Geschiedenis van de Lage boeiend verteld, geïllustreerd /ietnam, Vietnam, Vietnam J\ichael Herr is er geweest De Nazi en de kapper, fascinerende satire „Schoonheid in beeld": 25 eeuwen Europese kunst: fraai naslagwerk oging tot verwerking van een trauma EERSTE DEEL KORTGELEDEN VERSCHENEN „HET DODEMANS CONTRACT", - SPECTACULAIR „HARDL0PER/D00DL0PER", EEN KERNBOM ALS CHANTAGEMIDDEL „ACTIE DE MOL", DOOFPOTDRAMA 11 Samenstelling: Bert Vos ^^^Je^ran^^Doeken DONDERDAG 18 JANUAR11979 13*' 'erd' toekomst ligt grotendeels verborgen in de geschiedenis, zegt een be- m*dspreekwoord. Wie daarom méér van de toekomst wil weten, moet zoveel 'erej«lljk geschiedenis gaan bestuderen. Maar ook zonder dit toekomst-as- '91st |s de geschiedenis van onze beschaving zonder meer een boeiende en 11% leerzame aangelegenheid. Nu kun je geschiedenis op verschillende lieren tot je nemen. Dat kan op de ouderwetse wijze via de geschiedenis- kjes, zoals die vroeger op school werden gebruikt (en dat is veelal een "]%e aangelegenheid), je kunt dat doen via historische naslagwerken, ge dreven door zeer gespecialiseerde wetenschappers (voor de leek al even- p/#en saaie bedoening), maar je kunt je ook verdiepen in de geschiedenis de (gelukkig steeds meer verschijnende fraaie, in voor de leek in heldere geschreven, geschiedenisboeken op moderne leest geschoeid. Aange- i met veel illustraties in zwartwit en kleur gaat de geschiedenis op die lier voor je leven, zonder dat je konstant gekonfronteerd wordt met saaie csen jaartallen (hoe belangrijk ook), gevolgd door een al even saaie omming van gortdroge feiten, zonder humor verteld. Jaap ter Haar's .Geschiedenis van de Lage Landen" blijkt al jaren dé va derlandse geschiedenis bij uitstek voor het hele gezin te zijn. Het succes van deze uitgave, waarvan sinds het ver schijnen in 1970 al meer dan 80.000 series zijn verkocht, leidde tot het be sluit om deze schitterende boeken nu geheel in kleur te illustreren. Kortgeleden verscheen bij uitgever Fibula/Van Dishoeck het eerste deel van deze geheel herziene „Geschie denis van de Lage Landen", een serie, die in totaal uit vier delen gaat bestaan. Jaap ter Haar weet de geschiedenis van de Lage Landen (Noord- èn Zuid Nederland) boeiend, met rijke details en bovenal levendig te vertellen. Daarbij komt, dat niet alleen alle foto's in kleur zijn uitgevoerd (wat op zich al méér in formatie oplevert), wat niet in foto's te vangen was, werd door de bekende kunstenaar Rien Poortvliet op de door hem gebruikelijke fraaie wijze in beeld gebracht Het eerste deel behandelt de prehis torie, de Romeinse tijd en de Middel eeuwen. Ik moet zeggen, dat ik met heel veel plezier de geschiedenis (nogmaals) heb gelezen. Geschiedenis wordt via de vertelkunst van Jaap ter Haar een belevenis, een boeiend ge beuren. verpakt in een kleurige ka- leidoscoop van soms turbulente ge beurtenissen, de feiten afgewisseld met geromantiseerde episodes, waardoor de periode waarin zich alles afspeelt zich nog duidelijker gaat aftekenen te gen het decor van de tijd. Ter Haar vertelt van het allereerste begin, van het ontstaan van de mens. en komt dan al snel terecht bij de eerste bekende volkstammen, zoals de Neandertalers Algemene geschiede nis, die echter wel de voorloper is van de geschiedenis van de lage landen. Steentijd, bronstijd, de komst van de Romeinen, de opmars van het Chris tendom, de Noormannen, de Middel eeuwen en alles wat die geschiedenis perioden aan voorspoed èn rampen, oorlogen en veldslagen heeft opgele verd, wordt door Ter Haar op zeer kun dige, maar vooral opvoedkundige en soms spannende wijze verteld. Kostelijke verhalen, gebaseerd op die droge jaarlallen, die we vroeger met z'n allen uit het hoofd trachtten te leren, maar waarin maar weinigen feilloos zijn geslaagd en dat dan meestal ook nog zonder betekenis van die jaartallen op de juiste wijze te doorgronden. De wij ze, waarop onze kinderen geschiedenis op school leren is nu natuurlijk aanzien lijk moderner en aantrekkelijker van aanpak. Jaap ter Haar's „Geschiedenis der Lage Landen" sluit daar niet alleen bij aan, maar gaat naar mijn gevoel nog een stapje verder door de verhaal- •la-iplirl Ijuir ,AI twee dagen, sinds het begin het Tet-offensief, kwamen ze t honderden naar het provincie- spitaal in Can Tho. Het waren ofdzakelijk kleine kinderen, ouden 1 dagen en vrouwen, en ze hadden ik afschuwelijke verwondingen, lichtst gewonden werden haastig do tuin van het hospitaal behan- Id, en de ergste gevallen werden *oon in een van de gangen gelegd i daar te sterven. Het waren er ge- on teveel, de artsen hadden onaf- broken gewerkt en nu, op de aede middag, begon de Vietcong t hospitaal te beschieten, ren van de Vietnamese ver- egsters gaf me een koud blik bier en »eg of ik het naar een kamer achter in gang wilde brengen waar een van de lerchirurgen stond te opereren. De ur van de kamer stond half open, en liep zo naar binnen. Ik had waar- tijnlijk eerst even voorzichtig moeten <en. Er lag een klein meisje op de eratietafel, ze staarde met grote dro- ogen naar de muur Haar linkerbeen is verdwenen, en uit de stomp stak n scherp stuk bot van ongeveer vijf- ncentimeter lang. Het been lag op de ►er, half in een stuk papier gewikkeld, i chirurg was een majoor, en hij had er die tijd in zijn eentje staan werken. Hij d er niet erger kunnen uitzien als hij hele nacht in een trog vol bloed had legen Zijn handen waren zo glibbe- i dat ik het blik tegen zijn lippen moest ■uden en gelijk met zijn hoofd achter- er moest kantelen. Ik kon niet naar »t meisje kijken. „Gaat het?" zei hij rustig. „Nu nog wel. Ik denk dat ik straks ^schrikkelijk moet overgeven". Hij legde zijn hand op het voorhoofd n het meisje en zei: „Hallo, meiske" j bedankte me voor het blikje bier aarschijnlijk dacht hij dat hij glim- 3hte, maar er veranderde nergens is in zijn gezicht. Hij had bijna twintig ir achtereen staan werken". TIEN JAAR Bijna tien jaar nadat hij uit Vietnam as teruggekeerd in de USA heeft Mi- •ael Herr een boek geschreven. Een >ek over de oorlog in Vietnam, die en te veel Amerikanen in dat te verre nd deed verblijven. Herr was er aan ït werk als correspondent van het ma- izine 'Esquire'waarin hij regelmatig ts liet afdrukken van wat hij werkelijk meemaakte. Hij verbleef er bijna een jaar Bijna een tienvoud van die tijd had hij nodig om zo ver te komen dat hij werke lijk opschreef wat er aan de hand was geweest. Bijna tien jaar had Herr nodig alvorens hij in de vorm van een boek te proberen enigszins te verwerken wat voor iedereen, die er mee te maken heeft gehad, zo'n traumatische ervaring is geworden De reflecties op wat hij indertijd heeft meegemaakt staan neergeschreven in 'Dispatches', in het Nederlands onlangs verschenen onder de titel 'Verslagen uit Vietnam' Het is - op zijn zachtst gezegd - een verbijsterend boek geworden. Verbij sterend bijvoorbeeld vanwege pas sages zoals hierboven één geciteerd. Verbijsterend vanwege de doden die er vallen. Vanwege de stupide generaals die durven spreken van bevredigende dodencijfers. Je mond valt open. wan neer je leest over het gewauwel van de bureaus in Saigon aan de ene kant en aan de andere kant wat de maten in de jungle meemaken. Verbijstering ook over een zo scherpe tekening van de waanzinnige ellende die een oorlog is Maar dat is niet alles. Michael Herr beschrijft ook fascinerende kanten van een oorlog De heldenmoed van een individu. De hechte vrienschappen. de glamour, de humor. En dat alles in be woordingen die niet verzinken tot het bedenkelijke niveau van MASH, maar je eerder duidelijk maken dat je niet moet ontkennen dat die kanten er zijn Wanneer tijdens een beschieting een marinier op je gaat liggen om je te be schermen, dan is dat iets Wanneer er een fotograaf bestaat die van front naar front rijdt op een motorfiets, dan is dat ook iets. Met andere woorden Herr probeert om op een bewogen eerlijke manier te vertellen wat hij meemaakte. De mooie dingen, de heel lelijke dingen En daarmee doet hij een poging de hele ellende te verwerken in plaats van te verbergen. TWEESLACHTIG Daarmee schrijft hij tegelijkertijd een misschien wel onovertroffen boek over het fenomeen oorlog. Over de twee slachtigeheid van enerzijds de ellende en anderzijds het fascinerende, wat in feite slechts inhoudt dat het om mensen gaat. Ergens zegt Herr het ook met zo veel woorden, tussen de regels door is het voordurend te lezen: het gaat over mensen in de oorlog oftewel de oorlog als mensenwerk Oorlog is het leven, maar dan in een hogedrukpan. Het is een concentraat van het normale, waarin het niet mogelijk is om een beetje bang of een beetje blij te zijn, maar waarin je doodsangsten uitstaat of zielsgelukkig bent. Regelmatig vraagt Herr zich af waar om hij er eigenlijk geweest is. De maten vragen het de correspondenten ook iedere keer Ze zijn gek, omdat ze vrij willig gekomen zijn. Maar omdat ze vrijwillig gekomen zijn, moesten het toch wel goede jongens zijn, in ieder geval jongens met een beetje lef. Niettemin generen Herr en de zijnen zich van tijd tot tijd hevig voor het vak dat ze uitoefenen Er wordt ook wel eens „lijkenpikker" naar ze geroepen Maar er zijn ook maten die de journa listen op het hart binden om toch vooral aan iedereen te vertellen wat ze gezien hebben. Dat is wat Herr op een voor treffelijke wijze doet. Ik houd er niet van om boeken als 'belangrijk' te betitelen, maar 'Verslagen uit Vietnam' zou ik maar lezen, als ik u was. Tot en met de laatste regels op bladzijde 288 waar Herr eindigt met de woorden: „En ik kan niets anders doen dan nog een paar laatste woorden opschrijven en het ver spreiden, Vietnam, Vietnam, Vietnam, we zijn er allemaal geweest". Marnix Kreyns Michael Herr: Verslagen uit Vietnam (Dispatches) Amsterdam 1978 prijs; 24,50 Uitgave: Van Gennep. In het algemeen is er al onnoeme lijk veel geschreven over de tweede wereldoorlog. Met name ook over de massale uitroeiing van de Joden in de vernietigingskampen van Auschwitz, Bergen-Belzen e.d. Ver bijsterende verhalen soms met een Kafkaiaanse onwerkelijkheid. De Joodse schrijver Edgar Hilsenrath schreef ook zo'n boek: „De nazi en de kapper Een zeer opmerkelijke roman, geschreven in vlijmscherpe humor, zoals wellicht alleen een Joods auteur zou kunnen schrijven die de materie, waarover het gaat, van nabij heeft meegemaakt. Die vlijmscherpe humor komt op mij eigenlijk net zo onwezenlijk over als romans, die in bittere ernst over dit ma cabere onderwerp zijn geschreven, want Hilsenrath „spot" met de ellende van zijn eigen volk op een wijze, die getuigt van mensenkennis èn een keu rige analyse van hetgeen vóór, tijdens en na de massamoorden in het Hitler- Duitsland plaats vond. Hilsenrath beschrijft het turbulente leven van de Duitser Max Schulz, één der velen, zoon van de arische straat madelief. Minna Schulz. Max groeit op met de Joodse Itzig Finkelstein en leert bij hem het kappersvak. In 1933 wordt Max lid van de SA en later van de SS. Zo wordt hij in het vernietigingskamp Laubwalde massamoordenaar. Na de oorlog verwisselt Max Schulz zijn iden titeit voor die van zijn dode vroegere vriend Itzig Finkelstein, die hij overigens zelf van het leven heeft beroofd in het vernietigingskamp en duikt - na een tijdje als zwarthandelaar flink geld te hebben verdiend dankzij een zak met gouden tanden uit het kamp - onder in Israël als een respectabel en alom geachte kapper die zijn vak kent. Maar dan begint zijn geweten te spreken „De nazi en de kapper" is een ver rassend boek door de vloeiende van zelfsprekende wijze, waarop Hilsenrath dit verhaal optekent. Satire van de bo venste plank, waarbij Hilsenrath zich niet alleen heeft beperkt tot het schet sen van de figuur Max Schulz, maar ook de Duits-Joodse geschiedenis wordt haarfijn geanalyseerd en uit de doeken gedaan. Het is het onwaarschijnlijke en tevens afschrikwekkende decor, waartegen dit boeiende verhaal zich af speelt. Het schijnt, dat men op dit moment bezig is met de verfilming van dit knappe boek. Het lijkt mij een erg moeilijke opgave om de humor en de satire in vergelijkbare filmbeelden over te brengen op een kijkend pu bliek. De subtiele nuances in de dialogen en de monologen zullen dan zeker niet verwaarloosd moeten worden, wil de kracht van het boek niet ontkracht worden. V. „De nazi en de kapper", door Edgar Hilsenrath. (Der Nazi der Friseur - 1977). Vertaling: dra. M. G. Schenk. Uitgeverij De Bussum. Gebon den. 263 blz 90. vorm, waarvoor hij heeft gekozen zon der de werkelijkheid van onze geschie denis geweld aan te doen. Dit eerste deel uit de serie van vier is ook voor volwassenen een ideaal naslagboek. Geschiedenis in leven de taal. Waardevol in een tijd, die steeds meer wordt bepaald door de toekomst waarin te weinig aandacht wordt geschonken aan het rijke en - ondanks de tekortkomingen - leer zame verleden. Geschiedenis is een brok cultuur. Jaap ter Haar leverde met dit eerste deel een belangrijke bijdrage aan onze kennis van ons rij ke verleden. We zijn benieuwd naar de andere delen. Warm aanbevolen! Bert Vos „Geschiedenis der Lage Landen, deel I door Jaap ter Haar, met tekeningen van Rien Poortvliet en illustraties en foto's In kleur. Geheel herziene druk. 1978. Uitgegeven door Fibula-Van Dishoeck te Haarlem. Gebonden, groot formaat, 400 pagina's 95,- (Intekenprijs 75,-) per deel. boeken, voor u besproken Tony Williamson begon zich in 1964 toe te leggen op het schrijven voor de televisie. In korte tijd kreeg hij zowel in Engeland als daarbuiten grote faam als thrillerauteur van TV- series als „De wrekers„Jason King" en andere. De laatste jaren houdt hij zich voornamelijk bezig met het schrijven van filmverhalen, zoals voor „Night Watch" met Eliza beth Taylor en Laurence Harvey en bovendien schreef hij het boek „Counterstrike Entebbe", een authentiek verslag van de gebeurte nissen in Oeganda. Kortgeleden verscheen in de vertaling van Paul de Bruin de thriller „Doomsday con tract" van Williamson, „Het Dode- mans contract Ook in deze thriller is weer sprake van terrorisme, een dankbaar onder werp voor thriller-auteurs. Bovendien gaat het over vijf atoombommen, die een nogal geheimzinnige terreuror ganisatie nodig heeft om haar doel te bereiken FBI-agent Lee Corvey speelt een belangrijke rol in dit spannende ge beuren, want hij moet er achter zien te komen - nadat hij zich in de organisatie had gedrongen - wat de opzet is Tony Williamson is er in geslaagd om een bijzonder spannend en soms spektakulair boek té Schrijven Een fik-' keltje James Bond-achtig, zo nu en dan (zoals tijdens de bestorming van het Engelse atoomcentrum Windscale) maar in ieder geval zeer filmisch ver teld, zodat te verwachten is, dat binnen afzienbare tijd een filmversie van Wil liamson's boek te vernachten is Voor de liefhebbers van thrillers warm aanbevolen. V. V „Het Dodemans contract" (Doomsday contract). 1977. Verta ling: Paul de Bruin, 1978. Uitgegeven door Amsterdam Boek te Am sterdam. Gebonden. 191 blz. Prijs 24,50. Onder redaktie van Martin Rabe en George Schultz hebben verschillen de deskundigen meegewerkt aan de totstandkoming van het zeer fraaie naslagwerk:,,Schoonheid in beeld; 25 eeuwen Europese kunst". In de vertaling van A. Rottenberg-Hirsch en in een uitstekende vormgeving van H.F. Ottmann, verscheen dit boekwerk kortgeleden in Nederland bij uitgeverij De Haan - Unieboek BV te Bussum. Nu is het natuurlijk een onmogelijk heid om 25 eeuwen op het gebied van kunst in Europa te „vangen" in zo'n 240 bladzijden (groot formaat), maar de samenstellers (en de medewerkende auteurs) zijn er wèl in geslaagd om die grote hoeveelheid aan periodes, stijlen en opmerkelijke kunst-stukken voor de geïnteresseerde lezer in dit korte be stek vast te leggen Dankzij de grote hoeveelheid foto's mèt uitgebreide bijschriften, geeft het boek een uitstekende inzicht in wat er allemaal in 25 eeuwen aan kunst in Europa is gewrocht. Jürgen Driehaus schreef over de Prehistorische Kunst en de Kretenzisch-Myceense Kunst, Joachim Hotz leverde zijn bijdrage in zake de Griekse Kunst. Ook de Etruski- sche kunst wordt bescreven door Driekus, terwijl Wilfried Kasper de Ro meinse kunst onder de loep neemt. De vroeg-christelijke kunst wordt be schreven door Guntram Koch en Hel- muth Roth neemt de vroeg-Romaanse kunst voor zijn rekening De Romaanse kunst komt tot leven na teksten en foto's in het artikel van Hubertus Günther. Peter Lufft schrijft over de Gotiek en de Late Gotiek, Manfred Wundram over de renaissance en Maniërisme. Dieter Grossman vertelt zoals ook de anderen dat doen, boeiend en helder over barok en Rococo, terwijl het boek wordt afge sloten door Christoph Wetzel met „de kunst in de negentiende eeuw en de kunststromingen van de twintigste eeuw". Wie zich interesseert in één van de bovengenoemde kunstuitingen, wordt redelijk volledig ingelicht, zij het-zoals gezegd- biet met de uitgebreidheid van een heel boek over het desbetreffende onderwerp Het is dan eigenlijk wèl jammer, dat zij die méér er over willen weten, niet wegwijs worden gemaakt door middel van een literatuurlijst over het onderwerp dat de belangstelling heeft. Wel wordt ieder hoofdstuk afge sloten met een i'jst van verklaringen van termen uit een bepaalde tijdsperiode, wat voor een diepere studie zonder meer prettig werkt. Dat is het enige wat op te merken valt aan dit zeer leesbare en ruim geïllu streerde naslagwerk Het zijn vooral ook de talrijke afbeeldingen In kleur, die voor de, leek verhelderend werken in samenhang met de tekst. Bij de tekst worden dan ook konsekwent verwijzin gen gegeven naar de desbetreffende afbeeldingen Het is een erg ple?ierige aangelegenheid, dit lezen en békijken van „25 eeuwen Europese kunst Inderdaad: schoonheid in beeld! De tekst belicht de kunsthistorische aspekten en samenhangen op een hel dere. ook voor de leek begrijpélijkè, wij ze en dit wordt verduidelijkt aan de hand van de afbeeldingen, waardoor, pe stij- lonwikkelingen binnen Egropa duidelijk op een rij worden gezet De uigebreide index completèert dit nuttige naslagwerk. Aanbevc^n „Schoonheid in beejd", Qpder re daktie van Martin Rabe en Óeorge Schultz-. Vertaald door A. Rottenberg-Hirsch en uitgegeven door De Haan/ Unieboek bv te Bussum. Gebonden, groot formaat, 240 blz. Prijs 45- Er zijn in de loop der jaren al heel wat thrillers geschreven met Arabi sche terroristen in de hoofdrol (zij het dan niet zo'n aangename). De schrijvers hebben de Arabieren als prima onderwerp gevonden en laten die terroristen niet meer los. De journalist (het zijn vaak journalisten die dergelijke onderwerpen voor een roman gebruiken) Frank Ross schreef zijn eerste roman „Dead Runner", in de vertaling van Joost Pollmann: „Hardloper/Doodloper". Het verhaal begint met de moord op de Israëlische minister van defensie tij dens diens bezoek aan Londen door een jeugdige Arabische terrorist De knaap wordt gepakt en gevangengezet De schatrijke wapenhandelaar Peter Driscoll raakt - door zijn kontakten met verschillende Engelse geheime dien sten - verstrikt in deze affaire en krijgt de geheime opdracht om Assad, de terrorist, uit de gevangenis te bevrijden, zonder dat hij weet voor wie het dat moet doen. Er lopen gebeurtenissen door elkaar, want terwijl Assad inderdaad wordt be vrijd, maakt een terroristengroep zich sterk om hetzelfde te bereiken en dat gebeurt dan door middel van een vliegtuig met een atoombom aan boord Kortom: spanning genoeg Frank Ross beschrijft de sfeer rond geheime affaires van spionagediensten met kennis van zaken, maar biedt te vens een nogal afschrikwekkende kijk op de mogelijkheden, die particulieren hebben om zelf een atoombom in el kaar te knutselen en er mee te rotzooien ten koste van duizenden en wellicht nog meer onschuldige slachtoffers. Waaruit opnieuw blijkt, ook al is het maar een verhaal, dat de wereld zelfs ten onder kan gaan aan vergaande slordigheid met eigen vernietigingswapens. Een aardige bijzonderheid is wellicht ook, dat dit kapitalistische boek gedrukt is bij Karl-Marx-Werk. Grafischer Qross- betreib te Pössneck, DDR „Hardlof>er/Doqdloper", door Frank Ross. 1977. Vertaling: Joost Pollmann, uitgegeven door Am sterdam Boek te Amsterdam. 221 blz. Prijs 24.50. De auteur Dan Sherman is van huis uit journalist. Uit ervaringen, die hij in dat beroep had uit bepaalde kon takten met de wereld der veilig heidsdiensten, ontstond de spiona- ge-thriller „The Mole", in het Neder lands vertaald door Martin Sommer en uitgegeven door uitgeverij Het Spectrum te Utrecht. „Actie de Mol" is een op zich keihard verhaal, zoals veel van dit soort spionage-verhalen. Een mol is een spion van het vijandelijke kamp, dat zich ingraaft, soms tientallen jaren achtereen, bij een spionagedienst en probeert zich op te werken tot in de hoogste regionen. Bij de CIA in de VS schijnt zich zo'n mol ingegraven te hebben Alle tekenen wijzen daarop Dan Sherman beschrijft de jacht van de eenling op die Mol, om geven door wantrouwen, intriges en korruptie In dit opzicht is „Actie De Mol" dan ook geen gewone spionage thriller, maar eerder een toch wel angstaanjagend verfiaal over wat zich achter de schermen van de CIA af speelt. Over de mensen, die aan de touwtjes trekken. Mensen met hun ge breken, hun angsten en hun hoog moed Mensen zonder en mensèn mèt moraal, aftastend, zoekend, keihard en meedogenloos Een doolhof van men sen, die samen spionage bedrijven, een eenheid moeten vormen „Actie De Mol" is een enerverend boek en toch een tikkeltje beter dan de doorsnee spionage-thriiféfs Aanbe volen' V Actie De Mol, door Dan Sherman („The Mole"-1977) vertaald door Martin Sommer. Uitgegeven door Het Spectrum te Utrecht. Paperback 158 blz. Prijs 9,50.

Historische kranten - Archief Eemland

Leusder Krant | 1979 | | pagina 13