Vara-Visie-redakteur Jan de Graaff over Nicaragua,
de werksfeer van de Vara, de sociale werkplaats van
de journalistiek en de mogelijkheden van de camera
„Niet alles boter bij de boom,
maar zo'n klerezooi nou ook weer niet"
De computer
en het
telefoonboek
DONDERDAG 23 AUGUSTUS 1979
interview
van de Dag. Zijn journalistieke werk
zaamheden ving hij aan met vier jaar
UPI in Den Haag.
BROODJES
,,Dat ik naar de VARA ben gegaan
heb ik eigenlijk een beetje aan mijn va
der te danken. Er stond een adverten
tie, maar ik had bepaald niet het idee
dat ze op mij zaten te wachten. Mijn
vader heeft me toen aangespoord om
op die advertentie te schrijven. De VA
RA was van huis uit een vertrouwde
omgeving voor me. En werken bij radio
of televisie trok me nogal aan. Bij UPI
had ik aardig kennisgemaakt met de
hele range van journalistieke activitei
ten, tot en met broodjes halen aan toe"
Dertien jaar zit hij nu bij de VARA
Een vrij lange tijd, zeker bij een tur
bulente werkgever als de socialistische
omroep de laatste jaren is. Aan weg
gaan heeft hij wel eens gedacht, maar
een dringende behoefte is het nooit ge
worden Ook heeft hij naar bui
ten toe nooit vooraan gestaan als
woordvoerder van de een of andere
partij in een of ander conflict bij de VA
RA Jan de Graaff: „Zo'n politiek dier
ben ik niet. Ik ben er wel bij betrokken
Emotioneel, omdat het de werksfeer
danig aantast. Maar ik vind niet dat je
die dingen naar buiten uit moet knok
ken. Kijk, als we een avond op zwart
gaan. dan moet de kijker natuurlijk wel
weten waarom dat is. Maar anders sta
ik niet te dringen om Vrij Nederland op
te bellen".
Die bijzondere aandacht voor con
flicten in de omroepwereld vind Jan de
Graaff niet geheel terecht. „We zitten
ten onrechte nog steeds in een glazen
huis. Maar aan televisie is niet veel bij
zonders. zeker niet aan de mensen die
van een onzer verslaggevers)
LEUSDEN - Maandagavond, on-
jeveer half elf. Jan de Graaff neemt
Ie telefoon op. Aan de lijn is collega
;oos uit Managua. Nicaragua. De
iraaff maakt aantekeningen van
letgeen zijn college meldt. Vraagt
10e het staat met het op gang komen
ran de buitenlandse hulp. Geeft nog
iven door dat er zich momenteel een
lelegatie van het Nederlandse Mi
nisterie van Buitenlandse Zaken in
Nicaragua bevindt.
Wanneer het gesprek beëindigd is
nverziet Jan de Graaff zijn aanteke
ningen. Ze stemmen hem tot tevre-
4 ienheid. politie begint te
unctioneren, pers en radio zijn weer
rrlj schitterend toch hè,
^kchltterend
Deze jongste ontwikkelingen be
vestigen De Graatfs indrukken dat
naar omstandigheden goed gaat
met Nicaragua. Twee weken geleden
is hij er zelf wezen kijken. Voor VA-
RA-Visie, waaraan hij als verslag
gever en presentator is verbonden,
maakte hij veertien dagen geleden
een tweetal reportages. Ze werden
de afgelopen twee dinsdagen uitge
zonden. De Graaff reisde in het ge
zelschap van een aantal leden van de
Socialistische Internationale, waar
onder PvdA-voorzitter Max van de
Berg. De reportages sloten min of
meer aan op wat Frank Diamant in
september vorig jaar en juli dit jaar
voor de VARA in Nicaragua had ge-
vel: maakt
..Nu", zegt Jan de Graaff, ,,ging het
ons vooral om het geven van een beeld
van het land direct na de oorlog. Een
humanitaire reportage over de situatie
in het land nu, over wat de mensen wil
len en over de mogelijkheden - of het
ontbreken daarvan - om dat voor elkaar
te krijgen. We hadden het geluk dat we
tijdens ons korte verblijf in Managua en
omgeving - we zijn er maar drieënhalve
dag geweest - ook wat hebben kunnen
maken over de politieke gevangenen.
Dat hebben we afgelopen dinsdag uit-
gezonden. We hebben onder meer een
confrontatie gefilmd tussen de huidige
minister van Binnenlandse Zaken,
Thomas Borge en een kolonel van de
voormalige Nationale Garde Borge
heeft zelf jaren vast gezeten in de ge
vangenis waar nu die ontmoeting
plaatsvond.
Ik denk dat het heel belangrijk is om
te bekijken hoe de Sandinisten hun po
litieke gevangenen behandelen Dat
zegt in al dit soort situaties in feite wat
over het credo van zo'n beweging
En hoe is die opstelling tegenover
politieke gevangenen?
De Graaff: „Die opstelling is erg to
lerant. Borge zei dat het eigenlijk de
grootste straf zou zijn, wanneer iedere
politieke gevangene vrij zou worden
gelaten. Hij bedoelde daarmee dat die
mensen met zeer veel wroeging te
kampen zouden krijgen wanneer ze
eens goed de gevolgen van hun daden
zouden zien. Voor zover ik het kan be
kijken zullen ze de lichtere gevallen al
lemaal wel laten lopen Er zijn inmiddels
al 259 mensen losgelaten. De rest zal
tezijnertijd voor militaire tribunalen en
burgerrechtbanken komen Naar
schatting zal als zwaarste straf dertig
jaar geëist worden. Dat gaat dan om
mensen die misdaden tegen het volk
hebben begaan. Gemiddeld zal het
gaan om straffen van twaalf jaar. Borge
benadrukt dat het er om gaat de voor
malige leden van de Nationale Garde te
resocialiseren. Ook zij maken deel uit
van het nieuwe Nicaragua, heeft Borge
gezegd. Ik vind dat een aanwijzing, dat
het de goede kant uit gaat."
Maar de leidinggevende figuren uit
het regime-Somoza zijn natuurlijk
allemaal vertrokken.
De Graaff: ..Er zijn er erg veel ver
trokken. inderdaad. Met Somoza naar
de VS en er zitten er ook een stel in
Honduras. Daar schijnt onder leiding
van de zoon van Somoza gewerkt te
worden aan een contra-revolutie."
De opnamen voor de reportage van
de afgelopen dinsdag werden voor een
groot deel gemaakt in een oud fort,
waar vijftig voormalgie gardisten ge
Nooits iets analyseren zelden hoor en
wederhoor toepassen. Nee. gewoon 's
avonds in de kroeg iets horen en hup in
de krant. Lekker verhaal weet-je-wel
De betrokkenen opbellen9 Ben je gek.
dan heb je straks dat lekkere verhaal
met meer Ja. zo gaat dat In De Gooi en
Eemlander heeft een serie van 12 of 24
afleveringen gestaan over de crisis bij
de VARA In aflevering zoveel word ik
verscheidene malen sprekend opge
voerd. Jan de Graaff. dubbele punt.
aanhalingstekens open Terwijl ik
die vent nooit gesproken heb
Of zo iemand die dan tijdens de
montage even naar een programma
komt kijken. Je bent dan gecon
centreerd bezig, gespannen Staat er
iemand achter je rug onnozele vraagjes
te stellen Ziet het programma maar
half, want moet vlug naar z'n vriendin of
zo. En wat lees je dan de volgende dag
in de krant9 Een vernietigend verhaal
,,Die verschrikkelijke botte hardheid
van die lui. Nooit je afvragen wat een
verhaal voor een ander betekent. Uit
gaan van de slechte bedoelingen van
de televisiemaker, een soort omge
keerde bewijslast Zo'n zelfde hardheid
als mensen ook tijdens conflicten bin
nen het bedrijf kunnen aannemen
Niets en niemand ontziend, ik vind het
verschrikkelijk."
De Graaff onderbreekt zijn tirade
Vraagt of hij het zo voldoende duidelijk
heeft gemaakt Dat heeft hij Of er ook
mensen zijn die het wel goed doen? In
de gauwigheid schiet hem alleen de
naam van Cor van de Poel van de
Leeuwarder Courant binnen. De
meeste andere cliënten van de scoaile
werkplaats behoeven geen persoon
lijke vermelding De Graaff: ..Als ze nou
eens begonnen met de zaak wat
journalistieker aan te pakken Mis
schien dat er dan wat van kwam Maar
zoals dat nu gaat. Meldt de tv-com-
mentator op pagina 37 - op dat soort
pagina's schrijven die lieden altijd - dat
de inhoud van de actualiteiten-rubriek
gisteravond journalistiek gezien weer
niks voorstelde. Wordt er ondertussen
op de voorpagina van dezelfde krant
wel geciteerd uit hetgeen iemand de
avond tevoren in diezelfde actualiteit-
rubriek heeft gezegd. Ach, ja
Schrijf je zelf nog wel eens iets?
Jan de Graaff: ..Heel incidenteel Ik
heb nog wel eens wat gedaan voor Het
Vrije Volk, Vrij Nederland en de NOVIB,
maar dat was dus echt maar inciden
teel".
Of hij nog wel eens terug wil in de
schrijvende journalistiek weet De
Graaff niet. Hij vindt dat de televisie
bepaalde voordelen heeft, maar ook
vangen zaten Officieel kwam er geen
toestemming om in gevangenissen te
filmen, maar via praten aan de poort
lukte het eindelijk toch Jan de Graaff
omschrijft de situatie in de gevangenis
als ..vrij ontspannen" De Graaf ..Die
vijftig man zitten daar in een grote ste
nen ruimte, wat op zich natuurlijk niet
zo'n prettige behuizing is. Maar verder
worden ze eigenlijk ongemoeid gelaten.
Er is werkelijk geen sprake van dat wij
mensen hebben gezien die gefolterd of
iets ook zouden zijn. Berichten uit de
Verenigde Staten, onder meer van se
nator Murphy, als zouden er 300 Gar
disten vermoord zijn, zijn pertinent on
juist".
Maar achter de schermen, op
plaatsen waar de camera niet kijkt,
zullen wellicht dingen gebeuren
De Graaff: ..Ja wellicht. Maar je moet
niet vergeten dat de Verenigde Staten
bepaald niet leuk vinden wat er in Ni
caragua gebeurt. Dat vraagt van de
voorlopige regering uiterst tactisch ma
noeuvreren. Er moet geen aanleiding
gegeven worden voor een ingrijpen
vanuit de VS Het is een voortdurend
balanceren tussen het nastreven van
de eigen idealen en het toch geaccep
teerd worden door de VS. Zoals het er
nu naar uitziet bewandelt de voorlopige
regering een uiterst realistische weg
En ook de rest van Zuid-Amerika kijkt
gespannen toe. Want als dit lukt, dan
zijn er misschien ook voor andere lan
den mogelijkheden. Dat is natuurlijk ook
de vrees van Amerika."
De situatie nu in Nicaragua?
Jan de Graaff: ..Die is allerbelab-
berst Bij zijn vertrek heeft Somoza de
kas nog even leeggegraaid en over het
restant lopen de schattingen uiteen van
100.000 - tot drie miljoen gulden In
ieder geval een bedrag waarmee je in
een volledig verwoest land niet zo gek
veel doet. Het land is vrijwel volledig
verwoest, omdat het oude regime de
taktiek van de verschroeide aarde heeft
toegepast In de laatste dagen zijn na
genoeg alle bedrijven platgegooid En
daarmee steeg de werkeloosheid van
50 procent naar 80 procent En dat dan
in een land met veel analfabetisme en
een zeer jonge bevolking Er is terecht
voortdurend sprake van de opbouw van
Nieuw Nicaragua Van wederopbouw
kan geen sprake zijn, omdat er hele
maal mets is. Het land heeft tientallen
jaren lang uitsluitend gefunctioneerd
als wingewest voor Somoza en de zij
nen Voor de bevolking is nooit iets ge
daan en dat moet nu allemaal gaan ge-
Deuren
WERKPLAATSEN
Is er voldoende kader om dat te
realiseren?
De Graaff: ..Vermoedelijk niet. Er is
te veel materiaal te gebruiken. De re-
daktie van VARA-Visie is te klein om er
een speciale binnenland-, buitenland-
economische enzovoort afdeling op na
te houden. Er zijn vier all round verslag
gevers, een buroredakteur, een Haags
redakteur, drie producers, een vaste
presentator, en drie eigen cameraploe
gen. Daarnaast nog wat ondersteunen
de mensen De Graaff's speciale inte-
ressegebiden worden gevormd door
het Midden-Oosten, de problematiek
van de ontwikkelingslanden, waaron
der ook Suriname en de Nederlandse
Antillen, en de luchtvaart, al omschrijft
die dat laatste als ..een wat uit de hand
gelopen hobby De Graaff zit sedert
maart 1973 bij VARA-Visie. toen nog
Achter het Nieuws Daarvoor zat hij bij
de VARA-radio, sedert 1966 bij Dingen
bij de televisie werken. Het is een be
drijf, net zoals Alberts Corner en het
GAK. Misschien een wat nerveus be
drijf, met een wat grotere hang naar
ijdeltuiterij, 't Is natuurlijk creatief bedrijf,
waar het per definitie lastig werken is."
STERKE MAN
De VARA wacht thans nog op een
nieuwe directeur televisie. Sommige
menen dat dat iemand zou moeten zijn
die er de bezem eens flink doorhaalt
Jan de Graaff: ,,De roep om de sterke
man. ja. Dat lijkt mij dus niet zo aantrek
kelijk. Dan veeg je alles de deur uit. De
nieuwe directeur, maar dat staat geloof
ik ook allemaal in het profiel, moet een
wat kunstzinnig iemand zijn, met gevoel
voor het produkt. tact, eerlijkheid Ja, de
goede krachten staan inderdaad niet in
de rij. Dat komt ook door de berichtge
ving over de VARA. Natuurlijk is het niet
allemaal botertje aan de boom. Maar
als je sommige kranten moet geloven
dan is het bij ons wel zo'n gigantische
klerezooi. En dat is het niet
De berichtgeving over de VARA,
over andere omroepen, over pro
gramma 's in het algemeen. Je bent
er niet stuk van, is het wel?
Jan de Graaff: ,,ln het algemeen niet.
nee Het zou best een nuttige vorm van
journalistiek kunnen zijn, maar de kwa
liteit is zo slecht. Dat is nou werkelijk de
sociale werkplaats van de journalistiek.
Mensen die van hun baas geen echte
klussen mogen doen. Zitten ze 's
avonds naar de televsie te kijken, krij
gen ze last van hun maagsappen als ze
denken aan al die leuke dingen die hun
collega s dan zitten te doen. Dat stom
me Amsterdamse, quasi-intellectueel
geneuzel. En van een eenzijdigheid.
z'n nadelen. Een voorbeeld: „Bij zo'n
ramp als die op Tenerife kun je pra
tend met verschillende mensen een
heel eind komen. Maar het zijn altijd
mensen die het dan weer niet voor de
camera willen zeggen. Dan moet je
die gegevens zelf voor de camera
gaan vertellen, maar dat is natuurlijk
geen geweldig gebruik maken van de
mogelijkheden van de televisie.
Schrijvend heb je het dan wat mak
kelijker. Van de andere kant: met de
beelden die een camera vastlegt kun
je soms honderd maal meer zeggen
dan je ooit in een artikel zou kunnen
doen. In die reportage van afgelopen
dinsdagavond zat bijvoorbeeld
zoiets. Wanneer we die gevangenis
binnenkomen. Daar heeft camera
man Jan van de Berg die hele ruimte
afgepend vanaf de wenteltrap door
de hele ruimte, eindigend in een
hoop stront. Dat duurt misschien
een minuut, daar hebben we alleen
een hol geluid onder gemonteerd.
Dan kun je op zo'n simpele wijze zo'n
indruk van die gevangenis daar ge
ven, wat je in een beschrijving veel
moeilijker zou lukken
Wanneer we vertrekken wenst Ja
nus Visser De Graaff succes met de
aktie van VARA en PvdA voor Nica
ragua. ,,Ach", zegt Jan de Graaff
verontschuldigend, „ik ben eigenlijk
niet zo'n aktievoerder, er zijn ande
ren die dat beter kunnen
„Maar", zegt Janus, „je staat er
toch wel met hart en ziel achter".
„Jazeker, dat wel".
Tekst: Mamix Kreyns
Foto's: Janus Visser
wel een aantal figuren dat de top kan
vormen, maar er is ook een schrijnend
gebrek aan middenkader Vooral ook
op terreinen die voor de opbouw van
Nieuw Nicaragua van fundamenteel
belang zijn Er zullen een heleboel
handwerkmensen moeten worden op
gelegd bijvoorbeeld En daarvoor moe
ten bij de scholen werkplaatsen komen,
waar jonge mensen opgeleid kunnen
worden tot loodgieter of electricien of
metselaar. Voor de inrichting van deze
werkplaatsen wordt momenteel door de
VARA en de Partij van de Arbeid actie
gevoerd Max van de Berg heeft in
overleg met mensen in Nicargua een
wijk uitgezocht waar met Nederlands
geld te financieren werkplaatsen moe
ten komen. Een werkplaats kost
20.000 - en er moeten er zeer veel
komen
De reden dat Jan de Graaff de re
portages in Nicaragua nu gemaakt
heeft, is vooral gelegen in het feit dat hij
in staat is snel te werken en daarbij niet
LEUS DEN - De Computer heeft
weer eens iets misdaan Deze keer
is het nieuwe telefoonboek het
slachtoffer geworden van de on
stuitbaar voortschrijdende tech
niek In de telefoongids voor het
district Utrecht, nr. 13a „Rand-
merengebied". 1979/1980 doet
zich onder Leusden iets merkwaar
digs voor. Zoals al langer bekend
krijgen de Leusdense telefoon
abonnees begin volgend jaar een
zescijferig telefoonnummer. Het
nieuwe nummer komt, voor zover
het nummers betreft die met een 4
beginnen, tot stand door voor het
bestaande nummer een 9 te plaat
sen. Zo staat dat ook onder de
woonplaatskop „Leusden" in de
nieuwe gids vermeld.
Het merkwaardige is echter dat
bi/ een aantal abonnees het nieuwe
nummer in de gids is opgenomen,
met daaronder vermeld„tot nader
te bepalen datum", waarna het ou
de nummer staat afgedrukt. Bij an
dere abonnees staat alleen het ou
de nummer vermeld.
Waarom, zo vroegen wij aan de
voorlichtingsafdeling "van
Utrechtse telefoondistrict.
het
Die wisten het met Maar konden
ons wel doorverbinden met de re-
daktie van de telefoongids. En daar
was een meneer die het precies
wist, een meneer die de vraag ken
nelijk ook verwacht had. „U weet",
zegt hij ter inleiding, „dat de com
puter een raar ding is" En vervol
gens legt hij uit dat sommige men
sen door hun werkgever worden
opgegeven voor vermelding in de
telefoongids onder het bedrijf. Dus
een of andere firma laat ook de
privénummers van een aantal me
dewerkers onder het nummer van
het bedri/f in de gids opnemen. Als
dat bedrijf nu niet in Leusden, maar
daarbuiten is gevestigd dan moet
het nieuwe nummer van de mede
werker worden opgenomen met
daarachter de bovengenoemde
vermelding „tot nader te bepalen
datum Dat moet omdat onder
de woonplaatskop van bijvoorbeeld
Amersfoort natuurlijk niet vermeld
staat dat de nummers van Leusden
in de loop van het jaar gaan veran
deren.
„Heeft u het tot zover begrepen",
vraagt de redakteur
„Tot zover wel"
En de redakteur vervolgt Als de
computer eenmaal gevoed is met
het nieuwe van een abonnee dan
spuugt hij iedere keer datzelfde
nummer weer uit, wanneer hij de
naam van diezelfde abonnee weer
tegenkomt. Dus de medewerker
van het Amersfoortse bedrijf wordt
ook in Leusden met het nieuwe
nummer vermeld, gevolgd door bo
vengenoemde toevoeging. Terwijl
dat met nodig is, omdat de op han
den zijnde wijziging al onder de
woonplaatskop is aangegeven.
„Snapt u?" vraagt de redakteur
Ik geloof van wel. maar laat weten
dat ik het toch nogal verwarrend
vind Daar is de redakteur het mee
eens Volgend jaar doen we het
ook met meer op deze manier, wan
neer zich weer zoiets voordoet Dan
vermelden we ook bij het bedrijf het
oude privé-nummer van de mede
werker. We hebben de indruk dat er
weinig langs deze weg naar abon
nees wordt gebeld. En bovendien
krijgt iemand, die het oude nummer
draait, terwijl het nieuwe al is inge
gaan. nog drie maanden na de wij
ziging een informatie daarover".
M.K.
n 26
4 58 66 burrt. rp vd. rozenhaag 18
4 15 68 cal|
iwwg 28
4 40 14 bureau v peraoneetexeken bvp.
4 29 03 can
ortwg 6.
calabna 39
4 26 19 can
4 11 80 buren, g. van.
4 30 34 can
of 8
v h v ammeratolln 66
4 15 37 can
ïhof 3
4 16 67 buren, c van. aaóoomhof 9,
4 44 66 can
»n 34
hatdemg.
94 41 75 cap
datum
4 1123 buren. a. van. graaiend 12
rozi
veeboud
4 06 97 buren, r. van. kon |uitaneln 20
4 41 75 tot
4 19 34 burarv-bop. w van. klavertand 46
4 1323 caa
burg.r. vd. amhamwwg 78
4 49 82 caa
(03406) 14 37
4 13 79 caa
bfl
94 17 62 burg acunncnberg. mw r. vd.
4 29 88 caa
>126
aaachatterwg 43
4 38 94 caa
*132
4 17 62 lot neder te bepalen datum
4 69 13 caa
»oof 6
4 51 66 burg. b c. vd. arwnet 31
4 57 25 caa
■tin 9
94 06 24 burg. a J c. von. bohemen 45
4 26 78 cat
e*g 5
4 06 24 tot nader te bepalen datum
4 60 99 cat
94 06 24 burg-altera. biffl von.
4 56 07 car
traewg 6
bohemen 46. pianolereree
4 12 38 car
4 06 24 tot nader ta bepalen datum
ha
10
4 20 01 burg a. vd, kon JuLaneln 3
4 42 63 ce.
4 25 11 burg J. ter, vlaaiand 27
tor
nhofln 19
4 04 70 burg r. vd. w da rwygerln 28
4 10 94 ca
32
4 39 43 burger, w. ambemaewg 64
ka
4 07 52 burger, da c b. kon emmeln 9.
4 48 87 ch
«erettebd»
am pred
he
icentj
4 03 25 burger. b. a v aakaenln 2
4 41 77 eh
