4/laemsche Kermist
Een Pinksterdag vol middeleeuws vermaak
■eusder krant
3 juni 1979
KPJ organiseert Vlaemsche Kermis
StuxkrCUn, dairikcn- Aan- XORqw /u&y-
Jsjildea ondvi de Atadspoc&c.
dTLet een, KacpptL ut de, 'iKuót
k^XZUlbOzdeL TMt 'tUtijUt&icJ-V LAV QXoiXüUM
I.QSS
-EUSDEN - Om twaalf uur op
n noene, dat zal u duidelijk
n.
gint de Vlaemsche Kermis op
bekende feestterrein.
Zondag 3 juni organiseert de K.P.J.
atholieke Plattelands Jongeren) en
aemsche Kermis. Volksvermaak uit
tijd van de middeleeuwen zal daar
toond worden en ook aan meege-
an kunnen worden De K P. J. organi-
ert een keer in de paar jaar een heel
gebreid feest voor zijn leden 60)
genodigden (dit zijn er ondertussen
ker 100 geworden) Dit wordt ge-
eltelijk gedaan om te laten zien hoe
uisend van energie de K.P.J. is en
deeltelijk om samen met een projekt
zig te zijn. Voor deze Vlaemsche
rmis zijn zeker 40 leden aktief in di-
rse commissies om het geheel suc-
isvol te laten verlopen.
Eerst stalt u uwen stalen ros
et 1 of meer PK
rvolgens gaat de tollenaar u
ven kleding na.
De Vlaemsche Kermis wordt achter
boerderij de Roschmoolen. Hes-
nweg 117 in Stoutenburg gehouden
ndat er zoveel belangstellenden zijn
er een vriendelijk doch dringend ver-
lek vanuit de KPJ gekomen. Rij met
nand mee of kom op de fiets omdat er
ist niet genoeg parkeergelegenheid
Wat die tollenaar betreft, de tol die
theven wordt bedraagt 5 - voor le-
ïnen 6.-voor niet-leden mits zij zich
>or 14 mei opgegeven hebben. Het is
)k zo dat iemand die niet middeleeuws
?kleed ook niet aan het festijn mee
ag doen.
Juist omdat de kleding niet veel geld
Deft te kosten, zijn er in het infor-
atieblad allerlei eenvoudige en leuke
eidingadviezen gegeen. De hoofdbe-
ekking bijvoorbeeld. Gebruik een half
geknipte voetbal met aluminiumfolie
om heen. natuurlijk met een pluim. 1
>etbal 2 hoofddeksels Voorbeeld 2.
aak van karton een kroontje. Voor-
eeld 3 sjaal om hoofd (onder de kin
istbinden) Voorbeeld 4, speciaal voor
ames Maak een frietzakje in het groot,
ooi er een sluier omheen en bind een
edeelte ervan vast onder je nek. dit
oorkomt dat de muts windgevoelig
ordt
Is de kleding juist bevonden en
de tol geheel voldaan.
Dan kunt u verder schrijden en
het terrein opgaan.
Weken voor Pinksteren was de KPJ
al dag in dag uit in de weer om materia
len te organiseren, het weiland achter
de Roschmoolen klaar te maken, een
sloot te graven waar de brug overheen
komt, de herberg op te zetten en niet te
vergeten middeleeuws geld te maken,
middeleeuwse liederen op te zoeken en
de hele geschiedenis van de middel
eeuwen nog eens grondig door te ne
men, om te kijken wat er allemaal echt
middeleeuws gemaakt of gedaan kon
worden ondanks deze tijd
Schrik niet van ene galg, die is
alreeds bezet.
Het is echter wel verstandig dat u
op 't bruggetje let.
Het bruggetje evenals bijvoorbeeld
de schandpaal en vele andere attribu
ten konden door de KPJ geleend wor
den van diverse instanties en van ge
wone aardige mensen die het idee ont-
zettend leuk vonden. Verschillende be
drijven hebben of geheel gratis of tegen
een kleine vergoeding middeleeuwse
attributen of versnaperingen gemaakt
of beschikbaar gesteld
Heeft u de brug genomen en staat u
in de kring dan ziet u rechts de herberg
•voor een versnapering. De herberg
was, als middelpunt van het leven in de
middeleeuwen, niet minder belangrijk
dan de kerk Zij stonden overigens
naast elkaar. De wijn en het bier ston
den onder strenge controle Het was
ook voor de wijntapper verboden meer
dan één soort wijn in ..eenen kelre te
legghe" en in heel wat steden stond de
klant vrij de tapper in de kelder te volgen
om te zien of de wijn waarvoor hij be
taalt had ook getapt werd. Wie schuldig
was aan wijn- of biervervalsing werd
streng gestraft met een boete,
schandpaal of men schoor hem de helft
van het hoofdhaar af.
Rondom staan dan de kramen
en de dissen opgesteld
Waar u van al kunt kopen met het
zelfgeslagen geld.
Een geldwisselaar die vroeger de
munten uit diverse streken en landen
omwisselde voor munten uit de eigen
streek zal nu aanwezig zijn om hollands
geld te wisselen in middeleeuwse
munten, speciaal voor deze dag zijn er
zo'n 1000 munten geslagen
Fruit, speciaal haverbrood en andere
spijzen kunt u aan de kramen kopen.
Maar gaat u allen eerst naar het
midden van het plein
Alwaar de stadsomroeper met
schout en gevolg zal zijn.
Wanneer een stad stadsrechten'
had verkregen mocht het haar eigen
bestuur en rechters kiezen. Men koos
uit de ..beste" burgers schout en sche
pen die het algemeen bestuur vormden
en tevens recht spraken Vechtpartijen,
moord, diefstal, roddelen, of het niet
nakomen van de eisen van een gilde
werden niet mals bestraft
Gevangenisstraf kende men in die
tijd weinig, dan moest men ook nog voor
de misdadiger zorgen Veel straffen
konden worden afgekocht, de rechter
kreeg hier ook een groot deel van
Geliefd was het aan de kaak stellen
waarbij men of met de oren aan de
„kaak" (schandpaal) gespijkerd werd
en zich maar moest losscheuren of
tentoongesteld werd waarbij de veroor
deelde bespuwd en volgegooid werd
met rotte eieren. Andere lijfstraffen
waren geselen, brandmerken, oor of
hand afsnijden en de doodstraf
Zij (de schout en gevolg) ope
nen de kermis en leiden deze dag
En roepen een programma op,
dat u dan volgen mag
U kunt dan zelf bekijken hoe een
heksberechting is
En dat een dief wordt vastgepij-
kerd dat gruwt u ook gewis.
De heksenvervolgingen begonnen
pas goed toen de bul van paus Inno-
centius in 1484 van kracht werd. In de
bul wordt verklaard dat ketterij en toverij
onverbrekelijk met elkaar verbonden
waren. Hij rechtvaardigde daarmee de
heksenvervolgingen en gaf daarvoor
Europa rechterlijke macht Heksen
konden worden aangegeven door
briefjes achterin de kerk. Hierdoor wer
den grote aantallen mannen, vrouwen
en zelfs kleine kinderen na onzinnige
beschuldigingen voor de rechter ge
sleept. En niemand ontkwam aan een
bekentenis na de afgrijselijke folterin
gen. Men kon beter meteen bekennen
zodat je gelijk werd opgehangen of ver
brand. In sommige plaatsen had men
mildere manieren om erachter te ko
men of iemand een heks was. Een
voorbeeld hiervan is de onderdom-
pelingstest Wanneer men zonk was
men geen heks, hiermee zijn in het
verleden nogal wat ongelukjes ge
beurd. Op de Vlaemsche Kermis zal
deze laatste manier ook worden toege
past Het is maar te hopen dat de on
gelukjes dit keer niet gebeuren.
Een minstreel zal u spelen, een
ridder wordt geslagen
En ook u kunt zich aan vele spe
len wagen. Het steekspel op de
balk zal u beslist bekoren
De prijzen staan al voor u klaar,
mits u niet heeft verloren. Maar
als u heeft verloren of als het u
niet lag
Dan doet u mee aan stelt-lopen
aan schieten of de eierslag.
De spelen die lichaamsbeweging
eisten, waren erg in trek. De steekspe
len ofte wel toernooien waren voor de
adel. Tot de spelen van poorters en
dorpers behoorden het steltlopen, het
mastklimmen - rechtstreeks afgeleid
van het vogelnest uithalen - de schiet
wedstrijden. het hoepelen en het
touwtrekken. Op de Vlaemsche Kermis
kunt u al deze spelen eens uitproberen
of het u nog steeds bevalt
U beugelt, u trekt touw of
springt ver met een gewicht
En doet u mee aan paalzitten dan
heeft u erg goed zicht
Maar bent u door die spelen toch
wel een beetje moe
Dan gaat u voor wat brood en bier
naar de herberg toe
En wordt u van het bier niet dron
ken, zoals wel eens gebeurd
Dan kunt u dobbelen, kaarten,
spanbotten en de worst en kaas
zijn gekeurd.
De beugelbaan had aan het eind een
ring, schuin in de grond staan Wie met
behulp van een plankje een bal door de
ring wist te slaan, hoefde het gezamen
lijke rondje niet te betalen.
De dobbelstenen en de kaarten ver
oorzaakten meestal de grote verliezen
in natura en in sommen gelds. Het dob
belen zondigt tegen alle geboden von
den de ..theologanten"
Het zitten in de herberg was in de mid
deleeuwen een waar volksvermaak.
Had iemand vrijaf dan ijlde hij vrolijk
naar de herberg met de uitroep: ..Adieu
Ic zoec geselcap ter taveerne"
Dat gezelschap waren niet alleen zijn
makkers, die er altijd te vinden waren,
maar ook kramers en kunstenaars, die
de sterke verhalen en handelswaar
daar kwijt konden, zodat er niet alleen
aan drinken en spelen werd gedaan.
De herberg achter de Roschmoolen
zal zo zijn opgebouwd dat u zich waar
lijk in de Middeleeuwen acht. Tafereel
tjes uit de Middeleeuwen zullen op di
verse plaatsen opgehangen worden, de
tafels en stoelen worden uit sinasap-
pelkistenhout vervaardigd en u kunt
drinken zoveel als u wilt met op de ach
tergrond middeleeuwse muziek en
zang, gebracht door een speciaal voor
deze dag gevormd zangkoor.
Maar blijft u daar niet hangen,
want anders zeer beslist
Is het toch zonde dat u het wa
genspel dan mist.
Er zullen drie wagenspelen worden
opgevoerd onder andere een stuk van
Bredero. Een wagenspel bestaat
meestal uit twee delen. Een lang deel
wat triest en/of ernstig is een een grap
pig kort deel Het grappige deel gaat
vaak over een bedrogen echtgenoot.
Zolang het niet ontdekt werd door haar
man, kon de vrouw in de Middeleeuwen
dit straffeloos begaan. De spelers
beeldden vaak een symbool uit zoals
deugd, gezelschap Keek je vroeger
ademloos naar zo'n wagenspel dan kon
je wel aan het einde van zo'n spel je
beurs kwijtgeraakt zijn Het is maar een
weet!
En vergeet ook niet de kwak
zalver die met water rook en vuur
Het volk zal vermaken tot min
stens om het uur
En heeft u daarom tussendoor
wellicht nog even tijd
Zorg dan dat u ook even langs de
ambachten schrijdt
U kunt een potje bakken of u te
kent uw gezel
Er wordt een schaap geschoren,
dus het spinnen volgt dan wel.
In de middeleeuwen was weinig op
het interieur gericht, men kende geen
private afzonderingen en het grootste
gedeelte van het leven speelt zich af op
de straat. Men werkt op straat de leer
looier spreidt er zijn huiden om te dro
gen, de barbier scheert er zijn klanten
an voor het huis van de slager wordt
een varken gekeeld De statuten van
talrijke ambachten gebieden hun leden
te werken,,an de straete" Aan de straat
snijdt de kleermaker dus de stof van zijn
cliënt zodat hij geen deel voor eigen
profijt kan achterhouden Schoen
makers. ketellappers, smeden, geld
wisselaars en handschoenwerkers
doen hun arbeid in de open deur waar
voor leeglopers zich altijd kunnen ver-
gaperl en ambachtinspecteurs con
troleren. Reclamefolders of prijscatalo-
gi worden nog niet rondgestuurd zodat
de winkeliers het beste wat ze hebben
als blikvanger tentoon spreiden, tenzij
ze een potige echtgenote of pronte
dochter als blikvanger laten fungeren
die daar met professionele welbe
spraaktheid de would-be kopers trach
ten te overtuigen dat dit hun kans van
hun leven is.
Ook nu zal er een smid smeden op
middeleeuwse wijze, er zal een schaap
geschoren worden, de wol wordt ge
sponnen, pannekoeken op het open
vuur gebakken, diverse oude ambach
ten zullen er buiten te zien zijn Onder
tussen loopt het kleinvee zoals kippen
kalveren en honden vrolijk rond om iets
van hun gading te vinden of om gewoon
aanwezig te zijn.
Volgt nog het volksdansen en
breekt de honger aan
Dan kan een ieder gevoeglijk aan
alle dissen gaan
U kunt van 't spit gaan eten en
doet zich dan te goed
En daarom volgt hieronder hoe
dat 't eten moet
Als u zo mocht u menen een lek
kerbek zijt
Dan vilt van alle kanten wat het
gehemelte vleidt
Het is alleen niet eerlijk en ver
boden aan de dis
Dat u een ander toereikt dat door
u half afgekloven is
De avond wordt dan voortgezet
met kampvuur en muziek
Om tot middernacht te vermaken
het toegestroomd publiek.
U merkt het wel. Deze eerste pink
sterdag is vol middeleeuws vermaak
Wanneer het maal wordt genuttigd
denkt u dan nog even aan het volgende:
Leg je handen niet in de schotel, werp
de beentjes niet achter je, lik je vingers
niet af. spuw niet in je bord, en snuit je
neus niet in het tafellaken
Probeer niet hardop te vloeken als de
soep je niet bevalt. Als je je snuit doe het
dan netjes met je hand of met je hemd.
Alleen op de grond spuwen als je iets in
je mond hebt wat je niet klein kan krij
gen
Wie u ook tegen zult komen zij de
lepralijders. Leprozen en andere mis-
maakten leefden vaak in leprozeriën
aan de rand van de stad Zij waren ge
rechtigd om te bedelen. Toch werd een
melaatse feitelijk letterlijk begraven. Hij
werd gehuld in een lang kleed met een
duidelijk merkteken. Zodra een zieke
leproos erkend werd werd hij in proces
sie met vrienden, familieleden en met
kennissen naar de kerk en daarna naar
het kerkhof gebracht waar men voor
hem bad met de woorden: mijn vriend
je bent dood voor de wereld; moge je
eeuwig leven voor God Dan ging hij
naar zijn toegewezen hut. Met een ,1a-
zerusclep in cyne hantmag hij zwij
gend om eten bedelen op het midden
van de weg Af en toe mocht de hele
leprozerie naar de stad om inkopen te
doen.
Gelukkig is het voor de leprozen zon
dag 3 juni de dag dat zij inkopen mogen
doen. Even is er. nog aan gedacht om ze
maandag te laten komen
