miss peach
■Bmni
EiliS»W4!
Leusder Krant - Kijk op de film
WOENSDAG 13 DECEMBER 1978
vervolg van pagina 25
TWEEDE SERIE WISEMAN-
FILMS
IN HET FILMHUIS
In het Amersfoortse Filmhuis
wordt komende zaterdag tot en met
dinsdag gestart met de tweede serie
Frederic Wiseman-films. Ook nu
weer worden er twee films op één
•vond gedraaid: „Highschool" uit
1968 en „Hospital" uit 1970. Twee
films kijken voor één toegangsprijs.
Zaterdag en zondag wordt begonnen
om acht uur met „Highschool", ge-
olgd om 22 uur met „Hospital,
baandag en dinsdag is de volgorde
andersom.
HIGHSCHOOL
Voor alles is Highschool een film, die
je niet in de koude kleren gaat zitten
Neem bijvoorbeeld deze vernedering,
één uit de vele: „voel jij je niet
schuldig?" vraagt de schooldecaan aan
een meisje, „dat je je vader zo teleur
stelt dat je niet naar school gaat?" Het
meisje kijkt verbluft De decaan en de
naast hem zittende vader kijken alsof ze
wilden dat het meisje zich echt schuldig
zou moeten voelen Ondertussen kan
het meisje nauwelijks een woord uit
brengen, terwijl ze haar tranen probeert
terug te dringen. En je voelt de bood
schap die Highschool zo meedogen
loos overbrengt: Scholen zijn gevange
nissen waar de ouderen de jongeren
eronder proberen te krijgen, waar het
ruwe materiaal door de machine wordt
het regisseren van films en dat kan niet
van iedere kunstschilder worden ge
zegd Opvallend echter is wel. dat veel
van de beelden uit „Mysteries" zo van
een schilderij gehaald hadden kunnen
worden, waarbij De Lussanet's stijl zeer
duidelijk het geheel signeert.
Wie gevoelig is voor de Noorse sfeer,
de gedragen eenzaamheid van die
eeuwig zingende bossen, de stugge
bewoners, die eigenlijk weinig praten
en daardoor nog minder te zeggen
hebben en wat ze zouden willen zeggen
maar in gedachten houden, die zal be
slist gegrepen worden door deze ver
filming.
Een verfilming, die is doortrokken
met een mysterieuze sfeer, magisch-
realistisch bijna, van een in zichzelf te
ruggetrokken volk. dat een tikkeltje uit
hun gewone doen gehaald wordt door
een al even ongewone bezoeker Er
wordt goed gespeeld, ook al vond ik de
dialogen soms wat stug, maar dat zal
wel bij dat stugge Noorse volkje horen,
neem ik aan.
Mysterieuze dingen gebeurden er al
in het kleine kustplaatsje, voordat Jo-
han Nagel arriveerde. De zelfmoord
van de theologie-student Karlsen bij
voorbeeld. waarvan men fluisterde dat
het kwam omdat hij afgewezen werd
door Dany Kielland (Silvia Kristel), de
mooie dochter van de dominee
Toen kwam Nagel en het schijnbaar
rustige voortkabbelende dorpsleven
kwam pas echt in beroering. Niemand
wist wie hij was, of waar hij vandaan
kwam Hij noemde zichzelf agronoom,
maar was hij wel degene voor wie hij
zich uitgaf? En wat kwam hij eigenlijk
doen in dit onbeduidende kustplaatsje
Maar al te snel wekte de man in het gele
kostuum de ergernis van de bevolking
Spoedig had hij zich overal toegang
verschaft en leek hij iedereen te ken
nen Van de vormelijke atheïstische
dokter en de sadistische politiecom
missaris tot aan Minuut, de dwerg, die
kolen sjouwde en danste voor een cent
Van Dany Kielland. de dochter van de
dominee met haar rode parasol tot aan
het zonderlinge eiervrouwtje met haar
sneeuwwitte haar. dat alleen in een
huisje aan zee woonde
Mensen die jarenlang niet met elkaar
gesproken hadden werden plotseling
weer met elkaar geconfronteerd Men
sen die jarenlang volgens vaste regels
geleefd hadden, zagen hun zekerhe
den danig aan het wankelen gebracht
Er bleef niet veel over van de bijtende
arrogantie van de politie-commissaris
en de zelfverzekerdheid van de domi
neesdochter.
Nagel bezorgde hen slapeloze
nachten met zijn eigenaardige gedrag
gehaald en eruit komt met het stempel:
Aangepast.
Highschool werd in zijn geheel opge
nomen. in Philadelphia North East
High. een bijna geheel blank, middle-
class instituut. North East High is een
van de beste scholen van Philadelphia,
niet beter of slechter dan duizenden
andere Amerikaanse scholen in de be
tere buurten Men kent er de problemen
niet van de ghetto's van blanke leraren
met zwarte leerlingen, van overvolle
klassen, van ongeïnteresseerde
ouders. Ook kan men zich niet beroe
pen op excuses over „achtergestelde"
kinderen e d. North East High is een
uitstekend voorbeeld van het topniveau
van openbaar onderwijs in de USA
Juist daarom maakt de film je zo
neerslachtig Er is geen enkele reden
waarom het schoolleven zo leeg zou
moeten zijn Highschool toont geen en
kele vorm van nadenken Wat de film
wel laat zien is een overstelpende
triestheid van directie en leraren die on
derwijs verwarren met discipline Op
een of andere manier krijgt de school
haar leerlingen binnen als spontane le
vendige teenagers en probeert ze te
veranderen in 40-jarige geestelijke
castraten. Het motto van de school zou
eigenlijk moeten luiden „Volg de be
velen op"
Is het verwonderlijk dat de kinderen
hun aandacht er niet bij houden, uit het
raam staren, duf worden en proberen te
ontsnappen? Van alle instellingen in
onze moderne samenleving zijn er niet
veel, die zoveel angsten veroorzaken
als de middelbare sschool Ouders en
leraren oefenen een fantastische druk
uit op de leerlingen om „hun best te
doen" en door te studeren. Leerlingen
worden als succes of als mislukking be
stempeld op grond van de behaalde
cijfers, scholen worden beoordeeld op
het percentage leerlingen dat naar de
Universiteit gaat Niemand heeft tijd de
oude regels te veranderen of het wat
Schilderachtige erotiek in „Mysteries" van Paul de Lussanet,
met Rutger Hauer en Sylvia Kristel in de hoofdrollen.
en met de dromen die hij te pas en te
onpas vertelde. Maar de krachten die hij
opriep en de drama's die hij veroor
zaakte richten zich nu tegen hem. want
wie wind zaait zal storm oogsten
Onafwendbaar gaat Nagel zijn on
dergang tegemoet en zijn verdwijning is
net zo mysterieus als zijn komst
Het slot - en dat mag ik niet onver
meld laten - is even mysterieus als het
hele verhaal en sommigen komen dan
ook hoofdschuddend de bioscoop uit.
Ze hebben het niet begrepen. Daarover
behoeft men zich niet ongerust te ma
ken. want zij zullen zich niet alleen hoe
ven te voelen in hun onbegrip
Kortom: „Mysteries is sfeervol
verfilmd, magisch-realistisch van
inhoud en soms onbegrijpelijk. Maar
wordt Bergman ook niet door slechts
enkele uitverkorenen écht begre
pen?
(Grand 5, eerste week, 16 jaar).
THE GAUNTLET
„The Gauntlet" (De doorzetter), met
Clint Eastwood en Sondra Looke in de
hoofdrollen, komt deze week terug in
Duo 2 en zal daar ongetwijfeld weer
veel publiek trekken Want het is een
prima spektakelfilm. Bij de première
van deze film in februari van dit jaar,
schreef ik onder meer „In „The
Gauntlet", die de liefhebbers van
keiharde actie en spektakel volledig
aan hun trekken laat komen, hangt Clint
Eastwood de schier onkwetsbare en
onverstoorbare held uit en zijn in talloze
films opgebouwde image als de moder
ne John Wayne wordt nog eens fiks
opgevijzeld
„The Gauntlet" is een film
voor het grote publiek, dat blijkbaar een
steeds grotere hang naar steeds spek-
takulairder films ontwikkelt. Maar zon
der de (toch wel een tikkeltje overdre
ven) spektakulaire schietpartijen,
waarbij onder meer een heel huis en
Paul Belmondo in de spannende avonturen-aktiefilm „The Burglars"
de bekende Franse regisseur Henri Verneuil uit 1972, met muziek van
Morricone. In de nachtvoorstellingen van Duo 2.
Twee scènes uit „Highschool
kalmer aan te doen. En de scholen ver
anderen in forten, waar de manier
waarop je gekleed gaat belangrijker is,
dan het leerplan, waar de lengte van de
schooldag tot op de minuut bepaald
wordt in de contracten van de leraren,
waar men zich ten doel stelt opgefokte,
afgestompte mensen af te leveren, met
dezelfde normen en waarden als hun
ouders.
HOSPITAL
„Je hoeft je nergens voor te scha
men" verzekert een arts tegen een
oudere man. die wanhopig zit te huilen,
omdat hij kanker denkt te hebben en
zich zo vernederd voelt door zijn
symptomen dat hij er niet over kan
spreken In Hospital lijkt het gefilmde
materiaal niet door montage te zijn ver
vormd. Hoewel Wiseman duidelijk se-
lekteert, doet hij dat niet om het mate
riaal aan een van te voren vastgestelde
struktuur of een oplossingen biedende
aanpak aan te passen Hierdoor wor
den onze reakties op wat we zien niet
beperkt door een opgelegd standpunt
Je voelt dat de ervaringen volledig echt
zijn en dat er geen beschermend laagje
tussen jou en de mensen op het doek
zit Een méér open en openbare film
ervaring is uiterst zeldzaam Je kijkt de
ellende recht aan en je realiseert je dat
je je nergens voor hoeft te schamen De
film werd opgenomen in het Metropoli
tan Hospital in New York en hoewel de
toestand er niet al te best is. vormt de
film geen uiteenzetting van onmen
selijkheid van mensen ten opzichte van
zijn medemens
De openbaring van Hospital zit in de
vele verbazingwekkende vormen
waarin medemenselijkheid tot uiting
kan komen: de tederheid van een arts
terwijl hij een oude man onderzoekt, de
onhandige pogingen van een arts de
dekens van de man wat recht te trekken
opdat hij wat gemakkelijker ligt, de
Portoricaan die zich verzet tegen op
name omdat hij het afschuwelijk vindt
zijn kinderen alleen thuis achter te la
ten, de verbijsterde dochter van een
vrouw die een hartaanval gehad heeft,
terwijl ze haar moeder probeert te
troosten en haar telkens op de kin kust -
het enige deel van haar lichaam dat
voor een kus bereikbaar is Het zieken
huis is een smeltkroes en de film toont
aan dat de droom van een land als
smeltkroes tot op zekere hoogte is uit
gekomen Binnen deze misère is plaats
voor een scala van menselijke gebaren,
zoals het ernstige ..dank u' van bejaar
de patiënten, wie het spreken allang
niet meer makkelijk afgaat. De artsen
en de verpleegsters praten niet op een
zalvende toon, ze hebben geen tijd voor
mooie praatjes. De ruwheid en zelfs
grofheid die ze soms ten toon spreiden,
schijnt deel uit te maken van hun er
kenning van de „facts of life" zoals die
voor de armen van een grote stad be
staan In het begin van de film lijkt Hos
pital in het wilde weg een beeld te ge
ven, maar als alle scenes en details zich
opeen hopen, begint het beeld duidelijk
te worden. Aan het einde van de film
zitten we er zo diep in - op een manier
die we zelden bij een dokumentaire
meemaken - dat onze tranen opwellen
omdat we gewoon niet anders kunnen
reageren op de intensiteit van dit beeld
van het gewone ziekenhuisleven. We
hebben de grenzen van de goede
smaak van de middenklasse over
schreden en het is beter aan de andere
kant.
(Filmhuis Amersfoort, zaterdag tot en
met dinsdag)
Twee scènes uit: Hospital".
KL
1^0
„U maakt zich blijkbaar ergens
heel kwaad over".
ARAJOCP
eEGe^e»2r
^FILHS
aeajoi-o^ hoe 4&oor
li DE fAA/gs DAr
tic f.CjULUl/EIZ'S
É"e/u 40ste FILM
een gepantserde passagiersbus aan
flarden worden geschoten, is „De door
zetter" niets meer en niets minder dan
een doorsnee politiefilm"
Wat ik toen schreef, geldt nog steeds
We zijn per slot van rekening nauwelijks
een jaar verder, nietwaar?
(Duo 2, eerste week. 16 jaar)
KINDERVOORSTELLING
In de matinee-voorstellingen van
Euro Cinema kunnen de kinderen kij
ken naar de Nederlands gesproken te
kenfilm „De fluit met de zes smurfen
En dat allemaal zonder vader Abra
ham (zaterdag- en woensdagmid
dag)
STALMEST IN TUIN - De voorlichting zegt.
dat verse stalmest in een groentetuin niet
goed is. Maar koeiemest die in november-
december uit de stal komt kan in het voorjaar
toch wel gebruikt worden?
Antwoord - De voorlichtingsdienst heeft
gelijk. Ruige, onverteerde mest is veel te
strorijk. Maar ook zonder stro is de mest niet
goed en veel te scherp Goede mest. althans
voor uw groentetuin, is rul en verteerd, hij
kan helemaal door de grond heen gewerkt
worden. Ruige mest verbreekt de samen
hang tussen boven- en ondergrond en
maakt dat de planten slecht bewortelen en
gauw verdrogen Als u stalmest van novem
ber en december op een pluis zet en afdekt,
bijv met zwarte grond, zal die mest gaan
broeien en snel verteren Hij kan dan in
maart-april rul zijn en geschikt voor de tuin
Maar denk er om. dat veel gewassen niet
graag gezaaid worden in pas gespitte grond.
De aarde moet meestal enkele weken kun
nen bezakken. Uitzonderingen alle knol-,
bol- en wortelgewassen dus ook aardappe
len Het liefst echter werken wij rullen grond
en goed verteerde mest dooreen in de win
ter Desgewenst kunt u dat dan enkele we
ken vóór het zaaien nog aanvullen met kor-
relmest Ruige mest kunt u wél gebruiken
voor het afdekken van planten tegen vorst en
als mulchlaag onder bomen en struiken, mits
u niet te veel ineens geeft.
BEVROREN EIEREN - lk heb gekookte eie
ren ingevroren, maar die zijn niet om te eten.
Ligt dat aan de diepvrieskist, de eieren of het
koken?
Antwoord: Dat ligt, eerlijk gezegd, aan u
Gekookte eieren zijn namelijk niet geschikt
voor diepvries, net zo min als rauwe sla.
gekookte aardappelen, mayonaise, bleek
selderij, komkommer, radijs en allerlei ge
rechten die met melk of gelatine zijn bereid
Dat staat in de handleiding van de meeste
diepvrieskisten wel vermeld U schrijft ook.
dat u uw verse eieren in een schaal in de
normale koelkast bewaart Dat is ook niet zo
best voor de eieren. Als ze uit die koude
komen en gekookt worden, barsten ze be
slist open Zet ze in de eierverpakking in een
keukenkast, zodat ze niet tegen elkaar tik
ken. want daardoor ontstaan haarscheur
tjes U behoeft niet bang te zijn dat er kuikens
uitkomen, want onze eeteieren zijn niet be
vrucht
SERING SNOEIEN - Hoe moet ik een serin
genboom snoeien?
Antwoord: Seringen bloeien op overjarig
hout en niet op nieuwe scheuten Als u er nu
teveel van het oude hout uithaalt, bloeit de
boom niet of nauwelijks. Daarom is het 't
beste, uw sering niet te snoeien. Hoogstens
kunt u een enkele tak wegnemen die niet
mooi uitgroeide, teveel licht wegneemt voor
de andere, of te hoog opgaat. Is een boom te
lang gerekt en kaal van onderen, dan moet u
zo n sering wel toppen, zodat hij niet hoger
uitgroeit, maar de breedte ingaat
„Waterschapsheuvel" is een vol
wassen tekenfilm voor volwasse
nen. Waarmee ik niet wil zeggen, dat
deze film luguber zou zijn. Integen
deel. Het hele verhaal komt op mij
over als een zeer natuurlijke reeks
oorzaken en gevolgen, gezien uit het
standpunt van de konijnen. Opge
diend met een relativerende humor
vol vermenselijkte trekjes, zonder
dat de identiteit van het konijnenbe
stand op de achtergrond wordt ge
drongen. Een film, die eigenlijk ie
dereen zou moeten gaan zien!
(Euro Cinema, eerste week, 12 jaar).
MYSTERIES
De kunstschilder Paul de Luassa-
net verfilmde een roman van de
Noorse schrijver Knut Hamsun
(1860-1952): „Mysteries", met Rut
ger Hauer, Sylvia Kristel, Rita Tus-
hingham, Liesbeth List, Marina de
Graaf, Kees Brusse en anderen in de
hoofdrollen.
Er is al enorm veel over deze film
geschreven Hoewel het een Neder
landse film is. ademt het beslist niet de
Nederlandse sfeer uit, die we van zo
veel speelfilms van eigen bodem ken
nen maar dankzij het meer dan voor
treffelijke camera-werk van Bobby Mil
ler, is Mysteries" een rolprent gewor
den. die zo uit de school van Bergman
zou kunnen zijn gekomen. Regisseur
de Lussanet heeft beslist talenten voor
de wat oudere kinderen er na-
flijk evenveel plezier aan kunnen
»ven Voor de wat jongere kinderen
'ik „Waterschapsheuvel" eigenlijk
niét willen aanbevelen, temeer
Jjat sommige scènes voor kinderen,
j Walt Disney zijn gewend, wat al te
JBstisch en schokkend zouden kun-
overkomen .Waterschapsheuvel"
ien film, waarin het leven van konij-
j wordt bekeken vanuit een volwas-
i kontekst, kompleet met al die ver-
•venheden. volwassenen eigen
als in het mensenleven moord, dik-
uur, oorlog en wreedheid tot de
jrworvenhèden" behoren, zo is dat in
J konijnenleven al niet veel anders
Jians volgens Adams en.volgens
irtin Rosen De opdoemende ver-
Jrikkingen in het aanvankelijk zo rus
tige konijnenleventje worden daarom
opi volwassen wijze geaccentueerd,
uitgevoerd in kleurrijke en fantasievolle
Stelden, die realistisch angstaanja
gend overkomen en, zoals naar aanlei
ding daarvan al eens is gezegd, „w^ar-
bij'de verschrikkingen waaraan Bambi
blootstond, verbleken Martin Rosen is
(gelukkig maar) geen Walt Disney, die
met zijn gestroomlijnde tekenfilms wel
Koenen kinderen weet te vermaken,
^ar eigenlijk nooit verder is gekomen
i een vertekende realiteit vol zoete
