ijk achter de emotionele schermen
an een vitale theaterman
Een kans van één-op-de-
miljoen: de realiteit van
het „China Syndrome"
Wt^k.
IERMAN VAN VEEN'S HLMDEBUUT „UIT ELKAAR"
OOOQ
kijk op de film
DONDERDAG 16 AUGUSTUS 1979
DOOR BERT VOS
van dit voortreffelijke geluids-sys-
teem bedient.
..Uit Elkaar" is een film over een
echtscheiding. Nu is dat geen onder
werp. waar je normaal gesproken direkt
van wakker ligt, want in onze heden
daagse maatschappij is echtscheiding
niet bepaald een zeldzaamheid. Bo
vendien zijn er verschillende films ge
maakt. die echtscheiding eveneens tot
onderwerp hadden. ..Een vrouw als
Eva" is een voor de hand liggend voor
beeld
Herman van Veen is er niet bepaald
de man naar om iets gewoon te doen
Zijn theaterwerk wiikt af van wat de
doorsnee cabaretier op de planken
brengt en bovendien ziet de met een
tomeloze energie uitgeruste harlekijn
kans om ook tal van andere projekten
aan te pakken, die vaak nèt een tikkeltje
anders worden gedaan dan normaal
gebruikelijk is. Het zou onlogisch zijn
om te verwachten, dat Herman van
Veen een film (en dan over echtschei
ding) volgens de normale procedure
zou aanpakken Dat doet hij dus niet en
het thema van de film geeft dat ook al
enigszins aan:voor wie zich in een
droom verwart".
Zoals Van Veen in zijn theater-
produkties ook vaak de grens over
schrijdt tussen werkelijkheid en fiktie,
zo wordt in ..Uit Elkaar" gebruik ge
maakt van droom en realiteit. Het ver
haal gaat niet in de gebruikelijke zin van
het woord over het proces van echt
scheiding Er worden geen emotionele
taferelen opgehangen aan de
schuldvraag, er wordt niet gekissebist
over wie voor het kind mag zorgen. Van
Veen heeft getracht om de soms ver
warrende emoties van een man. die ge-
konfronteerd wordt met een echtschei
ding en bovendien zijn kind met de
moeder mee ziet gaan. in beelden over
te brengen.
Ik moet zeggen, dat hij daar ruim-
Marloes Fluitsma en Monique van de Ven in „Uit Elkaar''
AMERSFOORT - Herman van Veen heeft in Amersfoort James Bond
Moonraker) uit Grand 1 en 2 verdrongen. Deze week gaat in deze beide
ilmtheaters de debuutfilm „Uit Elkaar" van duivelskunstenaar Herman van
teen in première. Veel fans van deze 34-jarige artiest zullen wel nieuwsgierig
ijn naar wat „hun" Herman filmisch heeft gewrocht. Zij zullen in ieder geval
niet teleurgesteld worden, denk ik.
De filmliefhebbers worden deze week verwend, want in Amersfoort gaat
>ok „The China Syndrome" in première, een film, die eigenlijk pas iedereen
yerrastte op het moment, dat de zaak-Harrisburg met vette koppen de voor-
jagina's van de internationale dagbladen haalde. Wat bedoeld was als een
ioort futuristische kijk op kernenergie werd maar al te snel macabere wer
kelijkheid. Twee premières, die elk in hun eigen kwaliteit, de moeite van het
)ekijken waard zijn.
Wat natuurlijk allemaal niet wegneemt, dat James Bond blijft, in Grand 3. Daar
zal het wellicht wel wat extra dringen worden om een plaatsje, nu Grand 1 en 2 niet
meer voor „Moonraker" beschikbaar zullen zijn.
Voor het overige blijft het weekprogramma der Amersfoortse bioscopen onge
wijzigd, met zoals gezegd „Moonraker" in Grand 3 (zesde week). „Haastige spoed
s zelden goed" in Grand 4 (achtste week) „Halleluja voor een paar vuisten" in
3rand 5 (achtste week), „Terug naar het Poseidon Avontuur" in Cinema 2 (derde
week), „Martijn en de magiër" in de kindermatinee van Cinema 2 (tweede week) en
City on Fire" in Euro Cinema (vierde week). Verder natuurlijk de gebruikelijke aktie
en sex in het Duo-duo. met als uitschieter de uitstekende achtervolgings- knok- en
achfilm „Smokey and the Bandit" met Burt Reynolds. Sally Field en Jerry Reed in
de hoofdrollen.
„UIT ELKAAR'
We beginnen met de nieuwste Ne
derlandse film „Uit Elkaar", het de
buut van Herman van Veen, die niet
alleen het scenario schreef, maar
ook de regie deed, samen met Ralf
Boumans, die de camera-regie voor
zijn rekening nam. Bovendien speelt
Van Veen de hoofdrol in deze film.
Opvallend is het Dolby-stereo-ge-
luid van „Uit Elkaar", want het is de
eerste niet-Engelstalige film, die zich
Monique van de Ven en Herman van Veen in een romantische scène uit de debuutfilm „Uit elkaar".
schoots in is geslaagd Natuurlijk heeft
ook zijn eigen echtscheidingservanng
een belangrijke rol gespeeld in het tot
stand komen van de uiteindelijkke film.
Het debuut van Herman van Veen hoeft
niet gerekend te worden tot de uitgroei
ende reeks aardige probeerseltjes. „Uit
Elkaar" is een waardevolle film en zeker
als debuut van een theaterman van een
kwaliteit, waar sommige regisseurs nog
een puntje aan kunnen zuigen.
Natuurlijk, er zitten misschien mo
menten in. die wat storend zijn. zoals de
te lange scene met de sensatie-journa
list, hoe piekfijn door Guido de Moor ook
vertolkt in groteske finesses.
„Uit Elkaar" is het scheidingsverhaal
van een theaterman Vincent, begin 30.
gespeeld door Herman van Veen. Hij
wordt door zijn werk als internationaal
bekende TV- en theater-artiest zó door
zijn werk in beslag genomen, dat zijn
vrouw Linda (een niet zo grote rol van
Monique van de Ven) zich juist om die
reden zich van hem laat scheiden Vin
cent verwerkt die scheiding zeer slecht
en vooral het verbroken kontakt met zijn
zevenjarig zoontje Erik (gespeeld door
Frits de Rek) brengt hem in grote verle
genheid. Hoe labieler de geestelijke
toestand van Vincent is, hoe sterker het
gevoel van angst wordt, dat Erik, door
Vincent's afwezigheid, iets fataals zou
kunnen overkomen Vincent mag zijn
zoontje elke woensdag van school ha
len en de middag met hem doorbren
gen. Vincent wil dat deze ontmoetingen
zó perfect verlopen, dat alleen al „het
op tijd bij school zijn" een ware obses
sie voor hem wordt.
We zien de emoties en de gedachten
op ons afkomen in flashbacks, in ge
droomde fikties en in realiteiten, soms
flitsend van opbouw, afgewisseld met
theaterscènes, waarin Herman van
Veen zichzelf is èn de theaterman Vin
cent. kompleet met sterke liedjes.
„Uit Elkaar" heeft mij geen moment
verveeld, waarbij ik eerlijk moet beken
nen, dat ik niet zo'n uitgesproken
liefhebber ben van het werk van Her
man van Veen Maar je kunt er niet on
deruit, dat de film met oog voor effekt is
gemaakt. Geen goedkope effekten
trouwens, maar wèl maakt Van Veen
ook filmisch gebruik van dezelfde ef
fekten als in zijn theatershow Verras
send soms, waaraan de montage van
Edgar Burcksen en Hans van Beek on
der toeziend oog van de meester wel
licht niet vreemd geweest zal zijn
„Uit Elkaar" is een weldoordachte
moment-opname van een ontredderd
man Geen zielig, maar een hecht in
elkaar zittend verhaal, waarbij het ac
cent alléén wordt gelegd op de gevol
gen van het „Uit Elkaar" gaan als er
kinderen zijn Je zou het ook als een
filmisch protest kunnen zien tegen het
veel voorkomende feit. dat bij echt
scheidingen de kinderen bij de vrouw
blijven. Naar de mening en de ge
voelens van de man wordt dan niet ge
vraagd
Monique van de Ven heeft niet zo'n
grote rol als de ex-vrouw van Vin
cent. Aanvullend, dat wel, maar
Herman van Veen Is de boeiende,
tomeloze spil, waar alles om draait.
Van Veen de theaterman, de TV-ar-
tiest, de clown en nu dan ook: de
filmacteur, die al schrijvend en re
gisserend zijn eigen verhaal in beeld
bracht. Het verhaal achter een echt
scheiding. Je moet wel Herman van
Veen heten om dat met zoveel gevoel
te doen, zonder dat het totaal vervalt
in een grotesk melodrama vol goede
bedoelingen, waarbij je je bovendien
ook nog een voyeur voelt, omdat je
achter de schermen van de maker
zelf kijkt. Anders dan anders.
(Grand 1 en 2, première Nederland,
12 jaar).
ENERGIE (4)
Vandaag toch nog eventjes aan
dacht voor de energie. Geen Franse
toestanden meer, maar gewoon lekker
dicht bij huis. In ons eigen waterige
landje, waar je voor je zonne-energie
straks misschien nog een kunstzon no
dig zult hebbenMaar
Tijdens onze vakantie lazen we, dat
onze befaamde minister-president,
wellicht al fietsend in een druilerige re
gen, tot een opzienbarende konklusie
was gekomen: het gaat niet goed met
het toerisme in ons land, de mensen
zoeken het zuiden op en de schatkist
stroomt daardoor teveel leeg. De
geachte heer Van Agt kwam op een
lumineus idee: we moeten onze
schouders onder een drastische plan
tot weersverbetering zetten om onze
landgenoten binnen de grenzen te
kunnen houden.
Dat spaart enorme hoeveelheden
energie uit, want er worden dan geen
duizenden kilometers meer gereden
door tienduizenden op zon beluste
automobilisten. Nederland is piepklein
en verder dan twee keer de Afsluitdijk
rond zit er niet in.
Maar natuurlijk is die energie-be
sparing niet het belangrijkste aspekt in
deze zaak. Welnee, het gaat erom, dat
we met z'n allen niet zoveel geld over
de grenzen sjouwen om onze Europe
se buren daarmee te spekken. Houden
wat je hebt, is het motto.
Om dat te bereiken wil Dries het weer
verbeteren. Nu komt hij niet direkt over
als een wereldverbeteraar en daarom
werden we waarschijnlijk zo uitermate
verrast door dit geniale idee. En we zijn
het er met z'n allen over eens, dat de
weervoorspellers in De Bilt best eens
een lesje mogen hebben Meester
Dries zal het dus allemaal eventjes
vertellen, hoe dat moet.
Je begint gewoon de grenzen te slu-
/iten voor alle regenbuien, stormen en
alles, wat ons vakantie-genoegen ook
maar eventjes zou kunnen verstoren.
De minister-president heeft nog even
de mogelijkheid overwogen om voor
de minst zware regenbuien een grens-
belasting te heffen, maar economen
hebben uitgerekend, da' dit alleen
maar natte zoden aan de dijk zet en we
hadden afgesproken, dat we het droog
zouden houden. Wind mag in beperkte
mate belastingvnj ons land binnenko
men, anders zou je niet alleen onze
zeilsporters benadelen, maar ook de
groeiende schare windmolen-bezit
ters, die met hun windmolentjes een
steeds grotere hoeveelheid energie
vergaren tot groot ongenoegen van de
electriciteitsmaatschappijen, die bin
nenskamers al beginnen te morrelen
over een teruglopende omzet. In sa
menwerking met de detailhandel zijn
ze dan ook weer met hernieuwde ijver
begonnen aan het aanprijzen van
energie besparende huishoudelijke
apparaten. Kook elektrisch, heet dat
dan.
In de agrarische sector heeft men
regelmatig behoefte aan regen. Aan
die mensen worden naar behoefte re-
gen-importvergunnmgingen verleend.
Selektieve verspreiding van deze inci
dentele groei-buien kan niet geheel
worden gegarandeerd, maar de in
dustrie is hard bezig aan een oplossing
voor dit probleem. Toeristen worden m
de komende jaren aangeraden om zich
niet naast akkers en weilanden te ver
pozen. Uiteraard worden de paraplu-
fabrieken, de regentonnen-fabrikan
ten, regengoten-industrieën en aan
verwante takken gesubsideerd geslo
ten. De vrijgekomen arbeidskrachten
zullen tewerk worden gesteld in de anti-
regen-industrie en in het research-
projekt ,,Ban de regen" in het zojuist
gestichte Van Agt Chemisch-meteoro-
logisch centrum in De Bilt.
Op zorgvuldig uitgezochte plaatsen
aan de kust zullen energie-centrales
worden gesticht, die alle nooordwes-
ter- en zuidwesterstormen op zullen
vangen in geniaal ontworpen zoge
naamde ..windtrechters", gebaseerd
op een nieuw laserstraal-principe. En
kele kilometers ver in zee gaat hetzelf
de gebeuren met bovendien speciale
bliksem- en donder-opvangers, die
met dikke onderzeese kabels verbon
den zullen worden aan het binnenland
se electriciteitscircuit.
Er zijn nog méér plannen, maar die
liggen nog ongeopend in het ,,in-bak-
ie" van de minister-president. Tja, zultu
misschien zeggen, het klinkt allemaal
goed. Maar hoe moet dat in de grote
vakantie9 Waar moeten we met z'n
miljoenen Nederlanders vakantie hou
denEr is nu nauwelijks plaats voor die
enkeling, die in eigen land wil kampe
ren en
Geen nood, ook daar is iets opge-
vonden En, er komt geen (of bijna
geen) auto aan te pas. We hebben het
over het grote ,,Ruil-kampeerplan",
eveneens een persoonlijke vinding van
onze inventieve premier. De bedoeling
is aldus: bij gebrek aan voldoende
kampeerterreinen zal er gewoon in de
tuin gekampeerd moeten worden. Niet
in eigen tuin, dat spreekt, want die ken
je al en vakantie moet een spannend
avontuur blijven, nietwaar? Daarom
wordt er een groot ruil-tuinen-plan op
gezet, waarbij de tuinen via een cen
traal computersysteem onder de Ne
derlandse burgers worden geruild. Om
de wegen niet over te belasten, zal de
maximum afstand van vakantie-tuin tot
eigen tuin niet meer dan tien kilometer
mogen bedraen. Natuurlijk wordt
daarbij kampgeld gevraagd en hoewel
vooral de socialistische fraktie be
zwaar zal maken tegen het wel wat ho
ge kampeergeld voor de grotere tui
nen, die daardoor alleen maar door de
rijkeren onder ons betaalbaar zullen
worden, gaat het plan toch door.
Geen vuiltje aan de lucht dus, zelfs
geen regenwolkje, in het toekomstige
Nederland. We gaan, als premier van
Agt zijn zin krijgt, zonder meer een
zonnige, onbezorgde tijd tegemoet.
Maar zorg er wèl voor, dat u nü een
grote tuin krijgt
V.
THE CHINA SYNDROME
Specialisten op het gebied van
kern-energie noemen het ,,'t China-
syndroom Niet, dat het ooit zou
kunnen gebeuren, maar éls het ge
beurt, dan krijgen ze het erg heet,
daar in China. Het zogenaamde
China-syndroom heeft betrekking
op het uitvallen van de koeling van
een kernreaktor. Zo'n koeling is on
misbaar en moet perfekt zijn. Zo niet,
dan zou er een ongekend grote ramp
plaats kunnen vinden. De gloeiende
reaktorbol zou zich dan ongeremd
een weg gaan banen door de aarde
en - gezien vanuit Amerika - aan de
andere kant van de wereldbol - in
China - weer tevoorschijn komen.
Afgezien van het feit, dat wellicht al
lerlei nog onbekende factoren de
ramp, die dan plaats vindt wel een
geheel ander èn onverachts aanzien
zal geven, is dit thema natuurlijk een
boeiend gegeven voor een boeiende
thriller. Zo ontstond het idee voor
„The China Syndrome" van regis
seur James Bridge, waarvoor onder
andere Jane Fonda voor de produk-
tie tekent. De politieke activiste en
actrice Jane Fonda zag in dit verhaal
uiteraard een goede gelegenheid om
via een populair gemaakte thriller het
publiek te waarschuwen voor de
mogelijke gevolgen van een derge
lijk ongeluk. Weliswaar zeggen des
kundigen, dat het een kans van één
op de miljoen is, dat zoiets ramp
zaligs ooit zou kunnen plaatsvinden
en de getroffen veiligheids
maatregelen zijn van dien aard, dat
het uitgesloten moest worden
geacht dat de Chinezen zo'n gloei
end hete „Gehaktbal" ooit uit de
grond omhoog zien komen, maar
toch
Speculerend op die één-op-de-mil-
joen kans van de specialisten, is het
mogelijk om een prima thriller met
science fiction-effekten te maken, zal
men in Hollywood gedacht hebben
Eind maart ging de film in Amerika in
première en men was niet onverdeeld
enthousiast over wat Fonda en Bridge
hadden gewrocht, want wat de film
vertelde was immers een onmogelijk
heid? En science fiction op deze manier
bedrijven vonden de kritici niet zo ge
weldig. De belangstelling van de zijde
van het publiek voor „The China
Syndrome" was dan ook niet zo groot.
Maar het gebeurt niet vaak dat een
film wordt achterhaald door de realiteit.
Dót overkwam „The China Syndrome".
Kort na de première werd de wereld
geschokt met het drama Harrisburg.
Die berekende kans van één op de mil
joen was veel eerder werkelijkheid ge
worden, dan physici en andere deskun
digen ooit hadden gedroomd: de kern
centrale van Harrisburg worstelde met
een uiterst gevaarlijk koelprobleem. Het
China Syndroom doemde op. Vette
koppen in de dagbladen, waar ook ter
wereld. En het heeft er om gespannen.
Er zijn verschillende fouten gemaakt.
Het werd eerst allemaal goedgepraat
voordat men besloot om toch maar te
evacueren. En na het drama Har
risburg, dat uiteindelijk niet op een
enorme, niet te overziene ramp eindig
de. kun je geen krant meer opslaan of je
leest wel iets over ongelukjes in een
kerncentrale, zowel in de VS als in
Europa of de Sovjet-Unie. Harrisburg
heeft gedeeltelijk het taboe doorbroken
dat op de „ongelukjes" in centrales lag
„The China Syndrome" werd in één
klap een bestseller. Want de science
fiction was realiteit geworden. De wer
kelijkheid was nog onwaarschijnlijker
dan de stoutste dromen geworden
„The China Syndrome" voor mijn
gevoel een geslaagde film. Met aan
de ene kant de spanning als puur
amusement en aan de andere kant de
waarschuwing voor een al te onge
remd gebruik van kernenergie zon
der degelijk beproefde
beveiligingsmethoden.
Jane Fonda speelt voortreffelijk de rol
van TV-journaliste, die vooral werk
zaam is in de zachte sector van het
TV-nieuws en door een toeval betrok
ken raakt bij een ongeluk in een kern
reaktor. Bijgestaan door cameraman
Richard Adams (prima spel van Michael
Douglas) duikt Kimberley Wells, de
lieveling van het grote publiek, in dit
keiharde nieuws, maar de TV-bazen
willen er een doofpot-affaire van ma
ken. Er zijn te grote industriële belan
gen mee gemoeidHet is tenslotte
Jack Godell (een voortreffelijke kreatie
van Jack Lemon) die als chef van de
controlekamer van de kerncentrale uit
eindelijk zijn grote twijfels over de
veiligheid van de centrale publiek wil
maken. Maar dan is het eigenlijk al te
laat. Andere belangen gaan voor
Jack Lemmon en Jane Fonda In „The China Syndrome" op hetmoment,
dat de film haar dramatisch hoogtepunt bereikt.
Met deze geschiedenis op de achter
grond gaat „The China Syndrome' in
Nederland in première Het effekt van
Harrisburg is natuurlijk al weer deels
weggeëbd, maar de diskussie. die
voordien met moeite door activisten op
gang werd gehouden, wordt nu in bre
dere kring gevoerd Meer mensen dan
ooit tevoren werden met de neus op de
feiten gedrukt. En het zijn die feiten, die
vér vóór Harrisburg de basis vormden
voor de speculatieve film „The China
Syndrome". Een nachtmerrie is wer
kelijkheid geworden en daardoor zal
men „The China Syndrome" wellicht
met meer interesse gaan bekijken.
Men zal zich niet bekocht hoeven
te voelen, want ook al zou men geen
enkele interesse voor het kern
probleem hebben, het verhaal op
zich biedt voldoende konfliktstof en
spannings-elementen om te blijven
boeien. De film is enigszins te verge
lijken met het rampen-genre, ook al
bestaat de ramp dan veeleer uit „wat
zou kunnen gebeuren". Regisseur
James Bridge is er weliswaar niet
helemaal in geslaagd om die span
ning twee uur lang optimaal te be
waren (vooral in het middengedeelte
ontstaan zwakke momenten, waarin
de spanning plaats maakt voor té
veel dialoog), maar desondanks is
Michael Douglas als de cameraman
Richard Adams in „The China
Syndrome".
Wie voorbijgaat aan het spannende
verhaal en zich realiseert, dat wét wordt
verteld in „The China Syndorme" zeker
gezien de Harnsburg-affaire elke dag
opnieuw een angstige realiteit kan wor
den. die zal zeker het probleem rond de
kernenergie ietwat genuanceerder wil
len bekijken Want de gevaren zijn zon
der meer aanwezig. Vooral de laatste
tijd blijkt telkens weer opnieuw, dat de
kerncentrales allesbehalve perfekt
draaien Steeds vaker duiken berichten
op over kleine ongelukjeseen lekje hier
en een lekje daar. Allemaal kleine
kansjes-van-één-op-de-miljoen
Op z'n minst dient de veiligheid van de
huidige kerncentrale opnieuw aan een
zeer kritisch onderzoek te worden on
derworpen
„The China Syndrome" geeft ze
ker niet een volledig of geheel waar
heidsgetrouw beeld, maar het bevat
wel een terechte waarschuwing aan
het adres van al die deskundigen, die
nog steeds denken, dat een echte
atoomramp met een kans van één op
de miljoen kan ontstaan. Want hoe
perfekt veiligheids-systemen ook
uiterlijk ook kunnen lijken, de be
langrijkste factor in het hele gebeu
ren blijft de mens.
(Cinema 1première Nederland, 12
jaar).
filmagenda Amersfoort
Grand 1 en 2
Grand 033-14632
„Uit Elkaar" 12
Dagelijks 14 00, 19.00 en 21.45 uur
Zondag: 14.00. 16 30, 19.00 en 21 45
uur.
Grand 3
„Moonraker" al.
Dagelijks: 13.30. 18.30 en 21.15 uur
Zondag. 13.30, 16 00. 18.30 en 21.15
uur Plaatsbespreken van 12.00-21.00
uur.
Grand 4
„Haastige spoed is zelden goed" a l
Dagelijks: 13.45, 18-45 en 21.30 uur.
Zondag: 13 45, 16.15, 18.45 en 21.30
uur.
Grand 5
„Halleluja voor een paar vuisten" a l
Dagelijks 13.45. 18 45 en 21.30 uur.
Zondag: 13.45, 16.15, 18.45 en 21.30
uur
Cinema 1
Cinema 033-18900
„Het China syndroom" 12
Dagelijks: 13.30, 18.45 en 21.30 uur.
Zondags: 13.30. 16.00. 18.45 en 21.30
uur.
Cinema 2
.Terug naar het Poseidon avontuur" 12
Dagelijks: 18.30 en 21 15 uur Maan
dag en dinsdag tevens 13.30 uur.
Cinema 2 kindermatinee
„Martijn en de Magiër" a l
Do. vrij. zat en woensdag: 13.45 uur
Zondag 13 45 en 16.15 uur.
Euro
Euro 033-33655.
„City on fire" 12
Dagelijks: 13.45. 18.45 en 21.15 uur
Zaterdag: 16.15, 18.45 en 21.15 uur.
Zondag 13.45, 16.15, 18 45 en 21.15
uur. Woensdag 18.45 en 21 15 uur
Euro Kindermatinee
„Peter Pan" a I
Zaterdag en woensdagmiddag 13.45
uur
Duo 1
Duo 033-16572.
„De wellustige meisjes van het por
nohotel" 18
Dagelijks 14.15, 19.15 en 21.30 uur
Zondags: 14.15.16 30,19.15 en 21.30
uur.
Duo 2
„Smokey and the bandit" 12
Dagelijks: 14.00, 19.00 en 21.15 uur
Zondag. 14.00. 16.15, 19 00 en 21 15
uur
NACHTVOORSTELLINGEN
Duo 1
„Meisjes die er voor „klaar" gemaakt
worden" 18
Vrijdag en zaterdagavond: 24.00 uur
Duo 2
„Dodenrit met de duivel"
Vrijdag en zaterdagavond: 23.45 uur
