische Leger,
door de geallieerden in het bezette land
gedropt.
Tal van oorlogsfilms zijn gebaseerd
op romans, op fictieve gebeurtenissen.
Deze ook, maar dan wel op de roman
van Alan Burgess „Seven man at
Daybreak", waarin de feiten historisch
zijn. Dat is de kracht van de film. Een
historisch feit, dat je bij wijze van
spreken zo uit de geschiedenisboeken
kunt vissen, in een geromantiseerd
kader gezet ter vergroting van de her
kenbaarheid.
„Operation Daybreak" is een film, die
van het begin tot het gruwelijke einde
blijft boeien door het feit, dat de hoofd
rollen worden gespeeld door een
voudige mensen Verzetshelden zou
men ze kunnen noemen in een chauvi
nistische bui als je Tsjech bent, maar
voor de doorsnee toeschouwer zijn het
eigenlijk doodsbange mensen, die te
midden van het Duitse oorlogsgeweld
en de onderdrukking gestalte trachten
te geven aan het verzet tegen de bezet
ting van hun land, tegen de onderdruk
king van hun landgenoten. Het zijn
eigenlijk „dwaze", maar vastbesloten
mensen, die misschien een kans
hebben om te slagen in hun opzet: het
vermoorden van de zo gehate SS-
leider Heydrich, die Praag terroriseerde
met zijn SS-bende.
Een niet-homogene groep mensen, die
door het lot worden verbonden en ieder
DERATION
**YBREAK
Eigenlijk heb ik een gloeiende
kei aan oorlogsfilms. Dat komt
arschijnlijk door het feit, dat
»ral de Hollywood-produkties
et de oorlog als onderwerp) zo'n
;ionalistisch chauvinistisch ka
ter dragen, of omdat de helden
de film altijd vol dapperheid zijn
rangen en de vijand omver lopen
pf het tinnen soldaatjes zijn. Er
I dan ook maar slechts enkele
»de oorlogsfilms gemaakt, waarin
ceken wordt naar de mens achter
porlogsmachine en drijfveren, die
neen beweegt om datgene te
inj wat ze doen in tijden van oor-
sgeweld. Zo'n uitzondering is de
l „Operation Daybreak" van de
tende regisseur van oorlogsfilms
wis Gilbert, die hiermee zijn ze-
film over de oorlog maakte,
eration Daybreak" is wél een
vol dappere mannen, maar het
anders. Het is ook een verhaal
van verraad, van
lijke vriendschap, van haat, van
Een wellicht een tikkeltje gero-
eerde rekonstruktie van een waar
de geschiedenis in Tsjecho
ije: de moord op de SS ober-
Reinhard Heydrich in
1942. In opdracht van de gealli-
I
OVER KLUSJES
I Niet dat ik vervelend wil doen
jover al die dappere doe-het-
izeivers, die op de meest inven
tieve wijze de zaakjes zelf op
knappen inplaats van de
schaarse vakman te laten ko-
men, maar één verhaal wil ik u
niet onthouden. Een lood-
gietersverhaal, of liever gezegd
het ontbreken ervan Zo u weet
kost het altijd enige moeite om
een loodgieter te kri/gen. Vooral
in de grote, drukke stad behoort
zo iets bli/kbaar tot de meest
moeilijk haalbare zaken des le
vens Hoe het ook zij, een kennis
van mij in zo'n grote, drukke
stad, moest het eveneens na
herhaald aandringen, smeken
en wat al niet meer, zonder
loodgieter doen en de verstopte
gootsteen zelf probéren te ont
doen van alle viezigheid, zoals
die in de loop der maanden zich
kan ophopen in de beroemde
flessehals, zwanehals of hoe e
die hals ook noemt, onder de
gootsteen
Die van mijn kennis was een
echte ouderwetse en kennehik
in tijden niet opengemaakt,
zodat er heel wat mankracht én
goed gereedschap aan te pas
moest komen om het „sesam
open u" van de geroutineerde
doe-het-zelvers te kunnen be
reiken Terwijl de vrouw des
huizes geduldig gereed stond
met een pannetje om manlief te
hulp te snellen op het moment
dat het grote ogenblik daar was,
moest mijn kennis zich met alle
kracht die in hem was teweer
S
