Honderdvijftig jaar Dorpskerk Leusden
DONDERDAG 14 DECEMBER 1978
17
dagmiddag 16 december om 15.05
uur (direkt na het klokluiden) door een
aantal gemeenteleden een gevarieerd
vokaal en instrumentaal programma
ten gehore worden gebracht Leusden-
zuids orgelbouwer A de Graaf zal het
kerkorgel bespelen en er uitleg over ge
ven
HERDENKINGSDIENST
Zondagmorgen 17 december om
10.00 uur vindt in de Dorpskerk een
herdenkingsdienst plaats, waarin ds. J.
Weernekers zal voorgaan A. L. van
Oosterom zal het orgel bespelen. G.
Vaarkamp zal zijn trompettistische me
dewerking aan deze dienst verlenen In
deze bijzondere dienst zullen bijbelge
deelten worden gelezen door een be
jaard. een vrouwelijk en een jeugdig
gemeentelid. waaruit de konlusie voor
de hand liggend is. dat het kerkewerk
normaliter gedragen wordt door de
mannen der schepping, die zich in de
bloei van hun leven bevinden
Na de dienst is er gelegenheid om in ,,'t
Trefpunt" een kopje koffie te drinken
GEDENKBOEKJE
Ter inkadering van het jubileum van
de Dorpskerk is door de heer Bos een
boekje samengesteld, getiteld ..Het
verleden van de kerkgebouwen der
Hervormde Gemeente te Leusden - bij
het 150-jarig bestaan van de Dorps
kerk. Het boekje is vanaf vandaag voor
de somma van 15.- te koop bij de
heren Bos en Apeldoorn, en in ,,'t Tref
punt" U kunt u het boekje ook laten
toezenden in welk geval het genoemde
bedrag wordt verhoogd met de por
tokosten
HISTORIE
In het boekje gaat schrijver Bos de
historie na van Leusdens oudste kerk.
die in 1006 overgedragen werd aan het
Benediktijner klooster op de Heiligen
berg
De kerk te Loysden. Loesden of
Luesden. waarvan nu alleen nog de
toren overeind staat bij Alberts Corner,
schijnt vele eeuwen in een niet al te
rooskleurige staat te zijn geweest In
1590 wordt over de kerk het volgende
geschreven, citeert de heer Bos: ..Er is
geen deur, en in de ramen zit geen glas.
Het dack is ondigt De graven zijn mols
hopen Er is geen preekstoel De ban
ken ontbreken, en in de toren zit geen
klok."
In 1729 worden herstelwerkzaamhe
den ondernomen voor de somma van
192,-. In het bestek staat ..Zall de
aannemer gehouden sijn alsde leyen
van het dak afgenomen sijn de planken
aan de noordsijde van de kerk af te
breeken van den toon oft tot aen het
choor toe en deselv© wél te bewaren en
spijkerschoon te maken om te gebruij-
ken aan de suijdsijde van de kerk die de
heeren aenbesteders daertoe sullen
uijtkeuren
Vanaf januari 1795 werd in de kerk te
Leusden ..door verbranden" niet meer
gepredikt. In 1802 was de kerk weer in
gebruik, maar rond 1825 weigerden de
predikanten het heilig avondmaal te
bedienen in de bouwvallige kerk
Na de Franse tijd was Nederland ver
armd en de Leusder Kerk was nog
steeds een bouwval. De dominee hield
tenslotte tijdens de dienst zijn jas aan
en zijn hoed op vanwege de tocht'
De kerkeraad diende op advies van
het Provinciaal College een verzoek in
bij Koning Willem I om een nieuwe kerk
te mogen bouwen Men argumenteer
de 1de ongunstige ligging van de
kerk ..staande deselve bijna geheel af
gelegen in de heide omtrent één uur
gaans van het meest bewoonde ge
deelte van Leusden", 2. het aantal her
vormden is de laatste jaren toegeno
men tot ±1700 zielen. 3 Amersfoort
heeft geen geldelijk nadeel meer als
Leusden zelfstandig wordt (hetgeen
vroeger wel het geval zou zijn geweest),
4 de kerk is bouwvallig: alleen in de
zomer wordt er om de 14 dagen dienst
gehouden. 5 er dreigt verroomsing ,.te
meer daar de rucht der R Cath. om
Proselijten te maken ook in Leusden
meer en meer aanwakkert"
Het verzoek werd ondertekend door
de drie Amersfoortse predikanten van
die dagen, en door de kerkeraad van
Leusden F ter Maaten. W Pothoven.
C. van der Geest en A. van de Lage-
maat. De koning nam het volgende be
sluit: a. de hervormde gemeente van
Leusden mocht voortaan zelfstandig
optreden, b. de oude kerk mocht wor
den afgebroken; c met de opbrengst
van de afbraak en dat wat aan vrijwillige
bijdragen zou binnenkomen mocht een
nieuwe kerk en een pastorie worden
gebouwd
PLECHTIGE INWIJDING
Op dinsdag 16 december 1828 leidde
ds Breyl uit Amersfoort de plechtige
inwijdingsdienst van de nieuwe kerk
Niet lang daarna kon ook de pastorie
worden bewoond. De eerste eigen pre
dikant van Leusden sinds 1615 werd op
2 mei 1829 bevestigd Het was ds. P. C.
Ribbeek die het ambt in Leusden van
1829 tot 1844 bekleedde.
VERBOUW IN 1900
In 1900 werd het achterstuk van de
Dorpskerk bijgebouwd Het dak werd
halfkoepelvormig. De consistoriekamer
en 2 driehoekige portalen kwamen er
bij Tegen de zijgevels werden
steunberen aangebracht In plaats van
de drie houten ramen in de zijgevels
kwamen er vier ramen van zandsteen
met glas in lood.
Aan het stoven zetten kwam een ein
de voor de koster, die meer dan vijftig
jaar verwarmde stoven voor de kerk
bezoekers moest leveren, doordat er
centrale verwarming in de kerk kwam.
TENTOONSTELLING
De herdenking van het 150-jarig be
staan begint met de opening van een
tentoonstelling in de kerk en in wijk
centrum ,,'t Trefpunt". Deze tentoon
stelling zal te bezichtigen zijn op vrij
dagavond 15 december van 19 00 tot
22.00 uur. en op zaterdag 16 decem
ber van 10 00 tot 12 00 uur, en van
13 00 tot 17.00 uur
Op de tentoonstelling zult u aantref
fen archiefstukken van de kerk, onder
andere betrekking hebbend op de bouw
^an de kerk U zult er het oude bestek
kunnen zien U zult er ook de bouwte
keningen van 1900 kunnen vinden.
De zondagsschool en de jeugdver
enigingen hebben diverse bescheiden
voor de expositie afgestaan. Uit het be
zit van mejuffrouw A. de Beaufort zult u
de oude zondagsschoolplaten zien, en
dozen met glasplaatjes, die als hulp
middelen op de zondagsscholen wer
den gebruikt. Er is ook een heuse oude
toverlantaarn met plaatjes, die verlicht
werden met een kaarsje.
De oude kerkklok, die dateert uit
De Kerk van destijds in Oud Leusden
Ook aan de vloeren, de deuren, het
plafond de banken en het dak werden
in 1900 vele verbeteringen aange
bracht. Er werd een lampenkast ver
vaardigd. en de lampenhaken werden
gebronsd en verguld
EEUWFEEST
In 1928 werd op 14 december het
eeuwfeest van de Dorpskerk gevierd.
Ds. E U. Schallenberg. die van 1897 tot
KLOKLUIDEN
Tijdens de openingstijden van de
tentoonstelling zal elk heel uur gedu
rende 5 minuten door twee vrijwillige
klokkeluiders de kerkklok worden ge
luid. Men kan zich hiertoe aanmelden
bij de heren Apeldoorn (telefoon 40711
en Bos (telefoon 40423). Gegadigden
moeten wel de leeftijd van 14 jaar heb
ben bereikt. Voor wie zelf de klok wil
laten luiden een unieke kans!
DIAVOORSTELLING
Het torentje van Oud-Leusden
LEUSDEN - De Dorpskerk bestaat
150 jaar, en dat feit gaat deze week
op gepaste wijze herdacht en ge
vierd worden.
Het zijn de voorzitter van de Kerk
voogdij van de Hervormde Ge
meente Leusden, G. Apeldoorn en
kerkarchivaris W. Bos, die er het een
en ander aan gedaan hebben om dat
150-jarig bestaan niet ongemerkt
voorbij te laten gaan.
Na de renovatie is de Dorpskerk
aan de Arnhemseweg in Leusden-
zuid zonder veel ceremonieel in her
nieuwd gebruik genomen, en velen
zullen zich hebben afgevraagd, of
die Dorpskerk niet wat meer in de
aandacht had kunnen worden ge
bracht. Dat gebeurt dan nu.
Op 16 december 1827 werd de
Dorpskerk officieel in gebruik genomen,
en die plechtige gebeurtenis wordt met
een aantal aktiviteiten luisterrijk her
dacht De heren Apeldoorn en Bos
hebben diverse gebeurlijkheden in
scène gezet, die gemeenteleden en
andere belangstellenden zullen kunnen
boeien
De kleine zaal van ,,'t Trefpunt" zal
permanent zijn ingericht voor het geven
van een diavoorstelling Voor het sa
menstellen van deze diaserie heeft de
heer Bos de medewerking verkregen
van Leusdens historicus Schouten Er
is een gesproken tekst bij vervaardigd.
Monumentenzorg in Zeist stelde de
heer Bos een belangrijke serie foto's ter
beschikking. Het Leusden uit vroegere
tijden werd in drie tijdsgroeperingen in
gedeeld. Een vierde fase wordt inge
nomen door de renovatie
De vertoning van de diaserie vormt
een aardige lardering van het exposi-
tiegebeuren.
MUZIKAAL PROGRAMMA
In de kerk zal op vrijdagavond 15
december om 20.05 uur en op zater
SAMEN OP WEG
Vanaf 1 juli 1978 is bijna de helft
van de morgendiensten onder de
verantwoordelijkheid van Gerefor
meerde Kerk en Hervormde Ge
meente samen. Na 150 jaar is de
Dorpskerk duidelijk betrokken in het
proces van „Samen op weg" zijn van
twee kerken."
1828, is speciaal voor de gelegenheid
uit een camping in Loosdrecht. waar ie
verzeild was geraakt, tevoorschijn ge
haald. Eigenlijk had die klok niet zo
maar mogen verdwijnen in vreemde
handen Zo'n klok. die zo trouw geluid
heeft, zou een ereplaatsje moeten krij
gen in of bij de kerk. Nederlanders doen
vaak veel te snel afstand van iets. soms
voor een appel en een ei. zonder er zich
van bewust te zijn. dat ze daarmee een
kans missen pm een aardige histori
sche noot aan het waardevolle geheel
toe te voegen. Diverse andere volkeren
zouden zo'n klok meteen op een sokkel
hebben gezet, kaartje erbij ..was in be
drijf van 1828 tot en een aantrek
kelijke bezienswaardigheid zou de his
torische omgeving hebben verrijkt
Goed, we zijn een volk met een cal
vinistische inslag in alle gelederen.
Maar het koesteren van een kerkklok
zou op rekening van het eerbiedigen
van tradities hebben kunnen komen.
Bezienswaardig is ook het avond-
maalszilver uit 1713, dat uit de kluis is
gekomen.
1930 in Leusden stond, leidde de
dienst. De krant berichtte
,.ln een bijzondere herden
kingsbijeenkomst is in tegenwoordig
heid van een buitengewoon groot aan
tal belangstellenden, zoowel genood-
igde kerkelijke en burgerlijke autoritei
ten als leden der gemeente, in het
vriendelijke kerkje van Leusden op
plechtige wijze den dag herdacht waar
op dit kerkgebouw een eeuw geleden
voor het eerst in gebruik werd geno
men
Terwijl de tonen van de nieuwe luid-
klok. het geschenk der gemeente bij
dit honderdjarig bestaan voor het eerst
golfden over de uitgestrekte bossen en
heemden van den omtrek, stroomden
de kerkgangers naar het bedehuis om
getuige te zijn van dezen herden
kingsdienst. terwijl ook een schier
eindeloos aantal auto's af en aan reed.
om de genoodigden en belangstellen
den van verder afgelegen oorden der
waarts te brengen".
Deze krantenbijdrage over de Dorps
kerk te Leusden-zuid kan besloten
worden met de volgende woorden, die
ds J Weernekers in zijn artikel in het
boekje van de heer Bos schreef ..Een
ontwikkeling, die al vijf jaar gaande is, is
die van ..Samen op weg" met de Gere
formeerde Kerk. De Dorpskerk, als op
volgster van de in 1585 voor de refor
matorische prediking overgenomen"
middeleeuwse kerk te Oud-Leusden,
was tot 1973 alleen bij de Hervormden
in gebruik."
