3rijpstra De Gier"- Nederlandse
<tiefilm van Wim Verstappen
BtKtKWï
„Prophecy" en
de monsters
van de milieuvervuiling
)R BERT VOS
NIET BLIJ
kijk op de film
„Prophecy" zou, indien door een
wat fantasierijker en gewetensvoller
scenario-schrijver uitgewerkt, met
een wat minder gemakzuchtige aan
pak van Frankenheimer, best een
uitstekende film zijn geworden. Nu
blijven de monsters In „Prophecy"
niet bestaande rariteiten, die de toe
schouwer maar zelden echt weten op
te winden, ook al schreeuwen en
brullen de mens-beesten nog zo
hard. En dat is jammer. En een ge
miste kans. Voor de liefhebbers van
aktie-films (de Duo-2-klanten dus)
echter best te verteren amusement.
(Cinema 1eerste week, Nederlandse
première, 16 jaar).
1900 OPNIEUW
Toch een goede zaak, dat Jog-
chem's Theaters in Grand 5 nog een
keer de twee delen van Bernardo
Bertolucci's „1900" terugbrengt.
Wellicht doet men er de filmliefheb
bers een plezier mee. Het is zonder
meer de moeite waard om „1900" te
gaan zien, voor wie dat tot nu toe nog
niet hebben gedaan. Bertolucci heeft
met „Negentienhonderd" een
meesterlijke film gemaakt, door
sommigen een mijlpaal in de film
geschiedenis genoemd. De groot
scheeps aangepakte Amerikaanse
TV-series als „Roots" vallen in het
niet bij wat deze Italiaanse meester in
vijf-en-een-half-uur op het doek wist
te zetten. Een grandioos epos van
haat, liefde, wraak, verbittering,
oorlog en vrede. Een voortdurend
boeiend blijvend schouwspel,
waarin de eerste helft van de negen
tiende eeuw in Italië enerverend uit
de doeken wordt gedaan via Alfredo,
de zoon van een landeigenaar (Ro
bert de Niro) en Olmo Dalco (Gerard
Depardieu). Deze twee levens wor
den In de films steeds gevolgd en het
totaal levert een indrukwekkend
tijdsbeeld op, met de opkomst van
het arbeiders-proletariaat en de
daarop volgende golf van fascisme,
uitmondend in Mussolini's „Nieuwe
Italië". Verder met tal van internatio
nale prominenten als Dominique
Sanda, Laura Betti, Donald Suther
land (als de gemene, maar fascine
rende fascist Attila) en Burt Lancas
ter. Een film, die je eigenlijk gezien
moet hebben. (Grand 5, eerste week,
16 jaar. Let op de verschillende tijden
waarop de delen van de film begin
nen!).
door dit proces van bewustwording dat
hij in een maatschappijpolitieke molen
is terecht gekomen, uit het raderwerk
waarvan hij zich alleen op eigen kracht
zal kunnen bevrijden. De politie en de
pers zien in hem een „terrorist", voor
zijn vrienden is hij „een slachtoffer van
de politieterreur", een martelaar, die
voor het incident als wereldvreemde
biogeneticus in een laboratorium
werkte; de politie beschouwt dit laatste
als een dekmantel
Wat is echter de waarheid? Voor hem
staat vast dat de waarheid uniek is en
alleen dat, wat bewezen kan worden.
Wat kan hij echter bewijzen en hoe?
Een sleutel hiervoor is de loop der ge
beurtenissen in de nacht van de razzia.
Maar de man is zijn geheugen kwijt en
moet zijn herinneringsvermogen op
nieuw ontwikkelen. Pas als hem dat
lukt, begrijpt hij, zal hij bevrijd kunnen
worden uit het gevangen zitten in vaste
voorstellingen en meningen die ande
ren over hem hebben. Hoffmann, zoals
de man heet. slaagt erin zichzelf terug
te vinden en zijn wil om te leven te her
winnen Cynisch genoeg gebeurt dat op
een moment waarop zijn „geval" niet
meer actueel is. dat wil zeggen: Hof
fman als schrikbeeld van het terrorisme
functioneert niet meer Hoffman heeft
het systeem door en wordt de detective
van zijn eigen zaak Zijn eenzaamheid
op de speurtocht heeft betrekking op de
politieke situatie in de Bondsrepubliek,
waar vormen van een collectieve iden
titeit nauwelijks meer zichtbaar zijn.
(Filmhuis Amersfoort, zaterdag tot en
met dinsdag 20.15 uur, zaterdag even
eens om 23 00 uur).
FILMWEEK ARNHEM
De filmweek Arnhem van woensdag
3 tot en met 10 oktober a s. biedt een
groter programma dan ooit tevoren. Er
zijn maar liefst rond de vijftig films ge
programmeerd, waaronder de nieuwste
van Bernardo Bertolucci, „La Luna",
waarmee het programma wordt
geopend Het festival zal worden afge
sloten met de wereldpremière van
„Kort Amerikaans" van regisseur
Guido Pieters, gebaseerd op de gelijk
namige bestseller van Jan Wolkers.
Daartussen in een keur van interes
sante, boeiende en leerzame films die
in de grote zaal van Rembrandt en
Rembrandt Luxe over het doek zullen
gaan tijdens deze week, waarin voor de
echte filmliefhebbers weer veel te bele
ven valt.
Een greep uit de tientallen films. Het
hoofdprogramma, dat nog niet hele-
NDERDAG.20 SEPTEMBER 1979
Scène uit: „1900", van Bernardo Bertolucci.
MESSER IM KOPF
In het Amersfoortse Filmhuis
draait deze week (vanaf zaterdag) de
Duitse speelfilm „Messer im Kopf"
van Reinhard Hauff. In deze film uit
1978 spelen Bruno Ganz en Angela
Winkler de hoofdrollen. De film ging
in première tijdens Film International
te Rotterdam
Een man wil zijn vrouw afhalen, die in
een jongerencentrum werkt. Als hij daar
aankomt, raakt hij betrokken in een raz
zia die daar door de politie wordt uitge
voerd. In paniek baant hij zich een weg
door het tumult om zijn vrouw te zoe
ken. Dan valt er een schot. De man*
wordt aan zijn hoofd geraakt. Het schot
is gelost door een politieagent Bijna
dagelijks leest men in de krant over
dergelijke gebeurtenissen. Ze kunnen
iedereen overkomen.
De man, die door de kogel in het
hoofd is getroffen, is niet dood. Hij leeft,
fysiek. De artsen lappen hem weer op,
fysiek. Maar alle activiteiten die door de
hersenen gestuurd worden, moet hij
zich weer eigen maken. Een man van
vijfendertig jaar oud is teruggeworpen
op het nulpunt van het menselijk be
staan. Hij bestaat en is voor zichzelf de
grote onbekende.
De noodzaak om opnieuw te moeten
beginnen maakt in hem niet-vermoede
krachten vrij Met grote energie begint
hij de moeizame strijd om zijn eigen
identiteit terug te winnen. Hij leert weer
zien, horen, voelen, spreken en den
ken. Heel geleidelijk realiseert hij zich
maal rond is, biedt onder meer de
nieuwe SF-film „Alien" van regisseur
Ridley Scott. „Escape from Alcatraz"
van Don Siegel, twee remakes, één van
Dracula (door John Badham) en één
van „The Lady Vanishes", de beroem
de film van Alfred Hitchcock, Op muziek
van The Who wordt „Quadrophenia"
van regisseur Frank Roddam vertoond
en ook „The Wanderers" staat op het
programma, een nieuwe jeugdbende
film. waarin een groep middelbare
school-leerlingen in konflikt raakt met
een groep misdadige Rockers. (In
„Quadrophenia" is ook al sprake van
Mods en Rockers).
In het al even interessante bij-prog
ramma in Rembrandt-Luxe onder meer
twee films van Francois Truffaut („La
chambre verte" en „L'Amour en fuite"),
„Woyzeck" van Werner Herzog, de
nieuwe film van de Bel Thierry Zeno,
„Des Morts". die op de vorige filmweek
de cinefielen schokte en in verwarring
bracht met zijn experimentele film over
het samenleven van een man met een
varken), en verder films uit Zweden.
Tsjecho-Slowakije. Argentinië. Cana
da. Italië. Japan, Spanje en Rusland
(Eisenstein's „Que Viva Mexico").
In de bijprogramma's van de andere
Arnhemse bioscopen worden re
trospectieven gebracht van Lino Ven
tura (Palace 1). Simone Signoret en
Yves Montand (Palace 2), Mel Brooke
Co (Scene 1Neil Simon (Scene 2) en
Clint Eastwood (in Saskia).
Kortom het belooft een boeiende
filmweek te worden in de Gelderse
hoofdstad. We houden u op de
hoogte.
Donald Sutherland als Attila in „1900", een schitterend epos van Bernardo
Bertolucci.
IERSFOORT - Deze week twee nieuwe films, twee
lières ook. Dat is dan in de eerste plaats de nieuwe
irlandse film van regisseur Wim Verstappen „Grijp-
De Gier" (kortweg G G) naar het boek „Het lijk in
aarlemmerhouttuinen" van Jan-Willem van de Wete-
en de nieuwe John Frankenheimer-produktie „Pro-
y" waarin de milieuvervuiling zorgt voor nieuwe
sters met onvoorstelbare kracht en een al even perfi-
iterlijk.
inieuw - en dat is verheugend voor de talrijke Amers-
jrs die tot nu toe deze film hebben gemist - de twee delen
ren eveneens heeft verdiend met ver
schillende markante rollen in diverse
Nederlandse speelfilms.
„Gnjpstra De Gier" zijn twee Am
sterdamse rechercheurs, die in de film
op zoek gaan naar de moordenaar van
een man. die in de Haarlemmerhouttui
nen is gevonden. De sporen leiden naar
een merkwaardige ..oosterse" sekte, er
is sprake van drughandelaren Kortom:
een echte politiefilm, waarin veel wordt
gereden tijdens de jacht op de moorde
naar, veel aktie is te beleven.
Rijk de Gooyer (als Gnjpstra) en Rut-
ger Hauer (als De Gier) zijn twee prima
akteurs voor deze twee dankbare film
rollen. Een film waarin verder Willeke
van Ammelrooy, Donald Jones. Frede-
rik de Groot (de ontdekking uit Pas
torale 43). Marina De Graaf (Het De
buut) en Hilly Ruardy te zien zullen zijn.
En daar moeten we het op houden,
want helaas hebben we de film nog niet
voor u kunnen zien. De persvoorstelling
van deze film werd gehouden op een
tijdstip, dat dit artikel reeds bij de zetter
moest zijn, vandaar (Grand 3. premiè
re).
PROPHECY
Regisseur John Frankenheimer
(van wie Ik me met name „The train"
herinner als een perlekte aktle-fllm)
tekende ook voor „The French Con
nection II" en „Black Sunday". Met
dat vervolg op „The French Con
nection" nam hij een risico, maar
slaagde er in om een goede film af te
leveren, die wat kwaliteit betreft niet
veel onderdeed voor „French Con
nection I". „Black Sunday", over
Arabische terroristen, die via een
zeppelin dood en verderf in een sta
dion willen zaaien, tot de laatste
plaats gevuld met toeschouwers,
was al aanmerkelijk minder van kwa
liteit. ook al voldeed „Black Sunday"
nog net aan de eisen, die men aan de
betere aktie-film stelt.
De nieuwste film van Frankenheimer
is een duidelijk twijfelgeval. Gebaseerd
op een scenario van David Seltzer (The
Omen), ging Frankenheimer op de
horror en fantasy-toer en dat resulteer
de in een nieuwe „monster-film", waar
bij je je af kunt vragen of Frankenheimer
wel iets nieuws heeft toegevoegd aan
het genre. Ik denk van niet
In „Prophecy" (Voorspelling) gaat
het om door milieuvervuiling ontstane
monsters In één van die door fraaie
wouden begroeide gebieden van de VS
slaat het onheil toe, als blijkt, dat een
papierfabnek geruime tijd achtereen
een bepaalde kwikverbinding in de ri
vier heeft geloosd. Deze vervuiling
heeft onder mens en dier een merk
waardige mutatie tot stand gebracht.
In deze aktiefilm speelt ook de poli
tiek een rol mee Indianen in drt gebied
eisen de wouden op voor hun volk. Ro
bert Foxworth en Talia Shire spelen de
hoofdrollen in deze horror-aktiefilm,
waarin John Frankenheimer duidelijk
mikt op de sensatie, zonder dat hij het
echt waar kan maken
Het is allemaal fraai gefilmd, daar zal
ik niets onaardigs over zeggen, het ver
haal is pretentieus genoeg, maar het
blijft allemaal halverwege steken in een
soort betere B-film. De monsters zijn
monsterachtig, overweldigend groot en
afschuwwekkend, maar had de film
aanvankelijk nog enig realiteitsgehalte,
naarmate het verhaal vordert wint de
fantasie het en overtreft zichzelf, met
name in het zo langzamerhand cliché
matige slot, waarin het monster (en de
held) schier onverwoestbaar schijnen
te zijn.
Onduidelijk blijft, wat het lot zal zijn
van de indianen (krijgen ze hun woud
om hun in levensonderhoud te voorzien
of niet?). Dat onderdeel had dan ook
best achterwege kunnen blijven als niet
relevant zijnde Maar het staat nu een
maal goed om ook Iets aan (positief lij
kende) politiek te doen
n van de beginscènes uit „Grijpstra De Gier", waarin Grijpstra (Rijk de
het lijk ontdekt, waar alles om draait.
De man stopte vrijwel naast
me. Hij keek uitermate nors toen
ik hem vriendelijk toeknikte, er
gens bij Oudenrijn, op weg naar
het zuiden, waar ik heel toevallig
voor zaken moest zijn. Normaal
gesproken ga ik niet zo vriend
schappelijk om met mede-au
tomobilisten die toevallig naast
me stoppen, maar die morgen
had ik dat merkwaardige gevoel
van solidariteit met al die hon
derden automobilisten, die net
als ik, in de dwangbuis van de
verkeersberichten waren ge
stopt. Hilversum III had het me al
verteld: bij Vianen moest ik on
herroepelijk op een oponthoud
rekenen. Een file, noemen ze dat
en er zijn mensen, die een groot
deel van hun leven in zo'n ron
kende rij doorbrengen, met hun
gezicht op fiks onweer, hun dag
bij voorbaat vergald door die
vervloekte regering, die het
..autootje pesten" tot een dage
lijkse bezigheid schijnt te heb
ben gemaakt.
Hoewel een zeer incidenteel
file-riider, kon ik me de zwart
gallige gedachten van mijn me
de-lotgenoten best voorstellen.
Ik had geen haast, ik was op ti/d
vertrokken en had rekening ge
houden met enig oponthoud,
waar ook ter wereld, alvorens ik
mijn afspraak maakte. Maar al
deze brommerige, norskijkende
mannen? Die moesten op tijd op
hun werk zijn.
Mijn buurman was sneller en
ik en dook met een geroutineer
de zwenking in het gat tussen
het voortrazende verkeer rich
ting Den Bosch. Ik toonde ge
duld en wrong me ook eindelijk
tussen de massa autootjes op
weg naar nergens. Ha, dacht ik
en inwendig verheugde ik me al
op dat evenement bij Vianen.
Een echte file. Want je bent op
zo'n moment een echte provin
ciaal, die ook eens uit z'n gewo
ne doen komt, nietwaar?
Vianen stelde teleur. De file
was vrij kort en na een minuut
stapvoets werden de gaspeda
len weer fiks ingetrapt. Mijn ,,ik
ben een dagje uit-roes" ver
dween langzaam, maar zeker.
Was dat nou alles? Werd hier
nou urenlang over gepraat tij
dens feestjes? Was dit nou het
fenomeen, waar de getrouwde
forensen hartinfarcten,
maagzweren en allerlei andere
onaangename toestanden des
lichaams aan overhielden?
Ik had te vroeg gejuicht. Nog
geen tien kilometer verder zat
het verkeer muurvast. Zelfs
wrikken hielp niet meer. Je stond
en je bleef staan. Voor me stond
een grote Mercedes zich al net
zo op te winden als z'n baas. Op
de achterruit een stikker: ,,Niet
blij dat ik sta", of zoiets stond er
op. Gut, dacht ik nog, dat was
toch iets anders?Blij dat ik rij"?
Toen begreep ik het: een aktie.
Tegen files. En ik begreep ook,
waarom al die duizenden auto
mobilisten zo knorrig thuiskwa
men na een dag hevig file-rijd en.
Geen wonder. Want stel u voor:
dag in dag uit sta je bumper aan
bumper, wiel voor wiel schuif je
centimeters op, richting doel. De
verstikkende uitlaatgassen van
je medemensen bedwelmen je
bijna. Je krijgt hoofdpijn, je wind
/e op en je kijkt voortdurend naar
die gele sticker op de achteruit
van je voorganger: .niet blij
dat ik staElke dag maar
weer, uur na uur. Op een gege
ven moment denk je: barst kerel,
je bent de enige niet die staat!
Zoiets gaat niet in je kouwe
kleren zitten, dat spreekt. Je wilt
vooruit en je staat. Je buurman
staat, er zit geen beweging in.
En voor je dat verduivelde gele
plakkaatje met die stomme zin
d'r op. Natuurlijk is niemand blij
dat er in de file gestaan
wordtnatuurlijk niet.
Tuuuuut! Van puur venijn druk je
op de claxon. Er komt geen ein
de aan
Op dat moment voelde ik de
woede in me opkomen. Niet
omdat ik in de rij stond. Ik had de
tijd. Maar woede om die stomme
sticker. Volksophitsing. Ik had
opeens de neiging om op het
gas te trappen om de achterruit
van mijn voorganger in barrels te
rijden. Weg met die sticker! Op
dat moment zette de file zich in
beweging en kreeg ik weer fris
se lucht.
Ik kwam met een barstende
koppijn in Den Bosch aan. Of dat
door die sticker gekomen is? Bij
het eerste de beste benzi
nestation stopte ik om wat bij te
tanken, want ook dat stilstaan
slurpt benzine. Het eerste waar
mijn oog op viel was een kleuri
ge gele sticker. „Blij dat ik rij"
stond er op. En pal daarnaast:
,,De zomer is nog niet voorbij.
Ga er eens uit Met de caravan".
De regen viel met bakken uit
de lucht. Zomer was het dit jaar
nog niet geweest. En een cara
van heb ik niet. Wie bedenkt toch
steeds die stomme zinnen?
V.
Rutger Hauer in „Grijpstra De Gier" van Wim Verstappen.
van de zeer fraaie en boeiende film ,,1900" van Bernardo
Bertolucci, die in Grand 5 komende week te zien zullen zijn.
Zondagmiddag zelfs achter elkaar voor de echte liefhebber,
die (zij het met een pauze) met plezier die ruim vijf uur film uit
wil zitten. Toegegeven, het is alleszins de moeite waard, want
„1900" heeft werkelijk alles te bieden, van pure aktie in tal van
scènes tot de romantiek van toen.
Geprolongeerd zijn de films „Uit Elkaar" van Herman van
Veen (Grand 1zesde week, 12 jaar), „Pas op of we slaan d'r
op" (Grand 2, tweede week, alle leeftijden), „Moonraker", de
nieuwste James Bond (Cinema 2, tweede week, alle leeftij
den), „The Warriors" (Euro Cinema, vierde week, zestien
jaar).
In Duo 1 porno met „Een perverse nymfomane" (week-
voorstellingen)en „De stier doet het weer" (uit de beken
de Deense reeks, in de nachtvoorstellingen). Duo 2 brengt
aktie en geweld in „Karatevuist Shao Lin" (weekvoorstel-
lingen) en „Mister Miljard" (in de nachtvoorstellingen,
met Terence Hill).
GRIJPSTRA DE GIER
Deze week gaat de nieuwe film van
regisseur Wim Verstappen In pre
mière: „Grijpstra De Gier", geba
seerd op het boek „Het lijk in de.
Haarlemmerhouttuinen" van Jan-
Willem van de Wetering, de Neder
landse schrijver, die aardig op weg is
om één van Nederlands meest be
kende detective-schrijvers te wor
den. Van de Wetering heeft aardig
succes met zijn boeken in Amerika
en het zou best eens zo kunnen zijn,
dat ook de film in de VS die weg gaat
volgen, te meer omdat langzaam
maar zeker de Nederlandse film
(Soldaat van Oranje, bijv.)in Amerika
doordringt.
De hoofdrollen in deze Nederlandse
aktie-prent worden vertolkt door twee
uitstekende Nederlandse (film-)ac-
teurs: Rijk de Gooyer (door sommigen
de beste Nederlandse filmacteur ge
noemd) en Rutger Hauer. die zi|n spo-
De hoofdrolspelers in „Prophecy": wachten op het monster
