leugdarts mevrouw Bouvy sprak voor
rouwenraad over doen en laten van het kind
I
ijwegen in thema verstoren
larmonie van de expositie
IDE LOF DER ZOTHEID" IN DE ZONNEHOF:
.eusder Krant - samenleving
DONDERDAG 8 MAART 1979
11
n
EUSDEN - Door de Vrouwenraad
isden was op woensdagochtend
ebruari in boerderij „Groot Krak-
rst' een bijeenkomst belegd voor
len van alle vrouwenverenigin-
in Leusden.
e jeugdarts mevrouw M. S. A. C.
ivy-Verbeeten, hoofd van de af-
ng Jeugdpsychiatrie van de Ge-
•ntelijke Geneeskundige en Ge-
Iheldsdienst te Amersfoort,
ik over het onderwerp „Een kind
|een volwassene",
levrouw Bouvy introduceerde zich-
door een beeld te schetsen van het
k. dat zij bijdeG.G. en G.D. verricht,
beweegt zich op het verwerven van
:ht omtrent het psychisch en soma-
i disfunktioneren van de kinderen,
jij de dienst worden aangemeld, en
adviseren in de richting, die tot be-
ontplooiing van die kinderen kan
en Dit werk wordt verricht ten be
ven van kinderen van nul tot en met
ttien jaar, met problemen in de
ooi- en/of de gezinssituatie,
levrouw Bouvy schetste de ver-
illen tussen kinderen en volwasse-
In lichamelijke zin als daar is het
ichil in lengte, waardoor het kind op
geheel andere wijze tegen de we-
aan ziet dan de volwassene Daar-
st het verschil in relatieve hoofd-
Dtte.
STBEHOEFTE
Vat betreft de rust, die beiden abso-
nodig hebben: de pasgeboren baby
24 uur per dag slaapt, en het steeds
sr afnemen was de noodzaak tot
edige rust naarmate het kind ouder
dt. Daar is geen recept voor te ge-
maar daar draait wel een heel ge-
letje om! Summier duidde zij de ver-
illende fasen van de slaap aan, die
ie remfase, wanneer de mens het
feeglijkst is, het diepst is, terwijl in de
iselfase de slaap rustiger is. Het
ateren speelt zich vooral in deze
;te fase af.
Ouders moeten er niet bezorgd over
zijn, dat hun kind bang is om naar bed te
gaan. De twee tot driejarige kinderen
zijn doorgaans bang voor het donker.
De drie tot vijfjarigen voor kleine dieren.
De vijfjarige kan bang zijn voor dieren in
bed, de zesjarige kan angst tonen voor
het dier dat onder zijn bed zou zitten.
Mevrouw Bouvy pleitte voor het ri
tueel, dat kinderen graag plegen voor
dat ze naar bed gaan De ouder moet
daar niet geïrriteerd over raken. Het
vaste ritueel betekent voor het kind
houvast. Mogen de ouders niet uit
gaan? Natuurlijk mogen ze dat, maar
het kind moet het weten, wel de oppas
kennen, en niet plotseling in avond of
nacht geconfronteerd worden met het
feit, dat de ouders er niet zijn, en dat er
een vreemde in huis is.
BEHOEFTE AAN BEWE
GING
Een tweede belangrijk punt is de be
hoefte aan beweging in relatie met het
kind. Prof. W. J Bladergroen beschreef
het toenemen van de leermoeilijkheden
van de 50er naar de 70er jaren toe De
vóórschoolse ontwikkeling is daarbij
zéér belangrijk Wanneer het kind
stoornissen in zien. tasten en horen
vertoont, dan hebben de volwassenen
daar zelf aan bijgedragen Mevrouw
Bouvy noemde als voorbeeld daarvan
het gaan wonen in flats. Vanaf de ver
diepingen ziet het kind de auto's klein
als speelgoed, en op straat ziet het kind
opeens, dat die auto's groot zijn. Ook
als het kind geen tijdzin heeft ontwik
keld, kan het veel dingen niet plaatsen.
„Het kind", zo stelde mevrouw
Bouvy, „reageert vanuit zijn eigen ver
houdingen Ons hele schoolsysteem is
gebaseerd op de volwassen waarne
ming. Wat ook al niet bijdraagt aan een
juiste wijze van waarneming door het
kind is het feit, dat veel kinderen
vliegensvlug door hun ouders bij school
worden afgezet. Vroeger gingen de
kinderen slenterend naar school, en
kregen ze een stukje ontwikkeling van
waarneming spelenderwijs aange
reikt".
HET ZICH KUNNEN KON-
SENTREREN
Een derde verschilpunt is het zich
kunnen konsentreren van het kind in
verhouding tot de volwassene. Hoe
lang kon een kind spelen? Een baby
van een half jaar bijvoorbeeld gemid-
deld14'/2 minuut, een vierjarige 83 mi
nuten. De fase van het naar de kleuter
school gaan is afgestemd op het feit,
dat het kind reeds aan bepaalde kon-
sentratie-eisen kan voldoen.
Bij het konsentreren spelen twee fa
sen een rol: het richten en het vasthou
den van de aandacht. Het richten kan
ontbreken door zwakzinnigheid, dus
aangeboren, dan wel als gevolg van
een ernstige ziekte of ongeval. Het ner
veuze kind kan vaak korte tijd de aan
dacht vasthouden. Dit is slechts aange
boren Het nerveuze kind wordt het be
ste geholpen door het kind konsekwent
en gericht aan te pakken, en geregeld te
kontroleren.
PUBER EN JONGE ADO
LESCENT
Ten aanzien van de puber en de jon
ge adolescent sprak mevrouw Bouvy
over de lichamelijke veranderingen, de
sexuele rijping, de cognitieve ontwikke
ling, de verandering van de sociale rol
en de persoonlijkheidsontwikkeling.
In de Nederlandse taal is een puber
een kind van 12 tot 16 jaar, een adoles
cent is de jongere van 17 tot 22 jaar. In
de Angelsaksische sfeer is puberty: li
chamelijke en sexuele ontwikkeling, en
adolescence is de psychische ontwik
keling.
De eerste fase, die de pubers van 12
tot 16 jaar doormaken, is het los komen
van de ouders. De tweede fase volgt,
wanneer het eigen levensplan en de rol
binnen de maatschappelijke levens
verbanden centraal komen te staan
LICHAMELIJKE ÈN IDEN
TITEITSPROBLEMATIEK
Waardoor heeft het kind het zo moei
lijk in de puberteit? In de periode van de
basisschool kende het kind een be
paalde zekerheid, maar door de li
chamelijke veranderingen die plaats
vinden, gaat het kind zich afvragen of
het nog dezelfde is. De lichamelijke
wensdromen van de puber hangen
nauw samen met het kuituurpatroon. In
onze kuituur moet de jongen brede
schouders en een stevige baardgroei
hebben, het meisje moet aantrekkelijk
zijn en een goed figuur hebben Dat
werkt erg ver door. Bij de leeftijdveno-
ten telt de vroegrijpe méér mee. De
laatrijpe komt er in karaktervorming
beter af, omdat hij langere tijd heeft voor
de ontwikkeling van zijn ego-funkties. In
1957 werd er eens een onderzoek ge
daan naar de verschillen op latere leef
tijd tussen de vroeg- en de laatrijpen
Op 35 jarige leeftijd hadden in vergelijk
bare categorieën 13 vroegrijpen een
leidende funktie tegen 3 laatrijpen. Op
40 jarige leeftijd was dit verschil niet
meer aantoonbaar
PSYCHOSEXUELE ONT
WIKKELING
Wat de psychosexuele ontwikkeling
betreft, stelde mevrouw Bouvy het vol
gende: het kind op de lagere school
toont de geslachtsdelen aan andere
kinderen. Vooral jongetjes kunnen dat
doen. De predaolescent kan opgewon
den raken door niet sexuele, hem op
windende situaties, zoals: een film,
door kermisvermaak, zwemmen, in de
kerk zitten. De echte adolescent
reageert vrijwel uitsluitend op recht
streekse aanraking van de geslachts
delen.
Wat is sex? Toch wel een synthese
van sexualiteit en affinitieve betrekking
tot de partner.
HOMOSEXUALITEIT
Mevrouw Bouvy stipte ook de homo-
sexualiteit aan. die toch nog wel erg in
de taboesfeer verkeert. Het is nog altijd
sociaal devierend gedrag. De adoles
cent, die ontdekt dat hij een homo-
sexuele aanleg heeft, zal dit eerst willen
verbergen, en moet een dubbelleven
leiden Komt hij er tenslotte voor uit, dan
raakt hij die spanningen kwijt, maar dan
zal hij diverse, voor hem als belangrijk
beleefde relaties gaan verliezen. Toch
moet hij zich durven begeven in de sub
kuituur. in de eigen minderheids
groepering, want daar zal hij worden
geaksepteerd.
INTELLIGENTIE
Binnen de puberteit is het kind in
staat om bepaalde denkoperaties uit te
voeren. Het kind kan zich daardoor be
ter aanpassen aan wisselende om
standigheden De zwakker begaafden
blijven in de konkrete denksfeer steken.
SOCIALE ROL
Tijdens de latere puberteit of de ado
lescentie zoekt het kind een andere so
ciale rol Er wordt van hem meer zelf
standigheid verwacht, maar hij moet
ook nog aan de verwachtingen van zijn
ouders voldoen. Dat kan problema
tisch worden als de ouders erg aan hun
systeem van eigenwaarde blijven han
gen.
Waarom is de sociale rol van ouders
en kinderen tegengesteld?
Mevrouw Bouvy: „De ouder is opge
nomen in het arbeidsproces, speelt een
dominerende rol. Het kind speelt een
zuiver ondergeschikte rol. Ook heeft de
volwassene een andere rol ten opzichte
van het sexuele gedrag
Voor de adolescent is het moeilijk
zich een konkreet beeld van zijn ouders
te vormen Het is niet zo zeer een ge-
neratieonflikt als wel een waardekon-
flikt waarin de adolescent met zijn
ouders gewikkeld kan zijn Het is goed.
dat de ouders ook hun eigenwaarde be
houden"
INTEGRATIE PERSOON
LIJKHEID IN SAMENLE
VING
Tenslotte de integratie van de per
soonlijkheid in de samenleving. Men
moet een eigen persoonlijke levensstijl
bezitten. De jongeren merken, dat ze
diverse sociale rollen spelen. Omdat ze
zelf zoekende zijn, kijken ze kritisch
naar de onechtheid van de volwasse
nen. Bij heel veel kinderen kunnen ster
ke wisselingen worden waargenomen,
waarbij ze al hun energie kunnen aan
wenden om er zelf sterker uit te komen.
Soms worden ze ook erg angstig. Ze
komen in nieuwe crisis, die weer van
voorbijgaande aard zijn De kinderen
willen in deze fase zelfstandig zijn,
maar vallen bij perioden terug. De
ouders kunnen dit opvangen. Het kind
vraagt om hulp Krijgt het die hulp. dan
werkt dat onspannend Het leidt tot het
versterken van het ego. Maar als reak-
tie daarop kan het kind zich agressief
tegen de ouder opstellen, omdat het die
hulp nodig had. De ouders kunnen zich
ook afzijdig houden, en zeggen: je
zoekt het zelf maar uit. Hoe de ouders
ook doen, ze doen het altijd verkeerd)
géén hulp natuurlijk vanzelfsprekend te
veroordelen Wel hulp wordt enerzijds
als ontspannend ervaren, anderzijds
als bedreigend voor het zelfrespekt van
de puber
Zijdelings noemde mevrouw Bouvy
het gebruik van drugs Ze stond even
stil bij soft en hard drugs, en meldde dat
het bij middelbare scholieren vaak tot
het experimenteergedrag behoort Het
kan een zich afzetten tegen de ouders
zijn. Drugs kunnen gebruikt worden
door kinderen, die meer dan de door
snee meningsverschillen met hun
ouders hebben, of communicatiestoor
nissen ten aanzien van de ouders heb
ben Vaak ook zijn de vaders zeer do
minerend. Maken de moeders aanmer
king op kleding, haar.
Het gebruik van drugs is een incidenteel
aspekt, dat aangewend kon worden om
zich tegen de ouders af te zetten. Maar
het kan uiteraard altijd ontaarden
Tenslotte noemde mevrouw Bouvy
de gevaarlijke konsekwenties van de
prestatiemaatschappij De struggle for
life is juist op de middelbare school ver
hevigd losgebroken. Na de 50er jaren,
in het teken van lekker genieten en je
ontplooien, kenmerken de 70er jaren
zich door de grimmigheid van de nega
tieve selektie.
In de pauze legde mevrouw Bouvy de
aanwezigen enkele vragen voor. waar
over ze in kleine oroepjes konden dis-
kussiëren. Vooral naar de huidige stand
van het druggebruik werd geïnfor
meerd Mevrouw Bouvy antwoordde
dat het gebruik van drugs op de middel
bare scholen momenteel wel mee valt.
„De hopen ellende bereiken mij althans
niet", zei ze. „Maar alertheid op het ge
bruik van drugs blijft geboden, want het
kan weer aanwakkeren'Ook werd ge
vraagd of mevrouw Bouvy van mening
was, dat de vaders zich méér met de
opvoeding van de kinderen zouden
moeten bezighouden. Mevrouw Bouvy
was de mening toegedaan, dat in onze
kuituur de moeder vooralsnog de aan
gewezen persoon blijft om het kind te
begeleiden
Enigszins in tegenspraak met de me
ning van mevrouw Bouvy waren som
mige aanwezigen van mening, dat alles
op z'n pootjes terecht kwam bij de
vraag: „Hoe zoudt u reageren wanneer
uw jongvolwassene u een half jaar vóór
zijn eindexamen, terwijl hij een redelijke
kans van slagen heeft, komt vertellen
dat hij geen examen wil doen. omdat
dat niet meer zinvol is in deze tijd"
Meerderen kenden een jong volwasse
ne, die op dat moment ging werken, om
later weer ijverig aan het studeren te
gaan.
Tegen kwart voor twaalf sloot de
voorzitster van de Vrouwenraad me
vrouw Donia de zeer instruktieve
bijeenkomst, met een woord van
hartelijke dank aan mevrouw Bouvy.
Ook dat laatste is kennelijk te
weinig gebeurd.
Verrassend goed geslaagd is de
lof der zotheid in de visie van Peter
Enter, die in drie knappe schilde
rijen een bijzonder raak en indrin
gend beeld geeft van ons heden
daags bestaan.
Zijn drie beeltenissen schildert hij
alle achter eenzelfde hekwerk van
wijdmazig gaas. dat idyllisch wordt
begroeid door ranke heggewinde.
Van rechts naar links wordt op de
schilderijen het hekwerk steeds ge-
havender. Op het rechter schilderij
is de luxaflex hermetisch gesloten.
Het levend gezin zit in doodse
geisoleerdheid en passiviteit aan
de televisie gekluisterd: de dwang
buis is aan. Het enige teken van
menselijk leven is het afstand
bedieningsapparaatje. dat buiten
het raam bungelt. Privé, bestek,
atoom: gesels waarmee deze
buispatiénten moeten leren te le
ven.
Op het linker schilderij heeft Pe
ter Enter honger en ellende van de
doodarmen verwoord: boeren zwij
gen nu; vermist; dood. Vaag doemt
de figuur van bisschop Gijssen op.
Op zeer bekwame wijze zijn diverse
teksten ingeschilderd en in de kom
positie opgenomen. Een slappe
witte hand met geëdelsteende ring
trekt het gordijn dicht. Het is beter,
dat het instituut kerk zich niet met
de maatschappij bemoeit. Vrede
met alle geweld.
Op het middelste schilderij staat
de mens, de moderne clown, een
magnifiek geschilderde creatie, die
ook niet weet wat ie met zijn eigen
tijd aan moet. Prachtig drukt zijn li
chaam de verlegen houding uit. De
industrieën produceren: elke arbei
der een auto. Het blik schuift over
de wegen, en stapelt zich op.
Kostelijk zot is de vinding van de
zwarte puntschoenen en de zwarte
pantalon, die Peter Enter onder het
schilderij van de clown heeft ge
monteerd.
Een zeer gave lof der zotheid!
Wie ook intens met het thema
aan de gang is geweest, is Gijs
Keizer, die in Amsterdam de
neergekalkte slogans, de afge
scheurde aanplakbiljetten en de re
clameteksten over zich heeft laten
heenkomen. Als deze het
woordbeeld van onze samenleving
vormen, dan heeft Gijs Keizer er de
juiste rubbisch-kollaqes van ge
maakt. Zijn compositie A dam dat
grote gat vind ik de meest geslaag
de en de mooist doorwerkte Het
toegepaste fotogedeelte geeft de
kollage de vereiste diepte. De grote
tekst werkt zeer functioneel. Het
grijze schilderwerk geeft een
prachtige sfeertekening van af
braak. Vlak boven de tekst bevindt
zich een fraai stukje struktuur-
verweving, wat in het algemeen tot
de sterke zijde van Gijs' schilder
werk behoort.
Karei H. Sirag heeft met de van
hem bekende miniatuurtjes met
tekst, die voor tweeërlei uitleg vat
baar is, zijn eigen inbreng in het
thema. Hij schildert het zotte uit het
dagelijks leven. De miniatuurtjes
behoren tot kundige staaltjes van
de fijnschilderkunst. De teksten zijn
zotte vondsten. Afdrijving van de
vrucht (een stuk fruit dat in zee
wegdrijft), de komst van de rooie
vrouw (een rood gelelde hanekop),
canisfamiliaris (oftewel de hond in
de pot), beperkt gezichtsvermogen
(een vent die een schotel voor zijn
gezicht houdt). Midden tussen de
collectie ligt het knap geschilderde
miniatuurtje: Erasmus beziet zijn
tentoonstelling.
Een werkstuk, dat volkomen ge
slaagd is als vertolking van de lof
der zotheid is het enorme
roestbruine monument, dat Rein
Kamphorst heeft opgericht voor de
haan, die door de tijden heen elke
nieuwe dag aankondigt, en die dat
nu doet in een wereld van chips en
raketten Volkomen zot is, dat Rein
Kamphorst voor het symbool van
de waakzaamheid een praalgraf
schijnt te hebben in gericht Of is dat
misschien minder zot dan het lijkt?
Pieter van Zetten brengt het the
ma het meest duidelijk tot uitdruk
king in zijn lino's van de zegening
der tanks, en het kapot schieten
daardoor van steden en mensen
Het linogedeelte van de zegening
der tanks is sterk van compositie en
ritme.
Henk Rooimans zit niet helemaal
op één lijn met het thema, maar
vaart toch in het zog mee. Hij heeft
het leven in zijn tijdgebondenheid
uitgebeeld, in wezen een zotte en
lugubere vertoning. Hoe mooi de
boot ook wordt opgetuigd, en Henk
doet dat in zijn materieschilderij met
een groot aantal kleurige vlagget
jes, de eindbestemming is de dood,
door galg, kogel, kruis, ziekte, zelf
moord, moord of ouderdom
Kedo Erné, Maratien de Vries.
Adine van Houten, Jan de Valk.
Paul Mentink en Harry van der Wee
hebben zich evenmin gewaagd aan
het thema van de eigentijdse sa
menleving. Zij hebben de mens uit
gebeeld, die zich achter schild en
pantser verbergt, die een masker
draagt, die zich uitdost als clown.
Peter Enter
Rein Kamphorst
bok ot nar, wellusteling, varken ot
ezel. Wie wie is blijft de grote vraag
voor een ieder Een soortgelijke
vraag presenteert zich voor Paul
Mentink, die aangrijpende beelden
heeft gemaakt van zwakzinnige
kinderen Harry van der Wee heeft
trouwens in één van zijn abstrakte
schilderingen een handreiking ge
daan naar het eigentijdse in een af
beelding van de vertwijfelde
Vietnamese bootvluchtelingen. Als
zodanig is hij echter niet uit het
thema gekomen.
Rest mij nog één erg mooi kera
miek beeldje van Adine van Houten
te noemen Het is prachtig van
huidbehandeling en kleur Het stelt
een figuur voor die aan de voorzijde
trots en arrogant is, en aan de ach
terzijde wijs en ingetogen: Ik vind
dit beeldje heel erg eigën voor deze
keramiste.
De tentoonstelling „Lof der zot
heid" is te zien tot maandag 19
maart, alle dagen van 10 00 tot
17.00 uur, en 's zondags van 13.00
tot 17.00 uur
>4 Pieter van Zetten
rangen en standen van de maat
schappij, vorsten, wetenschappers
en geestelijken incluis, worden
door Erasmus over de hekel ge
haald, waarmee hij de bedoeling
heeft iets tot de zedenverbetering
bij te dragen. Reeds in 1520 be
treurde Erasmus, dat hij dit werkje
had gepubliceerd, omdat hij inzag,
dat er door velen misbruik van werd
gemaakt.
Voorwaarde voor een thema
tentoonstelling is wel, dat degenen,
die méédoen, zich in het thema
verdiepen, en bereid zijn géén zij
wegen in te slaan. Onderlinge
dialoog in de zin van wat beweegt
ons om de lof der zotheid ie zingen
zou tijdig afdwaling hebben kunnen
voorkomen. Dat is kennelijk te wei
nig gebeurd. Bijdragen aan de ten
toonstelling, die als onderwerp aan
dragen: figuren uit het circus, het
carnaval, een schildering van Je
roen Bosch, het spelelement, het
moederschap vallen onherroepelijk
buiten het kader van het aan de kaak
stellen van de eigentijdse samen
leving.
Een vereniging als het A.K.G. De
Ploegh zou voor een tentoonstel
ling in De Zonnehof zeer kritisch
moeten selekteren, niet alleen op
thema, maar tevens op kwaliteit.
MERSFOORT - Het kan een
Ie en bindende gedachte zijn
met z'n allen een thema aan te
ken en uit te werken. Zo'n
maverwerking kunt u in de
ende weken zien In „De Zon-
of", waar achttien A.K.G.
hleden bezig blijken te
n geweest met het ambitieuze
derwerp van Erasmus' „.Lof
zotheid". Erasmus (1469-
)6), de ethisch gerichte en pa-
'stisch ingestelde theoloog,
hoewel hij priester gewijd en
de theologie gepromoveerd
s, zich liever geen theoloog
emde, hetgeen verband hield
t zijn afkeer van het scholas-
<e onderwijs en gedisputeer.
was een voorstander van
'er persoonlijkheid in de kerk,
hij wordt beschouwd als één
grootste humanisten.
i 1511 schreef Erasmus het
irische boekje „Laus Stultitiae"
Lof der zotheid), dat hij opdroeg
n Thomas More In de vorm van
i klassieke declamatio voor-
cht) hekelt Erasmus het leven
zijn tijd. Vrouwe Zotheid treedt
het spreekgestoelte, en betoogt
alle mensen een tikje zotheid
i haar hebben gekregen, waar-
>r hun leven draaglijk wordt. Alle
"fT'is'.flftod
