„Met architectuur kun je inspiratie geven
aan mensen en er uit halen wat er in zit"
leusdeff*
E
ifii,
Jan Verhoeven, architect van de Montessorischool:
DONDERDAG 27 SEPTEMBER 1979
Reportage
5 I
tribunes, waarop je Kunt plaats nemen.
„De anderen komen elke dag op op het
toneel", zegt architekt Jan Verkoeven
,,lk bedoel niet, dat ze maskertjes op
hebben. Zo zwaar niet Maar het toneel
hoort bij ons allemaal We spelen allen
onze rol op het toneel in de gemeen
schap. Dat soort dingen als toneel heb
ben we langzamerhand veel te appart
opgesteld."
HOEKJES
Er zijn veel hoekjes in de school,
waar de kinderen appart. of met z'n
tweetjes kunnen zitten De architekt
heeft daar een soort galerij, een balkon
voor gebouwd. Dat was mogelijk, om
dat het Montessori-onderwijs als één
van zijn principes naar voren brengt, dat
de kinderen zich moeten kunnen terug
trekken. Alleen, of met een ander, om in
het dokumentatiecentrum te kunnen
werken, een boek. te lezen of om-een
werkje te verrichten, waarvoor kon-
sentratie nodig is. Kinderen kunnen
zich in die hoekjes fijn voelen. Het is een
bepaalde emotie voor hen
HET LICHT
Voor elke architektuur is het licht, de
lichtinval, erg belangrijk In de school
zie je overal lichtvlekken verschijnen,
als wanneer je in een bos loopt Het is
een „natuurgebouw" Het groen van de
lente en het rood van de zuring zie je
dan ook als kleuren in de school toege
past. De muren en het dak zijn naar
boven ..open" gemaakt om ook daar
het kontakt met buiten tot stand te bren
gen.
,,Het licht is essentieel", zegt ar
chitekt Verhoeven ..We laten het licht
graag van alle kanten binnen komen.
Het licht van boven af is nét zo belang
rijk als het licht van noord, zuid, west en
oost. Dat bovenlicht is een heerlijk licht.
Zonder dat uitzicht naar boven kun je
niet. Je hebt de wolken nodig. Ook bo
ven moet je de „natuur" kunnen zien.
Het doorgaande bovenlicht in de ge
meenschapsruimte, een soort licht
kring. zou je als een aureool kunnen
zien voor de kinderen, die zich in de
gemeenschapsruimte bevinden Wij
hebben niets tegen symboliek. Niet, dat
we die vooropstellen. Maar je bent met
iets bezig, en dan plotseling duikt zo iets
op Als symboliek goed is. komt ie uit
zichzelf naar voren
KONTAKT MET BUITEN
In het schoolgebouw valt direkt op,
dat er naar alle kanten kontakt naar
buiten is Kontakt met de natuur. Het
gehele voorstuk blijft dan ook vnj. Ach
ter de school gaan de kinderen tuintjes
inrichten Architekt Verhoeven vindt het
kontakt met de natuur, die hij graag
„onze levensbron" noemt zeer belang
rijk. Tot zelfs in de binnensteden pro
beert hij dat kontakt tot stand te brengen
en te herstellen. Hij vindt het vooral ook
fijn om een school te maken, omdat hij.
door de uitzichten die hij naar buiten
geeft, de jonge kinderen duidelijk maakt
hoe wezenlijk dat kontakt met de natuur
is.
SPEELS DAK
LANDSCHAP
De overburen van de school hebben
behalve het zicht op het groen, dat bin
nenkort wordt aangeplant, het uitzicht
op een speels en interessant dakland
schap. De kleine kapelletjes zijn afge
dekt met donkerkleurig steenslag-
ruberoid, terwijl de grotere daken zijn
gedekt met vriendelijk rode opnieuw
verbeterde Hollandse pannen.
TOEGEPASTE
MATERIALEN
De school is aan de buitenkant be-
kleid met een groot formaat baksteen,
en toont aan de binnenzijde een na
tuursteenachtige betonsteen van groot
formaat. Voor de speelplaats buiten is
een wat zwaarder betonsteen gekozen,
die meer geschikt is voor het dagelijks
gebruik door de vele kindervoeten. Dit
is een voorwaarde van de gemeente.
De architekt zelf zou liever, voor een
optimale binding tussen binnen en bui
ten, dezelfde betonsteen als binnen
hebben toegepast
De kozijnen zijn van hout Binnen
wordt de dakcontructie geschraagd
door houten balken
„niet de eenvoudigste constructie",
zegt architekt Verhoeven. „We hebben
die gekozen voor de beeldende wer
king Die balken plafonds: je geest kan
er bij dwalen Voor mijn part denk je aan
sprookjes. Vroeger op school mocht ik
door niets worden afgeleid Tegen
woordig mag de geest gelukkig wat vrij
er zijn Wil de mens gaan vibreren, dan
heeft hij voor zijn geest inspiratie no
dig".
Om diezelfde reden zijn in de school
hier en daar üit-stekende stenen aan
gebracht. In de kleuter afdeling had de
leidster er allerhande blauwe flesjes
op gezet Die üit-stekende stenen heb
ben een dekoratieve funktie. Stenen af
hakken is eigenlijk stenen misvormen
In de 30er jaren van deze eeuw werkte
de Amsterdamse school met een der
gelijk element. De stenen krijgen door
het üit-stekende nodige aandacht.
Doordat je ze ziet. ga je erover naden
ken, en je gedachten gaan er zich mee
bezighouden Wat doen die stenen
daar. Waarom steken ze om en om uit.
Wat grappig is dat. Eigenlijk nét kant.
Nou ja, wél een beetje grof dan. Zou
me niks verwonderen, als daar plotse
ling een vogeltje op zat. Of een klein
mannetje!
ER ACHTER STAAN
„We proberen met z'n veertienen in
dit architektenburo". zegt Jan Verhoe
ven, ,.de dingen te maken zoals we die
willen maken. We hebben een groep
medewerkers, die daar allemaal achter
staan Dat kun je overbrengen naar de
opdrachtgever en naar de aannemer
toe.
Het is uitgesloten, dat je met lange
gezichten iets tot stand brengt Je moet
het mét elkaar léük vinden
Hier neemt Peter van Ravanswaay.
de projektleider van de school, aan het
gesprek deel. ..De opdrachtgever, de
gemeente Leusden, de aannemer, de
firma Bloemendal en de gebruiker, de
Montessorischool vonden het allemaal
een fijn proces, waarmee we bezig
waren Ondanks het feit dat het een
zeer snel proces was. Ook de uitvoer
der, de heer Valkenburg, had er aardig
heid in.
De bouwvakkers stonden er aanvan
kelijk wat vreemd tegen aan te kijken.
Later werd het zó eigen aan die jon
gens. dat ze er hun eigen waarde in het
vak weer in hebben teruggevonden. En
ook hun waarde als mens
Verhoeven: „Dat merken we steeds,
niet alleen bij deze school. De mensen
zijn fluitend aan het werk.
In het zuiden is de bouw minder ver
zakelijkt Hier in het westen is het
bouwvak aan het vervlakken Je bent
met de commercie bezig Je komt niet
aan de dingen toe, die echt met het vak
te maken hebben. Het hele bouwteam
heeft met ons méégedacht.
POSITIEVE ROL
De gemeente Leusden heeft er een
zeer positieve rol bij gespeeld. Om dit te
begeleiden: het was nieuw voor hen Ze
De hele achtergevel van de school
wordt gevormd door deze kapelletjes,
rond spilletjes die daar „van het plafond
af hangen". Die kapelletjes voor
groepjes van drie kinderen, verzamelen
zich als het ware tot grotere kringen Tot
méér mensen/kinderen Die grotere
kringen culmineren in het verzamel
punt: het toneel, waar alle mensen/kin
deren bij elkaar komen
VESTZAKTHEATER
Hoewel het gebouw duidelijk een
school is. is het verzamelpunt een soort
vestzaktheater. Het heeft iets feeste
lijks. iets opens, iets bevnjdends, Je
kunt er muziek in maken, toneelstukjes
opvoeren. Daarbij zijn de trappen de
hebben het budget streng bewaakt,
maar ze hebben méégewerkt in ónze
lijn. De gemeente heeft het zó gewild,
en is er trots op
Men heeft ook echt gezócht naar een
architekt Het bestuur van de Montes
sorischool had zich terdege
geörienteerd in verband emet de ar-
chitektenkeuze. Ze kwamen in de
school in Cuyk, en daar vielen ze op
Wij willen een arbeidsintensief buro
Elk ding, tot de lampjes toe. is opnieuw
gemaakt Wij maken nooit een herha
ling Elke situatie is anders, elke situatie
is anders elke tijd is anders, elke mens
(en groep) is anders.
Het is ook niet lollig om iets te repro
duceren wat je drie jaar geleden al es
hebt gemaakt Dat is meteen een aan
klacht tegen wat je vaak ziet gebeuren.
De mensen zijn gemakzuchtig Er is
geen spanning meer aan Er zitten geen
onzekerheden meer in We hebben
Nederland naar de donder geholpen"
Jan Verhoeven is met zijn groep
mensen bezig beelden te maken waar
ze van houden Architektonische beel
ding waardoor ze mensen hopen te be-
LEUSDEN - Dinsdag 18 september
rokken de kinderen van het
eusdens Montessori-onderwijs Jan
'erkoevens schoolgebouw in
^eusdens tweede fase binnen.
Het is een sympathiek gebouw,
waarin de kinderen, als in kleine
-luisjes, bij elkaar „wonen". Want
lat doe je toch, zo'n hele dag op
ichool. Bij elkaar wonen, met elkaar
erken, spelen en leren.
CLEINE
(APELLETJES
Het schoolgebouw bestaat uit net al
lemaal kleine kapelletjes, paviljoentjes
pond de gemeenschapsruimte waar de
kinderen in groepjes bijeen kunnen zijn.
„Dat je het lollig vindt, dat werkt op
de psyche", zegt Verhoeven. „Met
architektuur kun je inspiratie geven
aan mensen, en eruit halen wat er in
zit Dat merk je vooral ook aan kin
deren. Die voelen de onverschillig
heid, de kilheid. Maar die herkennen
ook, als je er met liefde aan gewerkt
hebt.
wegen. Ze laten zich inspireren door de
oude bouwkunst. De Cistercenzers met
hun rijke eenvoud. De Italianen met hun
gevoel voor monumenten, de Engelsen
met hun typische Oxfordcommunity-
bouw. enzovoorts.
